| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
३. पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना
3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
३६-७. ‘‘इमस्स सुत्वा अमुस्सा’’ति पाठो। ‘‘इमेसं सुत्वा’’ति न सुन्दरं। भेदायपीति भेदाय। तिण्णम्पि भिक्खुभावतोयेव निपज्जनतो ‘‘भिक्खूनं पेसुञ्ञे’’ति बहुवचनं कतं।
36-7. ‘‘Imassa sutvā amussā’’ti pāṭho. ‘‘Imesaṃ sutvā’’ti na sundaraṃ. Bhedāyapīti bhedāya. Tiṇṇampi bhikkhubhāvatoyeva nipajjanato ‘‘bhikkhūnaṃ pesuññe’’ti bahuvacanaṃ kataṃ.
३८-९. ‘‘इत्थन्नामो आयस्मा चण्डालो…पे॰… पुक्कुसोति भणती’’ति वत्वा पेसुञ्ञं उपसंहरतीति योजना। अञ्ञथा ‘‘पुक्कुसोति भणती’’ति वत्तब्बता आपज्जति। एत्थ अनुपसम्पन्नवारो लब्भमानोपि न उद्धटो ओमसवादे दस्सितनयत्ता, सङ्खेपतो अन्ते दस्सेतुकामताय वा। तथा हि अन्ते तीणि दुक्कटानि दस्सितानि। तानि पन दस्सेन्तो भगवा यस्मा ‘‘उपसम्पन्नस्स सुत्वा उपसम्पन्नस्स पेसुञ्ञं उपसंहरती’’ति वुत्तानं द्विन्नं पदानं अञ्ञतरविपल्लासवसेन वा उभयविपल्लासवसेन वा पाचित्तियन्ति कत्वा द्वेपि तानि एकतो वुत्तानीति दस्सेतुकामो, तस्मा सब्बपठमंयेव ‘‘उपसम्पन्नो उपसम्पन्नस्स सुत्वा उपसम्पन्नस्स पेसुञ्ञं उपसंहरति, आपत्ति पाचित्तियस्सा’’ति आह। ‘‘द्वीसु पनेतेसु यस्मा पाराजिकं अज्झापन्नोपि उपसम्पन्नो तादिसंयेव उपसम्पन्नं खुंसेतुकामो ओमसति, तादिसस्स सुत्वा तादिसस्स पेसुञ्ञं उपसंहरति, आपत्ति पाचित्तियस्स, तस्मा ‘उपसम्पन्नो’ति इदं आदिपदं सब्बत्थ वुत्त’’न्ति केचि वदन्ति, तं न युत्तं, अनवसेसआपत्तिं आपन्नस्स पुन आपत्तिया असम्भवतो, तस्मा केवलं मातिकायं भिक्खुपदाभावतोयेव ‘‘भणति उपसंहरती’’ति पदानं कारकनिद्देसाभावे असम्भवतो एव तं आदिपदं वुत्तन्ति वेदितब्बं। इदं पाळिलेसाभावतो अनाणत्तिकमेव। ‘‘न पियकम्यस्स, न भेदाधिप्पायस्सा’’ति उपसंहरणापेक्खं सामिवचनं तुण्हीभूतस्स वचनप्पयोजनाभावतो, तेन वुत्तं ‘‘पापगरहिताय भणन्तस्स अनापत्ती’’ति।
38-9. ‘‘Itthannāmo āyasmā caṇḍālo…pe… pukkusoti bhaṇatī’’ti vatvā pesuññaṃ upasaṃharatīti yojanā. Aññathā ‘‘pukkusoti bhaṇatī’’ti vattabbatā āpajjati. Ettha anupasampannavāro labbhamānopi na uddhaṭo omasavāde dassitanayattā, saṅkhepato ante dassetukāmatāya vā. Tathā hi ante tīṇi dukkaṭāni dassitāni. Tāni pana dassento bhagavā yasmā ‘‘upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharatī’’ti vuttānaṃ dvinnaṃ padānaṃ aññataravipallāsavasena vā ubhayavipallāsavasena vā pācittiyanti katvā dvepi tāni ekato vuttānīti dassetukāmo, tasmā sabbapaṭhamaṃyeva ‘‘upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati, āpatti pācittiyassā’’ti āha. ‘‘Dvīsu panetesu yasmā pārājikaṃ ajjhāpannopi upasampanno tādisaṃyeva upasampannaṃ khuṃsetukāmo omasati, tādisassa sutvā tādisassa pesuññaṃ upasaṃharati, āpatti pācittiyassa, tasmā ‘upasampanno’ti idaṃ ādipadaṃ sabbattha vutta’’nti keci vadanti, taṃ na yuttaṃ, anavasesaāpattiṃ āpannassa puna āpattiyā asambhavato, tasmā kevalaṃ mātikāyaṃ bhikkhupadābhāvatoyeva ‘‘bhaṇati upasaṃharatī’’ti padānaṃ kārakaniddesābhāve asambhavato eva taṃ ādipadaṃ vuttanti veditabbaṃ. Idaṃ pāḷilesābhāvato anāṇattikameva. ‘‘Na piyakamyassa, na bhedādhippāyassā’’ti upasaṃharaṇāpekkhaṃ sāmivacanaṃ tuṇhībhūtassa vacanappayojanābhāvato, tena vuttaṃ ‘‘pāpagarahitāya bhaṇantassa anāpattī’’ti.
पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / १. मुसावादवग्गो • 1. Musāvādavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ३. पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना • 3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ३. पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना • 3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ३. पेसुञ्ञसिक्खापदवण्णना • 3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ३. पेसुञ्ञसिक्खापदं • 3. Pesuññasikkhāpadaṃ
