| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
3. පත්‌තවග්‌ගො
3. Pattavaggo
1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
602. තතියවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ අඩ්‌ඪතෙරසපලාති මාගධිකාය මානතුලාය අඩ්‌ඪතෙරසපලපරිමිතං උදකං ගණ්‌හන්‌තං සන්‌ධාය වුත්‌තං, තථා පරිමිතං යවමාසාදිං ගණ්‌හන්‌තිං සන්‌ධායාති කෙචි. ආචරියධම්‌මපාලත්‌ථෙරෙන පන ‘‘පකතිචතුමුට්‌ඨිකං කුඩුවං, චතුකුඩුවං නාළි, තාය නාළියා සොළස නාළියො දොණං, තං පන මගධනාළියා ද්‌වාදස නාළියො හොන්‌තීති වදන්‌තී’’ති වුත්‌තං. දමිළනාළීති පුරාණනාළිං සන්‌ධාය වුත්‌තං. සා ච චතුමුට්‌ඨිකෙහි කුඩුවෙහි අට්‌ඨ කුඩුවා, තාය නාළියා ද්‌වෙ නාළියො මගධනාළිං ගණ්‌හාති. පුරාණා පන ‘‘සීහළනාළි තිස්‌සො නාළියො ගණ්‌හාතී’’ති වදන්‌ති, තෙසං මතෙන මගධනාළි ඉදානි පවත්‌තමානාය චතුකුඩුවාය දමිළනාළියා චතුනාළිකා හොති, තතො මගධනාළිතො උපඩ්‌ඪඤ්‌ච පුරාණදමිළනාළිසඞ්‌ඛාතං පත්‌ථං නාම හොති, එතෙන ච ‘‘ඔමකො නාම පත්‌තො පත්‌ථොදනං ගණ්‌හාතී’’ති පාළිවචනඤ්‌ච සමෙති, ලොකියෙහිපි –
602. Tatiyavaggassa paṭhame aḍḍhaterasapalāti māgadhikāya mānatulāya aḍḍhaterasapalaparimitaṃ udakaṃ gaṇhantaṃ sandhāya vuttaṃ, tathā parimitaṃ yavamāsādiṃ gaṇhantiṃ sandhāyāti keci. Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘pakaticatumuṭṭhikaṃ kuḍuvaṃ, catukuḍuvaṃ nāḷi, tāya nāḷiyā soḷasa nāḷiyo doṇaṃ, taṃ pana magadhanāḷiyā dvādasa nāḷiyo hontīti vadantī’’ti vuttaṃ. Damiḷanāḷīti purāṇanāḷiṃ sandhāya vuttaṃ. Sā ca catumuṭṭhikehi kuḍuvehi aṭṭha kuḍuvā, tāya nāḷiyā dve nāḷiyo magadhanāḷiṃ gaṇhāti. Purāṇā pana ‘‘sīhaḷanāḷi tisso nāḷiyo gaṇhātī’’ti vadanti, tesaṃ matena magadhanāḷi idāni pavattamānāya catukuḍuvāya damiḷanāḷiyā catunāḷikā hoti, tato magadhanāḷito upaḍḍhañca purāṇadamiḷanāḷisaṅkhātaṃ patthaṃ nāma hoti, etena ca ‘‘omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhātī’’ti pāḷivacanañca sameti, lokiyehipi –
‘‘ලොකියං මගධඤ්‌චෙති, පත්‌ථද්‌වයමුදාහටං;
‘‘Lokiyaṃ magadhañceti, patthadvayamudāhaṭaṃ;
ලොකියං සොළසපලං, මාගධං දිගුණං මත’’න්‌ති. –
Lokiyaṃ soḷasapalaṃ, māgadhaṃ diguṇaṃ mata’’nti. –
එවං ලොකෙ නාළියා මගධනාළි දිගුණාති දස්‌සිතා, එවඤ්‌ච ගය්‌හමානෙ ඔමකපත්‌තස්‌ස ච යාපනමත්‌තොදනගාහිකා ච සිද්‌ධා හොති. න හි සක්‌කා අට්‌ඨකුඩුවතො ඌනොදනගාහිනා පත්‌තෙන අථූපීකතං පිණ්‌ඩපාතං පරියෙසිත්‌වා යාපෙතුං. තෙනෙව වෙරඤ්‌ජකණ්‌ඩට්‌ඨකථායං ‘‘පත්‌ථො නාම නාළිමත්‌තං හොති එකස්‌ස පුරිසස්‌ස අලං යාපනාය. වුත්‌තම්‌පි හෙතං ‘පත්‌ථොදනො නාලමයං දුවින්‌න’’’න්‌ති (ජා. 2.21.192) වුත්‌තං, ‘‘එකෙකස්‌ස ද්‌වින්‌නං තිණ්‌ණං පහොතී’’ති ච ආගහං, තස්‌මා ඉධ වුත්‌තනයානුසාරෙනෙව ගහෙතබ්‌බං.
Evaṃ loke nāḷiyā magadhanāḷi diguṇāti dassitā, evañca gayhamāne omakapattassa ca yāpanamattodanagāhikā ca siddhā hoti. Na hi sakkā aṭṭhakuḍuvato ūnodanagāhinā pattena athūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pariyesitvā yāpetuṃ. Teneva verañjakaṇḍaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pattho nāma nāḷimattaṃ hoti ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ ‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’’nti (jā. 2.21.192) vuttaṃ, ‘‘ekekassa dvinnaṃ tiṇṇaṃ pahotī’’ti ca āgahaṃ, tasmā idha vuttanayānusāreneva gahetabbaṃ.
ආලොපස්‌ස අනුරූපන්‌ති එත්‌ථ ‘‘බ්‍යඤ්‌ජනස්‌ස මත්‌තා නාම ඔදනතො චතුත්‌ථභාගො’’ති (ම. නි. අට්‌ඨ. 2.387) බ්‍රහ්‌මායුසුත්‌තට්‌ඨකථායං වුත්‌තත්‌තා ආලොපස්‌ස චතුත්‌ථභාගමෙව බ්‍යඤ්‌ජනං අනුරූපන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. ඔදනගතිකානෙවාති ඔදනස්‌ස අන්‌තො එව පවිසනසීලානි සියුං, අත්‌තනො ඔකාසං න ගවෙසන්‌තීති අත්‌ථො. නාමමත්‌තෙති ‘‘මජ්‌ඣිමො පත්‌තො මජ්‌ඣිමොමකො’’තිආදිනාමමත්‌තෙ.
Ālopassaanurūpanti ettha ‘‘byañjanassa mattā nāma odanato catutthabhāgo’’ti (ma. ni. aṭṭha. 2.387) brahmāyusuttaṭṭhakathāyaṃ vuttattā ālopassa catutthabhāgameva byañjanaṃ anurūpanti daṭṭhabbaṃ. Odanagatikānevāti odanassa anto eva pavisanasīlāni siyuṃ, attano okāsaṃ na gavesantīti attho. Nāmamatteti ‘‘majjhimo patto majjhimomako’’tiādināmamatte.
607-8. එවං පයොගෙ පයොගෙති පරියොසානාලොපජ්‌ඣොහරණපයොගෙ පයොගෙ, ආලොපෙ ආලොපෙති අත්‌ථො. කත්‌වාති පාකපරියොසානං කත්‌වා. පචිත්‌වා ඨපෙස්‌සාමීති කාළවණ්‌ණපාකං සන්‌ධාය වුත්‌තං. ඡිද්‌දන්‌ති මුඛවට්‌ටිතො ද්‌වඞ්‌ගුලස්‌ස හෙට්‌ඨාඡිද්‌දං වුත්‌තං. සෙසං පඨමකථිනෙ වුත්‌තනයමෙව.
607-8.Evaṃ payoge payogeti pariyosānālopajjhoharaṇapayoge payoge, ālope ālopeti attho. Katvāti pākapariyosānaṃ katvā. Pacitvā ṭhapessāmīti kāḷavaṇṇapākaṃ sandhāya vuttaṃ. Chiddanti mukhavaṭṭito dvaṅgulassa heṭṭhāchiddaṃ vuttaṃ. Sesaṃ paṭhamakathine vuttanayameva.
පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදං • 1. Pattasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
