| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๗. ผลทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา
7. Phaladāyakattheraapadānavaṇṇanā
อชฺฌายโก มนฺตธโรติอาทิกํ อายสฺมโต ผลทายกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร อเนเกสุ ภเวสุ วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปตฺวา เวทตฺตยาทิสกสิเปฺปสุ ปารปฺปโตฺต อเนเกสํ พฺราหฺมณสหสฺสานิํ ปาโมโกฺข อาจริโย สกสิปฺปานํ ปริโยสานํ อทิสฺวา ตตฺถ จ สารํ อปสฺสโนฺต ฆราวาสํ ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺตสฺส อวิทูเร อสฺสมํ กาเรตฺวา สห สิเสฺสหิ วาสํ กเปฺปสิ, ตสฺมิํ สมเย ปทุมุตฺตโร ภควา ภิกฺขาย จรมาโน ตสฺสานุกมฺปาย ตํ ปเทสํ สมฺปาปุณิฯ ตาปโส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อตฺตโน อตฺถาย ปุฎเก นิกฺขิปิตฺวา รุกฺขเคฺค ลคฺคิตานิ มธุรานิ ปทุมผลานิ มธุนา สห อทาสิฯ ภควา ตสฺส โสมนสฺสุปฺปาทนตฺถํ ปสฺสนฺตเสฺสว ปริภุญฺชิตฺวา อากาเส ฐิโต ผลทานานิสํสํ กเถตฺวา ปกฺกามิฯ
Ajjhāyako mantadharotiādikaṃ āyasmato phaladāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro anekesu bhavesu vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbatto viññutaṃ patvā vedattayādisakasippesu pārappatto anekesaṃ brāhmaṇasahassāniṃ pāmokkho ācariyo sakasippānaṃ pariyosānaṃ adisvā tattha ca sāraṃ apassanto gharāvāsaṃ pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantassa avidūre assamaṃ kāretvā saha sissehi vāsaṃ kappesi, tasmiṃ samaye padumuttaro bhagavā bhikkhāya caramāno tassānukampāya taṃ padesaṃ sampāpuṇi. Tāpaso bhagavantaṃ disvā pasannamānaso attano atthāya puṭake nikkhipitvā rukkhagge laggitāni madhurāni padumaphalāni madhunā saha adāsi. Bhagavā tassa somanassuppādanatthaṃ passantasseva paribhuñjitvā ākāse ṭhito phaladānānisaṃsaṃ kathetvā pakkāmi.
๗๕. โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปเนฺน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต สตฺตวสฺสิโกเยว อรหตฺตํ ปตฺวา ปุเพฺพ กตกุสลกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อชฺฌายโก มนฺตธโรติอาทิมาหฯ ตตฺถ อเชฺฌติ จิเนฺตตีติ อชฺฌายิ, อชฺฌายิเยว อชฺฌายโกฯ เอตฺถ หิ อกาโร ‘‘ปฎิเสเธ วุทฺธิตพฺภาเว…เป.… อกาโร วิรหปฺปเก’’ติ เอวํ วุเตฺตสุ ทสสุ อเตฺถสุ ตพฺภาเว วตฺตติฯ สิสฺสานํ สวนธารณาทิวเสน หิตํ อเชฺฌติ จิเนฺตติ สชฺฌายํ กโรตีติ อชฺฌายโก, จินฺตโกติ อโตฺถฯ อาจริยสฺส สนฺติเก อุคฺคหิตํ สพฺพํ มนฺตํ มเนน ธาเรติ ปวเตฺตตีติ มนฺตธโรฯ ติณฺณํ เวทาน ปารคูติ เวทํ วุจฺจติ ญาณํ, เวเทน เวทิตพฺพา พุชฺฌิตพฺพาติ เวทา, อิรุเวทยชุเวทสามเวทสงฺขาตา ตโย คนฺถา, เตสํ เวทานํ ปารํ ปริโยสานํ โกฎิํ คโต ปโตฺตติ ปารคูฯ เสสํ ปากฎเมวาติ
75. So tena puññena devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde vibhavasampanne ekasmiṃ kulagehe nibbatto sattavassikoyeva arahattaṃ patvā pubbe katakusalakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento ajjhāyako mantadharotiādimāha. Tattha ajjheti cintetīti ajjhāyi, ajjhāyiyeva ajjhāyako. Ettha hi akāro ‘‘paṭisedhe vuddhitabbhāve…pe… akāro virahappake’’ti evaṃ vuttesu dasasu atthesu tabbhāve vattati. Sissānaṃ savanadhāraṇādivasena hitaṃ ajjheti cinteti sajjhāyaṃ karotīti ajjhāyako, cintakoti attho. Ācariyassa santike uggahitaṃ sabbaṃ mantaṃ manena dhāreti pavattetīti mantadharo. Tiṇṇaṃ vedāna pāragūti vedaṃ vuccati ñāṇaṃ, vedena veditabbā bujjhitabbāti vedā, iruvedayajuvedasāmavedasaṅkhātā tayo ganthā, tesaṃ vedānaṃ pāraṃ pariyosānaṃ koṭiṃ gato pattoti pāragū. Sesaṃ pākaṭamevāti
ผลทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Phaladāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๗. ผลทายกเตฺถรอปทานํ • 7. Phaladāyakattheraapadānaṃ
