| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
੩. ਪਤ੍ਤવਗ੍ਗੋ
3. Pattavaggo
੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
੬੦੨. ਤਤਿਯવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਅਡ੍ਢਤੇਰਸਪਲਾਤਿ ਮਾਗਧਿਕਾਯ ਮਾਨਤੁਲਾਯ ਅਡ੍ਢਤੇਰਸਪਲਪਰਿਮਿਤਂ ਉਦਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਪਰਿਮਿਤਂ ਯવਮਾਸਾਦਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਕੇਚਿ। ਆਚਰਿਯਧਮ੍ਮਪਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਕਤਿਚਤੁਮੁਟ੍ਠਿਕਂ ਕੁਡੁવਂ, ਚਤੁਕੁਡੁવਂ ਨਾਲ਼ਿ, ਤਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਸੋਲ਼ਸ ਨਾਲ਼ਿਯੋ ਦੋਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਯਾ ਦ੍વਾਦਸ ਨਾਲ਼ਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦਮਿਲ਼ਨਾਲ਼ੀਤਿ ਪੁਰਾਣਨਾਲ਼ਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾ ਚ ਚਤੁਮੁਟ੍ਠਿਕੇਹਿ ਕੁਡੁવੇਹਿ ਅਟ੍ਠ ਕੁਡੁવਾ, ਤਾਯ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਦ੍વੇ ਨਾਲ਼ਿਯੋ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪੁਰਾਣਾ ਪਨ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਨਾਲ਼ਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਲ਼ਿਯੋ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿ ਇਦਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਚਤੁਕੁਡੁવਾਯ ਦਮਿਲ਼ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਚਤੁਨਾਲ਼ਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਤੋ ਉਪਡ੍ਢਞ੍ਚ ਪੁਰਾਣਦਮਿਲ਼ਨਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਤ੍ਥਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਤੇਨ ਚ ‘‘ਓਮਕੋ ਨਾਮ ਪਤ੍ਤੋ ਪਤ੍ਥੋਦਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿવਚਨਞ੍ਚ ਸਮੇਤਿ, ਲੋਕਿਯੇਹਿਪਿ –
602. Tatiyavaggassa paṭhame aḍḍhaterasapalāti māgadhikāya mānatulāya aḍḍhaterasapalaparimitaṃ udakaṃ gaṇhantaṃ sandhāya vuttaṃ, tathā parimitaṃ yavamāsādiṃ gaṇhantiṃ sandhāyāti keci. Ācariyadhammapālattherena pana ‘‘pakaticatumuṭṭhikaṃ kuḍuvaṃ, catukuḍuvaṃ nāḷi, tāya nāḷiyā soḷasa nāḷiyo doṇaṃ, taṃ pana magadhanāḷiyā dvādasa nāḷiyo hontīti vadantī’’ti vuttaṃ. Damiḷanāḷīti purāṇanāḷiṃ sandhāya vuttaṃ. Sā ca catumuṭṭhikehi kuḍuvehi aṭṭha kuḍuvā, tāya nāḷiyā dve nāḷiyo magadhanāḷiṃ gaṇhāti. Purāṇā pana ‘‘sīhaḷanāḷi tisso nāḷiyo gaṇhātī’’ti vadanti, tesaṃ matena magadhanāḷi idāni pavattamānāya catukuḍuvāya damiḷanāḷiyā catunāḷikā hoti, tato magadhanāḷito upaḍḍhañca purāṇadamiḷanāḷisaṅkhātaṃ patthaṃ nāma hoti, etena ca ‘‘omako nāma patto patthodanaṃ gaṇhātī’’ti pāḷivacanañca sameti, lokiyehipi –
‘‘ਲੋਕਿਯਂ ਮਗਧਞ੍ਚੇਤਿ, ਪਤ੍ਥਦ੍વਯਮੁਦਾਹਟਂ।
‘‘Lokiyaṃ magadhañceti, patthadvayamudāhaṭaṃ;
ਲੋਕਿਯਂ ਸੋਲ਼ਸਪਲਂ, ਮਾਗਧਂ ਦਿਗੁਣਂ ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Lokiyaṃ soḷasapalaṃ, māgadhaṃ diguṇaṃ mata’’nti. –
ਏવਂ ਲੋਕੇ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿ ਦਿਗੁਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਏવਞ੍ਚ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਓਮਕਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤੋਦਨਗਾਹਿਕਾ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਅਟ੍ਠਕੁਡੁવਤੋ ਊਨੋਦਨਗਾਹਿਨਾ ਪਤ੍ਤੇਨ ਅਥੂਪੀਕਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਯਾਪੇਤੁਂ। ਤੇਨੇવ વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਪਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਲਂ ਯਾਪਨਾਯ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ‘ਪਤ੍ਥੋਦਨੋ ਨਾਲਮਯਂ ਦੁવਿਨ੍ਨ’’’ਨ੍ਤਿ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੧੯੨) વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਗਹਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Evaṃ loke nāḷiyā magadhanāḷi diguṇāti dassitā, evañca gayhamāne omakapattassa ca yāpanamattodanagāhikā ca siddhā hoti. Na hi sakkā aṭṭhakuḍuvato ūnodanagāhinā pattena athūpīkataṃ piṇḍapātaṃ pariyesitvā yāpetuṃ. Teneva verañjakaṇḍaṭṭhakathāyaṃ ‘‘pattho nāma nāḷimattaṃ hoti ekassa purisassa alaṃ yāpanāya. Vuttampi hetaṃ ‘patthodano nālamayaṃ duvinna’’’nti (jā. 2.21.192) vuttaṃ, ‘‘ekekassa dvinnaṃ tiṇṇaṃ pahotī’’ti ca āgahaṃ, tasmā idha vuttanayānusāreneva gahetabbaṃ.
ਆਲੋਪਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਮਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਓਦਨਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੮੭) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਲੋਪਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗਮੇવ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਓਦਨਗਤਿਕਾਨੇવਾਤਿ ਓਦਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਏવ ਪવਿਸਨਸੀਲਾਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਓਕਾਸਂ ਨ ਗવੇਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਤਿ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਪਤ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋਮਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾਮਮਤ੍ਤੇ।
Ālopassaanurūpanti ettha ‘‘byañjanassa mattā nāma odanato catutthabhāgo’’ti (ma. ni. aṭṭha. 2.387) brahmāyusuttaṭṭhakathāyaṃ vuttattā ālopassa catutthabhāgameva byañjanaṃ anurūpanti daṭṭhabbaṃ. Odanagatikānevāti odanassa anto eva pavisanasīlāni siyuṃ, attano okāsaṃ na gavesantīti attho. Nāmamatteti ‘‘majjhimo patto majjhimomako’’tiādināmamatte.
੬੦੭-੮. ਏવਂ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾਲੋਪਜ੍ਝੋਹਰਣਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ, ਆਲੋਪੇ ਆਲੋਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਤ੍વਾਤਿ ਪਾਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕਤ੍વਾ। ਪਚਿਤ੍વਾ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਪਾਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਛਿਦ੍ਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਂ ਪਠਮਕਥਿਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
607-8.Evaṃ payoge payogeti pariyosānālopajjhoharaṇapayoge payoge, ālope ālopeti attho. Katvāti pākapariyosānaṃ katvā. Pacitvā ṭhapessāmīti kāḷavaṇṇapākaṃ sandhāya vuttaṃ. Chiddanti mukhavaṭṭito dvaṅgulassa heṭṭhāchiddaṃ vuttaṃ. Sesaṃ paṭhamakathine vuttanayameva.
ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 1. Pattasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧. ਪਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
