Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā |
౩. పత్తవగ్గో
3. Pattavaggo
౧. పత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా
1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
౬౦౨. తతియవగ్గస్స పఠమే అడ్ఢతేరసపలాతి మాగధికాయ మానతులాయ అడ్ఢతేరసపలపరిమితం ఉదకం గణ్హన్తం సన్ధాయ వుత్తం, తథా పరిమితం యవమాసాదిం గణ్హన్తిం సన్ధాయాతి కేచి. ఆచరియధమ్మపాలత్థేరేన పన ‘‘పకతిచతుముట్ఠికం కుడువం, చతుకుడువం నాళి, తాయ నాళియా సోళస నాళియో దోణం, తం పన మగధనాళియా ద్వాదస నాళియో హోన్తీతి వదన్తీ’’తి వుత్తం. దమిళనాళీతి పురాణనాళిం సన్ధాయ వుత్తం. సా చ చతుముట్ఠికేహి కుడువేహి అట్ఠ కుడువా, తాయ నాళియా ద్వే నాళియో మగధనాళిం గణ్హాతి. పురాణా పన ‘‘సీహళనాళి తిస్సో నాళియో గణ్హాతీ’’తి వదన్తి, తేసం మతేన మగధనాళి ఇదాని పవత్తమానాయ చతుకుడువాయ దమిళనాళియా చతునాళికా హోతి, తతో మగధనాళితో ఉపడ్ఢఞ్చ పురాణదమిళనాళిసఙ్ఖాతం పత్థం నామ హోతి, ఏతేన చ ‘‘ఓమకో నామ పత్తో పత్థోదనం గణ్హాతీ’’తి పాళివచనఞ్చ సమేతి, లోకియేహిపి –
602. Tatiyavaggassa paṭhame aḍḍhaterasapalāti māgadhikāya mānatulāya aḍḍhaterasapalaparimitaṃ udakaṃ gaṇhantaṃ sandhāya vuttaṃ, tathā parimitaṃ yavamāsādiṃ gaṇhantiṃ sandhāyāti keci. Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘pakaticatumuṭṭhikaṃ kuḍuvaṃ, catukuḍuvaṃ nāḷi, tāya nāḷiyā soḷasa nāḷiyo doṇaṃ, taṃ pana magadhanāḷiyā dvādasa nāḷiyo hontīti vadantī’’ti vuttaṃ. Damiḷanāḷīti purāṇanāḷiṃ sandhāya vuttaṃ. Sā ca catumuṭṭhikehi kuḍuvehi aṭṭha kuḍuvā, tāya nāḷiyā dve nāḷiyo magadhanāḷiṃ gaṇhāti. Purāṇā pana ‘‘sīhaḷanāḷi tisso nāḷiyo gaṇhātī’’ti vadanti, tesaṃ matena magadhanāḷi idāni pavattamānāya catukuḍuvāya damiḷanāḷiyā catunāḷikā hoti, tato magadhanāḷito upaḍḍhañca purāṇadamiḷanāḷisaṅkhātaṃ patthaṃ nāma hoti, etena ca ‘‘omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhātī’’ti pāḷivacanañca sameti, lokiyehipi –
‘‘లోకియం మగధఞ్చేతి, పత్థద్వయముదాహటం;
‘‘Lokiyaṃ magadhañceti, patthadvayamudāhaṭaṃ;
లోకియం సోళసపలం, మాగధం దిగుణం మత’’న్తి. –
Lokiyaṃ soḷasapalaṃ, māgadhaṃ diguṇaṃ mata’’nti. –
ఏవం లోకే నాళియా మగధనాళి దిగుణాతి దస్సితా, ఏవఞ్చ గయ్హమానే ఓమకపత్తస్స చ యాపనమత్తోదనగాహికా చ సిద్ధా హోతి. న హి సక్కా అట్ఠకుడువతో ఊనోదనగాహినా పత్తేన అథూపీకతం పిణ్డపాతం పరియేసిత్వా యాపేతుం. తేనేవ వేరఞ్జకణ్డట్ఠకథాయం ‘‘పత్థో నామ నాళిమత్తం హోతి ఏకస్స పురిసస్స అలం యాపనాయ. వుత్తమ్పి హేతం ‘పత్థోదనో నాలమయం దువిన్న’’’న్తి (జా॰ ౨.౨౧.౧౯౨) వుత్తం, ‘‘ఏకేకస్స ద్విన్నం తిణ్ణం పహోతీ’’తి చ ఆగహం, తస్మా ఇధ వుత్తనయానుసారేనేవ గహేతబ్బం.
Evaṃ loke nāḷiyā magadhanāḷi diguṇāti dassitā, evañca gayhamāne omakapattassa ca yāpanamattodanagāhikā ca siddhā hoti. Na hi sakkā aṭṭhakuḍuvato ūnodanagāhinā pattena athūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pariyesitvā yāpetuṃ. Teneva verañjakaṇḍaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pattho nāma nāḷimattaṃ hoti ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ ‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’’nti (jā. 2.21.192) vuttaṃ, ‘‘ekekassa dvinnaṃ tiṇṇaṃ pahotī’’ti ca āgahaṃ, tasmā idha vuttanayānusāreneva gahetabbaṃ.
ఆలోపస్స అనురూపన్తి ఏత్థ ‘‘బ్యఞ్జనస్స మత్తా నామ ఓదనతో చతుత్థభాగో’’తి (మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౩౮౭) బ్రహ్మాయుసుత్తట్ఠకథాయం వుత్తత్తా ఆలోపస్స చతుత్థభాగమేవ బ్యఞ్జనం అనురూపన్తి దట్ఠబ్బం. ఓదనగతికానేవాతి ఓదనస్స అన్తో ఏవ పవిసనసీలాని సియుం, అత్తనో ఓకాసం న గవేసన్తీతి అత్థో. నామమత్తేతి ‘‘మజ్ఝిమో పత్తో మజ్ఝిమోమకో’’తిఆదినామమత్తే.
Ālopassaanurūpanti ettha ‘‘byañjanassa mattā nāma odanato catutthabhāgo’’ti (ma. ni. aṭṭha. 2.387) brahmāyusuttaṭṭhakathāyaṃ vuttattā ālopassa catutthabhāgameva byañjanaṃ anurūpanti daṭṭhabbaṃ. Odanagatikānevāti odanassa anto eva pavisanasīlāni siyuṃ, attano okāsaṃ na gavesantīti attho. Nāmamatteti ‘‘majjhimo patto majjhimomako’’tiādināmamatte.
౬౦౭-౮. ఏవం పయోగే పయోగేతి పరియోసానాలోపజ్ఝోహరణపయోగే పయోగే, ఆలోపే ఆలోపేతి అత్థో. కత్వాతి పాకపరియోసానం కత్వా. పచిత్వా ఠపేస్సామీతి కాళవణ్ణపాకం సన్ధాయ వుత్తం. ఛిద్దన్తి ముఖవట్టితో ద్వఙ్గులస్స హేట్ఠాఛిద్దం వుత్తం. సేసం పఠమకథినే వుత్తనయమేవ.
607-8.Evaṃ payoge payogeti pariyosānālopajjhoharaṇapayoge payoge, ālope ālopeti attho. Katvāti pākapariyosānaṃ katvā. Pacitvā ṭhapessāmīti kāḷavaṇṇapākaṃ sandhāya vuttaṃ. Chiddanti mukhavaṭṭito dvaṅgulassa heṭṭhāchiddaṃ vuttaṃ. Sesaṃ paṭhamakathine vuttanayameva.
పత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పత్తసిక్ఖాపదం • 1. Pattasikkhāpadaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧. పత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧. పత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā