| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ද්‌වෙමාතිකාපාළි • Dvemātikāpāḷi |
3. පත්‌තවග්‌ගො
3. Pattavaggo
1. පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Pattasikkhāpadavaṇṇanā
පත්‌තවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ අතිරෙකපත්‌තොති අනධිට්‌ඨිතො ච අවිකප්‌පිතො ච, සො ච ඛො උක්‌කට්‌ඨමජ්‌ඣිමොමකානං අඤ්‌ඤතරො පමාණයුත්‌තොව, තස්‌ස පමාණං ‘‘අඩ්‌ඪාළ්‌හකොදනං ගණ්‌හාතී’’තිආදිනා (පාරා 602) නයෙන පාළියං වුත්‌තං. තත්‍රායං විනිච්‌ඡයො – අනුපහතපුරාණසාලිතණ්‌ඩුලානං සුකොට්‌ටිතපරිසුද්‌ධානං ද්‌වෙ මගධනාළියො ගහෙත්‌වා තෙහි තණ්‌ඩුලෙහි අනුත්‌තණ්‌ඩුලමකිලින්‌නමපිණ්‌ඩිකං සුවිසදං කුන්‌දමකුළරාසිසදිසං අවස්‌සාවිතොදනං පචිත්‌වා නිරවසෙසං පත්‌තෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා තස්‌ස ඔදනස්‌ස චතුත්‌ථභාගප්‌පමාණො නාතිඝනො නාතිතනුකො හත්‌ථහාරියො සබ්‌බසම්‌භාරසඞ්‌ඛතො මුග්‌ගසූපො පක්‌ඛිපිතබ්‌බො, තතො ආලොපස්‌ස අනුරූපං යාවචරිමාලොපප්‌පහොනකං මච්‌ඡමංසාදිබ්‍යඤ්‌ජනං පක්‌ඛිපිතබ්‌බං, සප්‌පිතෙලතක්‌කරසකඤ්‌ජියාදීනි පන ගණනූපගානි න හොන්‌ති. තානි හි ඔදනගතිකානෙව, නෙව හාපෙතුං, න වඩ්‌ඪෙතුං සක්‌කොන්‌ති, එවමෙතං සබ්‌බම්‌පි පක්‌ඛිත්‌තං සචෙ පත්‌තස්‌ස මුඛවට්‌ටියා හෙට්‌ඨිමරාජිසමං තිට්‌ඨති, සුත්‌තෙන වා හීරෙන වා ඡින්‌දන්‌තස්‌ස සුත්‌තස්‌ස වා හීරස්‌ස වා හෙට්‌ඨිමන්‌තං ඵුසති, අයං උක්‌කට්‌ඨො නාම පත්‌තො. සචෙ තං රාජිං අතික්‌කම්‌ම ථූපීකතං තිට්‌ඨති, අයං උක්‌කට්‌ඨොමකො නාම පත්‌තො. සචෙ තං රාජිං න සම්‌පාපුණාති, අන්‌තොගධමෙව හොති, අයං උක්‌කට්‌ඨුක්‌කට්‌ඨො නාම පත්‌තො. උක්‌කට්‌ඨතො උපඩ්‌ඪප්‌පමාණො මජ්‌ඣිමො. මජ්‌ඣිමපත්‌තතො උපඩ්‌ඪප්‌පමාණො ඔමකො. තෙසම්‌පි වුත්‌තනයෙනෙව භෙදො වෙදිතබ්‌බො. ඉච්‌චෙතෙසු නවසු උක්‌කට්‌ඨුක්‌කට්‌ඨො ච ඔමකොමකො චාති ද්‌වෙ අපත්‌තා, සෙසා සත්‌ත පත්‌තා පමාණයුත්‌තා නාම, අයමෙත්‌ථසඞ්‌ඛෙපො, විත්‌ථාරො පන සමන්‌තපාසාදිකායං (පාරා. අට්‌ඨ. 2.598 ආදයො) වුත්‌තො, තස්‌මා එවං පමාණයුත්‌තං සමණසාරුප්‌පෙන පක්‌කං අයොපත්‌තං වා මත්‌තිකාපත්‌තං වා ලභිත්‌වා පුරාණපත්‌තං පච්‌චුද්‌ධරිත්‌වා අන්‌තොදසාහෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බො. සචෙ පනස්‌ස මූලතො කාකණිකමත්‌තම්‌පි දාතබ්‌බං අවසිට්‌ඨං හොති, අධිට්‌ඨානුපගො න හොති, අප්‌පච්‌චුද්‌ධරන්‌තෙන විකප්‌පෙතබ්‌බො. තත්‌ථ පච්‌චුද්‌ධරණාධිට්‌ඨානලක්‌ඛණං චීවරවග්‌ගෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං, විකප්‌පනලක්‌ඛණං පරතො වක්‌ඛාම. සචෙ පන කොචි අපත්‌තකො භික්‌ඛු දස පත්‌තෙ ලභිත්‌වා සබ්‌බෙ අත්‌තනාව පරිභුඤ්‌ජිතුකාමො හොති, එකං පත්‌තං අධිට්‌ඨාය පුන දිවසෙ තං පච්‌චුද්‌ධරිත්‌වා අඤ්‌ඤො අධිට්‌ඨාතබ්‌බො, එතෙනුපායෙන වස්‌සසතම්‌පි පරිහරිතුං සක්‌කා. යො පනස්‌ස පත්‌තො මුඛවට්‌ටිතො හෙට්‌ඨා ද්‌වඞ්‌ගුලමත්‌තොකාසතො පට්‌ඨාය යත්‌ථකත්‌ථචි කඞ්‌ගුසිත්‌ථනික්‌ඛමනමත්‌තෙන ඡිද්‌දෙන ඡිද්‌දො හොති, සො අධිට්‌ඨානුපගො න හොති. පුන ඡිද්‌දෙ පාකතිකෙ කතෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බො, සෙසං අධිට්‌ඨානවිජහනං තිචීවරෙ වුත්‌තනයමෙව.
Pattavaggassa paṭhame atirekapattoti anadhiṭṭhito ca avikappito ca, so ca kho ukkaṭṭhamajjhimomakānaṃ aññataro pamāṇayuttova, tassa pamāṇaṃ ‘‘aḍḍhāḷhakodanaṃ gaṇhātī’’tiādinā (pārā 602) nayena pāḷiyaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – anupahatapurāṇasālitaṇḍulānaṃ sukoṭṭitaparisuddhānaṃ dve magadhanāḷiyo gahetvā tehi taṇḍulehi anuttaṇḍulamakilinnamapiṇḍikaṃ suvisadaṃ kundamakuḷarāsisadisaṃ avassāvitodanaṃ pacitvā niravasesaṃ patte pakkhipitvā tassa odanassa catutthabhāgappamāṇo nātighano nātitanuko hatthahāriyo sabbasambhārasaṅkhato muggasūpo pakkhipitabbo, tato ālopassa anurūpaṃ yāvacarimālopappahonakaṃ macchamaṃsādibyañjanaṃ pakkhipitabbaṃ, sappitelatakkarasakañjiyādīni pana gaṇanūpagāni na honti. Tāni hi odanagatikāneva, neva hāpetuṃ, na vaḍḍhetuṃ sakkonti, evametaṃ sabbampi pakkhittaṃ sace pattassa mukhavaṭṭiyā heṭṭhimarājisamaṃ tiṭṭhati, suttena vā hīrena vā chindantassa suttassa vā hīrassa vā heṭṭhimantaṃ phusati, ayaṃ ukkaṭṭho nāma patto. Sace taṃ rājiṃ atikkamma thūpīkataṃ tiṭṭhati, ayaṃ ukkaṭṭhomako nāma patto. Sace taṃ rājiṃ na sampāpuṇāti, antogadhameva hoti, ayaṃ ukkaṭṭhukkaṭṭho nāma patto. Ukkaṭṭhato upaḍḍhappamāṇo majjhimo. Majjhimapattato upaḍḍhappamāṇo omako. Tesampi vuttanayeneva bhedo veditabbo. Iccetesu navasu ukkaṭṭhukkaṭṭho ca omakomako cāti dve apattā, sesā satta pattā pamāṇayuttā nāma, ayametthasaṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.598 ādayo) vutto, tasmā evaṃ pamāṇayuttaṃ samaṇasāruppena pakkaṃ ayopattaṃ vā mattikāpattaṃ vā labhitvā purāṇapattaṃ paccuddharitvā antodasāhe adhiṭṭhātabbo. Sace panassa mūlato kākaṇikamattampi dātabbaṃ avasiṭṭhaṃ hoti, adhiṭṭhānupago na hoti, appaccuddharantena vikappetabbo. Tattha paccuddharaṇādhiṭṭhānalakkhaṇaṃ cīvaravagge vuttanayeneva veditabbaṃ, vikappanalakkhaṇaṃ parato vakkhāma. Sace pana koci apattako bhikkhu dasa patte labhitvā sabbe attanāva paribhuñjitukāmo hoti, ekaṃ pattaṃ adhiṭṭhāya puna divase taṃ paccuddharitvā añño adhiṭṭhātabbo, etenupāyena vassasatampi pariharituṃ sakkā. Yo panassa patto mukhavaṭṭito heṭṭhā dvaṅgulamattokāsato paṭṭhāya yatthakatthaci kaṅgusitthanikkhamanamattena chiddena chiddo hoti, so adhiṭṭhānupago na hoti. Puna chidde pākatike kate adhiṭṭhātabbo, sesaṃ adhiṭṭhānavijahanaṃ ticīvare vuttanayameva.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ අතිරෙකපත්‌තධාරණවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සෙසවණ්‌ණනාක්‌කමො චීවරවග්‌ගස්‌ස පඨමසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බොති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha atirekapattadhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, sesavaṇṇanākkamo cīvaravaggassa paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabboti.
පත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pattasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā
දුතියෙ ඌනානි පඤ්‌ච බන්‌ධනානි අස්‌සාති ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනො, නාස්‌ස පඤ්‌ච බන්‌ධනානි පූරෙන්‌තීති අත්‌ථො, තෙන ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනෙන, ඉත්‌ථම්‌භූතස්‌ස ලක්‌ඛණෙ කරණවචනං. තත්‌ථ යස්‌මා අබන්‌ධනස්‌සාපි පඤ්‌ච බන්‌ධනානි න පූරෙන්‌ති සබ්‌බසො නත්‌ථිතාය, තෙනස්‌ස පදභාජනෙ ‘‘ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනො නාම පත්‌තො අබන්‌ධනො වා එකබන්‌ධනො වා’’තිආදි (පාරා. 613) වුත්‌තං. ‘‘ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනෙනා’’ති ච වුත්‌තත්‌තා යස්‌ස පඤ්‌චබන්‌ධනො පත්‌තො හොති පඤ්‌චබන්‌ධනොකාසො වා, තස්‌ස සො අපත්‌තො, තස්‌මා අඤ්‌ඤං විඤ්‌ඤාපෙතුං වට්‌ටති. යස්‌මිං පන පත්‌තෙ මුඛවට්‌ටිතො හෙට්‌ඨා භට්‌ඨා ද්‌වඞ්‌ගුලප්‌පමාණා එකාපි රාජි හොති, තං තස්‌සා රාජියා හෙට්‌ඨිමපරියන්‌තෙ පත්‌තවෙධකෙන විජ්‌ඣිත්‌වා පචිත්‌වා සුත්‌තරජ්‌ජුකමකචිරජ්‌ජුකාදීහි වා තිපුසුත්‌තකෙන වා බන්‌ධිත්‌වා තං බන්‌ධනං ආමිසස්‌ස අලග්‌ගනත්‌ථං තිපුපට්‌ටකෙන වා කෙනචි බද්‌ධසිලෙසාදිනා වා පටිච්‌ඡාදෙතබ්‌බං, සො ච පත්‌තො අධිට්‌ඨහිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බො, සුඛුමං වා ඡිද්‌දං කත්‌වා බන්‌ධිතබ්‌බො, ඵාණිතං ඣාපෙත්‌වා පාසාණචුණ්‌ණෙන බන්‌ධිතුම්‌පි වට්‌ටති. යස්‌ස පන ද්‌වෙ රාජියො වා එකායෙව වා චතුරඞ්‌ගුලා, තස්‌ස ද්‌වෙ බන්‌ධනානි දාතබ්‌බානි. යස්‌ස තිස්‌සො වා එකායෙව වා ඡළඞ්‌ගුලා, තස්‌ස තීණි. යස්‌ස චතස්‌සො වා එකායෙව වා අට්‌ඨඞ්‌ගුලා, තස්‌ස චත්‌තාරි. යස්‌ස පඤ්‌ච වා එකායෙව වා දසඞ්‌ගුලා, සො බද්‌ධොපි අබද්‌ධොපි අපත්‌තොයෙව, අඤ්‌ඤො විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බො, එස තාව මත්‌තිකාපත්‌තෙ විනිච්‌ඡයො.
Dutiye ūnāni pañca bandhanāni assāti ūnapañcabandhano, nāssa pañca bandhanāni pūrentīti attho, tena ūnapañcabandhanena, itthambhūtassa lakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Tattha yasmā abandhanassāpi pañca bandhanāni na pūrenti sabbaso natthitāya, tenassa padabhājane ‘‘ūnapañcabandhano nāma patto abandhano vā ekabandhano vā’’tiādi (pārā. 613) vuttaṃ. ‘‘Ūnapañcabandhanenā’’ti ca vuttattā yassa pañcabandhano patto hoti pañcabandhanokāso vā, tassa so apatto, tasmā aññaṃ viññāpetuṃ vaṭṭati. Yasmiṃ pana patte mukhavaṭṭito heṭṭhā bhaṭṭhā dvaṅgulappamāṇā ekāpi rāji hoti, taṃ tassā rājiyā heṭṭhimapariyante pattavedhakena vijjhitvā pacitvā suttarajjukamakacirajjukādīhi vā tipusuttakena vā bandhitvā taṃ bandhanaṃ āmisassa alagganatthaṃ tipupaṭṭakena vā kenaci baddhasilesādinā vā paṭicchādetabbaṃ, so ca patto adhiṭṭhahitvā paribhuñjitabbo, sukhumaṃ vā chiddaṃ katvā bandhitabbo, phāṇitaṃ jhāpetvā pāsāṇacuṇṇena bandhitumpi vaṭṭati. Yassa pana dve rājiyo vā ekāyeva vā caturaṅgulā, tassa dve bandhanāni dātabbāni. Yassa tisso vā ekāyeva vā chaḷaṅgulā, tassa tīṇi. Yassa catasso vā ekāyeva vā aṭṭhaṅgulā, tassa cattāri. Yassa pañca vā ekāyeva vā dasaṅgulā, so baddhopi abaddhopi apattoyeva, añño viññāpetabbo, esa tāva mattikāpatte vinicchayo.
අයොපත්‌තෙ පන සචෙපි පඤ්‌ච වා අතිරෙකානි වා ඡිද්‌දානි හොන්‌ති, තානි චෙ අයචුණ්‌ණෙන වා ආණියා වා ලොහමණ්‌ඩලෙන වා බද්‌ධානි මට්‌ඨානි හොන්‌ති, ස්‌වෙව පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බො, අඤ්‌ඤො න විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බො. අථ පන එකම්‌පි ඡිද්‌දං මහන්‌තං හොති, ලොහමණ්‌ඩලෙන බද්‌ධම්‌පි මට්‌ඨං න හොති, පත්‌තෙ ආමිසං ලග්‌ගති, අකප්‌පියො හොති අයං පත්‌තො, අඤ්‌ඤො විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බො. යො පන එවං පත්‌තසඞ්‌ඛෙපගතෙ වා අයොපත්‌තෙ, ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනෙ වා මත්‌තිකාපත්‌තෙ සති අඤ්‌ඤං විඤ්‌ඤාපෙති, පයොගෙ දුක්‌කටං, පටිලාභෙන නිස්‌සග්‌ගියො හොති, නිස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො. නිස්‌සජ්‌ජන්‌තෙන සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ එව නිස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො, තෙන වුත්‌තං ‘‘භික්‌ඛුපරිසාය නිස්‌සජ්‌ජිතබ්‌බො’’ති. යො ච තස්‌සා භික්‌ඛුපරිසායාතිඑත්‌ථ තෙහි භික්‌ඛූහි පකතියා එව අත්‌තනො අත්‌තනො අධිට්‌ඨිතං පත්‌තං ගහෙත්‌වා සන්‌නිපතිතබ්‌බං, තතො සම්‌මතෙන පත්‌තග්‌ගාහාපකෙන පත්‌තස්‌ස විජ්‌ජමානගුණං වත්‌වා ‘‘භන්‌තෙ, ඉමං ගණ්‌හථා’’ති ථෙරො වත්‌තබ්‌බො. සචෙ ථෙරස්‌ස සො පත්‌තො න රුච්‌චති, අප්‌පිච්‌ඡතාය වා න ගණ්‌හාති, වට්‌ටති. තස්‌මිං පන අනුකම්‌පාය අගණ්‌හන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං. සචෙ පන ගණ්‌හාති, ථෙරස්‌ස පත්‌තං දුතියත්‌ථෙරං ගාහාපෙත්‌වා එතෙනෙව උපායෙන යාව සඞ්‌ඝනවකා ගාහාපෙතබ්‌බො, තෙන පරිච්‌චත්‌තපත්‌තො පන පත්‌තපරියන්‌තො නාම, සො තස්‌ස භික්‌ඛුනො පදාතබ්‌බො. තෙනාපි සො යථා විඤ්‌ඤාපෙත්‌වා ගහිතපත්‌තො, එවමෙව සක්‌කච්‌චං පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බො. සචෙ පන තං ජිගුච්‌ඡන්‌තො අදෙසෙ වා නික්‌ඛිපති, අපරිභොගෙන වා පරිභුඤ්‌ජති, විස්‌සජ්‌ජෙති වා, දුක්‌කටං ආපජ්‌ජති.
Ayopatte pana sacepi pañca vā atirekāni vā chiddāni honti, tāni ce ayacuṇṇena vā āṇiyā vā lohamaṇḍalena vā baddhāni maṭṭhāni honti, sveva paribhuñjitabbo, añño na viññāpetabbo. Atha pana ekampi chiddaṃ mahantaṃ hoti, lohamaṇḍalena baddhampi maṭṭhaṃ na hoti, patte āmisaṃ laggati, akappiyo hoti ayaṃ patto, añño viññāpetabbo. Yo pana evaṃ pattasaṅkhepagate vā ayopatte, ūnapañcabandhane vā mattikāpatte sati aññaṃ viññāpeti, payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyo hoti, nissajjitabbo. Nissajjantena saṅghamajjhe eva nissajjitabbo, tena vuttaṃ ‘‘bhikkhuparisāya nissajjitabbo’’ti. Yo ca tassā bhikkhuparisāyātiettha tehi bhikkhūhi pakatiyā eva attano attano adhiṭṭhitaṃ pattaṃ gahetvā sannipatitabbaṃ, tato sammatena pattaggāhāpakena pattassa vijjamānaguṇaṃ vatvā ‘‘bhante, imaṃ gaṇhathā’’ti thero vattabbo. Sace therassa so patto na ruccati, appicchatāya vā na gaṇhāti, vaṭṭati. Tasmiṃ pana anukampāya agaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana gaṇhāti, therassa pattaṃ dutiyattheraṃ gāhāpetvā eteneva upāyena yāva saṅghanavakā gāhāpetabbo, tena pariccattapatto pana pattapariyanto nāma, so tassa bhikkhuno padātabbo. Tenāpi so yathā viññāpetvā gahitapatto, evameva sakkaccaṃ paribhuñjitabbo. Sace pana taṃ jigucchanto adese vā nikkhipati, aparibhogena vā paribhuñjati, vissajjeti vā, dukkaṭaṃ āpajjati.
සක්‌කෙසු ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ බහූ පත්‌තෙ විඤ්‌ඤාපනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං , අබන්‌ධනෙන අබන්‌ධනං, එකබන්‌ධනං, දුබන්‌ධනං, තිබන්‌ධනං, චතුබ්‌බන්‌ධනං, අබන්‌ධනොකාසං, එකද්‌විතිචතුබ්‌බන්‌ධනොකාසං චෙතාපෙති, එවං එකෙකෙන පත්‌තෙන දසධා දසවිධං පත්‌තං. චෙතාපනවසෙන පන එකං නිස්‌සග්‌ගියපාචිත්‌තියසතං හොති. නට්‌ඨපත්‌තස්‌ස, භින්‌නපත්‌තස්‌ස, අත්‌තනො ඤාතකප්‌පවාරිතෙ, අඤ්‌ඤස්‌ස ච ඤාතකප්‌පවාරිතෙ, තස්‌සෙවත්‌ථාය විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස, අත්‌තනො ධනෙන ගණ්‌හතො, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අධිට්‌ඨානුපගපත්‌තස්‌ස ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනතා, අත්‌තුද්‌දෙසිකතා, අකතවිඤ්‌ඤත්‌ති , තාය ච පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි ධොවාපනසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයානෙවාති.
Sakkesu chabbaggiye ārabbha bahū patte viññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ , abandhanena abandhanaṃ, ekabandhanaṃ, dubandhanaṃ, tibandhanaṃ, catubbandhanaṃ, abandhanokāsaṃ, ekadviticatubbandhanokāsaṃ cetāpeti, evaṃ ekekena pattena dasadhā dasavidhaṃ pattaṃ. Cetāpanavasena pana ekaṃ nissaggiyapācittiyasataṃ hoti. Naṭṭhapattassa, bhinnapattassa, attano ñātakappavārite, aññassa ca ñātakappavārite, tassevatthāya viññāpentassa, attano dhanena gaṇhato, ummattakādīnañca anāpatti. Adhiṭṭhānupagapattassa ūnapañcabandhanatā, attuddesikatā, akataviññatti , tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayānevāti.
ඌනපඤ්‌චබන්‌ධනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. භෙසජ්‌ජසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
3. Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā
තතියෙ පටිසායනීයානීති පටිසායිතබ්‌බානි, පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බානීති අත්‌ථො. එතෙන සයං උග්‌ගහෙත්‌වා නික්‌ඛිත්‌තානං සත්‌තාහාතික්‌කමෙපි අනාපත්‌තිං දස්‌සෙති, තානි හි පටිසායිතුං න වට්‌ටන්‌ති. භෙසජ්‌ජානීති භෙසජ්‌ජකිච්‌චං කරොන්‌තු වා, මා වා, එවං ලද්‌ධවොහාරානි. සප්‌පි නාම ගවාදීනං සප්‌පි, යෙසං මංසං කප්‌පති, තෙසං සප්‌පි. තථා නවනීතං. තෙලං නාම තිලසාසපමධූකඑරණ්‌ඩකවසාදීහි නිබ්‌බත්‌තිතං. මධු නාම මක්‌ඛිකාමධුමෙව. ඵාණිතං නාම උච්‌ඡුරසං උපාදාය පන අපක්‌කා වා අවත්‌ථුකපක්‌කා වා සබ්‌බාපි උච්‌ඡුවිකති ‘‘ඵාණිත’’න්‌ති වෙදිතබ්‌බං. තානි පටිග්‌ගහෙත්‌වාති තානි භෙසජ්‌ජානි පටිග්‌ගහෙත්‌වා, න තෙසං වත්‌ථූනි. එතෙන ඨපෙත්‌වා වසාතෙලං යානෙත්‌ථ යාවකාලිකවත්‌ථුකානි, තෙසං වත්‌ථූනි පටිග්‌ගහෙත්‌වා කතානි සප්‌පිආදීනි සත්‌තාහං අතික්‌කාමයතොපි අනාපත්‌තිං දස්‌සෙති. වසාතෙලං පන කාලෙ පටිග්‌ගහිතං කාලෙ නිපක්‌කං කාලෙ සංසට්‌ඨං තෙලපරිභොගෙන පරිභුඤ්‌ජිතුං අනුඤ්‌ඤාතං, තස්‌මා ඨපෙත්‌වා මනුස්‌සවසං අඤ්‌ඤං යංකඤ්‌චි වසං පුරෙභත්‌තං පටිග්‌ගහෙත්‌වා සාමං පචිත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතතෙලම්‌පි සත්‌තාහං නිරාමිසපරිභොගෙන වට්‌ටති. අනුපසම්‌පන්‌නෙන පචිත්‌වා දින්‌නං පන තදහුපුරෙභත්‌තං සාමිසම්‌පි වට්‌ටති, අඤ්‌ඤෙසං යාවකාලිකවත්‌ථූනං වත්‌ථුං පචිතුං න වට්‌ටතියෙව. නිබ්‌බත්‌තිතසප්‌පි වා නවනීතං වා පචිතුං වට්‌ටති, තං පන තදහුපුරෙභත්‌තම්‌පි සාමිසං පරිභුඤ්‌ජිතුං න වට්‌ටති. පුරෙභත්‌තං පටිග්‌ගහිතඛීරාදිතො අනුපසම්‌පන්‌නෙන පචිත්‌වා කතසප්‌පිආදීනි පන තදහුපුරෙභත්‌තං සාමිසානිපි වට්‌ටන්‌ති, පච්‌ඡාභත්‌තතො පට්‌ඨාය අනජ්‌ඣොහරණීයානි, සත්‌තාහාතික්‌කමෙපි අනාපත්‌ති. සන්‌නිධිකාරකං පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බානීති සන්‌නිධිං කත්‌වා නිදහිත්‌වා පුරෙභත්‌තං පටිග්‌ගහිතානි තදහුපුරෙභත්‌තං සාමිසපරිභොගෙනාපි වට්‌ටන්‌ති, පච්‌ඡාභත්‌තතො පට්‌ඨාය පන තානි ච, පච්‌ඡාභත්‌තං පටිග්‌ගහිතානි ච සත්‌තාහං නිරාමිසපරිභොගෙන පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බානීති අත්‌ථො. ‘‘පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බානී’’ති ච වචනතො අන්‌තොසත්‌තාහෙ අබ්‌භඤ්‌ජනාදීනං අත්‌ථාය අධිට්‌ඨහිත්‌වා ඨපිතෙසු අනාපත්‌ති, යාවජීවිකානි සාසපමධූකඑරණ්‌ඩකඅට්‌ඨීනි තෙලකරණත්‌ථං පටිග්‌ගහෙත්‌වා තදහෙව කතතෙලං සත්‌තාහකාලිකං, දුතියදිවසෙ කතං ඡාහං වට්‌ටති, තතියදිවසෙ කතං පඤ්‌චාහං, චතුත්‌ථපඤ්‌චමඡට්‌ඨසත්‌තමදිවසෙ කතං තදහෙව වට්‌ටති. සචෙ යාව අරුණස්‌ස උග්‌ගමනා තිට්‌ඨති, නිස්‌සග්‌ගියං හොති, අට්‌ඨමදිවසෙ කතං අනජ්‌ඣොහරණීයං, අනිස්‌සග්‌ගියත්‌තා පන බාහිරපරිභොගෙන වට්‌ටති. සචෙපි න කරොති, තෙලත්‌ථාය පටිග්‌ගහිතසාසපාදීනං පන පාළියං අනාගතසප්‌පිආදීනඤ්‌ච සත්‌තාහාතික්‌කමෙ දුක්‌කටං ආපජ්‌ජති. සීතුදකෙන කතමධූකපුප්‌ඵඵාණිතං පන ඵාණිතගතිකමෙව, අම්‌බඵාණිතාදීනි යාවකාලිකානි. යං පනෙත්‌ථ සත්‌තාහකාලිකං, තං නිස්‌සට්‌ඨං පටිලභිත්‌වාපි අරුආදීනි වා මක්‌ඛෙතුං, අජ්‌ඣොහරිතුං වා න වට්‌ටති. පදීපෙ කාළවණ්‌ණෙ වා උපනෙතබ්‌බං, අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුනො කායිකපරිභොගං වට්‌ටති. යං පන නිරපෙක්‌ඛො පරිච්‌චජිත්‌වා පුන ලභති, තං අජ්‌ඣොහරිතුම්‌පි වට්‌ටති. විසුං ඨපිතසප්‌පිආදීසු, එකභාජනෙ වා අමිස්‌සිතෙසු වත්‌ථුගණනාය ආපත්‌තියො.
Tatiye paṭisāyanīyānīti paṭisāyitabbāni, paribhuñjitabbānīti attho. Etena sayaṃ uggahetvā nikkhittānaṃ sattāhātikkamepi anāpattiṃ dasseti, tāni hi paṭisāyituṃ na vaṭṭanti. Bhesajjānīti bhesajjakiccaṃ karontu vā, mā vā, evaṃ laddhavohārāni. Sappi nāma gavādīnaṃ sappi, yesaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sappi. Tathā navanītaṃ. Telaṃ nāma tilasāsapamadhūkaeraṇḍakavasādīhi nibbattitaṃ. Madhu nāma makkhikāmadhumeva. Phāṇitaṃ nāma ucchurasaṃ upādāya pana apakkā vā avatthukapakkā vā sabbāpi ucchuvikati ‘‘phāṇita’’nti veditabbaṃ. Tāni paṭiggahetvāti tāni bhesajjāni paṭiggahetvā, na tesaṃ vatthūni. Etena ṭhapetvā vasātelaṃ yānettha yāvakālikavatthukāni, tesaṃ vatthūni paṭiggahetvā katāni sappiādīni sattāhaṃ atikkāmayatopi anāpattiṃ dasseti. Vasātelaṃ pana kāle paṭiggahitaṃ kāle nipakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjituṃ anuññātaṃ, tasmā ṭhapetvā manussavasaṃ aññaṃ yaṃkañci vasaṃ purebhattaṃ paṭiggahetvā sāmaṃ pacitvā nibbattitatelampi sattāhaṃ nirāmisaparibhogena vaṭṭati. Anupasampannena pacitvā dinnaṃ pana tadahupurebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, aññesaṃ yāvakālikavatthūnaṃ vatthuṃ pacituṃ na vaṭṭatiyeva. Nibbattitasappi vā navanītaṃ vā pacituṃ vaṭṭati, taṃ pana tadahupurebhattampi sāmisaṃ paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Purebhattaṃ paṭiggahitakhīrādito anupasampannena pacitvā katasappiādīni pana tadahupurebhattaṃ sāmisānipi vaṭṭanti, pacchābhattato paṭṭhāya anajjhoharaṇīyāni, sattāhātikkamepi anāpatti. Sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānīti sannidhiṃ katvā nidahitvā purebhattaṃ paṭiggahitāni tadahupurebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi vaṭṭanti, pacchābhattato paṭṭhāya pana tāni ca, pacchābhattaṃ paṭiggahitāni ca sattāhaṃ nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbānīti attho. ‘‘Paribhuñjitabbānī’’ti ca vacanato antosattāhe abbhañjanādīnaṃ atthāya adhiṭṭhahitvā ṭhapitesu anāpatti, yāvajīvikāni sāsapamadhūkaeraṇḍakaaṭṭhīni telakaraṇatthaṃ paṭiggahetvā tadaheva katatelaṃ sattāhakālikaṃ, dutiyadivase kataṃ chāhaṃ vaṭṭati, tatiyadivase kataṃ pañcāhaṃ, catutthapañcamachaṭṭhasattamadivase kataṃ tadaheva vaṭṭati. Sace yāva aruṇassa uggamanā tiṭṭhati, nissaggiyaṃ hoti, aṭṭhamadivase kataṃ anajjhoharaṇīyaṃ, anissaggiyattā pana bāhiraparibhogena vaṭṭati. Sacepi na karoti, telatthāya paṭiggahitasāsapādīnaṃ pana pāḷiyaṃ anāgatasappiādīnañca sattāhātikkame dukkaṭaṃ āpajjati. Sītudakena katamadhūkapupphaphāṇitaṃ pana phāṇitagatikameva, ambaphāṇitādīni yāvakālikāni. Yaṃ panettha sattāhakālikaṃ, taṃ nissaṭṭhaṃ paṭilabhitvāpi aruādīni vā makkhetuṃ, ajjhoharituṃ vā na vaṭṭati. Padīpe kāḷavaṇṇe vā upanetabbaṃ, aññassa bhikkhuno kāyikaparibhogaṃ vaṭṭati. Yaṃ pana nirapekkho pariccajitvā puna labhati, taṃ ajjhoharitumpi vaṭṭati. Visuṃ ṭhapitasappiādīsu, ekabhājane vā amissitesu vatthugaṇanāya āpattiyo.
සාවත්‌ථියං සම්‌බහුලෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ සත්‌තාහං අතික්‌කමනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සෙසං චීවරවග්‌ගස්‌ස පඨමසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha sattāhaṃ atikkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ cīvaravaggassa paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
භෙසජ්‌ජසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
චතුත්‌ථෙ මාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති චතුන්‌නං ගිම්‌හමාසානං එකො පච්‌ඡිමමාසො සෙසො. පරියෙසිතබ්‌බන්‌ති ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමමාසස්‌ස පඨමදිවසතො පට්‌ඨාය යාව කත්‌තිකමාසස්‌ස පච්‌ඡිමදිවසො, තාව ‘‘කාලො වස්‌සිකසාටිකායා’’තිආදිනා සතුප්‌පාදකරණෙන, සඞ්‌ඝස්‌ස පවාරිතට්‌ඨානතො, අත්‌තනො ඤාතකප්‌පවාරිතට්‌ඨානතො පන ‘‘දෙථ මෙ වස්‌සිකසාටිකචීවර’’න්‌තිආදිකාය විඤ්‌ඤත්‌තියාපි පරියෙසිතබ්‌බං. අඤ්‌ඤාතකඅප්‌පවාරිතට්‌ඨානෙ සතුප්‌පාදං කරොන්‌තස්‌ස වත්‌තභෙදෙ දුක්‌කටං, යථා වා තථා වා ‘‘දෙථ මෙ’’තිආදිවචනෙන විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදෙන නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බන්‌ති ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමද්‌ධමාසස්‌ස පඨමදිවසතො පට්‌ඨාය යාව කත්‌තිකමාසස්‌ස පච්‌ඡිමදිවසො, තාව සූචිකම්‌මනිට්‌ඨානෙන සකිම්‌පි වණ්‌ණභෙදමත්‌තරජනෙන කප්‌පබින්‌දුකරණෙන ච කත්‌වා පරිදහිතබ්‌බා. එත්‌තාවතා ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමො මාසො පරියෙසනක්‌ඛෙත්‌තං , පච්‌ඡිමො අද්‌ධමාසො කරණනිවාසනක්‌ඛෙත්‌තම්‌පි, වස්‌සානස්‌ස චතූසු මාසෙසු සබ්‌බම්‌පි තං වට්‌ටතීති අයමත්‌ථො දස්‌සිතො හොති. යො චායං ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමො මාසො අනුඤ්‌ඤාතො, එත්‌ථ කතපරියෙසිතම්‌පි වස්‌සිකසාටිකං අධිට්‌ඨාතුං න වට්‌ටති. සචෙ තස්‌මිං මාසෙ අතික්‌කන්‌තෙ වස්‌සං උක්‌කඩ්‌ඪියති, පුන මාසපරිහාරං ලභති, ධොවිත්‌වා පන නික්‌ඛිපිත්‌වා වස්‌සූපනායිකදිවසෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බා. සචෙ සතිසම්‌මොසෙන වා අප්‌පහොනකභාවෙන වා අකතා හොති. තෙ ච ද්‌වෙ මාසෙ වස්‌සානස්‌ස චතුමාසන්‌ති ඡ මාසෙ පරිහාරං ලභති. සචෙ පන කත්‌තිකමාසෙ කථිනං අත්‌ථරියති, අපරෙපි චත්‌තාරො මාසෙ ලභති, එවං දස මාසා හොන්‌ති. තතො පරම්‌පි සතියා පච්‌චාසාය තං මූලචීවරං කත්‌වා ඨපෙන්‌තස්‌ස එකමාසන්‌ති එවං එකාදස මාසෙ පරිහාරං ලභති, ඉතො පරං එකාහම්‌පි න ලභති.
Catutthe māso seso gimhānanti catunnaṃ gimhamāsānaṃ eko pacchimamāso seso. Pariyesitabbanti gimhānaṃ pacchimamāsassa paṭhamadivasato paṭṭhāya yāva kattikamāsassa pacchimadivaso, tāva ‘‘kālo vassikasāṭikāyā’’tiādinā satuppādakaraṇena, saṅghassa pavāritaṭṭhānato, attano ñātakappavāritaṭṭhānato pana ‘‘detha me vassikasāṭikacīvara’’ntiādikāya viññattiyāpi pariyesitabbaṃ. Aññātakaappavāritaṭṭhāne satuppādaṃ karontassa vattabhede dukkaṭaṃ, yathā vā tathā vā ‘‘detha me’’tiādivacanena viññāpentassa aññātakaviññattisikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Katvā nivāsetabbanti gimhānaṃ pacchimaddhamāsassa paṭhamadivasato paṭṭhāya yāva kattikamāsassa pacchimadivaso, tāva sūcikammaniṭṭhānena sakimpi vaṇṇabhedamattarajanena kappabindukaraṇena ca katvā paridahitabbā. Ettāvatā gimhānaṃ pacchimo māso pariyesanakkhettaṃ , pacchimo addhamāso karaṇanivāsanakkhettampi, vassānassa catūsu māsesu sabbampi taṃ vaṭṭatīti ayamattho dassito hoti. Yo cāyaṃ gimhānaṃ pacchimo māso anuññāto, ettha katapariyesitampi vassikasāṭikaṃ adhiṭṭhātuṃ na vaṭṭati. Sace tasmiṃ māse atikkante vassaṃ ukkaḍḍhiyati, puna māsaparihāraṃ labhati, dhovitvā pana nikkhipitvā vassūpanāyikadivase adhiṭṭhātabbā. Sace satisammosena vā appahonakabhāvena vā akatā hoti. Te ca dve māse vassānassa catumāsanti cha māse parihāraṃ labhati. Sace pana kattikamāse kathinaṃ atthariyati, aparepi cattāro māse labhati, evaṃ dasa māsā honti. Tato parampi satiyā paccāsāya taṃ mūlacīvaraṃ katvā ṭhapentassa ekamāsanti evaṃ ekādasa māse parihāraṃ labhati, ito paraṃ ekāhampi na labhati.
ඔරෙන චෙ මාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමමාසස්‌ස ඔරිමභාගෙ යාව හෙමන්‌තස්‌ස පඨමදිවසො, තාවාති අත්‌ථො. පරියෙසෙය්‍යාති එතෙසු සත්‌තසු පිට්‌ඨිසමයමාසෙසු අඤ්‌ඤාතකඅප්‌පවාරිතට්‌ඨානතො සතුප්‌පාදකරණෙන පරියෙසන්‌තස්‌ස නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං, විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදෙන නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං, ඤාතකප්‌පවාරිතෙ විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස තෙන සික්‌ඛාපදෙන අනාපත්‌ති, සතුප්‌පාදං කරොන්‌තස්‌ස ඉමිනා සික්‌ඛාපදෙන ආපත්‌ති. ඔරෙනද්‌ධමාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති ගිම්‌හානස්‌ස පච්‌ඡිමද්‌ධමාසතො ඔරිමභාගෙ එකස්‌මිං අද්‌ධමාසෙ. කත්‌වා නිවාසෙය්‍යාති එත්‌ථන්‌තරෙ ධම්‌මෙන උප්‌පන්‌නම්‌පි කත්‌වා නිවාසෙන්‌තස්‌ස නිස්‌සග්‌ගියං හොති.
Orena ce māsoseso gimhānanti gimhānaṃ pacchimamāsassa orimabhāge yāva hemantassa paṭhamadivaso, tāvāti attho. Pariyeseyyāti etesu sattasu piṭṭhisamayamāsesu aññātakaappavāritaṭṭhānato satuppādakaraṇena pariyesantassa nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, viññāpentassa aññātakaviññattisikkhāpadena nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, ñātakappavārite viññāpentassa tena sikkhāpadena anāpatti, satuppādaṃ karontassa iminā sikkhāpadena āpatti. Orenaddhamāso seso gimhānanti gimhānassa pacchimaddhamāsato orimabhāge ekasmiṃ addhamāse. Katvā nivāseyyāti etthantare dhammena uppannampi katvā nivāsentassa nissaggiyaṃ hoti.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ වස්‌සිකසාටිකපරියෙසනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, ඌනකමාසද්‌ධමාසෙසු අතිරෙකසඤ්‌ඤිනො වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං, තථා සතියා වස්‌සිකසාටිකාය නග්‌ගස්‌ස කායං ඔවස්‌සාපයතො. පොක්‌ඛරණියාදීසු පන න්‌හායන්‌තස්‌ස වා අච්‌ඡින්‌නචීවරස්‌ස වා නට්‌ඨචීවරස්‌ස වා ‘‘අනිවත්‌ථං චොරා හරන්‌තී’’ති එවං ආපදාසු වා නිවාසයතො උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. එත්‌ථ ච වස්‌සිකසාටිකාය අත්‌තුද්‌දෙසිකතා, අසමයෙ පරියෙසනතා, තාය ච පටිලාභොති ඉමානි තාව පරියෙසනාපත්‌තියා තීණි අඞ්‌ගානි . සචීවරතා, ආපදාභාවො, වස්‌සිකසාටිකාය සකභාවො, අසමයෙ නිවාසනන්‌ති ඉමානි නිවාසනාපත්‌තියා චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි ධොවාපනසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයානෙවාති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha vassikasāṭikapariyesanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnakamāsaddhamāsesu atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ, tathā satiyā vassikasāṭikāya naggassa kāyaṃ ovassāpayato. Pokkharaṇiyādīsu pana nhāyantassa vā acchinnacīvarassa vā naṭṭhacīvarassa vā ‘‘anivatthaṃ corā harantī’’ti evaṃ āpadāsu vā nivāsayato ummattakādīnañca anāpatti. Ettha ca vassikasāṭikāya attuddesikatā, asamaye pariyesanatā, tāya ca paṭilābhoti imāni tāva pariyesanāpattiyā tīṇi aṅgāni . Sacīvaratā, āpadābhāvo, vassikasāṭikāya sakabhāvo, asamaye nivāsananti imāni nivāsanāpattiyā cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayānevāti.
වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
5. Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā
පඤ්‌චමෙ සාමං චීවරං දත්‌වාති වෙය්‍යාවච්‌චාදීනි පච්‌චාසිසමානො සයමෙව දත්‌වා. අච්‌ඡින්‌දෙය්‍යාති වෙය්‍යාවච්‌චාදීනි අකරොන්‌තං දිස්‌වා සකසඤ්‌ඤාය අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස වත්‌ථුගණනාය ආපත්‌තියො. අච්‌ඡින්‌දාපෙය්‍යාතිඑත්‌ථ පන ‘‘අච්‌ඡින්‌දා’’ති ආණත්‌තියා දුක්‌කටං, අච්‌ඡින්‌දෙසු යත්‌තකානි ආණත්‌තානි, තෙසං ගණනාය ආපත්‌තියො.
Pañcame sāmaṃ cīvaraṃ datvāti veyyāvaccādīni paccāsisamāno sayameva datvā. Acchindeyyāti veyyāvaccādīni akarontaṃ disvā sakasaññāya acchindantassa vatthugaṇanāya āpattiyo. Acchindāpeyyātiettha pana ‘‘acchindā’’ti āṇattiyā dukkaṭaṃ, acchindesu yattakāni āṇattāni, tesaṃ gaṇanāya āpattiyo.
සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ චීවරඅච්‌ඡින්‌දනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං. අනුපසම්‌පන්‌නෙ උපසම්‌පන්‌නසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස, අනුපසම්‌පන්‌නසඤ්‌ඤිනො වා, උපසම්‌පන්‌නස්‌සාපි විකප්‌පනුපගපච්‌ඡිමචීවරං ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤං පරික්‌ඛාරං, අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස ච යංකිඤ්‌චි අච්‌ඡින්‌දතො වා දුක්‌කටං. තෙන තුට්‌ඨෙන වා කුපිතෙන වා දින්‌නං පන තස්‌ස විස්‌සාසං වා ගණ්‌හන්‌තස්‌ස උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. විකප්‌පනුපගපච්‌ඡිමචීවරතා, සාමං දින්‌නතා, සකසඤ්‌ඤිතා, උපසම්‌පන්‌නතා, කොධවසෙන අච්‌ඡින්‌දනං වා අච්‌ඡින්‌දාපනං වාති ඉමානෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි අදින්‌නාදානසදිසානි අඤ්‌ඤත්‍ර වෙදනාය. වෙදනා පන ඉධ දුක්‌ඛවෙදනායෙවාති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha cīvaraacchindanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ. Anupasampanne upasampannasaññino, vematikassa, anupasampannasaññino vā, upasampannassāpi vikappanupagapacchimacīvaraṃ ṭhapetvā aññaṃ parikkhāraṃ, anupasampannassa ca yaṃkiñci acchindato vā dukkaṭaṃ. Tena tuṭṭhena vā kupitena vā dinnaṃ pana tassa vissāsaṃ vā gaṇhantassa ummattakādīnañca anāpatti. Vikappanupagapacchimacīvaratā, sāmaṃ dinnatā, sakasaññitā, upasampannatā, kodhavasena acchindanaṃ vā acchindāpanaṃ vāti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni aññatra vedanāya. Vedanā pana idha dukkhavedanāyevāti.
චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
6. සුත්‌තවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
6. Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ඡට්‌ඨෙ සුත්‌තන්‌ති ඡබ්‌බිධං ඛොමසුත්‌තාදිං වා තෙසං අනුලොමං වා. විඤ්‌ඤාපෙත්‌වාති චීවරත්‌ථාය යාචිත්‌වා. වායාපෙය්‍යාති ‘‘චීවරං මෙ, ආවුසො, වායථා’’ති අකප්‌පියාය විඤ්‌ඤත්‌තියා වායාපෙය්‍ය. නිස්‌සග්‌ගියන්‌ති එවං වායාපෙන්‌තස්‌ස යො තන්‌තවායො චීවරවායනත්‌ථං තුරිවෙමසජ්‌ජනාදිකෙ පයොගෙ කරොති, තස්‌ස සබ්‌බප්‌පයොගෙසු දුක්‌කටං, පටිලාභෙන නිස්‌සග්‌ගියං හොති.
Chaṭṭhe suttanti chabbidhaṃ khomasuttādiṃ vā tesaṃ anulomaṃ vā. Viññāpetvāti cīvaratthāya yācitvā. Vāyāpeyyāti ‘‘cīvaraṃ me, āvuso, vāyathā’’ti akappiyāya viññattiyā vāyāpeyya. Nissaggiyanti evaṃ vāyāpentassa yo tantavāyo cīvaravāyanatthaṃ turivemasajjanādike payoge karoti, tassa sabbappayogesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti.
රාජගහෙ ඡබ්‌බග්‌ගියෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ චීවරවායාපනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, විඤ්‌ඤාපිතසුත්‌තං විඤ්‌ඤාපිතතන්‌තවායෙන වායාපෙන්‌තස්‌ස දීඝතො විදත්‌ථිමත්‌තෙ තිරියඤ්‌ච හත්‌ථමත්‌තෙ වීතෙ නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං. ඉති යාව චීවරං වඩ්‌ඪති, තාව ඉමිනා පමාණෙන ආපත්‌තියො වඩ්‌ඪන්‌ති. තෙනෙව පන අවිඤ්‌ඤත්‌තියා ලද්‌ධසුත්‌තං වායාපෙන්‌තස්‌ස යථා පුබ්‌බෙ නිස්‌සග්‌ගියං , එවං ඉධ දුක්‌කටං. තෙනෙව විඤ්‌ඤත්‌තඤ්‌ච අවිඤ්‌ඤත්‌තඤ්‌ච වායාපෙන්‌තස්‌ස සචෙ වුත්‌තප්‌පමාණෙන කෙදාරබද්‌ධං විය චීවරං හොති, අකප්‌පියසුත්‌තමයෙ පරිච්‌ඡෙදෙ පාචිත්‌තියං, ඉතරස්‌මිං තථෙව දුක්‌කටං. තතො චෙ ඌනතරා පරිච්‌ඡෙදා, සබ්‌බපරිච්‌ඡෙදෙසු දුක්‌කටානෙව. අථ එකන්‌තරිකෙන වා සුත්‌තෙන දීඝතො වා කප්‌පියං තිරියං අකප්‌පියං කත්‌වා වීතං හොති, පුබ්‌බෙ වුත්‌තප්‌පමාණගණනාය දුක්‌කටානි. එතෙනෙව උපායෙන කප්‌පියතන්‌තවායෙන අකප්‌පියසුත්‌තෙ, කප්‌පියාකප්‌පියෙහි තන්‌තවායෙහි සුත්‌තෙපි කප්‌පියෙ අකප්‌පියෙ කප්‌පියාකප්‌පියෙ ච ආපත්‌තිභෙදො වෙදිතබ්‌බො. තිකපාචිත්‌තියං, අවායාපිතෙ වායාපිතසඤ්‌ඤිනො වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. චීවරසිබ්‌බනආයොගකායබන්‌ධනඅංසබද්‌ධකපත්‌තත්‌ථවිකපරිස්‌සාවනානං අත්‌ථාය සුත්‌තං විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස, ඤාතකප්‌පවාරිතෙහි කප්‌පියසුත්‌තං වායාපෙන්‌තස්‌ස, අඤ්‌ඤස්‌සත්‌ථාය, අත්‌තනො ධනෙන, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති, චීවරත්‌ථාය විඤ්‌ඤාපිතසුත්‌තං, අත්‌තුද්‌දෙසිකතා, අකප්‌පියතන්‌තවායෙන අකප්‌පියවිඤ්‌ඤත්‌තියා වායාපනන්‌ති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි ධොවාපනසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයානෙවාති.
Rājagahe chabbaggiye bhikkhū ārabbha cīvaravāyāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, viññāpitasuttaṃ viññāpitatantavāyena vāyāpentassa dīghato vidatthimatte tiriyañca hatthamatte vīte nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Iti yāva cīvaraṃ vaḍḍhati, tāva iminā pamāṇena āpattiyo vaḍḍhanti. Teneva pana aviññattiyā laddhasuttaṃ vāyāpentassa yathā pubbe nissaggiyaṃ , evaṃ idha dukkaṭaṃ. Teneva viññattañca aviññattañca vāyāpentassa sace vuttappamāṇena kedārabaddhaṃ viya cīvaraṃ hoti, akappiyasuttamaye paricchede pācittiyaṃ, itarasmiṃ tatheva dukkaṭaṃ. Tato ce ūnatarā paricchedā, sabbaparicchedesu dukkaṭāneva. Atha ekantarikena vā suttena dīghato vā kappiyaṃ tiriyaṃ akappiyaṃ katvā vītaṃ hoti, pubbe vuttappamāṇagaṇanāya dukkaṭāni. Eteneva upāyena kappiyatantavāyena akappiyasutte, kappiyākappiyehi tantavāyehi suttepi kappiye akappiye kappiyākappiye ca āpattibhedo veditabbo. Tikapācittiyaṃ, avāyāpite vāyāpitasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Cīvarasibbanaāyogakāyabandhanaaṃsabaddhakapattatthavikaparissāvanānaṃ atthāya suttaṃ viññāpentassa, ñātakappavāritehi kappiyasuttaṃ vāyāpentassa, aññassatthāya, attano dhanena, ummattakādīnañca anāpatti, cīvaratthāya viññāpitasuttaṃ, attuddesikatā, akappiyatantavāyena akappiyaviññattiyā vāyāpananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayānevāti.
සුත්‌තවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
7. මහාපෙසකාරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Mahāpesakārasikkhāpadavaṇṇanā
සත්‌තමෙ තත්‍ර චෙ සො භික්‌ඛූති යත්‍ර ගාමෙ වා නිගමෙ වා තන්‌තවායා, තත්‍ර. පුබ්‌බෙ අප්‌පවාරිතොති චීවරසාමිකෙහි අප්‌පවාරිතො හුත්‌වා . විකප්‌පං ආපජ්‌ජෙය්‍යාති විසිට්‌ඨකප්‌පං අධිකවිධානං ආපජ්‌ජෙය්‍ය. ඉදානි යෙනාකාරෙන විකප්‌පං ආපන්‌නො හොති, තං දස්‌සෙතුං ඉදං ඛො, ආවුසොතිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ ආයතන්‌ති දීඝං. විත්‌ථතන්‌ති පුථුලං. අප්‌පිතන්‌ති ඝනං. සුවීතන්‌ති සුට්‌ඨු වීතං, සබ්‌බට්‌ඨානෙසු සමං කත්‌වා වීතං. සුප්‌පවායිතන්‌ති සුට්‌ඨු පවායිතං, සබ්‌බට්‌ඨානෙසු සමං කත්‌වා තන්‌තෙ පසාරිතං. සුවිලෙඛිතන්‌ති ලෙඛනියා සුට්‌ඨු විලෙඛිතං. සුවිතච්‌ඡිතන්‌ති කොච්‌ඡෙන සුට්‌ඨු විතච්‌ඡිතං, සුට්‌ඨු නිද්‌ධොතන්‌ති අත්‌ථො. පිණ්‌ඩපාතමත්‌තම්‌පීති එත්‌ථ ච න භික්‌ඛුනො පිණ්‌ඩපාතදානමත්‌තෙන තං නිස්‌සග්‌ගියං හොති, සචෙ පන තෙ තස්‌ස වචනෙන චීවරසාමිකානං හත්‌ථතො සුත්‌තං ගහෙත්‌වා ඊසකම්‌පි ආයතං වා විත්‌ථතං වා අප්‌පිතං වා කරොන්‌ති, අථ තෙසං පයොගෙ භික්‌ඛුනො දුක්‌කටං, පටිලාභෙන නිස්‌සග්‌ගියං හොති.
Sattame tatra ce so bhikkhūti yatra gāme vā nigame vā tantavāyā, tatra. Pubbe appavāritoti cīvarasāmikehi appavārito hutvā . Vikappaṃ āpajjeyyāti visiṭṭhakappaṃ adhikavidhānaṃ āpajjeyya. Idāni yenākārena vikappaṃ āpanno hoti, taṃ dassetuṃ idaṃ kho, āvusotiādi vuttaṃ. Tattha āyatanti dīghaṃ. Vitthatanti puthulaṃ. Appitanti ghanaṃ. Suvītanti suṭṭhu vītaṃ, sabbaṭṭhānesu samaṃ katvā vītaṃ. Suppavāyitanti suṭṭhu pavāyitaṃ, sabbaṭṭhānesu samaṃ katvā tante pasāritaṃ. Suvilekhitanti lekhaniyā suṭṭhu vilekhitaṃ. Suvitacchitanti kocchena suṭṭhu vitacchitaṃ, suṭṭhu niddhotanti attho. Piṇḍapātamattampīti ettha ca na bhikkhuno piṇḍapātadānamattena taṃ nissaggiyaṃ hoti, sace pana te tassa vacanena cīvarasāmikānaṃ hatthato suttaṃ gahetvā īsakampi āyataṃ vā vitthataṃ vā appitaṃ vā karonti, atha tesaṃ payoge bhikkhuno dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti.
සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ චීවරෙ විකප්‌පං ආපජ්‌ජනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, ඤාතකෙ අඤ්‌ඤාතකසඤ්‌ඤිනො වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. ඤාතකප්‌පවාරිතානං තන්‌තවායෙහි, අඤ්‌ඤස්‌ස වා අත්‌ථාය, අත්‌තනො වා ධනෙන, මහග්‌ඝං වායාපෙතුකාමං අප්‌පග්‌ඝං වායාපෙන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අඤ්‌ඤාතකඅප්‌පවාරිතානං තන්‌තවායෙ උපසඞ්‌කමිත්‌වා විකප්‌පමාපජ්‌ජනතා, චීවරස්‌ස අත්‌තුද්‌දෙසිකතා, තස්‌ස වචනෙන සුත්‌තවඩ්‌ඪනං, චීවරප්‌පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි ධොවාපනසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයානෙවාති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha cīvare vikappaṃ āpajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ñātake aññātakasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Ñātakappavāritānaṃ tantavāyehi, aññassa vā atthāya, attano vā dhanena, mahagghaṃ vāyāpetukāmaṃ appagghaṃ vāyāpentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Aññātakaappavāritānaṃ tantavāye upasaṅkamitvā vikappamāpajjanatā, cīvarassa attuddesikatā, tassa vacanena suttavaḍḍhanaṃ, cīvarappaṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayānevāti.
මහාපෙසකාරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mahāpesakārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
8. අච්‌චෙකචීවරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
අට්‌ඨමෙ දසාහානාගතන්‌ති දස අහානි දසාහං, තෙන දසාහෙන අනාගතා දසාහානාගතා, දසාහෙන අසම්‌පත්‌තාති අත්‌ථො, තං දසාහානාගතං, අච්‌චන්‌තසංයොගවසෙන භුම්‌මත්‌ථෙ උපයොගවචනං. කත්‌තිකතෙමාසිකපුණ්‌ණමන්‌ති පඨමකත්‌තිකපුණ්‌ණමං, ඉධාපි පඨමපදස්‌ස අනුපයොගතා පුරිමනයෙනෙව භුම්‌මත්‌ථෙ උපයොගවචනං. ඉදං වුත්‌තං හොති – යතො පට්‌ඨාය පඨමප්‌පවාරණා ‘‘දසාහානාගතා’’ති වුච්‌චති, සචෙපි තානි දිවසානි අච්‌චන්‌තමෙව භික්‌ඛුනො අච්‌චෙකචීවරං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය, ‘‘අච්‌චෙකං ඉද’’න්‌ති ජානමානෙන භික්‌ඛුනා සබ්‌බම්‌පි පටිග්‌ගහෙතබ්‌බන්‌ති. තෙන පවාරණාමාසස්‌ස ජුණ්‌හපක්‌ඛපඤ්‌චමිතො පට්‌ඨාය උප්‌පන්‌නස්‌ස චීවරස්‌ස නිධානකාලො දස්‌සිතො හොති. කාමඤ්‌චෙස ‘‘දසාහපරමං අතිරෙකචීවරං ධාරෙතබ්‌බ’’න්‌තිඉමිනාව සිද්‌ධො, අට්‌ඨුප්‌පත්‌තිවසෙන පන අපුබ්‌බං විය අත්‌ථං දස්‌සෙත්‌වා සික්‌ඛාපදං ඨපිතං. අච්‌චෙකචීවරන්‌ති ගමිකගිලානගබ්‌භිනිඅභිනවුප්‌පන්‌නසද්‌ධානං පුග්‌ගලානං අඤ්‌ඤතරෙන ‘‘වස්‌සාවාසිකං දස්‌සාමී’’ති එවං ආරොචෙත්‌වා දින්‌නං. සචෙ තං පුරෙ පවාරණාය විභජිතං, යෙන ගහිතං, තෙන වස්‌සච්‌ඡෙදො න කාතබ්‌බො, කරොති චෙ, තං චීවරං සඞ්‌ඝිකං හොති. යාව චීවරකාලසමයන්‌ති අනත්‌ථතෙ කථිනෙ යාව වස්‌සානස්‌ස පච්‌ඡිමො මාසො, අත්‌ථතෙ කථිනෙ යාව පඤ්‌ච මාසා, තාව නික්‌ඛිපිතබ්‌බං.
Aṭṭhame dasāhānāgatanti dasa ahāni dasāhaṃ, tena dasāhena anāgatā dasāhānāgatā, dasāhena asampattāti attho, taṃ dasāhānāgataṃ, accantasaṃyogavasena bhummatthe upayogavacanaṃ. Kattikatemāsikapuṇṇamanti paṭhamakattikapuṇṇamaṃ, idhāpi paṭhamapadassa anupayogatā purimanayeneva bhummatthe upayogavacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yato paṭṭhāya paṭhamappavāraṇā ‘‘dasāhānāgatā’’ti vuccati, sacepi tāni divasāni accantameva bhikkhuno accekacīvaraṃ uppajjeyya, ‘‘accekaṃ ida’’nti jānamānena bhikkhunā sabbampi paṭiggahetabbanti. Tena pavāraṇāmāsassa juṇhapakkhapañcamito paṭṭhāya uppannassa cīvarassa nidhānakālo dassito hoti. Kāmañcesa ‘‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’’ntiimināva siddho, aṭṭhuppattivasena pana apubbaṃ viya atthaṃ dassetvā sikkhāpadaṃ ṭhapitaṃ. Accekacīvaranti gamikagilānagabbhiniabhinavuppannasaddhānaṃ puggalānaṃ aññatarena ‘‘vassāvāsikaṃ dassāmī’’ti evaṃ ārocetvā dinnaṃ. Sace taṃ pure pavāraṇāya vibhajitaṃ, yena gahitaṃ, tena vassacchedo na kātabbo, karoti ce, taṃ cīvaraṃ saṅghikaṃ hoti. Yāva cīvarakālasamayanti anatthate kathine yāva vassānassa pacchimo māso, atthate kathine yāva pañca māsā, tāva nikkhipitabbaṃ.
සාවත්‌ථියං සම්‌බහුලෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ අච්‌චෙකචීවරස්‌ස චීවරකාලසමයං අතික්‌කමනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සෙසමෙත්‌ථ චීවරවග්‌ගස්‌ස පඨමසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha accekacīvarassa cīvarakālasamayaṃ atikkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha cīvaravaggassa paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
අච්‌චෙකචීවරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
9. සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā
නවමෙ උපවස්‌සං ඛො පනාති එත්‌ථ උපවස්‌සන්‌ති උපවස්‌ස, උපවසිත්‌වාති වුත්‌තං හොති, උපසම්‌පජ්‌ජන්‌තිආදීසු (විභ. 570) විය හෙත්‌ථ අනුනාසිකො දට්‌ඨබ්‌බො, වස්‌සං උපගන්‌ත්‌වා වසිත්‌වා චාති අත්‌ථො. ඉමස්‌ස ච පදස්‌ස ‘‘තථාරූපෙසු භික්‌ඛු සෙනාසනෙසු විහරන්‌තො’’තිඉමිනා සම්‌බන්‌ධො, ඉදං වුත්‌තං හොති – වස්‌සං උපගන්‌ත්‌වා වසිත්‌වා ච තතො පරං පච්‌ඡිමකත්‌තිකපුණ්‌ණමපරියොසානකාලං යානි ඛො පන තානි ආරඤ්‌ඤකානි…පෙ.… අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිපෙය්‍යාති. තත්‌ථ ආරඤ්‌ඤකානීති සබ්‌බපච්‌ඡිමානි ආරොපිතෙන ආචරියධනුනා ගාමස්‌ස ඉන්‌දඛීලතො පට්‌ඨාය පඤ්‌චධනුසතප්‌පමාණෙ පදෙසෙ කතසෙනාසනානි. සචෙ පන අපරික්‌ඛිත්‌තො ගාමො හොති, පරික්‌ඛෙපාරහට්‌ඨානතො පට්‌ඨාය මිනෙතබ්‌බං. සචෙ විහාරස්‌ස පරික්‌ඛෙපො වා අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස යං ගාමතො සබ්‌බපඨමං සෙනාසනං වා චෙතියං වා බොධි වා ධුවසන්‌නිපාතට්‌ඨානං වා යාව , තං තාව පකතිමග්‌ගෙන මිනෙතබ්‌බං, අඤ්‌ඤං මග්‌ගං කාතුං, අමග්‌ගෙන වා මිනෙතුං න වට්‌ටති. සාසඞ්‌කසම්‌මතානීති චොරාදීනං නිවිට්‌ඨොකාසාදිදස්‌සනෙන ‘‘සාසඞ්‌කානී’’ති සම්‌මතානි, එවං සඤ්‌ඤාතානීති අත්‌ථො. සහ පටිභයෙන සප්‌පටිභයානි, චොරෙහි මනුස්‌සානං හතවිලුත්‌තාකොටිතභාවදස්‌සනතො සන්‌නිහිතබලවභයානීති අත්‌ථො.
Navame upavassaṃ kho panāti ettha upavassanti upavassa, upavasitvāti vuttaṃ hoti, upasampajjantiādīsu (vibha. 570) viya hettha anunāsiko daṭṭhabbo, vassaṃ upagantvā vasitvā cāti attho. Imassa ca padassa ‘‘tathārūpesu bhikkhu senāsanesu viharanto’’tiiminā sambandho, idaṃ vuttaṃ hoti – vassaṃ upagantvā vasitvā ca tato paraṃ pacchimakattikapuṇṇamapariyosānakālaṃ yāni kho pana tāni āraññakāni…pe… antaraghare nikkhipeyyāti. Tattha āraññakānīti sabbapacchimāni āropitena ācariyadhanunā gāmassa indakhīlato paṭṭhāya pañcadhanusatappamāṇe padese katasenāsanāni. Sace pana aparikkhitto gāmo hoti, parikkhepārahaṭṭhānato paṭṭhāya minetabbaṃ. Sace vihārassa parikkhepo vā aparikkhittassa yaṃ gāmato sabbapaṭhamaṃ senāsanaṃ vā cetiyaṃ vā bodhi vā dhuvasannipātaṭṭhānaṃ vā yāva , taṃ tāva pakatimaggena minetabbaṃ, aññaṃ maggaṃ kātuṃ, amaggena vā minetuṃ na vaṭṭati. Sāsaṅkasammatānīti corādīnaṃ niviṭṭhokāsādidassanena ‘‘sāsaṅkānī’’ti sammatāni, evaṃ saññātānīti attho. Saha paṭibhayena sappaṭibhayāni, corehi manussānaṃ hataviluttākoṭitabhāvadassanato sannihitabalavabhayānīti attho.
අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිපෙය්‍යාති ආරඤ්‌ඤකස්‌ස සෙනාසනස්‌ස සමන්‌තා සබ්‌බදිසාභාගෙසු අත්‌තනා අභිරුචිතෙ ගොචරගාමෙ නික්‌ඛිපෙය්‍ය. තඤ්‌ච ඛො සතියා අඞ්‌ගසම්‌පත්‌තියා, තත්‍රායං අඞ්‌ගසම්‌පත්‌ති – පුරිමිකාය උපගන්‌ත්‌වා මහාපවාරණාය පවාරිතො හොති, ඉදමෙකං අඞ්‌ගං. කත්‌තිකමාසොයෙව හොති, ඉදං දුතියං අඞ්‌ගං. පඤ්‌චධනුසතිකපච්‌ඡිමප්‌පමාණයුත්‌තං සෙනාසනං හොති, ඉදං තතියං අඞ්‌ගං. ඌනප්‌පමාණෙ වා ගාවුතතො අතිරෙකප්‌පමාණෙ වා න ලභති, යත්‍ර හි පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා භුත්‌තවෙලායමෙව පුන විහාරං සක්‌කා ආගන්‌තුං, තදෙව ඉධාධිප්‌පෙතං. සාසඞ්‌කසප්‌පටිභයමෙව හොති, ඉදං චතුත්‌ථං අඞ්‌ගං හොතීති. කොචිදෙව පච්‌චයොති කිඤ්‌චිදෙව කාරණං. තෙන චීවරෙනාති තෙන අන්‌තරඝරෙ නික්‌ඛිත්‌තචීවරෙන. විප්‌පවාසායාති වියොගවාසාය. තතො චෙ උත්‌තරි විප්‌පවසෙය්‍යාති ඡාරත්‌තතො උත්‌තරි තස්‌මිං සෙනාසනෙ සත්‌තමං අරුණං උට්‌ඨාපෙය්‍යාති අත්‌ථො, තථා අසක්‌කොන්‌තෙන පන ගාමසීමං ඔක්‌කමිත්‌වා සභායං වා යත්‌ථ කත්‌ථචි වා වසිත්‌වා චීවරප්‌පවත්‌තිං ඤත්‌වා පක්‌කමිතුං වට්‌ටති. අඤ්‌ඤත්‍ර භික්‌ඛුසම්‌මුතියාති යං සඞ්‌ඝො ගිලානස්‌ස භික්‌ඛුනො චීවරෙන විප්‌පවාසසම්‌මුතිං දෙති, තං ඨපෙත්‌වා අලද්‌ධසම්‌මුතිකස්‌ස අතිරෙකඡාරත්‌තං විප්‌පවසතො නිස්‌සග්‌ගියං හොති.
Antaraghare nikkhipeyyāti āraññakassa senāsanassa samantā sabbadisābhāgesu attanā abhirucite gocaragāme nikkhipeyya. Tañca kho satiyā aṅgasampattiyā, tatrāyaṃ aṅgasampatti – purimikāya upagantvā mahāpavāraṇāya pavārito hoti, idamekaṃ aṅgaṃ. Kattikamāsoyeva hoti, idaṃ dutiyaṃ aṅgaṃ. Pañcadhanusatikapacchimappamāṇayuttaṃ senāsanaṃ hoti, idaṃ tatiyaṃ aṅgaṃ. Ūnappamāṇe vā gāvutato atirekappamāṇe vā na labhati, yatra hi piṇḍāya caritvā bhuttavelāyameva puna vihāraṃ sakkā āgantuṃ, tadeva idhādhippetaṃ. Sāsaṅkasappaṭibhayameva hoti, idaṃ catutthaṃ aṅgaṃ hotīti. Kocideva paccayoti kiñcideva kāraṇaṃ. Tena cīvarenāti tena antaraghare nikkhittacīvarena. Vippavāsāyāti viyogavāsāya. Tato ce uttari vippavaseyyāti chārattato uttari tasmiṃ senāsane sattamaṃ aruṇaṃ uṭṭhāpeyyāti attho, tathā asakkontena pana gāmasīmaṃ okkamitvā sabhāyaṃ vā yattha katthaci vā vasitvā cīvarappavattiṃ ñatvā pakkamituṃ vaṭṭati. Aññatra bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho gilānassa bhikkhuno cīvarena vippavāsasammutiṃ deti, taṃ ṭhapetvā aladdhasammutikassa atirekachārattaṃ vippavasato nissaggiyaṃ hoti.
සාවත්‌ථියං සම්‌බහුලෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ චීවරවිප්‌පවාසවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සෙසමෙත්‌ථ චීවරවග්‌ගස්‌ස දුතියසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha cīvaravippavāsavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha cīvaravaggassa dutiyasikkhāpade vuttanayeneva veditabbanti.
සාසඞ්‌කසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sāsaṅkasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
10. පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
10. Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā
දසමෙ සඞ්‌ඝිකන්‌ති සඞ්‌ඝස්‌ස සන්‌තකං. සො හි සඞ්‌ඝස්‌ස පරිණතත්‌තා හත්‌ථෙ අනාරුළ්‌හොපි එකෙන පරියායෙන සඞ්‌ඝසන්‌තකො හොති. ලාභන්‌ති ලභිතබ්‌බං චීවරාදිවත්‌ථුං. පරිණතන්‌ති ‘‘දස්‌සාම කරිස්‌සාමා’’ති වචීභෙදෙන වා හත්‌ථමුද්‌දාය වා සඞ්‌ඝස්‌ස නින්‌නං හුත්‌වා ඨිතං. අත්‌තනො පරිණාමෙය්‍යාති ‘‘ඉදං මය්‌හං දෙථා’’තිආදීනි වදන්‌තො අත්‌තනින්‌නං කරෙය්‍ය. සචෙ පන සඞ්‌ඝස්‌ස දින්‌නං හොති, තං ගහෙතුං න වට්‌ටති, සඞ්‌ඝස්‌සෙව දාතබ්‌බං. පරිණතං පන සහධම්‌මිකානං වා ගිහීනං වා අන්‌තමසො මාතුසන්‌තකම්‌පි අත්‌තනො පරිණාමෙන්‌තස්‌ස පයොගෙ දුක්‌කටං, පටිලාභෙන නිස්‌සග්‌ගියං හොති.
Dasame saṅghikanti saṅghassa santakaṃ. So hi saṅghassa pariṇatattā hatthe anāruḷhopi ekena pariyāyena saṅghasantako hoti. Lābhanti labhitabbaṃ cīvarādivatthuṃ. Pariṇatanti ‘‘dassāma karissāmā’’ti vacībhedena vā hatthamuddāya vā saṅghassa ninnaṃ hutvā ṭhitaṃ. Attano pariṇāmeyyāti ‘‘idaṃ mayhaṃ dethā’’tiādīni vadanto attaninnaṃ kareyya. Sace pana saṅghassa dinnaṃ hoti, taṃ gahetuṃ na vaṭṭati, saṅghasseva dātabbaṃ. Pariṇataṃ pana sahadhammikānaṃ vā gihīnaṃ vā antamaso mātusantakampi attano pariṇāmentassa payoge dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ පරිණාමනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, පරිණතෙ වෙමතිකස්‌ස, අපරිණතෙ පරිණතසඤ්‌ඤිනො චෙව වෙමතිකස්‌ස ච, සඞ්‌ඝචෙතියපුග්‌ගලෙසු යස්‌ස කස්‌සචි පරිණතං අඤ්‌ඤසඞ්‌ඝාදීනං පරිණාමෙන්‌තස්‌ස ච දුක්‌කටං. අපරිණතසඤ්‌ඤිනො, ‘‘කත්‌ථ දෙමා’’ති පුච්‌ඡිතෙ ‘‘යත්‌ථ තුම්‌හාකං චිත්‌තං පසීදති, තත්‌ථ දෙථ, තුම්‌හාකං දෙය්‍යධම්‌මො පරිභොගං වා ලභෙය්‍යා’’තිආදීනි වදන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. සඞ්‌ඝෙ පරිණතභාවො, තං ඤත්‌වා අත්‌තනො පරිණාමනං, පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි අදින්‌නාදානසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha pariṇāmanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, pariṇate vematikassa, apariṇate pariṇatasaññino ceva vematikassa ca, saṅghacetiyapuggalesu yassa kassaci pariṇataṃ aññasaṅghādīnaṃ pariṇāmentassa ca dukkaṭaṃ. Apariṇatasaññino, ‘‘kattha demā’’ti pucchite ‘‘yattha tumhākaṃ cittaṃ pasīdati, tattha detha, tumhākaṃ deyyadhammo paribhogaṃ vā labheyyā’’tiādīni vadantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghe pariṇatabhāvo, taṃ ñatvā attano pariṇāmanaṃ, paṭilābhoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānīti.
පරිණතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pariṇatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
පත්‌තවග්‌ගො තතියො.
Pattavaggo tatiyo.
ඉති කඞ්‌ඛාවිතරණියා පාතිමොක්‌ඛවණ්‌ණනාය
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
නිස්‌සග්‌ගියපාචිත්‌තියවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nissaggiyapācittiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
