| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ទីឃ និកាយ (អដ្ឋកថា) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
១០. បាយាសិរាជញ្ញសុត្តវណ្ណនា
10. Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā
៤០៦. ឯវំ មេ សុតន្តិ បាយាសិរាជញ្ញសុត្តំ។ តត្រាយមបុព្ពបទវណ្ណនា – អាយស្មាតិ បិយវចនមេតំ។ កុមារកស្សបោតិ តស្ស នាមំ។ កុមារកាលេ បព្ពជិតត្តា បន ភគវតា ‘‘កស្សបំ បក្កោសថ, ឥទំ ផលំ វា ខាទនីយំ វា កស្សបស្ស ទេថា’’តិ វុត្តេ ‘‘កតរកស្សបស្សា’’តិ។ ‘‘កុមារកស្សបស្សា’’តិ ឯវំ គហិតនាមត្តា តតោ បដ្ឋាយ វុឌ្ឍកាលេបិ ‘‘កុមារកស្សបោ’’ ត្វេវ វុច្ចតិ។ អបិច រញ្ញោ បោសាវនិកបុត្តត្តាបិ តំ កុមារកស្សបោតិ សញ្ជានិំសុ។
406.Evaṃme sutanti pāyāsirājaññasuttaṃ. Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – āyasmāti piyavacanametaṃ. Kumārakassapoti tassa nāmaṃ. Kumārakāle pabbajitattā pana bhagavatā ‘‘kassapaṃ pakkosatha, idaṃ phalaṃ vā khādanīyaṃ vā kassapassa dethā’’ti vutte ‘‘katarakassapassā’’ti. ‘‘Kumārakassapassā’’ti evaṃ gahitanāmattā tato paṭṭhāya vuḍḍhakālepi ‘‘kumārakassapo’’ tveva vuccati. Apica rañño posāvanikaputtattāpi taṃ kumārakassapoti sañjāniṃsu.
អយំ បនស្ស បុព្ពយោគតោ បដ្ឋាយ អាវិភាវកថា – ថេរោ កិរ បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ កាលេ សេដ្ឋិបុត្តោ អហោសិ។ អថេកទិវសំ ភគវន្តំ ចិត្រកថិំ ឯកំ អត្តនោ សាវកំ ឯតទគ្គេ ឋបេន្តំ ទិស្វា ភគវតោ សត្តាហំ ទានំ ទត្វា ‘‘អហម្បិ ភគវា អនាគតេ ឯកស្ស ពុទ្ធស្ស អយំ ថេរោ វិយ ចិត្រកថី សាវកោ ភវាមី’’តិ បត្ថនំ កត្វា បុញ្ញានិ ករោន្តោ កស្សបស្ស ភគវតោ សាសនេ បព្ពជិត្វា វិសេសំ និព្ពត្តេតុំ នាសក្ខិ។ តទា កិរ បរិនិព្ពុតស្ស ភគវតោ សាសនេ ឱសក្កន្តេ បញ្ច ភិក្ខូ និស្សេណិំ ពន្ធិត្វា បព្ពតំ អារុយ្ហ សមណធម្មំ អកំសុ។ សង្ឃត្ថេរោ តតិយទិវសេ អរហត្តំ បត្តោ, អនុថេរោ ចតុត្ថទិវសេ អនាគាមី អហោសិ, ឥតរេ តយោ វិសេសំ និព្ពត្តេតុំ អសក្កោន្តា ទេវលោកេ និព្ពត្តា។
Ayaṃ panassa pubbayogato paṭṭhāya āvibhāvakathā – thero kira padumuttarassa bhagavato kāle seṭṭhiputto ahosi. Athekadivasaṃ bhagavantaṃ citrakathiṃ ekaṃ attano sāvakaṃ etadagge ṭhapentaṃ disvā bhagavato sattāhaṃ dānaṃ datvā ‘‘ahampi bhagavā anāgate ekassa buddhassa ayaṃ thero viya citrakathī sāvako bhavāmī’’ti patthanaṃ katvā puññāni karonto kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi. Tadā kira parinibbutassa bhagavato sāsane osakkante pañca bhikkhū nisseṇiṃ bandhitvā pabbataṃ āruyha samaṇadhammaṃ akaṃsu. Saṅghatthero tatiyadivase arahattaṃ patto, anuthero catutthadivase anāgāmī ahosi, itare tayo visesaṃ nibbattetuṃ asakkontā devaloke nibbattā.
តេសំ ឯកំ ពុទ្ធន្តរំ ទេវេសុ ច មនុស្សេសុ ច សម្បត្តិំ អនុភវន្តានំ ឯកោ តក្កសិលាយំ រាជកុលេ និព្ពត្តិត្វា បក្កុសាតិ នាម រាជា ហុត្វា ភគវន្តំ ឧទ្ទិស្ស បព្ពជិត្វា រាជគហំ ឧទ្ទិស្ស អាគច្ឆន្តោ កុម្ភការសាលាយំ ភគវតោ ធម្មទេសនំ សុត្វា អនាគាមិផលំ បត្តោ។ ឯកោ ឯកស្មិំ សមុទ្ទបដ្ដនេ កុលឃរេ និព្ពត្តិត្វា នាវំ អារុយ្ហ ភិន្ននាវោ ទារុចីរានិ និវាសេត្វា លាភសម្បត្តិំ បត្តោ ‘‘អហំ អរហា’’តិ ចិត្តំ ឧប្បាទេត្វា ‘‘ន ត្វំ អរហា, គច្ឆ, សត្ថារំ ឧបសង្កមិត្វា បញ្ហំ បុច្ឆា’’តិ អត្ថកាមាយ ទេវតាយ ចោទិតោ តថា កត្វា អរហត្តផលំ បត្តោ។
Tesaṃ ekaṃ buddhantaraṃ devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhavantānaṃ eko takkasilāyaṃ rājakule nibbattitvā pakkusāti nāma rājā hutvā bhagavantaṃ uddissa pabbajitvā rājagahaṃ uddissa āgacchanto kumbhakārasālāyaṃ bhagavato dhammadesanaṃ sutvā anāgāmiphalaṃ patto. Eko ekasmiṃ samuddapaṭṭane kulaghare nibbattitvā nāvaṃ āruyha bhinnanāvo dārucīrāni nivāsetvā lābhasampattiṃ patto ‘‘ahaṃ arahā’’ti cittaṃ uppādetvā ‘‘na tvaṃ arahā, gaccha, satthāraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchā’’ti atthakāmāya devatāya codito tathā katvā arahattaphalaṃ patto.
ឯកោ រាជគហេ ឯកិស្សា កុលទារិកាយ កុច្ឆិម្ហិ ឧប្បន្នោ។ សា ច បឋមំ មាតាបិតរោ យាចិត្វា បព្ពជ្ជំ អលភមានា កុលឃរំ គន្ត្វា គព្ភំ គណ្ហិ ។ គព្ភសណ្ឋិតម្បិ អជានន្តិ សាមិកំ អារាធេត្វា តេន អនុញ្ញាតា ភិក្ខុនីសុ បព្ពជិតា, តស្សា គព្ភនិមិត្តំ ទិស្វា ភិក្ខុនិយោ ទេវទត្តំ បុច្ឆិំសុ។ សោ ‘‘អស្សមណី’’តិ អាហ។ ទសពលំ បុច្ឆិំសុ។ សត្ថា ឧបាលិត្ថេរំ សម្បដិច្ឆាបេសិ។ ថេរោ សាវត្ថិនគរវាសីនិ កុលានិ វិសាខញ្ច ឧបាសិកំ បក្កោសាបេត្វា សោធេន្តោ ‘‘បុរេ លទ្ធោ គព្ភោ, បព្ពជ្ជា អរោគា’’តិ អាហ។ សត្ថា ‘‘សុវិនិច្ឆិតំ អធិករណ’’ន្តិ ថេរស្ស សាធុការមទាសិ។ សា ភិក្ខុនី សុវណ្ណពិម្ពសទិសំ បុត្តំ វិជាយិ។ តំ គហេត្វា រាជា បសេនទិ កោសលោ បោសាបេសិ។ ‘‘កស្សបោ’’តិ ចស្ស នាមំ កត្វា អបរភាគេ អលង្ករិត្វា សត្ថុ សន្តិកំ នេត្វា បព្ពាជេសិ។ ឥតិ នំ រញ្ញោ បោសាវនិកបុត្តត្តាបិ ‘‘កុមារកស្សបោ’’តិ សញ្ជានិំសូតិ។ តំ ឯកទិវសំ អន្ធវនេ សមណធម្មំ ករោន្តំ អត្ថកាមា ទេវតា បញ្ហេ ឧគ្គហាបេត្វា ‘‘ឥមេ បញ្ហេ ភគវន្តំ បុច្ឆា’’តិ អាហ។ ថេរោ បញ្ហេ បុច្ឆិត្វា បញ្ហវិស្សជ្ជនាវសានេ អរហត្តំ បាបុណិ។ ភគវាបិ តំ ចិត្រកថិកានំ ភិក្ខូនំ អគ្គដ្ឋានេ ឋបេសិ។
Eko rājagahe ekissā kuladārikāya kucchimhi uppanno. Sā ca paṭhamaṃ mātāpitaro yācitvā pabbajjaṃ alabhamānā kulagharaṃ gantvā gabbhaṃ gaṇhi . Gabbhasaṇṭhitampi ajānanti sāmikaṃ ārādhetvā tena anuññātā bhikkhunīsu pabbajitā, tassā gabbhanimittaṃ disvā bhikkhuniyo devadattaṃ pucchiṃsu. So ‘‘assamaṇī’’ti āha. Dasabalaṃ pucchiṃsu. Satthā upālittheraṃ sampaṭicchāpesi. Thero sāvatthinagaravāsīni kulāni visākhañca upāsikaṃ pakkosāpetvā sodhento ‘‘pure laddho gabbho, pabbajjā arogā’’ti āha. Satthā ‘‘suvinicchitaṃ adhikaraṇa’’nti therassa sādhukāramadāsi. Sā bhikkhunī suvaṇṇabimbasadisaṃ puttaṃ vijāyi. Taṃ gahetvā rājā pasenadi kosalo posāpesi. ‘‘Kassapo’’ti cassa nāmaṃ katvā aparabhāge alaṅkaritvā satthu santikaṃ netvā pabbājesi. Iti naṃ rañño posāvanikaputtattāpi ‘‘kumārakassapo’’ti sañjāniṃsūti. Taṃ ekadivasaṃ andhavane samaṇadhammaṃ karontaṃ atthakāmā devatā pañhe uggahāpetvā ‘‘ime pañhe bhagavantaṃ pucchā’’ti āha. Thero pañhe pucchitvā pañhavissajjanāvasāne arahattaṃ pāpuṇi. Bhagavāpi taṃ citrakathikānaṃ bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
សេតព្យាតិ តស្ស នគរស្ស នាមំ។ ឧត្តរេន សេតព្យន្តិ សេតព្យតោ ឧត្តរទិសាយ។ រាជញ្ញោតិ អនភិសិត្តករាជា។ ទិដ្ឋិគតន្តិ ទិដ្ឋិយេវ។ យថា គូថគតំ មុត្តគតន្តិ វុត្តេ ន គូថាទិតោ អញ្ញំ អត្ថិ, ឯវំ ទិដ្ឋិយេវ ទិដ្ឋិគតំ។ ឥតិបិ នត្ថីតិ តំ តំ ការណំ អបទិសិត្វា ឯវម្បិ នត្ថីតិ វទតិ។ បុរា…បេ.… សញ្ញាបេតីតិ យាវ ន សញ្ញាបេតិ។
Setabyāti tassa nagarassa nāmaṃ. Uttarena setabyanti setabyato uttaradisāya. Rājaññoti anabhisittakarājā. Diṭṭhigatanti diṭṭhiyeva. Yathā gūthagataṃ muttagatanti vutte na gūthādito aññaṃ atthi, evaṃ diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ. Itipi natthīti taṃ taṃ kāraṇaṃ apadisitvā evampi natthīti vadati. Purā…pe… saññāpetīti yāva na saññāpeti.
ចន្ទិមសូរិយឧបមាវណ្ណនា
Candimasūriyaupamāvaṇṇanā
៤១១. ឥមេ ភោ, កស្សប, ចន្ទិមសូរិយាតិ សោ កិរ ថេរេន បុច្ឆិតោ ចិន្តេសិ ‘‘អយំ សមណោ បឋមំ ចន្ទិមសូរិយេ ឧបមំ អាហរិ, ចន្ទិមសូរិយសទិសោ ភវិស្សតិ បញ្ញាយ, អនភិភវនីយោ អញ្ញេន, សចេ បនាហំ ‘ចន្ទិមសូរិយា ឥមស្មិំ លោកេ’តិ ភណិស្សាមិ, ‘កិំ និស្សិតា ឯតេ, កិត្តកបមាណា, កិត្តកំ ឧច្ចា’តិអាទីហិ បលិវេឋេស្សតិ។ អហំ ខោ បនេតំ និព្ពេឋេតុំ ន សក្ខិស្សាមិ, ‘បរស្មិំ លោកេ’ ឥច្ចេវស្ស កថេស្សាមី’’តិ។ តស្មា ឯវមាហ។
411.Ime bho, kassapa, candimasūriyāti so kira therena pucchito cintesi ‘‘ayaṃ samaṇo paṭhamaṃ candimasūriye upamaṃ āhari, candimasūriyasadiso bhavissati paññāya, anabhibhavanīyo aññena, sace panāhaṃ ‘candimasūriyā imasmiṃ loke’ti bhaṇissāmi, ‘kiṃ nissitā ete, kittakapamāṇā, kittakaṃ uccā’tiādīhi paliveṭhessati. Ahaṃ kho panetaṃ nibbeṭhetuṃ na sakkhissāmi, ‘parasmiṃ loke’ iccevassa kathessāmī’’ti. Tasmā evamāha.
ភគវា បន តតោ បុព្ពេ ន ចិរស្សេវ សុធាភោជនីយជាតកំ កថេសិ។ តត្ថ ‘‘ចន្ទេ ចន្ទោ ទេវបុត្តោ, សូរិយេ សូរិយោ ទេវបុត្តោ’’តិ អាគតំ។ ភគវតា ច កថិតំ ជាតកំ វា សុត្តន្តំ វា សកលជម្ពុទីបេ បត្ថដំ ហោតិ, តេន សោ ‘‘ឯត្ថ និវាសិនោ ទេវបុត្តា នត្ថី’’តិ ន សក្កា វត្តុន្តិ ចិន្តេត្វា ទេវា តេ ន មនុស្សាតិ អាហ។
Bhagavā pana tato pubbe na cirasseva sudhābhojanīyajātakaṃ kathesi. Tattha ‘‘cande cando devaputto, sūriye sūriyo devaputto’’ti āgataṃ. Bhagavatā ca kathitaṃ jātakaṃ vā suttantaṃ vā sakalajambudīpe patthaṭaṃ hoti, tena so ‘‘ettha nivāsino devaputtā natthī’’ti na sakkā vattunti cintetvā devā te na manussāti āha.
៤១២. អត្ថិ បន, រាជញ្ញ, បរិយាយោតិ អត្ថិ បន ការណន្តិ បុច្ឆតិ។ អាពាធិកាតិ វិសភាគវេទនាសង្ខាតេន អាពាធេន សមន្នាគតា។ ទុក្ខិតាតិ ទុក្ខប្បត្តា។ ពាឡ្ហគិលានាតិ អធិមត្តគិលានា។ សទ្ធាយិកាតិ អហំ តុម្ហេ សទ្ទហាមិ, តុម្ហេ មយ្ហំ សទ្ធាយិកា សទ្ធាយិតព្ពវចនាតិ អត្ថោ។ បច្ចយិកាតិ អហំ តុម្ហេ បត្តិយាមិ, តុម្ហេ មយ្ហំ បច្ចយិកា បត្តិយាយិតព្ពាតិ អត្ថោ។
412.Atthi pana, rājañña, pariyāyoti atthi pana kāraṇanti pucchati. Ābādhikāti visabhāgavedanāsaṅkhātena ābādhena samannāgatā. Dukkhitāti dukkhappattā. Bāḷhagilānāti adhimattagilānā. Saddhāyikāti ahaṃ tumhe saddahāmi, tumhe mayhaṃ saddhāyikā saddhāyitabbavacanāti attho. Paccayikāti ahaṃ tumhe pattiyāmi, tumhe mayhaṃ paccayikā pattiyāyitabbāti attho.
ចោរាទិឧបមាវណ្ណនា
Corādiupamāvaṇṇanā
៤១៣. ឧទ្ទិសិត្វាតិ តេសំ អត្តានញ្ច បដិសាមិតភណ្ឌកញ្ច ទស្សេត្វា, សម្បដិច្ឆាបេត្វាតិ អត្ថោ។ វិប្បលបន្តស្សាតិ ‘‘បុត្តោ មេ, ធីតា មេ, ធនំ មេ’’តិ វិវិធំ បលបន្តស្ស។ និរយបាលេសូតិ និរយេ កម្មការណិកសត្តេសុ។ យេ បន ‘‘កម្មមេវ កម្មការណំ ករោតិ, នត្ថិ និរយបាលា’’តិ វទន្តិ។ តេ ‘‘តមេនំ, ភិក្ខវេ, និរយបាលា’’តិ ទេវទូតសុត្តំ បដិពាហន្តិ។ មនុស្សលោកេ រាជកុលេសុ ការណិកមនុស្សា វិយ ហិ និរយេ និរយបាលា ហោន្តិ។
413.Uddisitvāti tesaṃ attānañca paṭisāmitabhaṇḍakañca dassetvā, sampaṭicchāpetvāti attho. Vippalapantassāti ‘‘putto me, dhītā me, dhanaṃ me’’ti vividhaṃ palapantassa. Nirayapālesūti niraye kammakāraṇikasattesu. Ye pana ‘‘kammameva kammakāraṇaṃ karoti, natthi nirayapālā’’ti vadanti. Te ‘‘tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā’’ti devadūtasuttaṃ paṭibāhanti. Manussaloke rājakulesu kāraṇikamanussā viya hi niraye nirayapālā honti.
៤១៥. វេឡុបេសិកាហីតិ វេឡុវិលីវេហិ។ សុនិម្មជ្ជថាតិ យថា សុដ្ឋុ និម្មជ្ជិតំ ហោតិ, ឯវំ និម្មជ្ជថ, អបនេថាតិ អត្ថោ។
415.Veḷupesikāhīti veḷuvilīvehi. Sunimmajjathāti yathā suṭṭhu nimmajjitaṃ hoti, evaṃ nimmajjatha, apanethāti attho.
អសុចីតិ អមនាបោ។ អសុចិសង្ខាតោតិ អសុចិកោដ្ឋាសភូតោ អសុចីតិ ញាតោ វា។ ទុគ្គន្ធោតិ កុណបគន្ធោ។ ជេគុច្ឆោតិ ជិគុច្ឆិតព្ពយុត្តោ។ បដិកូលោតិ ទស្សនេនេវ បដិឃាវហោ។ ឧព្ពាធតីតិ ទិវសស្ស ទ្វិក្ខត្តុំ ន្ហត្វា តិក្ខត្តុំ វត្ថានិ បរិវត្តេត្វា អលង្កតបដិមណ្ឌិតានំ ចក្កវត្តិអាទីនម្បិ មនុស្សានំ គន្ធោ យោជនសតេ ឋិតានំ ទេវតានំ កណ្ឋេ អាសត្តកុណបំ វិយ ពាធតិ។
Asucīti amanāpo. Asucisaṅkhātoti asucikoṭṭhāsabhūto asucīti ñāto vā. Duggandhoti kuṇapagandho. Jegucchoti jigucchitabbayutto. Paṭikūloti dassaneneva paṭighāvaho. Ubbādhatīti divasassa dvikkhattuṃ nhatvā tikkhattuṃ vatthāni parivattetvā alaṅkatapaṭimaṇḍitānaṃ cakkavattiādīnampi manussānaṃ gandho yojanasate ṭhitānaṃ devatānaṃ kaṇṭhe āsattakuṇapaṃ viya bādhati.
៤១៦. បុន បាណាតិបាតាទិបញ្ចសីលានិ សមាទាយវត្តេន្តានំ វសេន វទតិ។ តាវតិំសានន្តិ ឥទញ្ច ទូរេ និព្ពត្តា តាវ មា អាគច្ឆន្តុ, ឥមេ កស្មា ន ឯន្តីតិ វទតិ។
416. Puna pāṇātipātādipañcasīlāni samādāyavattentānaṃ vasena vadati. Tāvatiṃsānanti idañca dūre nibbattā tāva mā āgacchantu, ime kasmā na entīti vadati.
៤១៨. ជច្ចន្ធូបមោ មញ្ញេ បដិភាសីតិ ជច្ចន្ធោ វិយ ឧបដ្ឋាសិ។ អរញ្ញវនបត្ថានីតិ អរញ្ញកង្គយុត្តតាយ អរញ្ញានិ, មហាវនសណ្ឌតាយ វនបត្ថានិ។ បន្តានីតិ ទូរានិ។
418.Jaccandhūpamomaññe paṭibhāsīti jaccandho viya upaṭṭhāsi. Araññavanapatthānīti araññakaṅgayuttatāya araññāni, mahāvanasaṇḍatāya vanapatthāni. Pantānīti dūrāni.
៤១៩. កល្យាណធម្មេតិ តេនេវ សីលេន សុន្ទរធម្មេ។ ទុក្ខបដិកូលេតិ ទុក្ខំ អបត្ថេន្តេ។ សេយ្យោ ភវិស្សតីតិ បរលោកេ សុគតិសុខំ ភវិស្សតីតិ អធិប្បាយោ។
419.Kalyāṇadhammeti teneva sīlena sundaradhamme. Dukkhapaṭikūleti dukkhaṃ apatthente. Seyyo bhavissatīti paraloke sugatisukhaṃ bhavissatīti adhippāyo.
៤២០. ឧបវិជញ្ញាតិ ឧបគតវិជាយនកាលា, បរិបក្កគព្ភា ន ចិរស្សេវ វិជាយិស្សតីតិ អត្ថោ។ ឱបភោគ្គា ភវិស្សតីតិ បាទបរិចារិកា ភវិស្សតិ។ អនយព្យសនន្តិ មហាទុក្ខំ។ អយោតិ សុខំ, ន អយោ អនយោ, ទុក្ខំ។ តទេតំ សព្ពសោ សុខំ ព្យសតិ វិក្ខិបតីតិ ព្យសនំ។ ឥតិ អនយោវ ព្យសនំ អនយព្យសនំ, មហាទុក្ខន្តិ អត្ថោ។ អយោនិសោតិ អនុបាយេន។ អបក្កំ ន បរិបាចេន្តីតិ អបរិណតំ អខីណំ អាយុំ អន្តរាវ ន ឧបច្ឆិន្ទន្តិ។ បរិបាកំ អាគមេន្តីតិ អាយុបរិបាកកាលំ អាគមេន្តិ។ ធម្មសេនាបតិនាបេតំ វុត្តំ –
420.Upavijaññāti upagatavijāyanakālā, paripakkagabbhā na cirasseva vijāyissatīti attho. Opabhoggā bhavissatīti pādaparicārikā bhavissati. Anayabyasananti mahādukkhaṃ. Ayoti sukhaṃ, na ayo anayo, dukkhaṃ. Tadetaṃ sabbaso sukhaṃ byasati vikkhipatīti byasanaṃ. Iti anayova byasanaṃ anayabyasanaṃ, mahādukkhanti attho. Ayonisoti anupāyena. Apakkaṃ na paripācentīti apariṇataṃ akhīṇaṃ āyuṃ antarāva na upacchindanti. Paripākaṃ āgamentīti āyuparipākakālaṃ āgamenti. Dhammasenāpatināpetaṃ vuttaṃ –
‘‘នាភិនន្ទាមិ មរណំ, នាភិនន្ទាមិ ជីវិតំ;
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
កាលញ្ច បដិកង្ខាមិ, និព្ពិសំ ភតកោ យថាតិ។ (ថេរគា. ១០០១)
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathāti. (theragā. 1001)
៤២១. ឧព្ភិន្ទិត្វាតិ មត្តិកាលេបំ ភិន្ទិត្វា។
421.Ubbhinditvāti mattikālepaṃ bhinditvā.
៤២២. រាមណេយ្យកន្តិ រមណីយភាវំ។ វេលាសិកាតិ ខិឌ្ឌាបរាធិកា។ កោមារិកាតិ តរុណទារិកា។ តុយ្ហំ ជីវន្តិ សុបិនទស្សនកាលេ និក្ខមន្តំ វា បវិសន្តំ វា ជីវំ អបិ នុ បស្សន្តិ។ ឥធ ចិត្តាចារំ ‘‘ជីវ’’ន្តិ គហេត្វា អាហ។ សោ ហិ តត្ថ ជីវសញ្ញីតិ។
422.Rāmaṇeyyakanti ramaṇīyabhāvaṃ. Velāsikāti khiḍḍāparādhikā. Komārikāti taruṇadārikā. Tuyhaṃ jīvanti supinadassanakāle nikkhamantaṃ vā pavisantaṃ vā jīvaṃ api nu passanti. Idha cittācāraṃ ‘‘jīva’’nti gahetvā āha. So hi tattha jīvasaññīti.
៤២៣. ជិយាយាតិ ធនុជិយាយ, គីវំ វេឋេត្វាតិ អត្ថោ។ បត្ថិន្នតរោតិ ថទ្ធតរោ។ ឥមិនា កិំ ទស្សេតិ? តុម្ហេ ជីវកាលេ សត្តស្ស បញ្ចក្ខន្ធាតិ វទន្តិ, ចវនកាលេ បន រូបក្ខន្ធមត្តមេវ អវសិស្សតិ, តយោ ខន្ធា អប្បវត្តា ហោន្តិ, វិញ្ញាណក្ខន្ធោ គច្ឆតិ។ អវសិដ្ឋេន រូបក្ខន្ធេន លហុតរេន ភវិតព្ពំ, គរុកតរោ ច ហោតិ។ តស្មា នត្ថិ កោចិ កុហិំ គន្តាតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេតិ។
423.Jiyāyāti dhanujiyāya, gīvaṃ veṭhetvāti attho. Patthinnataroti thaddhataro. Iminā kiṃ dasseti? Tumhe jīvakāle sattassa pañcakkhandhāti vadanti, cavanakāle pana rūpakkhandhamattameva avasissati, tayo khandhā appavattā honti, viññāṇakkhandho gacchati. Avasiṭṭhena rūpakkhandhena lahutarena bhavitabbaṃ, garukataro ca hoti. Tasmā natthi koci kuhiṃ gantāti imamatthaṃ dasseti.
៤២៤. និព្ពុតន្តិ វូបសន្តតេជំ។
424.Nibbutanti vūpasantatejaṃ.
៤២៥. អនុបហច្ចាតិ អវិនាសេត្វា។ អាមតោ ហោតីតិ អទ្ធមតោ មរិតុំ អារទ្ធោ ហោតិ។ ឱធុនាថាតិ ឱរតោ ករោថ។ សន្ធុនាថាតិ បរតោ ករោថ។ និទ្ធុនាថាតិ អបរាបរំ ករោថ។ តញ្ចាយតនំ ន បដិសំវេទេតីតិ តេន ចក្ខុនា តំ រូបាយតនំ ន វិភាវេតិ។ ឯស នយោ សព្ពត្ថ។
425.Anupahaccāti avināsetvā. Āmato hotīti addhamato marituṃ āraddho hoti. Odhunāthāti orato karotha. Sandhunāthāti parato karotha. Niddhunāthāti aparāparaṃ karotha. Tañcāyatanaṃ na paṭisaṃvedetīti tena cakkhunā taṃ rūpāyatanaṃ na vibhāveti. Esa nayo sabbattha.
៤២៦. សង្ខធមោតិ សង្ខធមកោ។ ឧបលាបេត្វាតិ ធមិត្វា។
426.Saṅkhadhamoti saṅkhadhamako. Upalāpetvāti dhamitvā.
៤២៨. អគ្គិកោតិ អគ្គិបរិចារកោ។ អាបាទេយ្យន្តិ និប្ផាទេយ្យំ, អាយុំ វា បាបុណាបេយ្យំ។ បោសេយ្យន្តិ ភោជនាទីហិ ភរេយ្យំ។ វឌ្ឍេយ្យន្តិ វឌ្ឍិំ គមេយ្យំ។ អរណីសហិតន្តិ អរណីយុគឡំ។
428.Aggikoti aggiparicārako. Āpādeyyanti nipphādeyyaṃ, āyuṃ vā pāpuṇāpeyyaṃ. Poseyyanti bhojanādīhi bhareyyaṃ. Vaḍḍheyyanti vaḍḍhiṃ gameyyaṃ. Araṇīsahitanti araṇīyugaḷaṃ.
៤២៩. តិរោរាជានោបីតិ តិរោរដ្ឋេ អញ្ញស្មិម្បិ ជនបទេ រាជានោ ជានន្តិ។ អព្យត្តោតិ អវិសទោ អឆេកោ។ កោបេនបីតិ យេ មំ ឯវំ វក្ខន្តិ, តេសុ ឧប្បជ្ជនកេន កោបេនបិ ឯតំ ទិដ្ឋិគតំ ហរិស្សាមិ បរិហរិស្សាមីតិ គហេត្វា វិចរិស្សាមិ។ មក្ខេនាតិ តយា វុត្តយុត្តការណមក្ខលក្ខណេន មក្ខេនាបិ។ បលាសេនាតិ តយា សទ្ធិំ យុគគ្គាហលក្ខណេន បលាសេនាបិ។
429.Tirorājānopīti tiroraṭṭhe aññasmimpi janapade rājāno jānanti. Abyattoti avisado acheko. Kopenapīti ye maṃ evaṃ vakkhanti, tesu uppajjanakena kopenapi etaṃ diṭṭhigataṃ harissāmi pariharissāmīti gahetvā vicarissāmi. Makkhenāti tayā vuttayuttakāraṇamakkhalakkhaṇena makkhenāpi. Palāsenāti tayā saddhiṃ yugaggāhalakkhaṇena palāsenāpi.
៤៣០. ហរិតកបណ្ណន្តិ យំ កិញ្ចិ ហរិតកំ, អន្តមសោ អល្លតិណបណ្ណម្បិ ន ហោតីតិ អត្ថោ។ សន្នទ្ធកលាបន្តិ សន្នទ្ធធនុកលាបំ។ អាសិត្តោទកានិ វដុមានីតិ បរិបុណ្ណសលិលា មគ្គា ច កន្ទរា ច។ យោគ្គានីតិ ពលិពទ្ទេ។
430.Haritakapaṇṇanti yaṃ kiñci haritakaṃ, antamaso allatiṇapaṇṇampi na hotīti attho. Sannaddhakalāpanti sannaddhadhanukalāpaṃ. Āsittodakāni vaṭumānīti paripuṇṇasalilā maggā ca kandarā ca. Yoggānīti balibadde.
ពហុនិក្ខន្តរោតិ ពហុនិក្ខន្តោ ចិរនិក្ខន្តោតិ អត្ថោ។ យថាភតេន ភណ្ឌេនាតិ យំ វោ តិណកដ្ឋោទកភណ្ឌកំ អារោបិតំ, តេន យថាភតេន យថារោបិតេន, យថាគហិតេនាតិ អត្ថោ។
Bahunikkhantaroti bahunikkhanto ciranikkhantoti attho. Yathābhatena bhaṇḍenāti yaṃ vo tiṇakaṭṭhodakabhaṇḍakaṃ āropitaṃ, tena yathābhatena yathāropitena, yathāgahitenāti attho.
អប្បសារានីតិ អប្បគ្ឃានិ។ បណិយានីតិ ភណ្ឌានិ។
Appasārānīti appagghāni. Paṇiyānīti bhaṇḍāni.
គូថភារិកាទិឧបមាវណ្ណនា
Gūthabhārikādiupamāvaṇṇanā
៤៣២. មម ច សូករភត្តន្តិ មម ច សូករានំ ឥទំ ភត្តំ។ ឧគ្ឃរន្តន្តិ ឧបរិ ឃរន្តំ។ បគ្ឃរន្តន្តិ ហេដ្ឋា បរិស្សវន្តំ។ តុម្ហេ ខ្វេត្ថ ភណេតិ តុម្ហេ ខោ ឯត្ថ ភណេ។ អយមេវ វា បាឋោ។ តថា ហិ បន មេ សូករភត្តន្តិ តថា ហិ បន មេ អយំ គូថោ សូករានំ ភត្តំ។
432.Mamaca sūkarabhattanti mama ca sūkarānaṃ idaṃ bhattaṃ. Uggharantanti upari gharantaṃ. Paggharantanti heṭṭhā parissavantaṃ. Tumhe khvettha bhaṇeti tumhe kho ettha bhaṇe. Ayameva vā pāṭho. Tathā hi pana me sūkarabhattanti tathā hi pana me ayaṃ gūtho sūkarānaṃ bhattaṃ.
៤៣៤. អាគតាគតំ កលិំ គិលតីតិ អាគតាគតំ បរាជយគុឡំ គិលតិ។ បជ្ជោហិស្សាមីតិ បជ្ជោហនំ ករិស្សាមិ, ពលិកម្មំ ករិស្សាមីតិ អត្ថោ។ អក្ខេហិ ទិព្ពិស្សាមាតិ គុឡេហិ កីឡិស្សាម។ លិត្តំ បរមេន តេជសាតិ បរមតេជេន វិសេន លិត្តំ។
434.Āgatāgataṃ kaliṃ gilatīti āgatāgataṃ parājayaguḷaṃ gilati. Pajjohissāmīti pajjohanaṃ karissāmi, balikammaṃ karissāmīti attho. Akkhehi dibbissāmāti guḷehi kīḷissāma. Littaṃ paramena tejasāti paramatejena visena littaṃ.
៤៣៦. គាមបដ្ដន្តិ វុដ្ឋិតគាមបទេសោ វុច្ចតិ។ ‘‘គាមបទ’’ន្តិបិ បាឋោ, អយមេវត្ថោ។ សាណភារន្តិ សាណវាកភារំ។ សុសន្នទ្ធោតិ សុពទ្ធោ។ ត្វំ បជានាហីតិ ត្វំ ជាន។ សចេ គណ្ហិតុកាមោសិ, គណ្ហាហីតិ វុត្តំ ហោតិ។
436.Gāmapaṭṭanti vuṭṭhitagāmapadeso vuccati. ‘‘Gāmapada’’ntipi pāṭho, ayamevattho. Sāṇabhāranti sāṇavākabhāraṃ. Susannaddhoti subaddho. Tvaṃ pajānāhīti tvaṃ jāna. Sace gaṇhitukāmosi, gaṇhāhīti vuttaṃ hoti.
ខោមន្តិ ខោមវាកំ។ អយន្តិ កាឡលោហំ។ លោហន្តិ តម្ពលោហំ។ សជ្ឈន្តិ រជតំ។ សុវណ្ណន្តិ សុវណ្ណមាសកំ។ អភិនន្ទិំសូតិ តុស្សិំសុ។
Khomanti khomavākaṃ. Ayanti kāḷalohaṃ. Lohanti tambalohaṃ. Sajjhanti rajataṃ. Suvaṇṇanti suvaṇṇamāsakaṃ. Abhinandiṃsūti tussiṃsu.
៤៣៧. អត្តមនោតិ សកមនោ តុដ្ឋចិត្តោ។ អភិរទ្ធោតិ អភិប្បសន្នោ។ បញ្ហាបដិភានានីតិ បញ្ហុបដ្ឋានានិ។ បច្ចនីកំ កត្តព្ពន្តិ បច្ចនីកំ បដិវិរុទ្ធំ វិយ កត្តព្ពំ អមញ្ញិស្សំ, បដិលោមគាហំ គហេត្វា អដ្ឋាសិន្តិ អត្ថោ។
437.Attamanoti sakamano tuṭṭhacitto. Abhiraddhoti abhippasanno. Pañhāpaṭibhānānīti pañhupaṭṭhānāni. Paccanīkaṃ kattabbanti paccanīkaṃ paṭiviruddhaṃ viya kattabbaṃ amaññissaṃ, paṭilomagāhaṃ gahetvā aṭṭhāsinti attho.
៤៣៨. សង្ឃាតំ អាបជ្ជន្តីតិ សង្ឃាតំ វិនាសំ មរណំ អាបជ្ជន្តិ។ ន មហប្ផលោតិ វិបាកផលេន ន មហប្ផលោ ហោតិ។ ន មហានិសំសោតិ គុណានិសំសេន មហានិសំសោ ន ហោតិ។ ន មហាជុតិកោតិ អានុភាវជុតិយា មហាជុតិកោ ន ហោតិ។ ន មហាវិប្ផារោតិ វិបាកវិប្ផារតាយ មហាវិប្ផារោ ន ហោតិ។ ពីជនង្គលន្តិ ពីជញ្ច នង្គលញ្ច។ ទុក្ខេត្តេតិ ទុដ្ឋុខេត្តេ និស្សារខេត្តេ។ ទុព្ភូមេតិ វិសមភូមិភាគេ។ បតិដ្ឋាបេយ្យាតិ ឋបេយ្យ។ ខណ្ឌានីតិ ឆិន្នភិន្នានិ។ បូតីនីតិ និស្សារានិ។ វាតាតបហតានីតិ វាតេន ច អាតបេន ច ហតានិ បរិយាទិន្នតេជានិ។ អសារាទានីតិ តណ្ឌុលសារាទានរហិតានិ បលាលានិ។ អសុខសយិតានីតិ យានិ សុក្ខាបេត្វា កោដ្ឋេ អាកិរិត្វា ឋបិតានិ, តានិ សុខសយិតានិ នាម។ ឯតានិ បន ន តាទិសានិ។ អនុប្បវេច្ឆេយ្យាតិ អនុបវេសេយ្យ, ន សម្មា វស្សេយ្យ, អន្វទ្ធមាសំ អនុទសាហំ អនុបញ្ចាហំ ន វស្សេយ្យាតិ អត្ថោ។ អបិ នុ តានីតិ អបិ នុ ឯវំ ខេត្តពីជវុដ្ឋិទោសេ សតិ តានិ ពីជានិ អង្កុរមូលបត្តាទីហិ ឧទ្ធំ វុទ្ធិំ ហេដ្ឋា វិរូឡ្ហិំ សមន្តតោ ច វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យុន្តិ ។ ឯវរូបោ ខោ រាជញ្ញ យញ្ញោតិ ឯវរូបំ រាជញ្ញ ទានំ បរូបឃាតេន ឧប្បាទិតបច្ចយតោបិ ទាយកតោបិ បរិគ្គាហកតោបិ អវិសុទ្ធត្តា ន មហប្ផលំ ហោតិ។
438.Saṅghātaṃ āpajjantīti saṅghātaṃ vināsaṃ maraṇaṃ āpajjanti. Na mahapphaloti vipākaphalena na mahapphalo hoti. Na mahānisaṃsoti guṇānisaṃsena mahānisaṃso na hoti. Na mahājutikoti ānubhāvajutiyā mahājutiko na hoti. Na mahāvipphāroti vipākavipphāratāya mahāvipphāro na hoti. Bījanaṅgalanti bījañca naṅgalañca. Dukkhetteti duṭṭhukhette nissārakhette. Dubbhūmeti visamabhūmibhāge. Patiṭṭhāpeyyāti ṭhapeyya. Khaṇḍānīti chinnabhinnāni. Pūtīnīti nissārāni. Vātātapahatānīti vātena ca ātapena ca hatāni pariyādinnatejāni. Asārādānīti taṇḍulasārādānarahitāni palālāni. Asukhasayitānīti yāni sukkhāpetvā koṭṭhe ākiritvā ṭhapitāni, tāni sukhasayitāni nāma. Etāni pana na tādisāni. Anuppaveccheyyāti anupaveseyya, na sammā vasseyya, anvaddhamāsaṃ anudasāhaṃ anupañcāhaṃ na vasseyyāti attho. Api nu tānīti api nu evaṃ khettabījavuṭṭhidose sati tāni bījāni aṅkuramūlapattādīhi uddhaṃ vuddhiṃ heṭṭhā virūḷhiṃ samantato ca vepullaṃ āpajjeyyunti . Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājañña dānaṃ parūpaghātena uppāditapaccayatopi dāyakatopi pariggāhakatopi avisuddhattā na mahapphalaṃ hoti.
ឯវរូបោ ខោ រាជញ្ញ យញ្ញោតិ ឯវរូបំ រាជញ្ញទានំ អបរូបឃាតេន ឧប្បន្នបច្ចយតោបិ អបរូបឃាតិតាយ សីលវន្តទាយកតោបិ សម្មាទិដ្ឋិអាទិគុណសម្បន្នបដិគ្គាហកតោបិ មហប្ផលំ ហោតិ។ សចេ បន គុណាតិរេកំ និរោធា វុដ្ឋិតំ បដិគ្គាហកំ លភតិ, ចេតនា ច វិបុលា ហោតិ, ទិដ្ឋេវ ធម្មេ វិបាកំ ទេតីតិ។
Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājaññadānaṃ aparūpaghātena uppannapaccayatopi aparūpaghātitāya sīlavantadāyakatopi sammādiṭṭhiādiguṇasampannapaṭiggāhakatopi mahapphalaṃ hoti. Sace pana guṇātirekaṃ nirodhā vuṭṭhitaṃ paṭiggāhakaṃ labhati, cetanā ca vipulā hoti, diṭṭheva dhamme vipākaṃ detīti.
៤៣៩. ឥមំ បន ថេរស្ស ធម្មកថំ សុត្វា បាយាសិរាជញ្ញោ ថេរំ និមន្តេត្វា សត្តាហំ ថេរស្ស មហាទានំ ទត្វា តតោ បដ្ឋាយ មហាជនស្ស ទានំ បដ្ឋបេសិ។ តំ សន្ធាយ អថ ខោ បាយាសិ រាជញ្ញោតិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ កណាជកន្តិ សកុណ្ឌកំ ឧត្តណ្ឌុលភត្តំ។ ពិលង្គទុតិយន្តិ កញ្ជិកទុតិយំ។ ធោរកានិ ច វត្ថានីតិ ថូលានិ ច វត្ថានិ។ គុឡវាលកានីតិ គុឡទសានិ, បុញ្ជបុញ្ជវសេន ឋិតមហន្តទសានីតិ អត្ថោ។ ឯវំ អនុទ្ទិសតីតិ ឯវំ ឧបទិសតិ។ បាទាបីតិ បាទេនបិ។
439. Imaṃ pana therassa dhammakathaṃ sutvā pāyāsirājañño theraṃ nimantetvā sattāhaṃ therassa mahādānaṃ datvā tato paṭṭhāya mahājanassa dānaṃ paṭṭhapesi. Taṃ sandhāya atha kho pāyāsi rājaññotiādi vuttaṃ. Tattha kaṇājakanti sakuṇḍakaṃ uttaṇḍulabhattaṃ. Bilaṅgadutiyanti kañjikadutiyaṃ. Dhorakāni ca vatthānīti thūlāni ca vatthāni. Guḷavālakānīti guḷadasāni, puñjapuñjavasena ṭhitamahantadasānīti attho. Evaṃ anuddisatīti evaṃ upadisati. Pādāpīti pādenapi.
៤៤០. អសក្កច្ចន្តិ សទ្ធាវិរហិតំ អស្សទ្ធទានំ។ អសហត្ថាតិ ន សហត្ថេន។ អចិត្តីកតន្តិ ចិត្តីការវិរហិតំ, ន ចិត្តីការម្បិ បច្ចុបដ្ឋាបេត្វា ន បណីតចិត្តំ កត្វា អទាសិ។ អបវិទ្ធន្តិ ឆឌ្ឌិតំ វិប្បតិតំ។ សុញ្ញំ សេរីសកន្តិ សេរីសកំ នាម ឯកំ តុច្ឆំ រជតវិមានំ ឧបគតោ។ តស្ស កិរ ទ្វារេ មហាសិរីសរុក្ខោ, តេន តំ ‘‘សេរីសក’’ន្តិ វុច្ចតិ។
440.Asakkaccanti saddhāvirahitaṃ assaddhadānaṃ. Asahatthāti na sahatthena. Acittīkatanti cittīkāravirahitaṃ, na cittīkārampi paccupaṭṭhāpetvā na paṇītacittaṃ katvā adāsi. Apaviddhanti chaḍḍitaṃ vippatitaṃ. Suññaṃ serīsakanti serīsakaṃ nāma ekaṃ tucchaṃ rajatavimānaṃ upagato. Tassa kira dvāre mahāsirīsarukkho, tena taṃ ‘‘serīsaka’’nti vuccati.
៤៤១. អាយស្មា គវំបតីតិ ថេរោ កិរ បុព្ពេ មនុស្សកាលេ គោបាលទារកានំ ជេដ្ឋកោ ហុត្វា មហតោ សិរីសស្ស មូលំ សោធេត្វា វាលិកំ ឱកិរិត្វា ឯកំ បិណ្ឌបាតិកត្ថេរំ រុក្ខមូលេ និសីទាបេត្វា អត្តនា លទ្ធំ អាហារំ ទត្វា តតោ ចុតោ តស្សានុភាវេន តស្មិំ រជតវិមានេ និព្ពត្តិ។ សិរីសរុក្ខោ វិមានទ្វារេ អដ្ឋាសិ។ សោ បញ្ញាសាយ វស្សេហិ ផលតិ, តតោ បញ្ញាស វស្សានិ គតានីតិ ទេវបុត្តោ សំវេគំ អាបជ្ជតិ។ សោ អបរេន សមយេន អម្ហាកំ ភគវតោ កាលេ មនុស្សេសុ និព្ពត្តិត្វា សត្ថុ ធម្មកថំ សុត្វា អរហត្តំ បត្តោ។ បុព្ពាចិណ្ណវសេន បន ទិវាវិហារត្ថាយ តទេវ វិមានំ អភិណ្ហំ គច្ឆតិ, តំ កិរស្ស ឧតុសុខំ ហោតិ។ តំ សន្ធាយ ‘‘តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា គវំបតី’’តិអាទិ វុត្តំ។
441.Āyasmāgavaṃpatīti thero kira pubbe manussakāle gopāladārakānaṃ jeṭṭhako hutvā mahato sirīsassa mūlaṃ sodhetvā vālikaṃ okiritvā ekaṃ piṇḍapātikattheraṃ rukkhamūle nisīdāpetvā attanā laddhaṃ āhāraṃ datvā tato cuto tassānubhāvena tasmiṃ rajatavimāne nibbatti. Sirīsarukkho vimānadvāre aṭṭhāsi. So paññāsāya vassehi phalati, tato paññāsa vassāni gatānīti devaputto saṃvegaṃ āpajjati. So aparena samayena amhākaṃ bhagavato kāle manussesu nibbattitvā satthu dhammakathaṃ sutvā arahattaṃ patto. Pubbāciṇṇavasena pana divāvihāratthāya tadeva vimānaṃ abhiṇhaṃ gacchati, taṃ kirassa utusukhaṃ hoti. Taṃ sandhāya ‘‘tena kho pana samayena āyasmā gavaṃpatī’’tiādi vuttaṃ.
សោ សក្កច្ចំ ទានំ ទត្វាតិ សោ បរស្ស សន្តកម្បិ ទានំ សក្កច្ចំ ទត្វា។ ឯវមារោចេសីតិ ‘‘សក្កច្ចំ ទានំ ទេថា’’តិអាទិនា នយេន អារោចេសិ។ តញ្ច បន ថេរស្ស អារោចនំ សុត្វា មហាជនោ សក្កច្ចំ ទានំ ទត្វា ទេវលោកេ និព្ពត្តោ។ បាយាសិស្ស បន រាជញ្ញស្ស បរិចារកា សក្កច្ចំ ទានំ ទត្វាបិ និកន្តិវសេន គន្ត្វា តស្សេវ សន្តិកេ និព្ពត្តា។ តំ កិរ ទិសាចារិកវិមានំ វដ្ដនិអដវិយំ អហោសិ។ បាយាសិទេវបុត្តោ ច ឯកទិវសំ វាណិជកានំ ទស្សេត្វា អត្តនោ កតកម្មំ កថេសីតិ។
Sosakkaccaṃ dānaṃ datvāti so parassa santakampi dānaṃ sakkaccaṃ datvā. Evamārocesīti ‘‘sakkaccaṃ dānaṃ dethā’’tiādinā nayena ārocesi. Tañca pana therassa ārocanaṃ sutvā mahājano sakkaccaṃ dānaṃ datvā devaloke nibbatto. Pāyāsissa pana rājaññassa paricārakā sakkaccaṃ dānaṃ datvāpi nikantivasena gantvā tasseva santike nibbattā. Taṃ kira disācārikavimānaṃ vaṭṭaniaṭaviyaṃ ahosi. Pāyāsidevaputto ca ekadivasaṃ vāṇijakānaṃ dassetvā attano katakammaṃ kathesīti.
ឥតិ សុមង្គលវិលាសិនិយា ទីឃនិកាយដ្ឋកថាយំ
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
បាយាសិរាជញ្ញសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
និដ្ឋិតា ច មហាវគ្គស្សត្ថវណ្ណនា។
Niṭṭhitā ca mahāvaggassatthavaṇṇanā.
មហាវគ្គដ្ឋកថា និដ្ឋិតា។
Mahāvaggaṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ទីឃនិកាយ • Dīghanikāya / ១០. បាយាសិសុត្តំ • 10. Pāyāsisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ទីឃនិកាយ (ដីកា) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ១០. បាយាសិរាជញ្ញសុត្តវណ្ណនា • 10. Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā
