| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๓. เปสุญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา
3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
ภิกฺขุเปสุเญฺญติ ปิสตีติ ปิสุณา, ยาย วาจาย สมเคฺค สเตฺต อวยวภูเต วเคฺค ภิเนฺน กโรติ, สา วาจา ปิสุณา, ปิสุณา เอว เปสุญฺญํ, ตาย วาจาย สมนฺนาคโต ปิสุโณ, ตสฺส กมฺมํ เปสุญฺญํ, ภิกฺขุสฺส เปสุญฺญํ ภิกฺขุเปสุญฺญํ, ตสฺมิํ ภิกฺขุเปสุเญฺญ, ภิกฺขุโต สุตฺวา ภิกฺขุนา, ภิกฺขุสฺส วา อุปสํหฎเปสุเญฺญติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘ชาติอาทีหี’’ติอาทิฯ ตญฺจ โข ทฺวีหิ การเณหิ อุปสํหรตีติ อาห ‘‘ภิกฺขุโน ปิยกมฺยตาย วา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ภิกฺขุโน ปิยกมฺยตายาติ ยสฺส ตํ ภาสติ, ตสฺส ภิกฺขุโน ‘‘เอวมหํ เอตสฺส ปิโย ภวิสฺสามี’’ติ อตฺตโน ปิยภาวํ ปตฺถยมานตายฯ เภทาธิปฺปาเยนาติ ‘‘เอวมยํ เตน สทฺธิํ ภิชฺชิสฺสตี’’ติ ปรสฺส ปเรน เภทํ อิจฺฉเนฺตนฯ อถ วา ปิยสุญฺญกรณโต เปสุญฺญํ (สารตฺถ. ฎี. ปาจิตฺติย ๓.๓๖) นิรุตฺตินเยน, ยาย วาจาย ยสฺส ตํ ภาสติ, ตสฺส หทเย อตฺตโน ปิยภาวํ, ปรสฺส จ สุญฺญภาวํ กโรติ, สา วาจา, ‘‘ภิกฺขุสฺส เปสุญฺญํ ภิกฺขุเปสุญฺญ’’นฺติอาทินา เอวเมฺปตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ ‘‘วุตฺตนเยเนวาติ ‘‘ชาติอาทีหิ อโกฺกสวตฺถูหี’’ติอาทินา วุตฺตนเยนฯ
Bhikkhupesuññeti pisatīti pisuṇā, yāya vācāya samagge satte avayavabhūte vagge bhinne karoti, sā vācā pisuṇā, pisuṇā eva pesuññaṃ, tāya vācāya samannāgato pisuṇo, tassa kammaṃ pesuññaṃ, bhikkhussa pesuññaṃ bhikkhupesuññaṃ, tasmiṃ bhikkhupesuññe, bhikkhuto sutvā bhikkhunā, bhikkhussa vā upasaṃhaṭapesuññeti attho. Tenāha ‘‘jātiādīhī’’tiādi. Tañca kho dvīhi kāraṇehi upasaṃharatīti āha ‘‘bhikkhuno piyakamyatāya vā’’tiādi. Tattha bhikkhuno piyakamyatāyāti yassa taṃ bhāsati, tassa bhikkhuno ‘‘evamahaṃ etassa piyo bhavissāmī’’ti attano piyabhāvaṃ patthayamānatāya. Bhedādhippāyenāti ‘‘evamayaṃ tena saddhiṃ bhijjissatī’’ti parassa parena bhedaṃ icchantena. Atha vā piyasuññakaraṇato pesuññaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.36) niruttinayena, yāya vācāya yassa taṃ bhāsati, tassa hadaye attano piyabhāvaṃ, parassa ca suññabhāvaṃ karoti, sā vācā, ‘‘bhikkhussa pesuññaṃ bhikkhupesuñña’’ntiādinā evampettha attho daṭṭhabbo. ‘‘Vuttanayenevāti ‘‘jātiādīhi akkosavatthūhī’’tiādinā vuttanayena.
ปาฬิมุตฺตกอโกฺกสูปสํหาเรติ ‘‘โจโรสี’’ติอาทินา อโกฺกสสฺส อุปสํหาเรฯ ‘‘อนโกฺกสวตฺถุภูตํ ปน เปสุญฺญกรํ ตสฺส กิริยํ, วจนํ วา ปิยกมฺยตาย อุปสํหรนฺตสฺส กิญฺจาปิ อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ น ทิสฺสติ, ตถาปิ ทุกฺกเฎน ภวิตพฺพ’’นฺติ (สารตฺถ. ฎี. ปาจิตฺติย ๓.๓๖) วทนฺติฯ ปาปครหิตาย วทนฺตสฺสาติ เอกํ อโกฺกสนฺตํ, เอกญฺจ ขมนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อโห นิลฺลโชฺช, อีทิสมฺปิ นาม ภวนฺตํ ปุน วตฺตพฺพํ มญฺญิสฺสตี’’ติ เอวํ เกวลํ ปาปครหิตาย ภณนฺตสฺสฯ
Pāḷimuttakaakkosūpasaṃhāreti ‘‘corosī’’tiādinā akkosassa upasaṃhāre. ‘‘Anakkosavatthubhūtaṃ pana pesuññakaraṃ tassa kiriyaṃ, vacanaṃ vā piyakamyatāya upasaṃharantassa kiñcāpi iminā sikkhāpadena āpatti na dissati, tathāpi dukkaṭena bhavitabba’’nti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.36) vadanti. Pāpagarahitāya vadantassāti ekaṃ akkosantaṃ, ekañca khamantaṃ disvā ‘‘aho nillajjo, īdisampi nāma bhavantaṃ puna vattabbaṃ maññissatī’’ti evaṃ kevalaṃ pāpagarahitāya bhaṇantassa.
เปสุญฺญสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
