| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๑๐. ผลญาณกถาวณฺณนา
10. Phalañāṇakathāvaṇṇanā
๔๔๓-๔๔๔. อิทานิ ผเล ญาณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘พุทฺธาปิ สตฺตานํ อริยผลปฺปตฺติยา ธมฺมํ เทเสนฺติ สาวกาปิ, อิติ อิมินา สามเญฺญน พุทฺธานํ วิย สาวกานมฺปิ เตน เตน สเตฺตน ปตฺตเพฺพ ผเล ญาณํ อตฺถี’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย สาวกสฺสาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยทิ สาวกสฺส ผเล ญาณํ อตฺถิ, ยถา พุทฺธา สมาเนปิ โสตาปตฺติผเล อตฺตโน ญาณพเลน ‘อยํ เอกพีชี, อยํ โกลํโกโล, อยํ สตฺตกฺขตฺตุปรโม’ติ ผลสฺสกตํ ปญฺญเปนฺติ, กิํ เต เอวํ สาวโกปี’’ติ โจเทตุํ สาวโก ผลสฺส กตํ ปญฺญเปตีติ อาหฯ อิตโร ปฎิกฺขิปติฯ
443-444. Idāni phale ñāṇakathā nāma hoti. Tattha ‘‘buddhāpi sattānaṃ ariyaphalappattiyā dhammaṃ desenti sāvakāpi, iti iminā sāmaññena buddhānaṃ viya sāvakānampi tena tena sattena pattabbe phale ñāṇaṃ atthī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya sāvakassāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi sāvakassa phale ñāṇaṃ atthi, yathā buddhā samānepi sotāpattiphale attano ñāṇabalena ‘ayaṃ ekabījī, ayaṃ kolaṃkolo, ayaṃ sattakkhattuparamo’ti phalassakataṃ paññapenti, kiṃ te evaṃ sāvakopī’’ti codetuṃ sāvako phalassa kataṃ paññapetīti āha. Itaro paṭikkhipati.
อตฺถิ สาวกสฺส ผลปโรปริยตฺตีติอาทิ ผเล ญาณสฺส อตฺถิตาย ปจฺจยปุจฺฉนตฺถํ วุตฺตํฯ อยเญฺหตฺถ อธิปฺปาโย – พุทฺธานํ ‘‘อิทํ ผลํ ปรํ, อิทํ โอปร’’นฺติ เอวํ ผลานํ อุจฺจาวจภาวชานนสงฺขาตา ผเล ปโรปริยตฺติ นาม อตฺถิฯ ตถา อินฺทฺริยปุคฺคลปโรปริยตฺติโย, ตาสํ อตฺถิตาย ตสฺส ตสฺส ปุคฺคลสฺส เตสํ เตสํ อินฺทฺริยานํ วเสน ตํ ตํ ผลํ ชานนฺติ, กิํ เต สาวกสฺสาปิ เอตา ปโรปริยตฺติโย อตฺถีติฯ
Atthi sāvakassa phalaparopariyattītiādi phale ñāṇassa atthitāya paccayapucchanatthaṃ vuttaṃ. Ayañhettha adhippāyo – buddhānaṃ ‘‘idaṃ phalaṃ paraṃ, idaṃ opara’’nti evaṃ phalānaṃ uccāvacabhāvajānanasaṅkhātā phale paropariyatti nāma atthi. Tathā indriyapuggalaparopariyattiyo, tāsaṃ atthitāya tassa tassa puggalassa tesaṃ tesaṃ indriyānaṃ vasena taṃ taṃ phalaṃ jānanti, kiṃ te sāvakassāpi etā paropariyattiyo atthīti.
อตฺถิ สาวกสฺส ขนฺธปญฺญตฺตีติอาทีนิปิ ‘‘ยทิ เต สาวกสฺส พุทฺธานํ วิย ผเล ญาณํ อตฺถิ, อิมา หิ ปิสฺส ปญฺญตฺตีหิ ภวิตพฺพํฯ กิมสฺส ตา อตฺถิ, สโกฺกติ โส เอตา ปญฺญตฺติโย อตฺตโน พเลน ชานิตุํ วา ปญฺญเปตุํ วา’’ติ โจทนตฺถํ วุตฺตานิฯ สาวโก ชิโนติอาทิ ‘‘ยทิ สาวกสฺส พุทฺธานํ วิย ผเล ญาณํ อตฺถิ, เอวํ สเนฺต เสฺวว ชิโน’’ติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ สาวโก อนุปฺปนฺนสฺสาติ ปเญฺหปิ อยเมว นโยฯ อญฺญาณีติ ปเญฺห อวิชฺชาสงฺขาตสฺส อญฺญาณสฺส วิหตตฺตา ปฎิกฺขิโตฺต, น ปนสฺส พุทฺธานํ วิย ผเล ญาณํ อตฺถิฯ ตสฺมา อปฺปติฎฺฐิโตว ปรวาทีวาโทติฯ
Atthi sāvakassa khandhapaññattītiādīnipi ‘‘yadi te sāvakassa buddhānaṃ viya phale ñāṇaṃ atthi, imā hi pissa paññattīhi bhavitabbaṃ. Kimassa tā atthi, sakkoti so etā paññattiyo attano balena jānituṃ vā paññapetuṃ vā’’ti codanatthaṃ vuttāni. Sāvako jinotiādi ‘‘yadi sāvakassa buddhānaṃ viya phale ñāṇaṃ atthi, evaṃ sante sveva jino’’ti codanatthaṃ vuttaṃ. Sāvako anuppannassāti pañhepi ayameva nayo. Aññāṇīti pañhe avijjāsaṅkhātassa aññāṇassa vihatattā paṭikkhitto, na panassa buddhānaṃ viya phale ñāṇaṃ atthi. Tasmā appatiṭṭhitova paravādīvādoti.
ผลญาณกถาวณฺณนาฯ
Phalañāṇakathāvaṇṇanā.
ปญฺจโม วโคฺคฯ
Pañcamo vaggo.
มหาปณฺณาสโก สมโตฺตฯ
Mahāpaṇṇāsako samatto.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๕๒) ๑๐. ผลญาณกถา • (52) 10. Phalañāṇakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑๐. ผลญาณกถาวณฺณนา • 10. Phalañāṇakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑๐. ผลญาณกถาวณฺณนา • 10. Phalañāṇakathāvaṇṇanā
