| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
३. पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना
3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
भिक्खुपेसुञ्ञेति पिसतीति पिसुणा, याय वाचाय समग्गे सत्ते अवयवभूते वग्गे भिन्ने करोति, सा वाचा पिसुणा, पिसुणा एव पेसुञ्ञं, ताय वाचाय समन्नागतो पिसुणो, तस्स कम्मं पेसुञ्ञं, भिक्खुस्स पेसुञ्ञं भिक्खुपेसुञ्ञं, तस्मिं भिक्खुपेसुञ्ञे, भिक्खुतो सुत्वा भिक्खुना, भिक्खुस्स वा उपसंहटपेसुञ्ञेति अत्थो। तेनाह ‘‘जातिआदीही’’तिआदि। तञ्च खो द्वीहि कारणेहि उपसंहरतीति आह ‘‘भिक्खुनो पियकम्यताय वा’’तिआदि। तत्थ भिक्खुनो पियकम्यतायाति यस्स तं भासति, तस्स भिक्खुनो ‘‘एवमहं एतस्स पियो भविस्सामी’’ति अत्तनो पियभावं पत्थयमानताय। भेदाधिप्पायेनाति ‘‘एवमयं तेन सद्धिं भिज्जिस्सती’’ति परस्स परेन भेदं इच्छन्तेन। अथ वा पियसुञ्ञकरणतो पेसुञ्ञं (सारत्थ॰ टी॰ पाचित्तिय ३.३६) निरुत्तिनयेन, याय वाचाय यस्स तं भासति, तस्स हदये अत्तनो पियभावं, परस्स च सुञ्ञभावं करोति, सा वाचा, ‘‘भिक्खुस्स पेसुञ्ञं भिक्खुपेसुञ्ञ’’न्तिआदिना एवम्पेत्थ अत्थो दट्ठब्बो। ‘‘वुत्तनयेनेवाति ‘‘जातिआदीहि अक्कोसवत्थूही’’तिआदिना वुत्तनयेन।
Bhikkhupesuññeti pisatīti pisuṇā, yāya vācāya samagge satte avayavabhūte vagge bhinne karoti, sā vācā pisuṇā, pisuṇā eva pesuññaṃ, tāya vācāya samannāgato pisuṇo, tassa kammaṃ pesuññaṃ, bhikkhussa pesuññaṃ bhikkhupesuññaṃ, tasmiṃ bhikkhupesuññe, bhikkhuto sutvā bhikkhunā, bhikkhussa vā upasaṃhaṭapesuññeti attho. Tenāha ‘‘jātiādīhī’’tiādi. Tañca kho dvīhi kāraṇehi upasaṃharatīti āha ‘‘bhikkhuno piyakamyatāya vā’’tiādi. Tattha bhikkhuno piyakamyatāyāti yassa taṃ bhāsati, tassa bhikkhuno ‘‘evamahaṃ etassa piyo bhavissāmī’’ti attano piyabhāvaṃ patthayamānatāya. Bhedādhippāyenāti ‘‘evamayaṃ tena saddhiṃ bhijjissatī’’ti parassa parena bhedaṃ icchantena. Atha vā piyasuññakaraṇato pesuññaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.36) niruttinayena, yāya vācāya yassa taṃ bhāsati, tassa hadaye attano piyabhāvaṃ, parassa ca suññabhāvaṃ karoti, sā vācā, ‘‘bhikkhussa pesuññaṃ bhikkhupesuñña’’ntiādinā evampettha attho daṭṭhabbo. ‘‘Vuttanayenevāti ‘‘jātiādīhi akkosavatthūhī’’tiādinā vuttanayena.
पाळिमुत्तकअक्कोसूपसंहारेति ‘‘चोरोसी’’तिआदिना अक्कोसस्स उपसंहारे। ‘‘अनक्कोसवत्थुभूतं पन पेसुञ्ञकरं तस्स किरियं, वचनं वा पियकम्यताय उपसंहरन्तस्स किञ्चापि इमिना सिक्खापदेन आपत्ति न दिस्सति, तथापि दुक्कटेन भवितब्ब’’न्ति (सारत्थ॰ टी॰ पाचित्तिय ३.३६) वदन्ति। पापगरहिताय वदन्तस्साति एकं अक्कोसन्तं, एकञ्च खमन्तं दिस्वा ‘‘अहो निल्लज्जो, ईदिसम्पि नाम भवन्तं पुन वत्तब्बं मञ्ञिस्सती’’ति एवं केवलं पापगरहिताय भणन्तस्स।
Pāḷimuttakaakkosūpasaṃhāreti ‘‘corosī’’tiādinā akkosassa upasaṃhāre. ‘‘Anakkosavatthubhūtaṃ pana pesuññakaraṃ tassa kiriyaṃ, vacanaṃ vā piyakamyatāya upasaṃharantassa kiñcāpi iminā sikkhāpadena āpatti na dissati, tathāpi dukkaṭena bhavitabba’’nti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.36) vadanti. Pāpagarahitāya vadantassāti ekaṃ akkosantaṃ, ekañca khamantaṃ disvā ‘‘aho nillajjo, īdisampi nāma bhavantaṃ puna vattabbaṃ maññissatī’’ti evaṃ kevalaṃ pāpagarahitāya bhaṇantassa.
पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
