Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
౩. ఫేణపిణ్డూపమసుత్తవణ్ణనా
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
౯౫. తతియే గఙ్గాయ నదియా తీరేతి అయుజ్ఝపురవాసినో అపరిమాణభిక్ఖుపరివారం చారికం చరమానం తథాగతం అత్తనో నగరం సమ్పత్తం దిస్వా ఏకస్మిం గఙ్గాయ నివత్తనట్ఠానే మహావనసణ్డమణ్డితప్పదేసే సత్థు విహారం కత్వా అదంసు. భగవా తత్థ విహరతి. తం సన్ధాయ వుత్తం ‘‘గఙ్గాయ నదియా తీరే’’తి. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసీతి తస్మిం విహారే వసన్తో భగవా సాయన్హసమయం గన్ధకుటితో నిక్ఖమిత్వా గఙ్గాతీరే పఞ్ఞత్తవరబుద్ధాసనే నిసిన్నో గఙ్గాయ నదియా ఆగచ్ఛన్తం మహన్తం ఫేణపిణ్డం దిస్వా, ‘‘మమ సాసనే పఞ్చక్ఖన్ధనిస్సితం ఏకం ధమ్మం కథేస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా పరివారేత్వా నిసిన్నే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి.
95. Tatiye gaṅgāya nadiyā tīreti ayujjhapuravāsino aparimāṇabhikkhuparivāraṃ cārikaṃ caramānaṃ tathāgataṃ attano nagaraṃ sampattaṃ disvā ekasmiṃ gaṅgāya nivattanaṭṭhāne mahāvanasaṇḍamaṇḍitappadese satthu vihāraṃ katvā adaṃsu. Bhagavā tattha viharati. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘gaṅgāya nadiyā tīre’’ti. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesīti tasmiṃ vihāre vasanto bhagavā sāyanhasamayaṃ gandhakuṭito nikkhamitvā gaṅgātīre paññattavarabuddhāsane nisinno gaṅgāya nadiyā āgacchantaṃ mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ disvā, ‘‘mama sāsane pañcakkhandhanissitaṃ ekaṃ dhammaṃ kathessāmī’’ti cintetvā parivāretvā nisinne bhikkhū āmantesi.
మహన్తం ఫేణపిణ్డన్తి ఉట్ఠానుట్ఠానే బదరపక్కప్పమాణతో పట్ఠాయ అనుసోతాగమనేన అనుపుబ్బేన పవడ్ఢిత్వా పబ్బతకూటమత్తం జాతం, యత్థ ఉదకసప్పాదయో అనేకపాణయో నివసన్తి, ఏవరూపం మహన్తం ఫేణపిణ్డం. ఆవహేయ్యాతి ఆహరేయ్య. సో పనాయం ఫేణపిణ్డో ఉట్ఠితట్ఠానేపి భిజ్జతి , థోకం గన్త్వాపి, ఏకద్వియోజనాదివసేన దూరం గన్త్వాపి, అన్తరా పన అభిజ్జన్తోపి మహాసముద్దం పత్వా అవస్సమేవ భిజ్జతి. నిజ్ఝాయేయ్యాతి ఓలోకేయ్య. యోనిసో ఉపపరిక్ఖేయ్యాతి కారణేన ఉపపరిక్ఖేయ్య. కిఞ్హి సియా, భిక్ఖవే, ఫేణపిణ్డే సారోతి, భిక్ఖవే, ఫేణపిణ్డమ్హి సారో నామ కిం భవేయ్య? విలీయిత్వా విద్ధంసేయ్యేవ.
Mahantaṃpheṇapiṇḍanti uṭṭhānuṭṭhāne badarapakkappamāṇato paṭṭhāya anusotāgamanena anupubbena pavaḍḍhitvā pabbatakūṭamattaṃ jātaṃ, yattha udakasappādayo anekapāṇayo nivasanti, evarūpaṃ mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ. Āvaheyyāti āhareyya. So panāyaṃ pheṇapiṇḍo uṭṭhitaṭṭhānepi bhijjati , thokaṃ gantvāpi, ekadviyojanādivasena dūraṃ gantvāpi, antarā pana abhijjantopi mahāsamuddaṃ patvā avassameva bhijjati. Nijjhāyeyyāti olokeyya. Yoniso upaparikkheyyāti kāraṇena upaparikkheyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, pheṇapiṇḍe sāroti, bhikkhave, pheṇapiṇḍamhi sāro nāma kiṃ bhaveyya? Vilīyitvā viddhaṃseyyeva.
ఏవమేవ ఖోతి యథా ఫేణపిణ్డో నిస్సారో, ఏవం రూపమ్పి నిచ్చసారధువసారఅత్తసారవిరహేన నిస్సారమేవ. యథా చ సో ‘‘ఇమినా పత్తం వా థాలకం వా కరిస్సామీ’’తి గహేతుం న సక్కా, గహితోపి తమత్థం న సాధేతి, భిజ్జతి ఏవ, ఏవం రూపమ్పి నిచ్చన్తి వా ధువన్తి వా అహన్తి వా మమన్తి వా గహేతుం న సక్కా, గహితమ్పి న తథా తిట్ఠతి, అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తా అసుభఞ్ఞేవ హోతీతి ఏవం ఫేణపిణ్డసదిసమేవ హోతి. యథా వా పన ఫేణపిణ్డో ఛిద్దావఛిద్దో అనేకసన్ధిఘటితో బహూనం ఉదకసప్పాదీనం పాణానం ఆవాసో, ఏవం రూపమ్పి ఛిద్దావఛిద్దం అనేకసన్ధిఘటితం, కులవసేనేవేత్థ అసీతి కిమికులాని వసన్తి, తదేవ తేసం సూతిఘరమ్పి వచ్చకుటిపి గిలానసాలాపి సుసానమ్పి, న తే అఞ్ఞత్థ గన్త్వా గబ్భవుట్ఠానాదీని కరోన్తి, ఏవమ్పి ఫేణపిణ్డసదిసం.
Evamevakhoti yathā pheṇapiṇḍo nissāro, evaṃ rūpampi niccasāradhuvasāraattasāravirahena nissārameva. Yathā ca so ‘‘iminā pattaṃ vā thālakaṃ vā karissāmī’’ti gahetuṃ na sakkā, gahitopi tamatthaṃ na sādheti, bhijjati eva, evaṃ rūpampi niccanti vā dhuvanti vā ahanti vā mamanti vā gahetuṃ na sakkā, gahitampi na tathā tiṭṭhati, aniccaṃ dukkhaṃ anattā asubhaññeva hotīti evaṃ pheṇapiṇḍasadisameva hoti. Yathā vā pana pheṇapiṇḍo chiddāvachiddo anekasandhighaṭito bahūnaṃ udakasappādīnaṃ pāṇānaṃ āvāso, evaṃ rūpampi chiddāvachiddaṃ anekasandhighaṭitaṃ, kulavasenevettha asīti kimikulāni vasanti, tadeva tesaṃ sūtigharampi vaccakuṭipi gilānasālāpi susānampi, na te aññattha gantvā gabbhavuṭṭhānādīni karonti, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ.
యథా చ ఫేణపిణ్డో ఆదితో బదరపక్కమత్తో హుత్వా అనుపుబ్బేన పబ్బతకూటమత్తోపి హోతి, ఏవం రూపమ్పి ఆదితో కలలమత్తం హుత్వా అనుపుబ్బేన బ్యామమత్తమ్పి గోమహింసహత్థిఆదీనం వసేన పబ్బతకూటాదిమత్తం హోతి మచ్ఛకచ్ఛపాదీనం వసేన అనేకయోజనసతపమాణమ్పి, ఏవమ్పి ఫేణపిణ్డసదిసం. యథా చ ఫేణపిణ్డో ఉట్ఠితమత్తోపి భిజ్జతి, థోకం గన్త్వాపి, దూరం గన్త్వాపి, సముద్దం పత్వా పన అవస్సమేవ భిజ్జతి, ఏవమేవం రూపమ్పి కలలభావేపి భిజ్జతి అబ్బుదాదిభావేపి, అన్తరా పన అభిజ్జమానమ్పి వస్ససతాయుకానం వస్ససతం పత్వా అవస్సమేవ భిజ్జతి, మరణముఖే చుణ్ణవిచుణ్ణం హోతి, ఏవమ్పి ఫేణపిణ్డసదిసం.
Yathā ca pheṇapiṇḍo ādito badarapakkamatto hutvā anupubbena pabbatakūṭamattopi hoti, evaṃ rūpampi ādito kalalamattaṃ hutvā anupubbena byāmamattampi gomahiṃsahatthiādīnaṃ vasena pabbatakūṭādimattaṃ hoti macchakacchapādīnaṃ vasena anekayojanasatapamāṇampi, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ. Yathā ca pheṇapiṇḍo uṭṭhitamattopi bhijjati, thokaṃ gantvāpi, dūraṃ gantvāpi, samuddaṃ patvā pana avassameva bhijjati, evamevaṃ rūpampi kalalabhāvepi bhijjati abbudādibhāvepi, antarā pana abhijjamānampi vassasatāyukānaṃ vassasataṃ patvā avassameva bhijjati, maraṇamukhe cuṇṇavicuṇṇaṃ hoti, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ.
కిఞ్హి సియా, భిక్ఖవే, వేదనాయ సారోతిఆదీసు వేదనాదీనం పుబ్బుళాదీహి ఏవం సదిసతా వేదితబ్బా. యథా హి పుబ్బుళో అసారో ఏవం వేదనాపి. యథా చ సో అబలో అగయ్హూపగో, న సక్కా తం గహేత్వా ఫలకం వా ఆసనం వా కాతుం, గహితోపి భిజ్జతేవ, ఏవం వేదనాపి అబలా అగయ్హూపగా, న సక్కా నిచ్చాతి వా ధువాతి వా గహేతుం, గహితాపి న తథా తిట్ఠతి, ఏవం అగయ్హూపగతాయపి వేదనా పుబ్బుళసదిసా. యథా పన తస్మిం తస్మిం ఉదకబిన్దుమ్హి పుబ్బుళో ఉప్పజ్జతి చేవ భిజ్జతి చ, న చిరట్ఠితికో హోతి, ఏవం వేదనాపి ఉప్పజ్జతి చేవ భిజ్జతి చ, న చిరట్ఠితికా హోతి. ఏకచ్ఛరక్ఖణే కోటిసతసహస్ససఙ్ఖా ఉప్పజ్జిత్వా నిరుజ్ఝతి. యథా చ పుబ్బుళో ఉదకతలం, ఉదకబిన్దుం, ఉదకజల్లం, సఙ్కడ్ఢిత్వా పుటం కత్వా గహణవాతఞ్చాతి చత్తారి కారణాని పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి, ఏవం వేదనాపి వత్థుం ఆరమ్మణం కిలేసజల్లం ఫస్ససఙ్ఘట్టనఞ్చాతి చత్తారి కారణాని పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి. ఏవమ్పి వేదనా పుబ్బుళసదిసా.
Kiñhisiyā, bhikkhave, vedanāya sārotiādīsu vedanādīnaṃ pubbuḷādīhi evaṃ sadisatā veditabbā. Yathā hi pubbuḷo asāro evaṃ vedanāpi. Yathā ca so abalo agayhūpago, na sakkā taṃ gahetvā phalakaṃ vā āsanaṃ vā kātuṃ, gahitopi bhijjateva, evaṃ vedanāpi abalā agayhūpagā, na sakkā niccāti vā dhuvāti vā gahetuṃ, gahitāpi na tathā tiṭṭhati, evaṃ agayhūpagatāyapi vedanā pubbuḷasadisā. Yathā pana tasmiṃ tasmiṃ udakabindumhi pubbuḷo uppajjati ceva bhijjati ca, na ciraṭṭhitiko hoti, evaṃ vedanāpi uppajjati ceva bhijjati ca, na ciraṭṭhitikā hoti. Ekaccharakkhaṇe koṭisatasahassasaṅkhā uppajjitvā nirujjhati. Yathā ca pubbuḷo udakatalaṃ, udakabinduṃ, udakajallaṃ, saṅkaḍḍhitvā puṭaṃ katvā gahaṇavātañcāti cattāri kāraṇāni paṭicca uppajjati, evaṃ vedanāpi vatthuṃ ārammaṇaṃ kilesajallaṃ phassasaṅghaṭṭanañcāti cattāri kāraṇāni paṭicca uppajjati. Evampi vedanā pubbuḷasadisā.
సఞ్ఞాపి అసారకట్ఠేన మరీచిసదిసా. తథా అగయ్హూపగట్ఠేన. న హి సక్కా తం గహేత్వా పివితుం వా న్హాయితుం వా భాజనం వా పూరేతుం. అపిచ యథా మరీచి విప్ఫన్దతి, సఞ్జాతూమివేగా వియ ఖాయతి, ఏవం నీలసఞ్ఞాదిభేదా సఞ్ఞాపి నీలాదిఅనుభవనత్థాయ ఫన్దతి విప్ఫన్దతి. యథా చ మరీచి మహాజనం విప్పలమ్భేతి ‘‘పుణ్ణవాపి వియ పుణ్ణనదీ వియ దిస్సతీ’’తి వదాపేతి, ఏవం సఞ్ఞాపి విప్పలమ్భేతి, ‘‘ఇదం నీలకం సుభం సుఖం నిచ్చ’’న్తి వదాపేతి. పీతకాదీసుపి ఏసేవ నయో. ఏవం సఞ్ఞా విప్పలమ్భనేనాపి మరీచిసదిసా.
Saññāpi asārakaṭṭhena marīcisadisā. Tathā agayhūpagaṭṭhena. Na hi sakkā taṃ gahetvā pivituṃ vā nhāyituṃ vā bhājanaṃ vā pūretuṃ. Apica yathā marīci vipphandati, sañjātūmivegā viya khāyati, evaṃ nīlasaññādibhedā saññāpi nīlādianubhavanatthāya phandati vipphandati. Yathā ca marīci mahājanaṃ vippalambheti ‘‘puṇṇavāpi viya puṇṇanadī viya dissatī’’ti vadāpeti, evaṃ saññāpi vippalambheti, ‘‘idaṃ nīlakaṃ subhaṃ sukhaṃ nicca’’nti vadāpeti. Pītakādīsupi eseva nayo. Evaṃ saññā vippalambhanenāpi marīcisadisā.
అకుక్కుకజాతన్తి అన్తో అసఞ్జాతఘనదణ్డకం. సఙ్ఖారాపి అసారకట్ఠేన కదలిక్ఖన్ధసదిసా, తథా అగయ్హూపగట్ఠేన . యథేవ హి కదలిక్ఖన్ధతో కిఞ్చి గహేత్వా న సక్కా గోపానసిఆదీనం అత్థాయ ఉపనేతుం, ఉపనీతమ్పి న తథా హోతి, ఏవం సఙ్ఖారాపి న సక్కా నిచ్చాదివసేన గహేతుం, గహితాపి న తథా హోన్తి. యథా చ కదలిక్ఖన్ధో బహుపత్తవట్టిసమోధానో హోతి, ఏవం సఙ్ఖారక్ఖన్ధో బహుధమ్మసమోధానో. యథా చ కదలిక్ఖన్ధో నానాలక్ఖణో. అఞ్ఞోయేవ హి బాహిరాయ పత్తవట్టియా వణ్ణో, అఞ్ఞో తతో అబ్భన్తరఅబ్భన్తరానం, ఏవమేవ సఙ్ఖారక్ఖన్ధేపి అఞ్ఞదేవ ఫస్సస్స లక్ఖణం, అఞ్ఞా చేతనాదీనం, సమోధానేత్వా పన సఙ్ఖారక్ఖన్ధోవ వుచ్చతీతి ఏవమ్పి సఙ్ఖారక్ఖన్ధో కదలిక్ఖన్ధసదిసో.
Akukkukajātanti anto asañjātaghanadaṇḍakaṃ. Saṅkhārāpi asārakaṭṭhena kadalikkhandhasadisā, tathā agayhūpagaṭṭhena . Yatheva hi kadalikkhandhato kiñci gahetvā na sakkā gopānasiādīnaṃ atthāya upanetuṃ, upanītampi na tathā hoti, evaṃ saṅkhārāpi na sakkā niccādivasena gahetuṃ, gahitāpi na tathā honti. Yathā ca kadalikkhandho bahupattavaṭṭisamodhāno hoti, evaṃ saṅkhārakkhandho bahudhammasamodhāno. Yathā ca kadalikkhandho nānālakkhaṇo. Aññoyeva hi bāhirāya pattavaṭṭiyā vaṇṇo, añño tato abbhantaraabbhantarānaṃ, evameva saṅkhārakkhandhepi aññadeva phassassa lakkhaṇaṃ, aññā cetanādīnaṃ, samodhānetvā pana saṅkhārakkhandhova vuccatīti evampi saṅkhārakkhandho kadalikkhandhasadiso.
చక్ఖుమా పురిసోతి మంసచక్ఖునా చేవ పఞ్ఞాచక్ఖునా చాతి ద్వీహి చక్ఖూహి చక్ఖుమా. మంసచక్ఖుమ్పి హిస్స పరిసుద్ధం వట్టతి అపగతపటలపిళకం, పఞ్ఞాచక్ఖుమ్పి అసారభావదస్సనసమత్థం. విఞ్ఞాణమ్పి అసారకట్ఠేన మాయాసదిసం, తథా అగయ్హూపగట్ఠేన. యథా చ మాయా ఇత్తరా లహుపచ్చుపట్ఠానా, ఏవం విఞ్ఞాణం. తఞ్హి తతోపి ఇత్తరతరఞ్చేవ లహుపచ్చుపట్ఠానతరఞ్చ. తేనేవ హి చిత్తేన పురిసో ఆగతో వియ గతో వియ ఠితో వియ నిసిన్నో వియ హోతి. అఞ్ఞదేవ చ ఆగమనకాలే చిత్తం, అఞ్ఞం గమనకాలాదీసు. ఏవమ్పి విఞ్ఞాణం మాయాసదిసం. మాయా చ మహాజనం వఞ్చేతి, యంకిఞ్చిదేవ ‘‘ఇదం సువణ్ణం రజతం ముత్తా’’తి గాహాపేతి, విఞ్ఞాణమ్పి మహాజనం వఞ్చేతి. తేనేవ హి చిత్తేన ఆగచ్ఛన్తం వియ గచ్ఛన్తం వియ ఠితం వియ నిసిన్నం వియ కత్వా గాహాపేతి. అఞ్ఞదేవ చ ఆగమనే చిత్తం, అఞ్ఞం గమనాదీసు. ఏవమ్పి విఞ్ఞాణం మాయాసదిసం.
Cakkhumā purisoti maṃsacakkhunā ceva paññācakkhunā cāti dvīhi cakkhūhi cakkhumā. Maṃsacakkhumpi hissa parisuddhaṃ vaṭṭati apagatapaṭalapiḷakaṃ, paññācakkhumpi asārabhāvadassanasamatthaṃ. Viññāṇampi asārakaṭṭhena māyāsadisaṃ, tathā agayhūpagaṭṭhena. Yathā ca māyā ittarā lahupaccupaṭṭhānā, evaṃ viññāṇaṃ. Tañhi tatopi ittaratarañceva lahupaccupaṭṭhānatarañca. Teneva hi cittena puriso āgato viya gato viya ṭhito viya nisinno viya hoti. Aññadeva ca āgamanakāle cittaṃ, aññaṃ gamanakālādīsu. Evampi viññāṇaṃ māyāsadisaṃ. Māyā ca mahājanaṃ vañceti, yaṃkiñcideva ‘‘idaṃ suvaṇṇaṃ rajataṃ muttā’’ti gāhāpeti, viññāṇampi mahājanaṃ vañceti. Teneva hi cittena āgacchantaṃ viya gacchantaṃ viya ṭhitaṃ viya nisinnaṃ viya katvā gāhāpeti. Aññadeva ca āgamane cittaṃ, aññaṃ gamanādīsu. Evampi viññāṇaṃ māyāsadisaṃ.
భూరిపఞ్ఞేనాతి సణ్హపఞ్ఞేన చేవ విపులవిత్థతపఞ్ఞేన చ. ఆయూతి జీవితిన్ద్రియం. ఉస్మాతి కమ్మజతేజోధాతు. పరభత్తన్తి నానావిధానం కిమిగణాదీనం భత్తం హుత్వా. ఏతాదిసాయం సన్తానోతి ఏతాదిసీ అయం పవేణీ మతకస్స యావ సుసానా ఘట్టీయతీతి. మాయాయం బాలలాపినీతి య్వాయం విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో నామ, అయం బాలమహాజనలపాపనికమాయా నామ. వధకోతి ద్వీహి కారణేహి అయం ఖన్ధసఙ్ఖాతో వధకో అఞ్ఞమఞ్ఞఘాతనేనపి, ఖన్ధేసు సతి వధో పఞ్ఞాయతీతిపి. ఏకా హి పథవీధాతు భిజ్జమానా సేసధాతుయో గహేత్వావ భిజ్జతి, తథా ఆపోధాతుఆదయో. రూపక్ఖన్ధో చ భిజ్జమానో అరూపక్ఖన్ధే గహేత్వావ భిజ్జతి, తథా అరూపక్ఖన్ధేసు వేదనాదయో సఞ్ఞాదికే. చత్తారోపి చేతే వత్థురూపన్తి ఏవం అఞ్ఞమఞ్ఞవధనేనేత్థ వధకతా వేదితబ్బా. ఖన్ధేసు పన సతి వధబన్ధనచ్ఛేదాదీని సమ్భవన్తి, ఏవం ఏతేసు సతి వధభావతోపి వధకతా వేదితబ్బా. సబ్బసంయోగన్తి సబ్బం దసవిధమ్పి సంయోజనం. అచ్చుతం పదన్తి నిబ్బానం. తతియం.
Bhūripaññenāti saṇhapaññena ceva vipulavitthatapaññena ca. Āyūti jīvitindriyaṃ. Usmāti kammajatejodhātu. Parabhattanti nānāvidhānaṃ kimigaṇādīnaṃ bhattaṃ hutvā. Etādisāyaṃ santānoti etādisī ayaṃ paveṇī matakassa yāva susānā ghaṭṭīyatīti. Māyāyaṃ bālalāpinīti yvāyaṃ viññāṇakkhandho nāma, ayaṃ bālamahājanalapāpanikamāyā nāma. Vadhakoti dvīhi kāraṇehi ayaṃ khandhasaṅkhāto vadhako aññamaññaghātanenapi, khandhesu sati vadho paññāyatītipi. Ekā hi pathavīdhātu bhijjamānā sesadhātuyo gahetvāva bhijjati, tathā āpodhātuādayo. Rūpakkhandho ca bhijjamāno arūpakkhandhe gahetvāva bhijjati, tathā arūpakkhandhesu vedanādayo saññādike. Cattāropi cete vatthurūpanti evaṃ aññamaññavadhanenettha vadhakatā veditabbā. Khandhesu pana sati vadhabandhanacchedādīni sambhavanti, evaṃ etesu sati vadhabhāvatopi vadhakatā veditabbā. Sabbasaṃyoganti sabbaṃ dasavidhampi saṃyojanaṃ. Accutaṃ padanti nibbānaṃ. Tatiyaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౩. ఫేణపిణ్డూపమసుత్తం • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౩. ఫేణపిణ్డూపమసుత్తవణ్ణనా • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā