| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga |
3. පත්‌තවග්‌ගො
3. Pattavaggo
1. පත්‌තසික්‌ඛාපදං
1. Pattasikkhāpadaṃ
598. තෙන සමයෙන බුද්‌ධො භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ බහූ පත්‌තෙ සන්‌නිචයං කරොන්‌ති. මනුස්‌සා විහාරචාරිකං ආහිණ්‌ඩන්‌තා පස්‌සිත්‌වා උජ්‌ඣායන්‌ති ඛිය්‍යන්‌ති විපාචෙන්‌ති – ‘‘කථඤ්‌හි නාම සමණා සක්‍යපුත්‌තියා බහූ පත්‌තෙ සන්‌නිචයං කරිස්‌සන්‌ති, පත්‌තවාණිජ්‌ජං වා සමණා සක්‍යපුත්‌තියා කරිස්‌සන්‌ති ආමත්‌තිකාපණං වා පසාරෙස්‌සන්‌තී’’ති! අස්‌සොසුං ඛො භික්‌ඛූ තෙසං මනුස්‌සානං උජ්‌ඣායන්‌තානං ඛිය්‍යන්‌තානං විපාචෙන්‌තානං. යෙ තෙ භික්‌ඛූ අප්‌පිච්‌ඡා…පෙ.… තෙ උජ්‌ඣායන්‌ති ඛිය්‍යන්‌ති විපාචෙන්‌ති – ‘‘කථඤ්‌හි නාම ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ අතිරෙකපත්‌තං ධාරෙස්‌සන්‌තී’’ති! අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ ඡබ්‌බග්‌ගියෙ භික්‌ඛූ අනෙකපරියායෙන විගරහිත්‌වා භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං…පෙ.… ‘‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, අතිරෙකපත්‌තං ධාරෙථා’’ති? ‘‘සච්‌චං, භගවා’’ති. විගරහි බුද්‌ධො භගවා…පෙ.… කථඤ්‌හි නාම තුම්‌හෙ, මොඝපුරිසා, අතිරෙකපත්‌තං ධාරෙස්‌සථ! නෙතං, මොඝපුරිසා, අප්‌පසන්‌නානං වා පසාදාය …පෙ.… එවඤ්‌ච පන, භික්‌ඛවෙ, ඉමං සික්‌ඛාපදං උද්‌දිසෙය්‍යාථ –
598. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bahū patte sannicayaṃ karonti. Manussā vihāracārikaṃ āhiṇḍantā passitvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā bahū patte sannicayaṃ karissanti, pattavāṇijjaṃ vā samaṇā sakyaputtiyā karissanti āmattikāpaṇaṃ vā pasāressantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū atirekapattaṃ dhāressantī’’ti! Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, atirekapattaṃ dhārethā’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, atirekapattaṃ dhāressatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya …pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
599. ‘‘යො පන භික්‌ඛු අතිරෙකපත්‌තං ධාරෙය්‍ය, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තිය’’න්‌ති.
599.‘‘Yo pana bhikkhu atirekapattaṃ dhāreyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
එවඤ්‌චිදං භගවතා භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤත්‌තං හොති.
Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
600. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස අතිරෙකපත්‌තො උප්‌පන්‌නො හොති. ආයස්‌මා ච ආනන්‌දො තං පත්‌තං ආයස්‌මතො සාරිපුත්‌තස්‌ස දාතුකාමො හොති. ආයස්‌මා ච සාරිපුත්‌තො සාකෙතෙ විහරති. අථ ඛො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස එතදහොසි – ‘‘භගවතා සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤත්‌තං – ‘න අතිරෙකපත්‌තො ධාරෙතබ්‌බො’ති. අයඤ්‌ච මෙ අතිරෙකපත්‌තො උප්‌පන්‌නො. අහඤ්‌චිමං පත්‌තං ආයස්‌මතො සාරිපුත්‌තස්‌ස දාතුකාමො. ආයස්‌මා ච සාරිපුත්‌තො සාකෙතෙ විහරති. කථං නු ඛො මයා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’’න්‌ති? භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසි. ‘‘කීවචිරං පනානන්‌ද, සාරිපුත්‌තො ආගච්‌ඡිස්‌සතී’’ති? ‘‘නවමං වා, භගවා, දිවසං දසමං වා’’ති. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ , දසාහපරමං අතිරෙකපත්‌තං ධාරෙතුං. එවඤ්‌ච පන, භික්‌ඛවෙ, ඉමං සික්‌ඛාපදං උද්‌දිසෙය්‍යාථ –
600. Tena kho pana samayena āyasmato ānandassa atirekapatto uppanno hoti. Āyasmā ca ānando taṃ pattaṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmo hoti. Āyasmā ca sāriputto sākete viharati. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ – ‘na atirekapatto dhāretabbo’ti. Ayañca me atirekapatto uppanno. Ahañcimaṃ pattaṃ āyasmato sāriputtassa dātukāmo. Āyasmā ca sāriputto sākete viharati. Kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Kīvaciraṃ panānanda, sāriputto āgacchissatī’’ti? ‘‘Navamaṃ vā, bhagavā, divasaṃ dasamaṃ vā’’ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave , dasāhaparamaṃ atirekapattaṃ dhāretuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
601. ‘‘දසාහපරමං අතිරෙකපත්‌තො ධාරෙතබ්‌බො. තං අතික්‌කාමයතො නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තිය’’න්‌ති.
601.‘‘Dasāhaparamaṃ atirekapatto dhāretabbo. Taṃ atikkāmayato nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
602. දසාහපරමන්‌ති දසාහපරමතා ධාරෙතබ්‌බො.
602.Dasāhaparamanti dasāhaparamatā dhāretabbo.
අතිරෙකපත්‌තො නාම අනධිට්‌ඨිතො අවිකප්‌පිතො.
Atirekapatto nāma anadhiṭṭhito avikappito.
පත්‌තො නාම ද්‌වෙ පත්‌තා අයොපත්‌තො මත්‌තිකාපත්‌තොති.
Patto nāma dve pattā ayopatto mattikāpattoti.
තයො පත්‌තස්‌ස වණ්‌ණා උක්‌කට්‌ඨො පත්‌තො මජ්‌ඣිමො පත්‌තො ඔමකො පත්‌තො. උක්‌කට්‌ඨො නාම පත්‌තො අඩ්‌ඪාළ්‌හකොදනං ගණ්‌හාති චතුභාගං ඛාදනං තදුපියං බ්‍යඤ්‌ජනං. මජ්‌ඣිමො නාම පත්‌තො නාළිකොදනං ගණ්‌හාති චතුභාගං ඛාදනං තදුපියං බ්‍යඤ්‌ජනං. ඔමකො නාම පත්‌තො පත්‌ථොදනං ගණ්‌හාති චතුභාගං ඛාදනං තදුපියං බ්‍යඤ්‌ජනං. තතො උක්‌කට්‌ඨො අපත්‌තො, ඔමකො අපත්‌තො.
Tayo pattassa vaṇṇā ukkaṭṭho patto majjhimo patto omako patto. Ukkaṭṭho nāma patto aḍḍhāḷhakodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Majjhimo nāma patto nāḷikodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Tato ukkaṭṭho apatto, omako apatto.
තං අතික්‌කාමයතො නිස්‌සග්‌ගියො හොතීති එකාදසෙ අරුණුග්‌ගමනෙ නිස්‌සග්‌ගියො හොති. නිස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො සඞ්‌ඝස්‌ස වා ගණස්‌ස වා පුග්‌ගලස්‌ස වා. එවඤ්‌ච පන, භික්‌ඛවෙ, නිස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො. තෙන භික්‌ඛුනා සඞ්‌ඝං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා වුඩ්‌ඪානං භික්‌ඛූනං පාදෙ වන්‌දිත්‌වා උක්‌කුටිකං නිසීදිත්‌වා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙත්‌වා එවමස්‌ස වචනීයො – ‘‘අයං මෙ, භන්‌තෙ, පත්‌තො දසාහාතික්‌කන්‌තො නිස්‌සග්‌ගියො. ඉමාහං සඞ්‌ඝස්‌ස නිස්‌සජ්‌ජාමී’’ති. නිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා ආපත්‌ති දෙසෙතබ්‌බා. බ්‍යත්‌තෙන භික්‌ඛුනා පටිබලෙන ආපත්‌ති පටිග්‌ගහෙතබ්‌බා, නිස්‌සට්‌ඨපත්‌තො දාතබ්‌බො.
Taṃ atikkāmayato nissaggiyo hotīti ekādase aruṇuggamane nissaggiyo hoti. Nissajjitabbo saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbo. Tena bhikkhunā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘‘ayaṃ me, bhante, patto dasāhātikkanto nissaggiyo. Imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbā, nissaṭṭhapatto dātabbo.
603. ‘‘සුණාතු මෙ, භන්‌තෙ, සඞ්‌ඝො. අයං පත්‌තො ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස භික්‌ඛුනො නිස්‌සග්‌ගියො සඞ්‌ඝස්‌ස නිස්‌සට්‌ඨො. යදි සඞ්‌ඝස්‌ස පත්‌තකල්‌ලං, සඞ්‌ඝො ඉමං පත්‌තං ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස භික්‌ඛුනො දදෙය්‍යා’’ති.
603. ‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Ayaṃ patto itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyo saṅghassa nissaṭṭho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ pattaṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyā’’ti.
604. තෙන භික්‌ඛුනා සම්‌බහුලෙ භික්‌ඛූ උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා වුඩ්‌ඪානං භික්‌ඛූනං පාදෙ වන්‌දිත්‌වා උක්‌කුටිකං නිසීදිත්‌වා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙත්‌වා එවමස්‌සු වචනීයා – ‘‘අයං මෙ, භන්‌තෙ, පත්‌තො දසාහාතික්‌කන්‌තො නිස්‌සග්‌ගියො. ඉමාහං ආයස්‌මන්‌තානං නිස්‌සජ්‌ජාමී’’ති. නිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා ආපත්‌ති දෙසෙතබ්‌බා. බ්‍යත්‌තෙන භික්‌ඛුනා පටිබලෙන ආපත්‌ති පටිග්‌ගහෙතබ්‌බා, නිස්‌සට්‌ඨපත්‌තො දාතබ්‌බො.
604. Tena bhikkhunā sambahule bhikkhū upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassu vacanīyā – ‘‘ayaṃ me, bhante, patto dasāhātikkanto nissaggiyo. Imāhaṃ āyasmantānaṃ nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena āpatti paṭiggahetabbā, nissaṭṭhapatto dātabbo.
605. ‘‘සුණන්‌තු මෙ ආයස්‌මන්‌තා. අයං පත්‌තො ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස භික්‌ඛුනො නිස්‌සග්‌ගියො ආයස්‌මන්‌තානං නිස්‌සට්‌ඨො. යදායස්‌මන්‌තානං පත්‌තකල්‌ලං, ආයස්‌මන්‌තා ඉමං පත්‌තං ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස භික්‌ඛුනො දදෙය්‍යු’’න්‌ති.
605. ‘‘Suṇantu me āyasmantā. Ayaṃ patto itthannāmassa bhikkhuno nissaggiyo āyasmantānaṃ nissaṭṭho. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, āyasmantā imaṃ pattaṃ itthannāmassa bhikkhuno dadeyyu’’nti.
606. තෙන භික්‌ඛුනා එකං භික්‌ඛුං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා උක්‌කුටිකං නිසීදිත්‌වා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙත්‌වා එවමස්‌ස වචනීයො – ‘‘අයං මෙ, ආවුසො, පත්‌තො දසාහාතික්‌කන්‌තො නිස්‌සග්‌ගියො. ඉමාහං ආයස්‌මතො නිස්‌සජ්‌ජාමී’’ති. නිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා ආපත්‌ති දෙසෙතබ්‌බා. තෙන භික්‌ඛුනා ආපත්‌ති පටිග්‌ගහෙතබ්‌බා, නිස්‌සට්‌ඨපත්‌තො දාතබ්‌බො – ‘‘ඉමං පත්‌තං ආයස්‌මතො දම්‌මී’’ති.
606. Tena bhikkhunā ekaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘‘ayaṃ me, āvuso, patto dasāhātikkanto nissaggiyo. Imāhaṃ āyasmato nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Tena bhikkhunā āpatti paṭiggahetabbā, nissaṭṭhapatto dātabbo – ‘‘imaṃ pattaṃ āyasmato dammī’’ti.
607. දසාහාතික්‌කන්‌තෙ අතික්‌කන්‌තසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. දසාහාතික්‌කන්‌තෙ වෙමතිකො, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. දසාහාතික්‌කන්‌තෙ අනතික්‌කන්‌තසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අනධිට්‌ඨිතෙ අධිට්‌ඨිතසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අවිකප්‌පිතෙ විකප්‌පිතසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අවිස්‌සජ්‌ජිතෙ විස්‌සජ්‌ජිතසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අනට්‌ඨෙ නට්‌ඨසඤ්‌ඤී නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අවිනට්‌ඨෙ විනට්‌ඨසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං . අභින්‌නෙ භින්‌නසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. අවිලුත්‌තෙ විලුත්‌තසඤ්‌ඤී, නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං.
607. Dasāhātikkante atikkantasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Dasāhātikkante vematiko, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Dasāhātikkante anatikkantasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avikappite vikappitasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avissajjite vissajjitasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anaṭṭhe naṭṭhasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avinaṭṭhe vinaṭṭhasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ . Abhinne bhinnasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avilutte viluttasaññī, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
නිස්‌සග්‌ගියං පත්‌තං අනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජති, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. දසාහානතික්‌කන්‌තෙ අතික්‌කන්‌තසඤ්‌ඤී, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. දසාහානතික්‌කන්‌තෙ වෙමතිකො, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌ස. දසාහානතික්‌කන්‌තෙ අනතික්‌කන්‌තසඤ්‌ඤී, අනාපත්‌ති.
Nissaggiyaṃ pattaṃ anissajjitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassa. Dasāhānatikkante atikkantasaññī, āpatti dukkaṭassa. Dasāhānatikkante vematiko, āpatti dukkaṭassa. Dasāhānatikkante anatikkantasaññī, anāpatti.
608. අනාපත්‌ති අන්‌තොදසාහං අධිට්‌ඨෙති, විකප්‌පෙති, විස්‌සජ්‌ජෙති, නස්‌සති, විනස්‌සති, භිජ්‌ජති, අච්‌ඡින්‌දිත්‌වා ගණ්‌හන්‌ති, විස්‌සාසං ගණ්‌හන්‌ති, උම්‌මත්‌තකස්‌ස, ආදිකම්‌මිකස්‌සාති.
608. Anāpatti antodasāhaṃ adhiṭṭheti, vikappeti, vissajjeti, nassati, vinassati, bhijjati, acchinditvā gaṇhanti, vissāsaṃ gaṇhanti, ummattakassa, ādikammikassāti.
තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ නිස්‌සට්‌ඨපත්‌තං න දෙන්‌ති. භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, නිස්‌සට්‌ඨපත්‌තො න දාතබ්‌බො. යො න දදෙය්‍ය, ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’’ති.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nissaṭṭhapattaṃ na denti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Na, bhikkhave, nissaṭṭhapatto na dātabbo. Yo na dadeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
පත්‌තසික්‌ඛාපදං නිට්‌ඨිතං පඨමං.
Pattasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
