| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
த⁴ம்முத்³தே³ஸவாரகதா²
Dhammuddesavārakathā
ப²ஸ்ஸபஞ்சமகராஸிவண்ணனா
Phassapañcamakarāsivaṇṇanā
ஆசரியானந்தி ரேவதாசரியஸ்ஸ. ந பனேதங் ஸாரதோ த³ட்ட²ப்³ப³ங். ந ஹி ப²ஸ்ஸாதீ³னங் காமாவசராதி³பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் இத³மாரத்³த⁴ங், கிந்து தஸ்மிங் ஸமயே ப²ஸ்ஸாதி³ஸபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ந்தி.
Ācariyānanti revatācariyassa. Na panetaṃ sārato daṭṭhabbaṃ. Na hi phassādīnaṃ kāmāvacarādibhāvadassanatthaṃ idamāraddhaṃ, kintu tasmiṃ samaye phassādisabhāvadassanatthanti.
சித்தஸ்ஸ பட²மாபி⁴னிபாதத்தாதி ஸப்³பே³ சேதஸிகா சித்தாயத்தா சித்தகிரியாபா⁴வேன வுச்சந்தீதி ப²ஸ்ஸோ ‘‘சித்தஸ்ஸ பட²மாபி⁴னிபாதோ’’தி வுத்தோ. காமங் உப்பன்னப²ஸ்ஸோ புக்³க³லோ சித்தசேதஸிகராஸி வா ஆரம்மணேன பு²ட்டோ² ப²ஸ்ஸஸஹஜாதாய வேத³னாய தங்ஸமகாலமேவ வேதே³தி, ப²ஸ்ஸோ பன ஓபா⁴ஸஸ்ஸ பதீ³போ விய வேத³னாதீ³னங் பச்சயவிஸேஸோ ஹோதீதி புரிமகாலோ விய வுத்தோ. கோ³பானஸீனங் உபரி திரியங் ட²பிதகட்ட²ங் பக்க²பாஸோ. கட்ட²த்³வயாதி³ விய ஏகதே³ஸேன ஏகபஸ்ஸேன அனல்லீயமானோபி ரூபேன ஸஹ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸாமஞ்ஞங் அனல்லீயமானங் ஸங்க⁴ட்டனமேவ, ந விஸயபா⁴வோ, ஸங்க⁴ட்டனஞ்ச ப²ஸ்ஸஸ்ஸ சித்தாரம்மணானங் ஸன்னிபதனபா⁴வோ ஏவ. வத்தா²ரம்மணஸன்னிபாதேன ஸம்பஜ்ஜதீதி ஸங்க⁴ட்டனஸம்பத்திகோ ப²ஸ்ஸோ. பாணித்³வயஸ்ஸ ஸன்னிபாதோ விய சித்தாரம்மணஸன்னிபாதோ ப²ஸ்ஸோ சித்தஸ்ஸ ஆரம்மணே ஸன்னிபதிதப்பவத்தியா பச்சயோ ஹோதீதி கிச்சட்டே²னேவ ரஸேன ஸங்க⁴ட்டனரஸோ. ததா² பச்சயபா⁴வோ ஹி தஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ ஸங்க⁴ட்டனகிச்சந்தி. யதா² ஹி பாணியா பாணிம்ஹி ஸங்க⁴ட்டனங் தப்³பி³ஸேஸபூ⁴தா ரூபத⁴ம்மா, ஏவங் சித்தஸ்ஸ ஆரம்மணே ஸங்க⁴ட்டனங் தப்³பி³ஸேஸபூ⁴தோ ஏகோ சேதஸிகத⁴ம்மோ த³ட்ட²ப்³போ³. சித்தேயேவாதி ஏதேன சேதஸிகஸபா⁴வதங் வத்தா²ரம்மணேஹி அஸங்ஸட்ட²ங் ஸங்க⁴ட்டனங் வேத³னாய த³ஸ்ஸேதி, ந பன வத்து²னிஸ்ஸயதங் படிக்கி²பதி. தஸ்ஸ ப²ஸ்ஸஸ்ஸ காரணபூ⁴தோ தத³னுரூபோ ஸமன்னாஹாரோ தஜ்ஜாஸமன்னாஹாரோ. இந்த்³ரியஸ்ஸ தத³பி⁴முக²பா⁴வோ ஆவஜ்ஜனாய ச ஆரம்மணகரணங் விஸயஸ்ஸ பரிக்க²ததா அபி⁴ஸங்க²ததா விஞ்ஞாணஸ்ஸ விஸயபா⁴வகரணந்தி அத்தோ².
Cittassa paṭhamābhinipātattāti sabbe cetasikā cittāyattā cittakiriyābhāvena vuccantīti phasso ‘‘cittassa paṭhamābhinipāto’’ti vutto. Kāmaṃ uppannaphasso puggalo cittacetasikarāsi vā ārammaṇena phuṭṭho phassasahajātāya vedanāya taṃsamakālameva vedeti, phasso pana obhāsassa padīpo viya vedanādīnaṃ paccayaviseso hotīti purimakālo viya vutto. Gopānasīnaṃ upari tiriyaṃ ṭhapitakaṭṭhaṃ pakkhapāso. Kaṭṭhadvayādi viya ekadesena ekapassena anallīyamānopi rūpena saha phassassa sāmaññaṃ anallīyamānaṃ saṅghaṭṭanameva, na visayabhāvo, saṅghaṭṭanañca phassassa cittārammaṇānaṃ sannipatanabhāvo eva. Vatthārammaṇasannipātena sampajjatīti saṅghaṭṭanasampattiko phasso. Pāṇidvayassa sannipāto viya cittārammaṇasannipāto phasso cittassa ārammaṇe sannipatitappavattiyā paccayo hotīti kiccaṭṭheneva rasena saṅghaṭṭanaraso. Tathā paccayabhāvo hi tassa phassassa saṅghaṭṭanakiccanti. Yathā hi pāṇiyā pāṇimhi saṅghaṭṭanaṃ tabbisesabhūtā rūpadhammā, evaṃ cittassa ārammaṇe saṅghaṭṭanaṃ tabbisesabhūto eko cetasikadhammo daṭṭhabbo. Citteyevāti etena cetasikasabhāvataṃ vatthārammaṇehi asaṃsaṭṭhaṃ saṅghaṭṭanaṃ vedanāya dasseti, na pana vatthunissayataṃ paṭikkhipati. Tassa phassassa kāraṇabhūto tadanurūpo samannāhāro tajjāsamannāhāro. Indriyassa tadabhimukhabhāvo āvajjanāya ca ārammaṇakaraṇaṃ visayassa parikkhatatā abhisaṅkhatatā viññāṇassa visayabhāvakaraṇanti attho.
ஸுக²வேத³னாயமேவ லப்³ப⁴தி அஸ்ஸாத³பா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. விஸ்ஸவிதாயாதி அரஹதாய. அனேகத்த²த்தா ஹி தா⁴தூனங் அரஹத்தோ² விபுப்³போ³ ஸுஸத்³தோ³. விஸ்ஸவங் வா ஸஜனங் வஸிதா காமகாரிதா விஸ்ஸவிதா. ஆரம்மணரஸேகதே³ஸமேவ அனுப⁴வந்தீதி இத³ங் பு²ஸனாதி³கிச்சங் ஏகதே³ஸானுப⁴வனமிவ ஹோதீதி கத்வா வுத்தங். வேத³யிதஸபா⁴வோ ஏவ ஹி அனுப⁴வனந்தி. பு²ஸனாதி³பா⁴வேன வா ஆரம்மணக்³க³ஹணங் ஏகதே³ஸானுப⁴வனங், வேத³யிதபா⁴வேன க³ஹணங் யதா²காமங் ஸப்³பா³னுப⁴வனங். ஏவங் ஸபா⁴வானேவ தானி க³ஹணானீதி ந வேத³னாய விய ப²ஸ்ஸாதீ³னம்பி யதா²ஸககிச்சகரணேன ஸாமிபா⁴வானுப⁴வனங் சோதே³தப்³ப³ங். அயங் இதா⁴தி ஏதேன பஞ்சஸு வேத³னாஸு இமஸ்மிங் சித்தே அதி⁴ப்பேதங் ஸோமனஸ்ஸவேத³னங் வத³தி, தஸ்மா அஸோமனஸ்ஸவேத³னங் அபனெத்வா க³ஹிதாய ஸோமனஸ்ஸவேத³னாய ஸமானா இட்டா²காரஸம்போ⁴க³ரஸதா வுத்தாதி வேதி³தப்³பா³.
Sukhavedanāyameva labbhati assādabhāvatoti adhippāyo. Vissavitāyāti arahatāya. Anekatthattā hi dhātūnaṃ arahattho vipubbo susaddo. Vissavaṃ vā sajanaṃ vasitā kāmakāritā vissavitā. Ārammaṇarasekadesameva anubhavantīti idaṃ phusanādikiccaṃ ekadesānubhavanamiva hotīti katvā vuttaṃ. Vedayitasabhāvo eva hi anubhavananti. Phusanādibhāvena vā ārammaṇaggahaṇaṃ ekadesānubhavanaṃ, vedayitabhāvena gahaṇaṃ yathākāmaṃ sabbānubhavanaṃ. Evaṃ sabhāvāneva tāni gahaṇānīti na vedanāya viya phassādīnampi yathāsakakiccakaraṇena sāmibhāvānubhavanaṃ codetabbaṃ. Ayaṃ idhāti etena pañcasu vedanāsu imasmiṃ citte adhippetaṃ somanassavedanaṃ vadati, tasmā asomanassavedanaṃ apanetvā gahitāya somanassavedanāya samānā iṭṭhākārasambhogarasatā vuttāti veditabbā.
நிமித்தேன புனஸஞ்ஜானநகிச்சா பச்சாபி⁴ஞ்ஞாணரஸா. புனஸஞ்ஜானநஸ்ஸ பச்சயோ புனஸஞ்ஜானநபச்சயோ, ததே³வ நிமித்தங் புன…பே॰… நிமித்தங், தஸ்ஸ கரணங் புன…பே॰… கரணங். புனஸஞ்ஜானநபச்சயபூ⁴தங் வா நிமித்தகரணங் புன…பே॰… கரணங், தத³ஸ்ஸா கிச்சந்தி அத்தோ². புனஸஞ்ஜானநபச்சயனிமித்தகரணங் நிமித்தகாரிகாய நிமித்தேன ஸஞ்ஜானந்தியா ச ஸப்³பா³ய ஸஞ்ஞாய ஸமானங் வேதி³தப்³ப³ங். ஞாணமேவ அனுவத்ததி, தஸ்மா அபி⁴னிவேஸகாரிகா விபரீதக்³கா³ஹிகா ச ந ஹோதீதி அதி⁴ப்பாயோ. ஏதேனுபாயேன ஸமாதி⁴ஸம்பயுத்தாய அசிரட்டா²னதா ச ந ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³பா³.
Nimittena punasañjānanakiccā paccābhiññāṇarasā. Punasañjānanassa paccayo punasañjānanapaccayo, tadeva nimittaṃ puna…pe… nimittaṃ, tassa karaṇaṃ puna…pe… karaṇaṃ. Punasañjānanapaccayabhūtaṃ vā nimittakaraṇaṃ puna…pe… karaṇaṃ, tadassā kiccanti attho. Punasañjānanapaccayanimittakaraṇaṃ nimittakārikāya nimittena sañjānantiyā ca sabbāya saññāya samānaṃ veditabbaṃ. Ñāṇameva anuvattati, tasmā abhinivesakārikā viparītaggāhikā ca na hotīti adhippāyo. Etenupāyena samādhisampayuttāya aciraṭṭhānatā ca na hotīti daṭṭhabbā.
அபி⁴ஸந்த³ஹதீதி பப³ந்த⁴தி பவத்தேதி. சேதனாபா⁴வோ ப்³யாபாரபா⁴வோ. தி³கு³ணுஸ்ஸாஹாதி ந தி³கு³ணங் வீரியயோக³ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், அத்தனோ ஏவ பன ப்³யாபாரகிச்சஸ்ஸ மஹந்தபா⁴வங் தீ³பேதி. உஸ்ஸாஹனபா⁴வேனாதி ஆத³ரபா⁴வேன. ஸா ஹி ஸயங் ஆத³ரபூ⁴தா ஸம்பயுத்தே ஆத³ரயதீதி.
Abhisandahatīti pabandhati pavatteti. Cetanābhāvo byāpārabhāvo. Diguṇussāhāti na diguṇaṃ vīriyayogaṃ sandhāya vuttaṃ, attano eva pana byāpārakiccassa mahantabhāvaṃ dīpeti. Ussāhanabhāvenāti ādarabhāvena. Sā hi sayaṃ ādarabhūtā sampayutte ādarayatīti.
விஜானநங் ஆரம்மணஸ்ஸ உபலத்³தி⁴. ஸந்த³ஹனங் சித்தந்தரஸ்ஸ அனுப்பப³ந்த⁴னங். சக்கு²னா ஹி தி³ட்ட²ந்தி சக்கு²னா த³ட்ட²ப்³ப³ங். யதா² ‘‘தி³ட்ட²ங் ஸுதங் முதங் விஞ்ஞாத’’ந்தி த³ட்ட²ப்³பா³தி³ வுச்சதி, ஏவமிதா⁴பி வேதி³தப்³ப³ங். சக்கு²னா ஹீதிஆதீ³ஸு சக்கு²னா…பே॰… மனஸா த்³வாரேனாதி அத்தோ². நக³ரகு³த்திகஸ்ஸ விய சித்தஸ்ஸ ஆரம்மணவிபா⁴வனமத்தங் உபதா⁴ரணமத்தங் உபலத்³தி⁴மத்தங் கிச்சங், ஆரம்மணபடிவேத⁴னபச்சாபி⁴ஞ்ஞாணாதி³ பன கிச்சங் பஞ்ஞாஸஞ்ஞாதீ³னந்தி வேதி³தப்³ப³ங். புரிமனித்³தி³ட்ட²ந்தி ஸமயவவத்தா²னே நித்³தி³ட்ட²ங். பா⁴வெந்தோ விய ந ந உப்பஜ்ஜதி, கிந்து உப்பஜ்ஜதீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சித்தங் ஹோதீ’’தி வுத்தந்தி ஏதங் ஹோதி-ஸத்³த³ஸ்ஸ உப்பஜ்ஜதி-ஸத்³த³ஸ்ஸ ச ஸமானத்த²த்தே ஸதி யுஜ்ஜெய்ய, தத³த்த²த்தே ச தத்த² உப்பன்னங் ஹோதீதி ந வுச்செய்ய. ந ஹி யுத்தங் உப்பன்னங் உப்பஜ்ஜதீதி வத்துங். சித்தஸ்ஸ ச உப்பன்னதா ஸமயவவத்தா²னே வுத்தா ஏவாதி கிங் தஸ்ஸ புன உப்பத்தித³ஸ்ஸனேன. யேன ச ஸமயவவத்தா²னங் கதங், தஸ்ஸ நித்³தே³ஸோ ந ந ஸக்கா காதுந்தி கிங் தங் நித்³தே³ஸத்த²ங் உத்³தே³ஸேன து³தியேன, நித்³தே³ஸேனேவ ச ப²ஸ்ஸாதீ³ஹி ச அஞ்ஞத்தங் சித்தஸ்ஸ ஸிஜ்ஜ²தீதி கிங் தத³த்தே²ன புன வசனேன, அஞ்ஞப்பயோஜனத்தா பன புரிமஸ்ஸ சித்தவசனஸ்ஸ பச்சி²மங் வுத்தங். புரிமஞ்ஹி ஸமயவவத்தா²னத்த²மேவ வுத்தங், ந வவத்தி²தஸமயே விஜ்ஜமானத⁴ம்மத³ஸ்ஸனத்த²ங், இதரஞ்ச தஸ்மிங் ஸமயே விஜ்ஜமானத⁴ம்மத³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்தங், ந ஸமயவவத்தா²னத்த²ங், ந ச அஞ்ஞத³த்த²ங் வசனங் அஞ்ஞத³த்த²ங் வத³தி, ந ச லேஸேன வுத்தோதி கத்வா மஹாகாருணிகோ அத்த²ங் பாகடங் ந கரோதீதி.
Vijānanaṃ ārammaṇassa upaladdhi. Sandahanaṃ cittantarassa anuppabandhanaṃ. Cakkhunā hi diṭṭhanti cakkhunā daṭṭhabbaṃ. Yathā ‘‘diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññāta’’nti daṭṭhabbādi vuccati, evamidhāpi veditabbaṃ. Cakkhunā hītiādīsu cakkhunā…pe… manasā dvārenāti attho. Nagaraguttikassa viya cittassa ārammaṇavibhāvanamattaṃ upadhāraṇamattaṃ upaladdhimattaṃ kiccaṃ, ārammaṇapaṭivedhanapaccābhiññāṇādi pana kiccaṃ paññāsaññādīnanti veditabbaṃ. Purimaniddiṭṭhanti samayavavatthāne niddiṭṭhaṃ. Bhāvento viya na na uppajjati, kintu uppajjatīti dassetuṃ ‘‘cittaṃ hotī’’ti vuttanti etaṃ hoti-saddassa uppajjati-saddassa ca samānatthatte sati yujjeyya, tadatthatte ca tattha uppannaṃ hotīti na vucceyya. Na hi yuttaṃ uppannaṃ uppajjatīti vattuṃ. Cittassa ca uppannatā samayavavatthāne vuttā evāti kiṃ tassa puna uppattidassanena. Yena ca samayavavatthānaṃ kataṃ, tassa niddeso na na sakkā kātunti kiṃ taṃ niddesatthaṃ uddesena dutiyena, niddeseneva ca phassādīhi ca aññattaṃ cittassa sijjhatīti kiṃ tadatthena puna vacanena, aññappayojanattā pana purimassa cittavacanassa pacchimaṃ vuttaṃ. Purimañhi samayavavatthānatthameva vuttaṃ, na vavatthitasamaye vijjamānadhammadassanatthaṃ, itarañca tasmiṃ samaye vijjamānadhammadassanatthaṃ vuttaṃ, na samayavavatthānatthaṃ, na ca aññadatthaṃ vacanaṃ aññadatthaṃ vadati, na ca lesena vuttoti katvā mahākāruṇiko atthaṃ pākaṭaṃ na karotīti.
ப²ஸ்ஸபஞ்சமகராஸிவண்ணனா நிட்டி²தா.
Phassapañcamakarāsivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ப²ஸ்ஸபஞ்சமகராஸிவண்ணனா • Phassapañcamakarāsivaṇṇanā
