| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / දීඝ නිකාය (අට්‌ඨකථා) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
10. පායාසිරාජඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā
406. එවං මෙ සුතන්‌ති පායාසිරාජඤ්‌ඤසුත්‌තං. තත්‍රායමපුබ්‌බපදවණ්‌ණනා – ආයස්‌මාති පියවචනමෙතං. කුමාරකස්‌සපොති තස්‌ස නාමං. කුමාරකාලෙ පබ්‌බජිතත්‌තා පන භගවතා ‘‘කස්‌සපං පක්‌කොසථ, ඉදං ඵලං වා ඛාදනීයං වා කස්‌සපස්‌ස දෙථා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘කතරකස්‌සපස්‌සා’’ති. ‘‘කුමාරකස්‌සපස්‌සා’’ති එවං ගහිතනාමත්‌තා තතො පට්‌ඨාය වුඩ්‌ඪකාලෙපි ‘‘කුමාරකස්‌සපො’’ ත්‌වෙව වුච්‌චති. අපිච රඤ්‌ඤො පොසාවනිකපුත්‌තත්‌තාපි තං කුමාරකස්‌සපොති සඤ්‌ජානිංසු.
406.Evaṃme sutanti pāyāsirājaññasuttaṃ. Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – āyasmāti piyavacanametaṃ. Kumārakassapoti tassa nāmaṃ. Kumārakāle pabbajitattā pana bhagavatā ‘‘kassapaṃ pakkosatha, idaṃ phalaṃ vā khādanīyaṃ vā kassapassa dethā’’ti vutte ‘‘katarakassapassā’’ti. ‘‘Kumārakassapassā’’ti evaṃ gahitanāmattā tato paṭṭhāya vuḍḍhakālepi ‘‘kumārakassapo’’ tveva vuccati. Apica rañño posāvanikaputtattāpi taṃ kumārakassapoti sañjāniṃsu.
අයං පනස්‌ස පුබ්‌බයොගතො පට්‌ඨාය ආවිභාවකථා – ථෙරො කිර පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ සෙට්‌ඨිපුත්‌තො අහොසි. අථෙකදිවසං භගවන්‌තං චිත්‍රකථිං එකං අත්‌තනො සාවකං එතදග්‌ගෙ ඨපෙන්‌තං දිස්‌වා භගවතො සත්‌තාහං දානං දත්‌වා ‘‘අහම්‌පි භගවා අනාගතෙ එකස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස අයං ථෙරො විය චිත්‍රකථී සාවකො භවාමී’’ති පත්‌ථනං කත්‌වා පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තො කස්‌සපස්‌ස භගවතො සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා විසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙතුං නාසක්‌ඛි. තදා කිර පරිනිබ්‌බුතස්‌ස භගවතො සාසනෙ ඔසක්‌කන්‌තෙ පඤ්‌ච භික්‌ඛූ නිස්‌සෙණිං බන්‌ධිත්‌වා පබ්‌බතං ආරුය්‌හ සමණධම්‌මං අකංසු. සඞ්‌ඝත්‌ථෙරො තතියදිවසෙ අරහත්‌තං පත්‌තො, අනුථෙරො චතුත්‌ථදිවසෙ අනාගාමී අහොසි, ඉතරෙ තයො විසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙතුං අසක්‌කොන්‌තා දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තා.
Ayaṃ panassa pubbayogato paṭṭhāya āvibhāvakathā – thero kira padumuttarassa bhagavato kāle seṭṭhiputto ahosi. Athekadivasaṃ bhagavantaṃ citrakathiṃ ekaṃ attano sāvakaṃ etadagge ṭhapentaṃ disvā bhagavato sattāhaṃ dānaṃ datvā ‘‘ahampi bhagavā anāgate ekassa buddhassa ayaṃ thero viya citrakathī sāvako bhavāmī’’ti patthanaṃ katvā puññāni karonto kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā visesaṃ nibbattetuṃ nāsakkhi. Tadā kira parinibbutassa bhagavato sāsane osakkante pañca bhikkhū nisseṇiṃ bandhitvā pabbataṃ āruyha samaṇadhammaṃ akaṃsu. Saṅghatthero tatiyadivase arahattaṃ patto, anuthero catutthadivase anāgāmī ahosi, itare tayo visesaṃ nibbattetuṃ asakkontā devaloke nibbattā.
තෙසං එකං බුද්‌ධන්‌තරං දෙවෙසු ච මනුස්‌සෙසු ච සම්‌පත්‌තිං අනුභවන්‌තානං එකො තක්‌කසිලායං රාජකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා පක්‌කුසාති නාම රාජා හුත්‌වා භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස පබ්‌බජිත්‌වා රාජගහං උද්‌දිස්‌ස ආගච්‌ඡන්‌තො කුම්‌භකාරසාලායං භගවතො ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා අනාගාමිඵලං පත්‌තො. එකො එකස්‌මිං සමුද්‌දපට්‌ටනෙ කුලඝරෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා නාවං ආරුය්‌හ භින්‌නනාවො දාරුචීරානි නිවාසෙත්‌වා ලාභසම්‌පත්‌තිං පත්‌තො ‘‘අහං අරහා’’ති චිත්‌තං උප්‌පාදෙත්‌වා ‘‘න ත්‌වං අරහා, ගච්‌ඡ, සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡා’’ති අත්‌ථකාමාය දෙවතාය චොදිතො තථා කත්‌වා අරහත්‌තඵලං පත්‌තො.
Tesaṃ ekaṃ buddhantaraṃ devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhavantānaṃ eko takkasilāyaṃ rājakule nibbattitvā pakkusāti nāma rājā hutvā bhagavantaṃ uddissa pabbajitvā rājagahaṃ uddissa āgacchanto kumbhakārasālāyaṃ bhagavato dhammadesanaṃ sutvā anāgāmiphalaṃ patto. Eko ekasmiṃ samuddapaṭṭane kulaghare nibbattitvā nāvaṃ āruyha bhinnanāvo dārucīrāni nivāsetvā lābhasampattiṃ patto ‘‘ahaṃ arahā’’ti cittaṃ uppādetvā ‘‘na tvaṃ arahā, gaccha, satthāraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchā’’ti atthakāmāya devatāya codito tathā katvā arahattaphalaṃ patto.
එකො රාජගහෙ එකිස්‌සා කුලදාරිකාය කුච්‌ඡිම්‌හි උප්‌පන්‌නො. සා ච පඨමං මාතාපිතරො යාචිත්‌වා පබ්‌බජ්‌ජං අලභමානා කුලඝරං ගන්‌ත්‌වා ගබ්‌භං ගණ්‌හි . ගබ්‌භසණ්‌ඨිතම්‌පි අජානන්‌ති සාමිකං ආරාධෙත්‌වා තෙන අනුඤ්‌ඤාතා භික්‌ඛුනීසු පබ්‌බජිතා, තස්‌සා ගබ්‌භනිමිත්‌තං දිස්‌වා භික්‌ඛුනියො දෙවදත්‌තං පුච්‌ඡිංසු. සො ‘‘අස්‌සමණී’’ති ආහ. දසබලං පුච්‌ඡිංසු. සත්‌ථා උපාලිත්‌ථෙරං සම්‌පටිච්‌ඡාපෙසි. ථෙරො සාවත්‌ථිනගරවාසීනි කුලානි විසාඛඤ්‌ච උපාසිකං පක්‌කොසාපෙත්‌වා සොධෙන්‌තො ‘‘පුරෙ ලද්‌ධො ගබ්‌භො, පබ්‌බජ්‌ජා අරොගා’’ති ආහ. සත්‌ථා ‘‘සුවිනිච්‌ඡිතං අධිකරණ’’න්‌ති ථෙරස්‌ස සාධුකාරමදාසි. සා භික්‌ඛුනී සුවණ්‌ණබිම්‌බසදිසං පුත්‌තං විජායි. තං ගහෙත්‌වා රාජා පසෙනදි කොසලො පොසාපෙසි. ‘‘කස්‌සපො’’ති චස්‌ස නාමං කත්‌වා අපරභාගෙ අලඞ්‌කරිත්‌වා සත්‌ථු සන්‌තිකං නෙත්‌වා පබ්‌බාජෙසි. ඉති නං රඤ්‌ඤො පොසාවනිකපුත්‌තත්‌තාපි ‘‘කුමාරකස්‌සපො’’ති සඤ්‌ජානිංසූති. තං එකදිවසං අන්‌ධවනෙ සමණධම්‌මං කරොන්‌තං අත්‌ථකාමා දෙවතා පඤ්‌හෙ උග්‌ගහාපෙත්‌වා ‘‘ඉමෙ පඤ්‌හෙ භගවන්‌තං පුච්‌ඡා’’ති ආහ. ථෙරො පඤ්‌හෙ පුච්‌ඡිත්‌වා පඤ්‌හවිස්‌සජ්‌ජනාවසානෙ අරහත්‌තං පාපුණි. භගවාපි තං චිත්‍රකථිකානං භික්‌ඛූනං අග්‌ගට්‌ඨානෙ ඨපෙසි.
Eko rājagahe ekissā kuladārikāya kucchimhi uppanno. Sā ca paṭhamaṃ mātāpitaro yācitvā pabbajjaṃ alabhamānā kulagharaṃ gantvā gabbhaṃ gaṇhi . Gabbhasaṇṭhitampi ajānanti sāmikaṃ ārādhetvā tena anuññātā bhikkhunīsu pabbajitā, tassā gabbhanimittaṃ disvā bhikkhuniyo devadattaṃ pucchiṃsu. So ‘‘assamaṇī’’ti āha. Dasabalaṃ pucchiṃsu. Satthā upālittheraṃ sampaṭicchāpesi. Thero sāvatthinagaravāsīni kulāni visākhañca upāsikaṃ pakkosāpetvā sodhento ‘‘pure laddho gabbho, pabbajjā arogā’’ti āha. Satthā ‘‘suvinicchitaṃ adhikaraṇa’’nti therassa sādhukāramadāsi. Sā bhikkhunī suvaṇṇabimbasadisaṃ puttaṃ vijāyi. Taṃ gahetvā rājā pasenadi kosalo posāpesi. ‘‘Kassapo’’ti cassa nāmaṃ katvā aparabhāge alaṅkaritvā satthu santikaṃ netvā pabbājesi. Iti naṃ rañño posāvanikaputtattāpi ‘‘kumārakassapo’’ti sañjāniṃsūti. Taṃ ekadivasaṃ andhavane samaṇadhammaṃ karontaṃ atthakāmā devatā pañhe uggahāpetvā ‘‘ime pañhe bhagavantaṃ pucchā’’ti āha. Thero pañhe pucchitvā pañhavissajjanāvasāne arahattaṃ pāpuṇi. Bhagavāpi taṃ citrakathikānaṃ bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
සෙතබ්‍යාති තස්‌ස නගරස්‌ස නාමං. උත්‌තරෙන සෙතබ්‍යන්‌ති සෙතබ්‍යතො උත්‌තරදිසාය. රාජඤ්‌ඤොති අනභිසිත්‌තකරාජා. දිට්‌ඨිගතන්‌ති දිට්‌ඨියෙව. යථා ගූථගතං මුත්‌තගතන්‌ති වුත්‌තෙ න ගූථාදිතො අඤ්‌ඤං අත්‌ථි, එවං දිට්‌ඨියෙව දිට්‌ඨිගතං. ඉතිපි නත්‌ථීති තං තං කාරණං අපදිසිත්‌වා එවම්‌පි නත්‌ථීති වදති. පුරා…පෙ.… සඤ්‌ඤාපෙතීති යාව න සඤ්‌ඤාපෙති.
Setabyāti tassa nagarassa nāmaṃ. Uttarena setabyanti setabyato uttaradisāya. Rājaññoti anabhisittakarājā. Diṭṭhigatanti diṭṭhiyeva. Yathā gūthagataṃ muttagatanti vutte na gūthādito aññaṃ atthi, evaṃ diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ. Itipi natthīti taṃ taṃ kāraṇaṃ apadisitvā evampi natthīti vadati. Purā…pe… saññāpetīti yāva na saññāpeti.
චන්‌දිමසූරියඋපමාවණ්‌ණනා
Candimasūriyaupamāvaṇṇanā
411. ඉමෙ භො, කස්‌සප, චන්‌දිමසූරියාති සො කිර ථෙරෙන පුච්‌ඡිතො චින්‌තෙසි ‘‘අයං සමණො පඨමං චන්‌දිමසූරියෙ උපමං ආහරි, චන්‌දිමසූරියසදිසො භවිස්‌සති පඤ්‌ඤාය, අනභිභවනීයො අඤ්‌ඤෙන, සචෙ පනාහං ‘චන්‌දිමසූරියා ඉමස්‌මිං ලොකෙ’ති භණිස්‌සාමි, ‘කිං නිස්‌සිතා එතෙ, කිත්‌තකපමාණා, කිත්‌තකං උච්‌චා’තිආදීහි පලිවෙඨෙස්‌සති. අහං ඛො පනෙතං නිබ්‌බෙඨෙතුං න සක්‌ඛිස්‌සාමි, ‘පරස්‌මිං ලොකෙ’ ඉච්‌චෙවස්‌ස කථෙස්‌සාමී’’ති. තස්‌මා එවමාහ.
411.Ime bho, kassapa, candimasūriyāti so kira therena pucchito cintesi ‘‘ayaṃ samaṇo paṭhamaṃ candimasūriye upamaṃ āhari, candimasūriyasadiso bhavissati paññāya, anabhibhavanīyo aññena, sace panāhaṃ ‘candimasūriyā imasmiṃ loke’ti bhaṇissāmi, ‘kiṃ nissitā ete, kittakapamāṇā, kittakaṃ uccā’tiādīhi paliveṭhessati. Ahaṃ kho panetaṃ nibbeṭhetuṃ na sakkhissāmi, ‘parasmiṃ loke’ iccevassa kathessāmī’’ti. Tasmā evamāha.
භගවා පන තතො පුබ්‌බෙ න චිරස්‌සෙව සුධාභොජනීයජාතකං කථෙසි. තත්‌ථ ‘‘චන්‌දෙ චන්‌දො දෙවපුත්‌තො, සූරියෙ සූරියො දෙවපුත්‌තො’’ති ආගතං. භගවතා ච කථිතං ජාතකං වා සුත්‌තන්‌තං වා සකලජම්‌බුදීපෙ පත්‌ථටං හොති, තෙන සො ‘‘එත්‌ථ නිවාසිනො දෙවපුත්‌තා නත්‌ථී’’ති න සක්‌කා වත්‌තුන්‌ති චින්‌තෙත්‌වා දෙවා තෙ න මනුස්‌සාති ආහ.
Bhagavā pana tato pubbe na cirasseva sudhābhojanīyajātakaṃ kathesi. Tattha ‘‘cande cando devaputto, sūriye sūriyo devaputto’’ti āgataṃ. Bhagavatā ca kathitaṃ jātakaṃ vā suttantaṃ vā sakalajambudīpe patthaṭaṃ hoti, tena so ‘‘ettha nivāsino devaputtā natthī’’ti na sakkā vattunti cintetvā devā te na manussāti āha.
412. අත්‌ථි පන, රාජඤ්‌ඤ, පරියායොති අත්‌ථි පන කාරණන්‌ති පුච්‌ඡති. ආබාධිකාති විසභාගවෙදනාසඞ්‌ඛාතෙන ආබාධෙන සමන්‌නාගතා. දුක්‌ඛිතාති දුක්‌ඛප්‌පත්‌තා. බාළ්‌හගිලානාති අධිමත්‌තගිලානා. සද්‌ධායිකාති අහං තුම්‌හෙ සද්‌දහාමි, තුම්‌හෙ මය්‌හං සද්‌ධායිකා සද්‌ධායිතබ්‌බවචනාති අත්‌ථො. පච්‌චයිකාති අහං තුම්‌හෙ පත්‌තියාමි, තුම්‌හෙ මය්‌හං පච්‌චයිකා පත්‌තියායිතබ්‌බාති අත්‌ථො.
412.Atthi pana, rājañña, pariyāyoti atthi pana kāraṇanti pucchati. Ābādhikāti visabhāgavedanāsaṅkhātena ābādhena samannāgatā. Dukkhitāti dukkhappattā. Bāḷhagilānāti adhimattagilānā. Saddhāyikāti ahaṃ tumhe saddahāmi, tumhe mayhaṃ saddhāyikā saddhāyitabbavacanāti attho. Paccayikāti ahaṃ tumhe pattiyāmi, tumhe mayhaṃ paccayikā pattiyāyitabbāti attho.
චොරාදිඋපමාවණ්‌ණනා
Corādiupamāvaṇṇanā
413. උද්‌දිසිත්‌වාති තෙසං අත්‌තානඤ්‌ච පටිසාමිතභණ්‌ඩකඤ්‌ච දස්‌සෙත්‌වා, සම්‌පටිච්‌ඡාපෙත්‌වාති අත්‌ථො. විප්‌පලපන්‌තස්‌සාති ‘‘පුත්‌තො මෙ, ධීතා මෙ, ධනං මෙ’’ති විවිධං පලපන්‌තස්‌ස. නිරයපාලෙසූති නිරයෙ කම්‌මකාරණිකසත්‌තෙසු. යෙ පන ‘‘කම්‌මමෙව කම්‌මකාරණං කරොති, නත්‌ථි නිරයපාලා’’ති වදන්‌ති. තෙ ‘‘තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලා’’ති දෙවදූතසුත්‌තං පටිබාහන්‌ති. මනුස්‌සලොකෙ රාජකුලෙසු කාරණිකමනුස්‌සා විය හි නිරයෙ නිරයපාලා හොන්‌ති.
413.Uddisitvāti tesaṃ attānañca paṭisāmitabhaṇḍakañca dassetvā, sampaṭicchāpetvāti attho. Vippalapantassāti ‘‘putto me, dhītā me, dhanaṃ me’’ti vividhaṃ palapantassa. Nirayapālesūti niraye kammakāraṇikasattesu. Ye pana ‘‘kammameva kammakāraṇaṃ karoti, natthi nirayapālā’’ti vadanti. Te ‘‘tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālā’’ti devadūtasuttaṃ paṭibāhanti. Manussaloke rājakulesu kāraṇikamanussā viya hi niraye nirayapālā honti.
415. වෙළුපෙසිකාහීති වෙළුවිලීවෙහි. සුනිම්‌මජ්‌ජථාති යථා සුට්‌ඨු නිම්‌මජ්‌ජිතං හොති, එවං නිම්‌මජ්‌ජථ, අපනෙථාති අත්‌ථො.
415.Veḷupesikāhīti veḷuvilīvehi. Sunimmajjathāti yathā suṭṭhu nimmajjitaṃ hoti, evaṃ nimmajjatha, apanethāti attho.
අසුචීති අමනාපො. අසුචිසඞ්‌ඛාතොති අසුචිකොට්‌ඨාසභූතො අසුචීති ඤාතො වා. දුග්‌ගන්‌ධොති කුණපගන්‌ධො. ජෙගුච්‌ඡොති ජිගුච්‌ඡිතබ්‌බයුත්‌තො. පටිකූලොති දස්‌සනෙනෙව පටිඝාවහො. උබ්‌බාධතීති දිවසස්‌ස ද්‌වික්‌ඛත්‌තුං න්‌හත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං වත්‌ථානි පරිවත්‌තෙත්‌වා අලඞ්‌කතපටිමණ්‌ඩිතානං චක්‌කවත්‌තිආදීනම්‌පි මනුස්‌සානං ගන්‌ධො යොජනසතෙ ඨිතානං දෙවතානං කණ්‌ඨෙ ආසත්‌තකුණපං විය බාධති.
Asucīti amanāpo. Asucisaṅkhātoti asucikoṭṭhāsabhūto asucīti ñāto vā. Duggandhoti kuṇapagandho. Jegucchoti jigucchitabbayutto. Paṭikūloti dassaneneva paṭighāvaho. Ubbādhatīti divasassa dvikkhattuṃ nhatvā tikkhattuṃ vatthāni parivattetvā alaṅkatapaṭimaṇḍitānaṃ cakkavattiādīnampi manussānaṃ gandho yojanasate ṭhitānaṃ devatānaṃ kaṇṭhe āsattakuṇapaṃ viya bādhati.
416. පුන පාණාතිපාතාදිපඤ්‌චසීලානි සමාදායවත්‌තෙන්‌තානං වසෙන වදති. තාවතිංසානන්‌ති ඉදඤ්‌ච දූරෙ නිබ්‌බත්‌තා තාව මා ආගච්‌ඡන්‌තු, ඉමෙ කස්‌මා න එන්‌තීති වදති.
416. Puna pāṇātipātādipañcasīlāni samādāyavattentānaṃ vasena vadati. Tāvatiṃsānanti idañca dūre nibbattā tāva mā āgacchantu, ime kasmā na entīti vadati.
418. ජච්‌චන්‌ධූපමො මඤ්‌ඤෙ පටිභාසීති ජච්‌චන්‌ධො විය උපට්‌ඨාසි. අරඤ්‌ඤවනපත්‌ථානීති අරඤ්‌ඤකඞ්‌ගයුත්‌තතාය අරඤ්‌ඤානි, මහාවනසණ්‌ඩතාය වනපත්‌ථානි. පන්‌තානීති දූරානි.
418.Jaccandhūpamomaññe paṭibhāsīti jaccandho viya upaṭṭhāsi. Araññavanapatthānīti araññakaṅgayuttatāya araññāni, mahāvanasaṇḍatāya vanapatthāni. Pantānīti dūrāni.
419. කල්‍යාණධම්‌මෙති තෙනෙව සීලෙන සුන්‌දරධම්‌මෙ. දුක්‌ඛපටිකූලෙති දුක්‌ඛං අපත්‌ථෙන්‌තෙ. සෙය්‍යො භවිස්‌සතීති පරලොකෙ සුගතිසුඛං භවිස්‌සතීති අධිප්‌පායො.
419.Kalyāṇadhammeti teneva sīlena sundaradhamme. Dukkhapaṭikūleti dukkhaṃ apatthente. Seyyo bhavissatīti paraloke sugatisukhaṃ bhavissatīti adhippāyo.
420. උපවිජඤ්‌ඤාති උපගතවිජායනකාලා, පරිපක්‌කගබ්‌භා න චිරස්‌සෙව විජායිස්‌සතීති අත්‌ථො. ඔපභොග්‌ගා භවිස්‌සතීති පාදපරිචාරිකා භවිස්‌සති. අනයබ්‍යසනන්‌ති මහාදුක්‌ඛං. අයොති සුඛං, න අයො අනයො, දුක්‌ඛං. තදෙතං සබ්‌බසො සුඛං බ්‍යසති වික්‌ඛිපතීති බ්‍යසනං. ඉති අනයොව බ්‍යසනං අනයබ්‍යසනං, මහාදුක්‌ඛන්‌ති අත්‌ථො. අයොනිසොති අනුපායෙන. අපක්‌කං න පරිපාචෙන්‌තීති අපරිණතං අඛීණං ආයුං අන්‌තරාව න උපච්‌ඡින්‌දන්‌ති. පරිපාකං ආගමෙන්‌තීති ආයුපරිපාකකාලං ආගමෙන්‌ති. ධම්‌මසෙනාපතිනාපෙතං වුත්‌තං –
420.Upavijaññāti upagatavijāyanakālā, paripakkagabbhā na cirasseva vijāyissatīti attho. Opabhoggā bhavissatīti pādaparicārikā bhavissati. Anayabyasananti mahādukkhaṃ. Ayoti sukhaṃ, na ayo anayo, dukkhaṃ. Tadetaṃ sabbaso sukhaṃ byasati vikkhipatīti byasanaṃ. Iti anayova byasanaṃ anayabyasanaṃ, mahādukkhanti attho. Ayonisoti anupāyena. Apakkaṃ na paripācentīti apariṇataṃ akhīṇaṃ āyuṃ antarāva na upacchindanti. Paripākaṃ āgamentīti āyuparipākakālaṃ āgamenti. Dhammasenāpatināpetaṃ vuttaṃ –
‘‘නාභිනන්‌දාමි මරණං, නාභිනන්‌දාමි ජීවිතං;
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
කාලඤ්‌ච පටිකඞ්‌ඛාමි, නිබ්‌බිසං භතකො යථාති. (ථෙරගා. 1001)
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathāti. (theragā. 1001)
421. උබ්‌භින්‌දිත්‌වාති මත්‌තිකාලෙපං භින්‌දිත්‌වා.
421.Ubbhinditvāti mattikālepaṃ bhinditvā.
422. රාමණෙය්‍යකන්‌ති රමණීයභාවං. වෙලාසිකාති ඛිඩ්‌ඩාපරාධිකා. කොමාරිකාති තරුණදාරිකා. තුය්‌හං ජීවන්‌ති සුපිනදස්‌සනකාලෙ නික්‌ඛමන්‌තං වා පවිසන්‌තං වා ජීවං අපි නු පස්‌සන්‌ති. ඉධ චිත්‌තාචාරං ‘‘ජීව’’න්‌ති ගහෙත්‌වා ආහ. සො හි තත්‌ථ ජීවසඤ්‌ඤීති.
422.Rāmaṇeyyakanti ramaṇīyabhāvaṃ. Velāsikāti khiḍḍāparādhikā. Komārikāti taruṇadārikā. Tuyhaṃ jīvanti supinadassanakāle nikkhamantaṃ vā pavisantaṃ vā jīvaṃ api nu passanti. Idha cittācāraṃ ‘‘jīva’’nti gahetvā āha. So hi tattha jīvasaññīti.
423. ජියායාති ධනුජියාය, ගීවං වෙඨෙත්‌වාති අත්‌ථො. පත්‌ථින්‌නතරොති ථද්‌ධතරො. ඉමිනා කිං දස්‌සෙති? තුම්‌හෙ ජීවකාලෙ සත්‌තස්‌ස පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධාති වදන්‌ති, චවනකාලෙ පන රූපක්‌ඛන්‌ධමත්‌තමෙව අවසිස්‌සති, තයො ඛන්‌ධා අප්‌පවත්‌තා හොන්‌ති, විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො ගච්‌ඡති. අවසිට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධෙන ලහුතරෙන භවිතබ්‌බං, ගරුකතරො ච හොති. තස්‌මා නත්‌ථි කොචි කුහිං ගන්‌තාති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙති.
423.Jiyāyāti dhanujiyāya, gīvaṃ veṭhetvāti attho. Patthinnataroti thaddhataro. Iminā kiṃ dasseti? Tumhe jīvakāle sattassa pañcakkhandhāti vadanti, cavanakāle pana rūpakkhandhamattameva avasissati, tayo khandhā appavattā honti, viññāṇakkhandho gacchati. Avasiṭṭhena rūpakkhandhena lahutarena bhavitabbaṃ, garukataro ca hoti. Tasmā natthi koci kuhiṃ gantāti imamatthaṃ dasseti.
424. නිබ්‌බුතන්‌ති වූපසන්‌තතෙජං.
424.Nibbutanti vūpasantatejaṃ.
425. අනුපහච්‌චාති අවිනාසෙත්‌වා. ආමතො හොතීති අද්‌ධමතො මරිතුං ආරද්‌ධො හොති. ඔධුනාථාති ඔරතො කරොථ. සන්‌ධුනාථාති පරතො කරොථ. නිද්‌ධුනාථාති අපරාපරං කරොථ. තඤ්‌චායතනං න පටිසංවෙදෙතීති තෙන චක්‌ඛුනා තං රූපායතනං න විභාවෙති. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ.
425.Anupahaccāti avināsetvā. Āmato hotīti addhamato marituṃ āraddho hoti. Odhunāthāti orato karotha. Sandhunāthāti parato karotha. Niddhunāthāti aparāparaṃ karotha. Tañcāyatanaṃ na paṭisaṃvedetīti tena cakkhunā taṃ rūpāyatanaṃ na vibhāveti. Esa nayo sabbattha.
426. සඞ්‌ඛධමොති සඞ්‌ඛධමකො. උපලාපෙත්‌වාති ධමිත්‌වා.
426.Saṅkhadhamoti saṅkhadhamako. Upalāpetvāti dhamitvā.
428. අග්‌ගිකොති අග්‌ගිපරිචාරකො. ආපාදෙය්‍යන්‌ති නිප්‌ඵාදෙය්‍යං, ආයුං වා පාපුණාපෙය්‍යං. පොසෙය්‍යන්‌ති භොජනාදීහි භරෙය්‍යං. වඩ්‌ඪෙය්‍යන්‌ති වඩ්‌ඪිං ගමෙය්‍යං. අරණීසහිතන්‌ති අරණීයුගළං.
428.Aggikoti aggiparicārako. Āpādeyyanti nipphādeyyaṃ, āyuṃ vā pāpuṇāpeyyaṃ. Poseyyanti bhojanādīhi bhareyyaṃ. Vaḍḍheyyanti vaḍḍhiṃ gameyyaṃ. Araṇīsahitanti araṇīyugaḷaṃ.
429. තිරොරාජානොපීති තිරොරට්‌ඨෙ අඤ්‌ඤස්‌මිම්‌පි ජනපදෙ රාජානො ජානන්‌ති. අබ්‍යත්‌තොති අවිසදො අඡෙකො. කොපෙනපීති යෙ මං එවං වක්‌ඛන්‌ති, තෙසු උප්‌පජ්‌ජනකෙන කොපෙනපි එතං දිට්‌ඨිගතං හරිස්‌සාමි පරිහරිස්‌සාමීති ගහෙත්‌වා විචරිස්‌සාමි. මක්‌ඛෙනාති තයා වුත්‌තයුත්‌තකාරණමක්‌ඛලක්‌ඛණෙන මක්‌ඛෙනාපි. පලාසෙනාති තයා සද්‌ධිං යුගග්‌ගාහලක්‌ඛණෙන පලාසෙනාපි.
429.Tirorājānopīti tiroraṭṭhe aññasmimpi janapade rājāno jānanti. Abyattoti avisado acheko. Kopenapīti ye maṃ evaṃ vakkhanti, tesu uppajjanakena kopenapi etaṃ diṭṭhigataṃ harissāmi pariharissāmīti gahetvā vicarissāmi. Makkhenāti tayā vuttayuttakāraṇamakkhalakkhaṇena makkhenāpi. Palāsenāti tayā saddhiṃ yugaggāhalakkhaṇena palāsenāpi.
430. හරිතකපණ්‌ණන්‌ති යං කිඤ්‌චි හරිතකං, අන්‌තමසො අල්‌ලතිණපණ්‌ණම්‌පි න හොතීති අත්‌ථො. සන්‌නද්‌ධකලාපන්‌ති සන්‌නද්‌ධධනුකලාපං. ආසිත්‌තොදකානි වටුමානීති පරිපුණ්‌ණසලිලා මග්‌ගා ච කන්‌දරා ච. යොග්‌ගානීති බලිබද්‌දෙ.
430.Haritakapaṇṇanti yaṃ kiñci haritakaṃ, antamaso allatiṇapaṇṇampi na hotīti attho. Sannaddhakalāpanti sannaddhadhanukalāpaṃ. Āsittodakāni vaṭumānīti paripuṇṇasalilā maggā ca kandarā ca. Yoggānīti balibadde.
බහුනික්‌ඛන්‌තරොති බහුනික්‌ඛන්‌තො චිරනික්‌ඛන්‌තොති අත්‌ථො. යථාභතෙන භණ්‌ඩෙනාති යං වො තිණකට්‌ඨොදකභණ්‌ඩකං ආරොපිතං, තෙන යථාභතෙන යථාරොපිතෙන, යථාගහිතෙනාති අත්‌ථො.
Bahunikkhantaroti bahunikkhanto ciranikkhantoti attho. Yathābhatena bhaṇḍenāti yaṃ vo tiṇakaṭṭhodakabhaṇḍakaṃ āropitaṃ, tena yathābhatena yathāropitena, yathāgahitenāti attho.
අප්‌පසාරානීති අප්‌පග්‌ඝානි. පණියානීති භණ්‌ඩානි.
Appasārānīti appagghāni. Paṇiyānīti bhaṇḍāni.
ගූථභාරිකාදිඋපමාවණ්‌ණනා
Gūthabhārikādiupamāvaṇṇanā
432. මම ච සූකරභත්‌තන්‌ති මම ච සූකරානං ඉදං භත්‌තං. උග්‌ඝරන්‌තන්‌ති උපරි ඝරන්‌තං. පග්‌ඝරන්‌තන්‌ති හෙට්‌ඨා පරිස්‌සවන්‌තං. තුම්‌හෙ ඛ්‌වෙත්‌ථ භණෙති තුම්‌හෙ ඛො එත්‌ථ භණෙ. අයමෙව වා පාඨො. තථා හි පන මෙ සූකරභත්‌තන්‌ති තථා හි පන මෙ අයං ගූථො සූකරානං භත්‌තං.
432.Mamaca sūkarabhattanti mama ca sūkarānaṃ idaṃ bhattaṃ. Uggharantanti upari gharantaṃ. Paggharantanti heṭṭhā parissavantaṃ. Tumhe khvettha bhaṇeti tumhe kho ettha bhaṇe. Ayameva vā pāṭho. Tathā hi pana me sūkarabhattanti tathā hi pana me ayaṃ gūtho sūkarānaṃ bhattaṃ.
434. ආගතාගතං කලිං ගිලතීති ආගතාගතං පරාජයගුළං ගිලති. පජ්‌ජොහිස්‌සාමීති පජ්‌ජොහනං කරිස්‌සාමි, බලිකම්‌මං කරිස්‌සාමීති අත්‌ථො. අක්‌ඛෙහි දිබ්‌බිස්‌සාමාති ගුළෙහි කීළිස්‌සාම. ලිත්‌තං පරමෙන තෙජසාති පරමතෙජෙන විසෙන ලිත්‌තං.
434.Āgatāgataṃ kaliṃ gilatīti āgatāgataṃ parājayaguḷaṃ gilati. Pajjohissāmīti pajjohanaṃ karissāmi, balikammaṃ karissāmīti attho. Akkhehi dibbissāmāti guḷehi kīḷissāma. Littaṃ paramena tejasāti paramatejena visena littaṃ.
436. ගාමපට්‌ටන්‌ති වුට්‌ඨිතගාමපදෙසො වුච්‌චති. ‘‘ගාමපද’’න්‌තිපි පාඨො, අයමෙවත්‌ථො. සාණභාරන්‌ති සාණවාකභාරං. සුසන්‌නද්‌ධොති සුබද්‌ධො. ත්‌වං පජානාහීති ත්‌වං ජාන. සචෙ ගණ්‌හිතුකාමොසි, ගණ්‌හාහීති වුත්‌තං හොති.
436.Gāmapaṭṭanti vuṭṭhitagāmapadeso vuccati. ‘‘Gāmapada’’ntipi pāṭho, ayamevattho. Sāṇabhāranti sāṇavākabhāraṃ. Susannaddhoti subaddho. Tvaṃ pajānāhīti tvaṃ jāna. Sace gaṇhitukāmosi, gaṇhāhīti vuttaṃ hoti.
ඛොමන්‌ති ඛොමවාකං. අයන්‌ති කාළලොහං. ලොහන්‌ති තම්‌බලොහං. සජ්‌ඣන්‌ති රජතං. සුවණ්‌ණන්‌ති සුවණ්‌ණමාසකං. අභිනන්‌දිංසූති තුස්‌සිංසු.
Khomanti khomavākaṃ. Ayanti kāḷalohaṃ. Lohanti tambalohaṃ. Sajjhanti rajataṃ. Suvaṇṇanti suvaṇṇamāsakaṃ. Abhinandiṃsūti tussiṃsu.
437. අත්‌තමනොති සකමනො තුට්‌ඨචිත්‌තො. අභිරද්‌ධොති අභිප්‌පසන්‌නො. පඤ්‌හාපටිභානානීති පඤ්‌හුපට්‌ඨානානි. පච්‌චනීකං කත්‌තබ්‌බන්‌ති පච්‌චනීකං පටිවිරුද්‌ධං විය කත්‌තබ්‌බං අමඤ්‌ඤිස්‌සං, පටිලොමගාහං ගහෙත්‌වා අට්‌ඨාසින්‌ති අත්‌ථො.
437.Attamanoti sakamano tuṭṭhacitto. Abhiraddhoti abhippasanno. Pañhāpaṭibhānānīti pañhupaṭṭhānāni. Paccanīkaṃ kattabbanti paccanīkaṃ paṭiviruddhaṃ viya kattabbaṃ amaññissaṃ, paṭilomagāhaṃ gahetvā aṭṭhāsinti attho.
438. සඞ්‌ඝාතං ආපජ්‌ජන්‌තීති සඞ්‌ඝාතං විනාසං මරණං ආපජ්‌ජන්‌ති. න මහප්‌ඵලොති විපාකඵලෙන න මහප්‌ඵලො හොති. න මහානිසංසොති ගුණානිසංසෙන මහානිසංසො න හොති. න මහාජුතිකොති ආනුභාවජුතියා මහාජුතිකො න හොති. න මහාවිප්‌ඵාරොති විපාකවිප්‌ඵාරතාය මහාවිප්‌ඵාරො න හොති. බීජනඞ්‌ගලන්‌ති බීජඤ්‌ච නඞ්‌ගලඤ්‌ච. දුක්‌ඛෙත්‌තෙති දුට්‌ඨුඛෙත්‌තෙ නිස්‌සාරඛෙත්‌තෙ. දුබ්‌භූමෙති විසමභූමිභාගෙ. පතිට්‌ඨාපෙය්‍යාති ඨපෙය්‍ය. ඛණ්‌ඩානීති ඡින්‌නභින්‌නානි. පූතීනීති නිස්‌සාරානි. වාතාතපහතානීති වාතෙන ච ආතපෙන ච හතානි පරියාදින්‌නතෙජානි. අසාරාදානීති තණ්‌ඩුලසාරාදානරහිතානි පලාලානි. අසුඛසයිතානීති යානි සුක්‌ඛාපෙත්‌වා කොට්‌ඨෙ ආකිරිත්‌වා ඨපිතානි, තානි සුඛසයිතානි නාම. එතානි පන න තාදිසානි. අනුප්‌පවෙච්‌ඡෙය්‍යාති අනුපවෙසෙය්‍ය, න සම්‌මා වස්‌සෙය්‍ය, අන්‌වද්‌ධමාසං අනුදසාහං අනුපඤ්‌චාහං න වස්‌සෙය්‍යාති අත්‌ථො. අපි නු තානීති අපි නු එවං ඛෙත්‌තබීජවුට්‌ඨිදොසෙ සති තානි බීජානි අඞ්‌කුරමූලපත්‌තාදීහි උද්‌ධං වුද්‌ධිං හෙට්‌ඨා විරූළ්‌හිං සමන්‌තතො ච වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජෙය්‍යුන්‌ති . එවරූපො ඛො රාජඤ්‌ඤ යඤ්‌ඤොති එවරූපං රාජඤ්‌ඤ දානං පරූපඝාතෙන උප්‌පාදිතපච්‌චයතොපි දායකතොපි පරිග්‌ගාහකතොපි අවිසුද්‌ධත්‌තා න මහප්‌ඵලං හොති.
438.Saṅghātaṃ āpajjantīti saṅghātaṃ vināsaṃ maraṇaṃ āpajjanti. Na mahapphaloti vipākaphalena na mahapphalo hoti. Na mahānisaṃsoti guṇānisaṃsena mahānisaṃso na hoti. Na mahājutikoti ānubhāvajutiyā mahājutiko na hoti. Na mahāvipphāroti vipākavipphāratāya mahāvipphāro na hoti. Bījanaṅgalanti bījañca naṅgalañca. Dukkhetteti duṭṭhukhette nissārakhette. Dubbhūmeti visamabhūmibhāge. Patiṭṭhāpeyyāti ṭhapeyya. Khaṇḍānīti chinnabhinnāni. Pūtīnīti nissārāni. Vātātapahatānīti vātena ca ātapena ca hatāni pariyādinnatejāni. Asārādānīti taṇḍulasārādānarahitāni palālāni. Asukhasayitānīti yāni sukkhāpetvā koṭṭhe ākiritvā ṭhapitāni, tāni sukhasayitāni nāma. Etāni pana na tādisāni. Anuppaveccheyyāti anupaveseyya, na sammā vasseyya, anvaddhamāsaṃ anudasāhaṃ anupañcāhaṃ na vasseyyāti attho. Api nu tānīti api nu evaṃ khettabījavuṭṭhidose sati tāni bījāni aṅkuramūlapattādīhi uddhaṃ vuddhiṃ heṭṭhā virūḷhiṃ samantato ca vepullaṃ āpajjeyyunti . Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājañña dānaṃ parūpaghātena uppāditapaccayatopi dāyakatopi pariggāhakatopi avisuddhattā na mahapphalaṃ hoti.
එවරූපො ඛො රාජඤ්‌ඤ යඤ්‌ඤොති එවරූපං රාජඤ්‌ඤදානං අපරූපඝාතෙන උප්‌පන්‌නපච්‌චයතොපි අපරූපඝාතිතාය සීලවන්‌තදායකතොපි සම්‌මාදිට්‌ඨිආදිගුණසම්‌පන්‌නපටිග්‌ගාහකතොපි මහප්‌ඵලං හොති. සචෙ පන ගුණාතිරෙකං නිරොධා වුට්‌ඨිතං පටිග්‌ගාහකං ලභති, චෙතනා ච විපුලා හොති, දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ විපාකං දෙතීති.
Evarūpo kho rājañña yaññoti evarūpaṃ rājaññadānaṃ aparūpaghātena uppannapaccayatopi aparūpaghātitāya sīlavantadāyakatopi sammādiṭṭhiādiguṇasampannapaṭiggāhakatopi mahapphalaṃ hoti. Sace pana guṇātirekaṃ nirodhā vuṭṭhitaṃ paṭiggāhakaṃ labhati, cetanā ca vipulā hoti, diṭṭheva dhamme vipākaṃ detīti.
439. ඉමං පන ථෙරස්‌ස ධම්‌මකථං සුත්‌වා පායාසිරාජඤ්‌ඤො ථෙරං නිමන්‌තෙත්‌වා සත්‌තාහං ථෙරස්‌ස මහාදානං දත්‌වා තතො පට්‌ඨාය මහාජනස්‌ස දානං පට්‌ඨපෙසි. තං සන්‌ධාය අථ ඛො පායාසි රාජඤ්‌ඤොතිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ කණාජකන්‌ති සකුණ්‌ඩකං උත්‌තණ්‌ඩුලභත්‌තං. බිලඞ්‌ගදුතියන්‌ති කඤ්‌ජිකදුතියං. ධොරකානි ච වත්‌ථානීති ථූලානි ච වත්‌ථානි. ගුළවාලකානීති ගුළදසානි, පුඤ්‌ජපුඤ්‌ජවසෙන ඨිතමහන්‌තදසානීති අත්‌ථො. එවං අනුද්‌දිසතීති එවං උපදිසති. පාදාපීති පාදෙනපි.
439. Imaṃ pana therassa dhammakathaṃ sutvā pāyāsirājañño theraṃ nimantetvā sattāhaṃ therassa mahādānaṃ datvā tato paṭṭhāya mahājanassa dānaṃ paṭṭhapesi. Taṃ sandhāya atha kho pāyāsi rājaññotiādi vuttaṃ. Tattha kaṇājakanti sakuṇḍakaṃ uttaṇḍulabhattaṃ. Bilaṅgadutiyanti kañjikadutiyaṃ. Dhorakāni ca vatthānīti thūlāni ca vatthāni. Guḷavālakānīti guḷadasāni, puñjapuñjavasena ṭhitamahantadasānīti attho. Evaṃ anuddisatīti evaṃ upadisati. Pādāpīti pādenapi.
440. අසක්‌කච්‌චන්‌ති සද්‌ධාවිරහිතං අස්‌සද්‌ධදානං. අසහත්‌ථාති න සහත්‌ථෙන. අචිත්‌තීකතන්‌ති චිත්‌තීකාරවිරහිතං, න චිත්‌තීකාරම්‌පි පච්‌චුපට්‌ඨාපෙත්‌වා න පණීතචිත්‌තං කත්‌වා අදාසි. අපවිද්‌ධන්‌ති ඡඩ්‌ඩිතං විප්‌පතිතං. සුඤ්‌ඤං සෙරීසකන්‌ති සෙරීසකං නාම එකං තුච්‌ඡං රජතවිමානං උපගතො. තස්‌ස කිර ද්‌වාරෙ මහාසිරීසරුක්‌ඛො, තෙන තං ‘‘සෙරීසක’’න්‌ති වුච්‌චති.
440.Asakkaccanti saddhāvirahitaṃ assaddhadānaṃ. Asahatthāti na sahatthena. Acittīkatanti cittīkāravirahitaṃ, na cittīkārampi paccupaṭṭhāpetvā na paṇītacittaṃ katvā adāsi. Apaviddhanti chaḍḍitaṃ vippatitaṃ. Suññaṃ serīsakanti serīsakaṃ nāma ekaṃ tucchaṃ rajatavimānaṃ upagato. Tassa kira dvāre mahāsirīsarukkho, tena taṃ ‘‘serīsaka’’nti vuccati.
441. ආයස්‌මා ගවංපතීති ථෙරො කිර පුබ්‌බෙ මනුස්‌සකාලෙ ගොපාලදාරකානං ජෙට්‌ඨකො හුත්‌වා මහතො සිරීසස්‌ස මූලං සොධෙත්‌වා වාලිකං ඔකිරිත්‌වා එකං පිණ්‌ඩපාතිකත්‌ථෙරං රුක්‌ඛමූලෙ නිසීදාපෙත්‌වා අත්‌තනා ලද්‌ධං ආහාරං දත්‌වා තතො චුතො තස්‌සානුභාවෙන තස්‌මිං රජතවිමානෙ නිබ්‌බත්‌ති. සිරීසරුක්‌ඛො විමානද්‌වාරෙ අට්‌ඨාසි. සො පඤ්‌ඤාසාය වස්‌සෙහි ඵලති, තතො පඤ්‌ඤාස වස්‌සානි ගතානීති දෙවපුත්‌තො සංවෙගං ආපජ්‌ජති. සො අපරෙන සමයෙන අම්‌හාකං භගවතො කාලෙ මනුස්‌සෙසු නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා සත්‌ථු ධම්‌මකථං සුත්‌වා අරහත්‌තං පත්‌තො. පුබ්‌බාචිණ්‌ණවසෙන පන දිවාවිහාරත්‌ථාය තදෙව විමානං අභිණ්‌හං ගච්‌ඡති, තං කිරස්‌ස උතුසුඛං හොති. තං සන්‌ධාය ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මා ගවංපතී’’තිආදි වුත්‌තං.
441.Āyasmāgavaṃpatīti thero kira pubbe manussakāle gopāladārakānaṃ jeṭṭhako hutvā mahato sirīsassa mūlaṃ sodhetvā vālikaṃ okiritvā ekaṃ piṇḍapātikattheraṃ rukkhamūle nisīdāpetvā attanā laddhaṃ āhāraṃ datvā tato cuto tassānubhāvena tasmiṃ rajatavimāne nibbatti. Sirīsarukkho vimānadvāre aṭṭhāsi. So paññāsāya vassehi phalati, tato paññāsa vassāni gatānīti devaputto saṃvegaṃ āpajjati. So aparena samayena amhākaṃ bhagavato kāle manussesu nibbattitvā satthu dhammakathaṃ sutvā arahattaṃ patto. Pubbāciṇṇavasena pana divāvihāratthāya tadeva vimānaṃ abhiṇhaṃ gacchati, taṃ kirassa utusukhaṃ hoti. Taṃ sandhāya ‘‘tena kho pana samayena āyasmā gavaṃpatī’’tiādi vuttaṃ.
සො සක්‌කච්‌චං දානං දත්‌වාති සො පරස්‌ස සන්‌තකම්‌පි දානං සක්‌කච්‌චං දත්‌වා. එවමාරොචෙසීති ‘‘සක්‌කච්‌චං දානං දෙථා’’තිආදිනා නයෙන ආරොචෙසි. තඤ්‌ච පන ථෙරස්‌ස ආරොචනං සුත්‌වා මහාජනො සක්‌කච්‌චං දානං දත්‌වා දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තො. පායාසිස්‌ස පන රාජඤ්‌ඤස්‌ස පරිචාරකා සක්‌කච්‌චං දානං දත්‌වාපි නිකන්‌තිවසෙන ගන්‌ත්‌වා තස්‌සෙව සන්‌තිකෙ නිබ්‌බත්‌තා. තං කිර දිසාචාරිකවිමානං වට්‌ටනිඅටවියං අහොසි. පායාසිදෙවපුත්‌තො ච එකදිවසං වාණිජකානං දස්‌සෙත්‌වා අත්‌තනො කතකම්‌මං කථෙසීති.
Sosakkaccaṃ dānaṃ datvāti so parassa santakampi dānaṃ sakkaccaṃ datvā. Evamārocesīti ‘‘sakkaccaṃ dānaṃ dethā’’tiādinā nayena ārocesi. Tañca pana therassa ārocanaṃ sutvā mahājano sakkaccaṃ dānaṃ datvā devaloke nibbatto. Pāyāsissa pana rājaññassa paricārakā sakkaccaṃ dānaṃ datvāpi nikantivasena gantvā tasseva santike nibbattā. Taṃ kira disācārikavimānaṃ vaṭṭaniaṭaviyaṃ ahosi. Pāyāsidevaputto ca ekadivasaṃ vāṇijakānaṃ dassetvā attano katakammaṃ kathesīti.
ඉති සුමඞ්‌ගලවිලාසිනියා දීඝනිකායට්‌ඨකථායං
Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ
පායාසිරාජඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්‌ඨිතා ච මහාවග්‌ගස්‌සත්‌ථවණ්‌ණනා.
Niṭṭhitā ca mahāvaggassatthavaṇṇanā.
මහාවග්‌ගට්‌ඨකථා නිට්‌ඨිතා.
Mahāvaggaṭṭhakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / දීඝනිකාය • Dīghanikāya / 10. පායාසිසුත්‌තං • 10. Pāyāsisuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / දීඝනිකාය (ටීකා) • Dīghanikāya (ṭīkā) / 10. පායාසිරාජඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Pāyāsirājaññasuttavaṇṇanā
