| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តំ
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
៩៥. ឯកំ សមយំ ភគវា អយុជ្ឈាយំ 1 វិហរតិ គង្គាយ នទិយា តីរេ។ តត្រ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ –
95. Ekaṃ samayaṃ bhagavā ayujjhāyaṃ 2 viharati gaṅgāya nadiyā tīre. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi –
‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, អយំ គង្គា នទី មហន្តំ ផេណបិណ្ឌំ អាវហេយ្យ។ តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ បស្សេយ្យ និជ្ឈាយេយ្យ យោនិសោ ឧបបរិក្ខេយ្យ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, អសារកញ្ញេវ ខាយេយ្យ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, ផេណបិណ្ឌេ សារោ? ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យំ កិញ្ចិ រូបំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ…បេ.… យំ ទូរេ សន្តិកេ វា តំ ភិក្ខុ បស្សតិ និជ្ឈាយតិ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតិ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយតិ , តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយតិ, អសារកញ្ញេវ ខាយតិ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, រូបេ សារោ?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ gaṅgā nadī mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ āvaheyya. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, pheṇapiṇḍe sāro? Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati , tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, rūpe sāro?
‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, សរទសមយេ ថុល្លផុសិតកេ ទេវេ វស្សន្តេ ឧទកេ ឧទកបុព្ពុឡំ 3 ឧប្បជ្ជតិ ចេវ និរុជ្ឈតិ ច។ តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ បស្សេយ្យ និជ្ឈាយេយ្យ យោនិសោ ឧបបរិក្ខេយ្យ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, អសារកញ្ញេវ ខាយេយ្យ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, ឧទកបុព្ពុឡេ សារោ? ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យា កាចិ វេទនា អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា…បេ.… យា ទូរេ សន្តិកេ វា តំ ភិក្ខុ បស្សតិ និជ្ឈាយតិ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតិ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយតិ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយតិ, អសារកញ្ញេវ ខាយតិ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, វេទនាយ សារោ?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, saradasamaye thullaphusitake deve vassante udake udakapubbuḷaṃ 4 uppajjati ceva nirujjhati ca. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, udakapubbuḷe sāro? Evameva kho, bhikkhave, yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā…pe… yā dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, vedanāya sāro?
‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, គិម្ហានំ បច្ឆិមេ មាសេ ឋិតេ មជ្ឈន្ហិកេ កាលេ មរីចិកា ផន្ទតិ។ តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ បស្សេយ្យ និជ្ឈាយេយ្យ យោនិសោ ឧបបរិក្ខេយ្យ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយេយ្យ…បេ.… កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, មរីចិកាយ សារោ? ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យា កាចិ សញ្ញា…បេ.…។
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gimhānaṃ pacchime māse ṭhite majjhanhike kāle marīcikā phandati. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya…pe… kiñhi siyā, bhikkhave, marīcikāya sāro? Evameva kho, bhikkhave, yā kāci saññā…pe….
‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, បុរិសោ សារត្ថិកោ សារគវេសី សារបរិយេសនំ ចរមានោ តិណ្ហំ កុឋារិំ 5 អាទាយ វនំ បវិសេយ្យ។ សោ តត្ថ បស្សេយ្យ មហន្តំ កទលិក្ខន្ធំ ឧជុំ នវំ អកុក្កុកជាតំ 6។ តមេនំ មូលេ ឆិន្ទេយ្យ; មូលេ ឆេត្វា អគ្គេ ឆិន្ទេយ្យ, អគ្គេ ឆេត្វា បត្តវដ្ដិំ វិនិព្ភុជេយ្យ។ សោ តស្ស បត្តវដ្ដិំ វិនិព្ភុជន្តោ ផេគ្គុម្បិ នាធិគច្ឆេយ្យ, កុតោ សារំ! តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ បស្សេយ្យ និជ្ឈាយេយ្យ យោនិសោ ឧបបរិក្ខេយ្យ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, អសារកញ្ញេវ ខាយេយ្យ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, កទលិក្ខន្ធេ សារោ? ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យេ កេចិ សង្ខារា អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា…បេ.… យេ ទូរេ សន្តិកេ វា តំ ភិក្ខុ បស្សតិ និជ្ឈាយតិ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតិ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយតិ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយតិ, អសារកញ្ញេវ ខាយតិ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, សង្ខារេសុ សារោ?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ 7 ādāya vanaṃ paviseyya. So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ 8. Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya. So tassa pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ! Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, kadalikkhandhe sāro? Evameva kho, bhikkhave, ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā…pe… ye dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, saṅkhāresu sāro?
‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, មាយាការោ វា មាយាការន្តេវាសី វា ចតុមហាបថេ 9 មាយំ វិទំសេយ្យ។ តមេនំ ចក្ខុមា បុរិសោ បស្សេយ្យ និជ្ឈាយេយ្យ យោនិសោ ឧបបរិក្ខេយ្យ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយេយ្យ, អសារកញ្ញេវ ខាយេយ្យ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, មាយាយ សារោ? ឯវមេវ ខោ, ភិក្ខវេ, យំ កិញ្ចិ វិញ្ញាណំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ…បេ.… យំ ទូរេ សន្តិកេ វា, តំ ភិក្ខុ បស្សតិ និជ្ឈាយតិ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតិ។ តស្ស តំ បស្សតោ និជ្ឈាយតោ យោនិសោ ឧបបរិក្ខតោ រិត្តកញ្ញេវ ខាយតិ, តុច្ឆកញ្ញេវ ខាយតិ, អសារកញ្ញេវ ខាយតិ។ កិញ្ហិ សិយា, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណេ សារោ?
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, māyākāro vā māyākārantevāsī vā catumahāpathe 10 māyaṃ vidaṃseyya. Tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya, tucchakaññeva khāyeyya, asārakaññeva khāyeyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, māyāya sāro? Evameva kho, bhikkhave, yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati. Tassa taṃ passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, asārakaññeva khāyati. Kiñhi siyā, bhikkhave, viññāṇe sāro?
‘‘ឯវំ បស្សំ, ភិក្ខវេ, សុតវា អរិយសាវកោ រូបស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, វេទនាយបិ… សញ្ញាយបិ… សង្ខារេសុបិ … វិញ្ញាណស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ។ និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជតិ; វិរាគា វិមុច្ចតិ។ វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ ហោតិ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតិ’’។
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi… saññāyapi… saṅkhāresupi … viññāṇasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti’’.
ឥទមវោច ភគវា។ ឥទំ វត្វាន សុគតោ អថាបរំ ឯតទវោច សត្ថា –
Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
មរីចិកូបមា សញ្ញា, សង្ខារា កទលូបមា;
Marīcikūpamā saññā, saṅkhārā kadalūpamā;
មាយូបមញ្ច វិញ្ញាណំ, ទេសិតាទិច្ចពន្ធុនា។
Māyūpamañca viññāṇaṃ, desitādiccabandhunā.
‘‘យថា យថា និជ្ឈាយតិ, យោនិសោ ឧបបរិក្ខតិ;
‘‘Yathā yathā nijjhāyati, yoniso upaparikkhati;
រិត្តកំ តុច្ឆកំ ហោតិ, យោ នំ បស្សតិ យោនិសោ។
Rittakaṃ tucchakaṃ hoti, yo naṃ passati yoniso.
‘‘ឥមញ្ច កាយំ អារព្ភ, ភូរិបញ្ញេន ទេសិតំ;
‘‘Imañca kāyaṃ ārabbha, bhūripaññena desitaṃ;
‘‘អាយុ ឧស្មា ច វិញ្ញាណំ, យទា កាយំ ជហន្តិមំ;
‘‘Āyu usmā ca viññāṇaṃ, yadā kāyaṃ jahantimaṃ;
‘‘ឯតាទិសាយំ សន្តានោ, មាយាយំ ពាលលាបិនី;
‘‘Etādisāyaṃ santāno, māyāyaṃ bālalāpinī;
វធកោ ឯស អក្ខាតោ, សារោ ឯត្ថ ន វិជ្ជតិ។
Vadhako esa akkhāto, sāro ettha na vijjati.
‘‘ឯវំ ខន្ធេ អវេក្ខេយ្យ, ភិក្ខុ អារទ្ធវីរិយោ;
‘‘Evaṃ khandhe avekkheyya, bhikkhu āraddhavīriyo;
ទិវា វា យទិ វា រត្តិំ, សម្បជានោ បដិស្សតោ។
Divā vā yadi vā rattiṃ, sampajāno paṭissato.
‘‘ជហេយ្យ សព្ពសំយោគំ, ករេយ្យ សរណត្តនោ;
‘‘Jaheyya sabbasaṃyogaṃ, kareyya saraṇattano;
ចរេយ្យាទិត្តសីសោវ, បត្ថយំ អច្ចុតំ បទ’’ន្តិ។ តតិយំ;
Careyyādittasīsova, patthayaṃ accutaṃ pada’’nti. tatiyaṃ;
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
