| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๘. ผสฺสลกฺขณปโญฺห
8. Phassalakkhaṇapañho
๘. ราชา อาห ‘‘ภเนฺต นาคเสน, ยตฺถ มโนวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, ผโสฺสปิ เวทนาปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชตี’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช, ยตฺถ มโนวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, ผโสฺสปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, เวทนาปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, สญฺญาปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, เจตนาปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, วิตโกฺกปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, วิจาโรปิ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ, สเพฺพปิ ผสฺสปฺปมุขา ธมฺมา ตตฺถ อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ
8. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yattha manoviññāṇaṃ uppajjati, phassopi vedanāpi tattha uppajjatī’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, yattha manoviññāṇaṃ uppajjati, phassopi tattha uppajjati, vedanāpi tattha uppajjati, saññāpi tattha uppajjati, cetanāpi tattha uppajjati, vitakkopi tattha uppajjati, vicāropi tattha uppajjati, sabbepi phassappamukhā dhammā tattha uppajjantī’’ti.
‘‘ภเนฺต นาคเสน, กิํลกฺขโณ ผโสฺส’’ติ? ‘‘ผุสนลกฺขโณ, มหาราช, ผโสฺส’’ติฯ
‘‘Bhante nāgasena, kiṃlakkhaṇo phasso’’ti? ‘‘Phusanalakkhaṇo, mahārāja, phasso’’ti.
‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, เทฺว เมณฺฑา ยุเชฺฌยฺยุํ, เตสุ ยถา เอโก เมโณฺฑ, เอวํ จกฺขุ ทฎฺฐพฺพํ ยถา ทุติโย เมโณฺฑ, เอวํ รูปํ ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา เตสํ สนฺนิปาโต, เอวํ ผโสฺส ทฎฺฐโพฺพ’’ติฯ
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, dve meṇḍā yujjheyyuṃ, tesu yathā eko meṇḍo, evaṃ cakkhu daṭṭhabbaṃ yathā dutiyo meṇḍo, evaṃ rūpaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathā tesaṃ sannipāto, evaṃ phasso daṭṭhabbo’’ti.
‘‘ภิโยฺย โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, เทฺว ปาณี วเชฺชยฺยุํ, เตสุ ยถา เอโก ปาณิ, เอวํ จกฺขุ ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา ทุติโย ปาณิ, เอวํ รูปํ ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา เตสํ สนฺนิปาโต, เอวํ ผโสฺส ทฎฺฐโพฺพ’’ติฯ
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, dve pāṇī vajjeyyuṃ, tesu yathā eko pāṇi, evaṃ cakkhu daṭṭhabbaṃ. Yathā dutiyo pāṇi, evaṃ rūpaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathā tesaṃ sannipāto, evaṃ phasso daṭṭhabbo’’ti.
‘‘ภิโยฺย โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, เทฺว สมฺมา วเชฺชยฺยุํ, เตสุ ยถา เอโก สโมฺม, เอวํ จกฺขุ ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา ทุติโย สโมฺม, เอวํ รูปํ ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา เตสํ สนฺนิปาโต, เอวํ ผโสฺส ทฎฺฐโพฺพ’’ติฯ
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, dve sammā vajjeyyuṃ, tesu yathā eko sammo, evaṃ cakkhu daṭṭhabbaṃ. Yathā dutiyo sammo, evaṃ rūpaṃ daṭṭhabbaṃ. Yathā tesaṃ sannipāto, evaṃ phasso daṭṭhabbo’’ti.
‘‘กโลฺลสิ, ภเนฺต นาคเสนา’’ติฯ
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ผสฺสลกฺขณปโญฺห อฎฺฐโมฯ
Phassalakkhaṇapañho aṭṭhamo.
