Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమానవత్థు-అట్ఠకథా • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
౩. ఫలదాయకవిమానవణ్ణనా
3. Phaladāyakavimānavaṇṇanā
ఉచ్చమిదం మణిథూణన్తి ఫలదాయకవిమానం. తస్స కా ఉప్పత్తి? భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే. తేన సమయేన రఞ్ఞో బిమ్బిసారస్స అకాలే అమ్బఫలాని పరిభుఞ్జితుం ఇచ్ఛా ఉప్పజ్జి. సో ఆరామపాలం ఆహ – ‘‘మయ్హం ఖో, భణే, అమ్బఫలేసు ఇచ్ఛా ఉప్పన్నా, తస్మా అమ్బాని మే ఆనేత్వా దేహీ’’తి. ‘‘దేవ, నత్థి అమ్బేసు అమ్బఫలం, అపిచాహం తథా కరోమి, సచే దేవో కిఞ్చి కాలం ఆగమేతి, యథా అమ్బా న చిరస్సేవ ఫలం గణ్హన్తీ’’తి. ‘‘సాధు, భణే, తథా కరోహీ’’తి. ఆరామపాలో ఆరామం గన్త్వా అమ్బరుక్ఖమూలేసు పంసుం అపనేత్వా తాదిసం పంసుం ఆకిరి, తాదిసఞ్చ ఉదకం ఆసిఞ్చి, యథా న చిరస్సేవ అమ్బరుక్ఖా సచ్ఛిన్నపత్తా అహేసుం. అథ నం పంసుం అపనేత్వా ఫారుసకకసటమిస్సకం పాకతికం పంసుం ఆకిరిత్వా సాధుకం ఉదకం అదాసి. తదా అమ్బరుక్ఖా న చిరేనేవ కోరకితా పల్లవితా కుటమలకజాతా హుత్వా పుప్ఫింసు, అథ సలాటుకజాతా హుత్వా ఫలాని గణ్హింసు. తత్థేకస్మిం అమ్బరుక్ఖే పఠమతరం చత్తారి ఫలాని మనోసిలాచుణ్ణపిఞ్జరవణ్ణాని సమ్పన్నగన్ధరసాని పరిణతాని అహేసుం.
Uccamidaṃmaṇithūṇanti phaladāyakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rañño bimbisārassa akāle ambaphalāni paribhuñjituṃ icchā uppajji. So ārāmapālaṃ āha – ‘‘mayhaṃ kho, bhaṇe, ambaphalesu icchā uppannā, tasmā ambāni me ānetvā dehī’’ti. ‘‘Deva, natthi ambesu ambaphalaṃ, apicāhaṃ tathā karomi, sace devo kiñci kālaṃ āgameti, yathā ambā na cirasseva phalaṃ gaṇhantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhaṇe, tathā karohī’’ti. Ārāmapālo ārāmaṃ gantvā ambarukkhamūlesu paṃsuṃ apanetvā tādisaṃ paṃsuṃ ākiri, tādisañca udakaṃ āsiñci, yathā na cirasseva ambarukkhā sacchinnapattā ahesuṃ. Atha naṃ paṃsuṃ apanetvā phārusakakasaṭamissakaṃ pākatikaṃ paṃsuṃ ākiritvā sādhukaṃ udakaṃ adāsi. Tadā ambarukkhā na cireneva korakitā pallavitā kuṭamalakajātā hutvā pupphiṃsu, atha salāṭukajātā hutvā phalāni gaṇhiṃsu. Tatthekasmiṃ ambarukkhe paṭhamataraṃ cattāri phalāni manosilācuṇṇapiñjaravaṇṇāni sampannagandharasāni pariṇatāni ahesuṃ.
సో తాని గహేత్వా ‘‘రఞ్ఞో దస్సామీ’’తి గచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే ఆయస్మన్తం మహామోగ్గల్లానం పిణ్డాయ చరమానం దిస్వా చిన్తేసి ‘‘ఇమాని అమ్బాని అగ్గఫలభూతాని ఇమస్స అయ్యస్స దస్సామి , కామం మం రాజా హనతు వా పబ్బాజేతు వా, రఞ్ఞో హి దిన్నే దిట్ఠధమ్మే పూజామత్తం అప్పమత్తకం ఫలం, అయ్యస్స దిన్నే పన దిట్ఠధమ్మికమ్పి సమ్పరాయికమ్పి అపరిమాణం ఫలం భవిస్సతీ’’తి. ఏవం పన చిన్తేత్వా తాని ఫలాని థేరస్స దత్వా రాజానం ఉపసఙ్కమిత్వా రఞ్ఞో తమత్థం ఆరోచేసి. తం సుత్వా రాజా రాజపురిసే ఆణాపేసి ‘‘వీమంసథ తావ, భణే, యథాయం ఆహా’’తి. థేరో పన తాని ఫలాని భగవతో ఉపనామేసి. భగవా తేసు ఏకం సారిపుత్తత్థేరస్స, ఏకం మహామోగ్గల్లానత్థేరస్స, ఏకం మహాకస్సపత్థేరస్స దత్వా ఏకం అత్తనా పరిభుఞ్జి. పురిసా తం పవత్తిం రఞ్ఞో ఆరోచేసుం.
So tāni gahetvā ‘‘rañño dassāmī’’ti gacchanto antarāmagge āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ piṇḍāya caramānaṃ disvā cintesi ‘‘imāni ambāni aggaphalabhūtāni imassa ayyassa dassāmi , kāmaṃ maṃ rājā hanatu vā pabbājetu vā, rañño hi dinne diṭṭhadhamme pūjāmattaṃ appamattakaṃ phalaṃ, ayyassa dinne pana diṭṭhadhammikampi samparāyikampi aparimāṇaṃ phalaṃ bhavissatī’’ti. Evaṃ pana cintetvā tāni phalāni therassa datvā rājānaṃ upasaṅkamitvā rañño tamatthaṃ ārocesi. Taṃ sutvā rājā rājapurise āṇāpesi ‘‘vīmaṃsatha tāva, bhaṇe, yathāyaṃ āhā’’ti. Thero pana tāni phalāni bhagavato upanāmesi. Bhagavā tesu ekaṃ sāriputtattherassa, ekaṃ mahāmoggallānattherassa, ekaṃ mahākassapattherassa datvā ekaṃ attanā paribhuñji. Purisā taṃ pavattiṃ rañño ārocesuṃ.
రాజా తం సుత్వా ‘‘ధీరో వతాయం పురిసో, యో అత్తనో జీవితమ్పి పరిచ్చజిత్వా పుఞ్ఞపసుతో అహోసి, అత్తనో పరిస్సమఞ్చ ఠానగతమేవ అకాసీ’’తి తుట్ఠచిత్తో తస్స ఏకం గామవరం వత్థాలఙ్కారాదీని చ దత్వా ‘‘యం తయా భణే అమ్బఫలదానేన పుఞ్ఞం పసుతం, తతో మే పత్తిం దేహీ’’తి ఆహ. సో ‘‘దేమి, దేవ, యథాసుఖం పత్తిం గణ్హాహీ’’తి అవోచ. ఆరామపాలో అపరభాగే కాలం కత్వా తావతింసేసు ఉప్పజ్జి , తస్స సోళసయోజనికం కనకవిమానం నిబ్బత్తి సత్తసతకూటాగారపటిమణ్డితం. తం దిస్వా ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో పుచ్ఛి –
Rājā taṃ sutvā ‘‘dhīro vatāyaṃ puriso, yo attano jīvitampi pariccajitvā puññapasuto ahosi, attano parissamañca ṭhānagatameva akāsī’’ti tuṭṭhacitto tassa ekaṃ gāmavaraṃ vatthālaṅkārādīni ca datvā ‘‘yaṃ tayā bhaṇe ambaphaladānena puññaṃ pasutaṃ, tato me pattiṃ dehī’’ti āha. So ‘‘demi, deva, yathāsukhaṃ pattiṃ gaṇhāhī’’ti avoca. Ārāmapālo aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsesu uppajji , tassa soḷasayojanikaṃ kanakavimānaṃ nibbatti sattasatakūṭāgārapaṭimaṇḍitaṃ. Taṃ disvā āyasmā mahāmoggallāno pucchi –
౧౦౬౦.
1060.
‘‘ఉచ్చమిదం మణిథూణం విమానం, సమన్తతో సోళస యోజనాని;
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato soḷasa yojanāni;
కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
౧౦౬౧.
1061.
‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
అట్ఠట్ఠకా సిక్ఖితా సాధురూపా, దిబ్బా చ కఞ్ఞా తిదసచరా ఉళారా;
Aṭṭhaṭṭhakā sikkhitā sādhurūpā, dibbā ca kaññā tidasacarā uḷārā;
నచ్చన్తి గాయన్తి పమోదయన్తి.
Naccanti gāyanti pamodayanti.
౧౦౬౨.
1062.
‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో…పే॰…
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo…pe…
వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
౧౦౬౩.
1063.
‘‘సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే॰… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం’’.
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
౧౦౬౪.
1064.
‘‘ఫలదాయీ ఫలం విపులం లభతి, దదముజుగతేసు పసన్నమానసో;
‘‘Phaladāyī phalaṃ vipulaṃ labhati, dadamujugatesu pasannamānaso;
సో హి పమోదతి సగ్గగతో తిదివే, అనుభోతి చ పుఞ్ఞఫలం విపులం.
So hi pamodati saggagato tidive, anubhoti ca puññaphalaṃ vipulaṃ.
౧౦౬౫.
1065.
‘‘తవేవాహం మహాముని, అదాసిం చతురో ఫలే.
‘‘Tavevāhaṃ mahāmuni, adāsiṃ caturo phale.
౧౦౬౬.
1066.
‘‘తస్మా హి ఫలం అలమేవ దాతుం, నిచ్చం మనుస్సేన సుఖత్థికేన;
‘‘Tasmā hi phalaṃ alameva dātuṃ, niccaṃ manussena sukhatthikena;
దిబ్బాని వా పత్థయతా సుఖాని, మనుస్ససోభగ్గతమిచ్ఛతా వా.
Dibbāni vā patthayatā sukhāni, manussasobhaggatamicchatā vā.
౧౦౬౭.
1067.
‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే॰…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి. – సోపిస్స బ్యాకాసి;
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. – sopissa byākāsi;
౧౦౬౧. తత్థ అట్ఠట్ఠకాతి ఏకేకస్మిం కూటాగారే అట్ఠట్ఠకా చతుసట్ఠిపరిమాణా. సాధురూపాతి రూపసమ్పత్తియా చ సీలాచారసమ్పత్తియా చ సిక్ఖాసమ్పత్తియా చ సున్దరసభావా. దిబ్బా చ కఞ్ఞాతి దేవచ్ఛరాయో. తిదసచరాతి తిదసేసు సుఖాచారా సుఖవిహారినియో. ఉళారాతి ఉళారవిభవా.
1061. Tattha aṭṭhaṭṭhakāti ekekasmiṃ kūṭāgāre aṭṭhaṭṭhakā catusaṭṭhiparimāṇā. Sādhurūpāti rūpasampattiyā ca sīlācārasampattiyā ca sikkhāsampattiyā ca sundarasabhāvā. Dibbā ca kaññāti devaccharāyo. Tidasacarāti tidasesu sukhācārā sukhavihāriniyo. Uḷārāti uḷāravibhavā.
౧౦౬౪. ఫలదాయీతి అత్తనా అమ్బఫలస్స దిన్నత్తా అత్తానం సన్ధాయ వదతి. ఫలన్తి పుఞ్ఞఫలం. విపులన్తి మహన్తం లభతి మనుస్సలోకే పతిట్ఠితోతి అధిప్పాయో. దదన్తి దదన్తో దానహేతు. ఉజుగతేసూతి ఉజుపటిపన్నేసు. సగ్గగతోతి ఉప్పజ్జనవసేన సగ్గం గతో, తత్థాపి తిదివే తావతింసభవనే అనుభోతి చ పుఞ్ఞఫలం విపులం యథాహం, ఏవం అఞ్ఞోపీతి అత్థో.
1064.Phaladāyīti attanā ambaphalassa dinnattā attānaṃ sandhāya vadati. Phalanti puññaphalaṃ. Vipulanti mahantaṃ labhati manussaloke patiṭṭhitoti adhippāyo. Dadanti dadanto dānahetu. Ujugatesūti ujupaṭipannesu. Saggagatoti uppajjanavasena saggaṃ gato, tatthāpi tidive tāvatiṃsabhavane anubhoti ca puññaphalaṃ vipulaṃ yathāhaṃ, evaṃ aññopīti attho.
౧౦౬౬. తస్మాతి యస్మా చతున్నం ఫలానం దానమత్తేన ఈదిసీ సమ్పత్తి అధిగతా, తస్మా. అలమేవ యుత్తమేవ. నిచ్చన్తి సబ్బకాలం. దిబ్బానీతి దేవలోకపరియాపన్నాని. మనుస్ససోభగ్గతన్తి మనుస్సేసు సుభగభావం. సేసం వుత్తనయమేవ.
1066.Tasmāti yasmā catunnaṃ phalānaṃ dānamattena īdisī sampatti adhigatā, tasmā. Alameva yuttameva. Niccanti sabbakālaṃ. Dibbānīti devalokapariyāpannāni. Manussasobhaggatanti manussesu subhagabhāvaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
ఫలదాయకవిమానవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Phaladāyakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / విమానవత్థుపాళి • Vimānavatthupāḷi / ౩. ఫలదాయకవిమానవత్థు • 3. Phaladāyakavimānavatthu