| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តវណ្ណនា
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
៩៥. កេនចិ ការណេន យុជ្ឈិត្វា គហេតុំ ន សក្កាតិ អយុជ្ឈា នាម។ និវត្តនដ្ឋានេតិ ឧទកប្បវាហស្ស និវត្តិតដ្ឋានេ។
95. Kenaci kāraṇena yujjhitvā gahetuṃ na sakkāti ayujjhā nāma. Nivattanaṭṭhāneti udakappavāhassa nivattitaṭṭhāne.
អនុសោតាគមនេតិ អនុសោតំ អាគមនហេតុ, ‘‘អនុសោតាគមនេនា’’តិ វា បាឋោ។ អនុបុព្ពេន បវឌ្ឍិត្វាតិ តត្ថ តត្ថ ឧដ្ឋិតានំ ខុទ្ទកមហន្តានំ ផេណបិណ្ឌានំ សំសគ្គេន បការតោ វុទ្ធិំ បត្វា។ អាវហេយ្យាតិ អានេត្វា វហេយ្យ។ ការណេន ឧបបរិក្ខេយ្យាតិ ញាណេន វីមំសេយ្យ។ ‘‘សារោ នាម កិំ ភវេយ្យា’’តិ វត្វា សព្ពសោ តទភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘វិលីយិត្វា វិទ្ធំសេយ្យេវា’’តិ អាហ។ តេន រូបម្បិ និស្សារតាយ ភិជ្ជតេវាតិ ទស្សេតិ។ យថា ហិ អនិច្ចតាយ អសារតាសិទ្ធិ, ឯវំ អសារតាយបិ អនិច្ចតាសិទ្ធីតិ អនិច្ចតាយ ឯវ និច្ចសារំ ថិរភាវសារំ ធុវសារំ សាមីនិវាសីការកភូតស្ស អត្តនោ វសេ បវត្តនម្បេត្ថ នត្ថីតិ អាហ ‘‘រូបម្បិ…បេ.… និស្សារមេវា’’តិ។ សោតិ ផេណបិណ្ឌោ។ គហិតោបិ ឧបាយេន តមត្ថំ ន សាធេតិ អនរហត្តា។ អនេកសន្ធិឃដិតោ តថា តថា ឃដិតោ ហុត្វា។
Anusotāgamaneti anusotaṃ āgamanahetu, ‘‘anusotāgamanenā’’ti vā pāṭho. Anupubbena pavaḍḍhitvāti tattha tattha uṭṭhitānaṃ khuddakamahantānaṃ pheṇapiṇḍānaṃ saṃsaggena pakārato vuddhiṃ patvā. Āvaheyyāti ānetvā vaheyya. Kāraṇena upaparikkheyyāti ñāṇena vīmaṃseyya. ‘‘Sāro nāma kiṃ bhaveyyā’’ti vatvā sabbaso tadabhāvaṃ dassento ‘‘vilīyitvā viddhaṃseyyevā’’ti āha. Tena rūpampi nissāratāya bhijjatevāti dasseti. Yathā hi aniccatāya asāratāsiddhi, evaṃ asāratāyapi aniccatāsiddhīti aniccatāya eva niccasāraṃ thirabhāvasāraṃ dhuvasāraṃ sāmīnivāsīkārakabhūtassa attano vase pavattanampettha natthīti āha ‘‘rūpampi…pe… nissāramevā’’ti. Soti pheṇapiṇḍo. Gahitopi upāyena tamatthaṃ na sādheti anarahattā. Anekasandhighaṭito tathā tathā ghaṭito hutvā.
ព្យាមមត្តម្បិ ឯតរហិ មនុស្សានំ វសេន។ អវស្សមេវ ភិជ្ជតិ តរង្គព្ភាហតំ ហុត្វា។
Byāmamattampi etarahi manussānaṃ vasena. Avassameva bhijjati taraṅgabbhāhataṃ hutvā.
តស្មិំ តស្មិំ ឧទកពិន្ទុម្ហិ បតិតេ។ ឧទកតលន្តិ ឧទកបិដ្ឋិំ។ អញ្ញតោ បតន្តំ ឧទកពិន្ទុំ។ ឧទកជល្លន្តិ សន្តានកំ ហុត្វា ឋិតំ ឧទកមលំ។ តញ្ហិ សំកឌ្ឍិត្វា តតោ ឧទកំ បុដំ ករោតិ, តស្មិំ បុដេ បុព្ពុឡសមញ្ញា។ វត្ថុន្តិ ចក្ខាទិវត្ថុំ។ អារម្មណន្តិ រូបាទិអារម្មណំ។ កិលេសជល្លន្តិ បុរិមសិទ្ធំ, បដិលព្ភមានំ វា កិលេសមលំ។ ផស្សសង្ឃដ្ដនន្តិ ផស្សសមោធានំ។ បុព្ពុឡសទិសា មុហុត្តរមណីយតាយ។ យស្មា ឃម្មកាលេ សូរិយាតបសន្តាបាភិនិព្ពត្តរស្មិជាលនិបាតេ តាទិសេ ភូមិបទេសេ ឥតោ ចិតោ សមុគ្គតវាតវេគសមុទ្ធដវិរុឡ្ហសង្ខាតេសុ បរិព្ភមន្តេសុ អណុបរមាណុតជ្ជារិប្បការេសុ ភូតសង្ឃាតេសុ មរីចិសមញ្ញា, តស្មា សព្ពសោ សារវិរហិតាតិ វុត្តំ ‘‘សញ្ញាបិ អសារកដ្ឋេន មរីចិសទិសា’’តិ។ យស្មា ច បស្សន្តានំ យេភុយ្យេន ឧទកាការេន ខាយតិ, តស្មា ‘‘គហេត្វា បិវិតុំ វា’’តិអាទិ វុត្តំ។ នីលាទិអនុភវនត្ថាយាតិ នីលាទិអារម្មណស្ស អនុភវនត្ថាយ។ ផន្ទតីតិ ផន្ទនាការប្បត្តា វិយ ហោតិ អប្បហីនតណ្ហស្ស បុគ្គលស្ស។ វិប្បលម្ភេតិ អប្បហីនវិបល្លាសំ បុគ្គលំ។ តេនាហ ‘‘ឥទំ នីលក’’ន្តិអាទិ។ សញ្ញាវិបល្លាសតោ ហិ ចិត្តវិបល្លាសោ, តតោ ទិដ្ឋិវិបល្លាសោតិ។ វិប្បលម្ភនេនាតិ វិប្បការវសេនេវ អារម្មណស្ស លម្ភនេន។ វិប្បការវសេន ហិ ឯតំ លម្ភនំ, យទិទំ អនុទកមេវ ឧទកំ កត្វា ទស្សនំ អនគរមេវ នគរំ កត្វា គន្ធព្ពនាដកាទិទស្សនំ។
Tasmiṃ tasmiṃ udakabindumhi patite. Udakatalanti udakapiṭṭhiṃ. Aññato patantaṃ udakabinduṃ. Udakajallanti santānakaṃ hutvā ṭhitaṃ udakamalaṃ. Tañhi saṃkaḍḍhitvā tato udakaṃ puṭaṃ karoti, tasmiṃ puṭe pubbuḷasamaññā. Vatthunti cakkhādivatthuṃ. Ārammaṇanti rūpādiārammaṇaṃ. Kilesajallanti purimasiddhaṃ, paṭilabbhamānaṃ vā kilesamalaṃ. Phassasaṅghaṭṭananti phassasamodhānaṃ. Pubbuḷasadisā muhuttaramaṇīyatāya. Yasmā ghammakāle sūriyātapasantāpābhinibbattarasmijālanipāte tādise bhūmipadese ito cito samuggatavātavegasamuddhaṭaviruḷhasaṅkhātesu paribbhamantesu aṇuparamāṇutajjārippakāresu bhūtasaṅghātesu marīcisamaññā, tasmā sabbaso sāravirahitāti vuttaṃ ‘‘saññāpi asārakaṭṭhena marīcisadisā’’ti. Yasmā ca passantānaṃ yebhuyyena udakākārena khāyati, tasmā ‘‘gahetvā pivituṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Nīlādianubhavanatthāyāti nīlādiārammaṇassa anubhavanatthāya. Phandatīti phandanākārappattā viya hoti appahīnataṇhassa puggalassa. Vippalambheti appahīnavipallāsaṃ puggalaṃ. Tenāha ‘‘idaṃ nīlaka’’ntiādi. Saññāvipallāsato hi cittavipallāso, tato diṭṭhivipallāsoti. Vippalambhanenāti vippakāravaseneva ārammaṇassa lambhanena. Vippakāravasena hi etaṃ lambhanaṃ, yadidaṃ anudakameva udakaṃ katvā dassanaṃ anagarameva nagaraṃ katvā gandhabbanāṭakādidassanaṃ.
កុក្កុកំ វុច្ចតិ កទលិក្ខន្ធស្ស សព្ពបត្តវដ្ដីនំ អព្ភន្តរេ ទណ្ឌកន្តិ អាហ ‘‘អកុក្កុកជាតន្តិ អន្តោ អសញ្ជាតឃនទណ្ឌក’’ន្តិ។ ន តថា ហោតីតិ យទត្ថាយ ឧបនីតំ, តទត្ថាយ ន ហោតិ។ នានាលក្ខណោតិ នានាសភាវោ។ សង្ខារក្ខន្ធោវាតិ ឯកោ សង្ខារក្ខន្ធោត្វេវ វុច្ចតិ។
Kukkukaṃ vuccati kadalikkhandhassa sabbapattavaṭṭīnaṃ abbhantare daṇḍakanti āha ‘‘akukkukajātanti anto asañjātaghanadaṇḍaka’’nti. Na tathā hotīti yadatthāya upanītaṃ, tadatthāya na hoti. Nānālakkhaṇoti nānāsabhāvo. Saṅkhārakkhandhovāti eko saṅkhārakkhandhotveva vuccati.
អស្សាតិ បុរិសស្ស។ អបគតបដលបិឡកន្តិ អបគតបដលទោសញ្ចេវ អបគតបិឡកទោសញ្ច។ អសារភាវទស្សនសមត្ថន្តិ អសារស្ស អសារភាវទស្សនសមត្ថំ។ ឥត្តរាតិ បរិត្តកាលា, ន ចិរដ្ឋិតិកា។ តេនាហ ‘‘លហុបច្ចុបដ្ឋានា’’តិ។ អញ្ញទេវ ច អាគមនកាលេ ចិត្តន្តិ ឥទញ្ច ឱឡារិកវសេនេវ វុត្តំ។ តថា ហិ ឯកច្ឆរក្ខណេ អនេកកោដិសតសហស្សសង្ខានិ ចិត្តានិ ឧប្បជ្ជិត្វា និរុជ្ឈន្តិ។ មាយាយ ទស្សិតំ រូបំ មាយាតិ វុត្តំ។ យំកិញ្ចិទេវ កបាលិដ្ឋកបាសាណវាលិកាទិំ។ វញ្ចេតីតិ អសុវណ្ណមេវ សុវណ្ណន្តិ, អមុត្តមេវ មុត្តាតិអាទិនា វញ្ចេតិ។ ននុ ច សញ្ញាបិ មរីចិ វិយ វិប្បលម្ភេតិ វញ្ចេតិ, ឥទម្បិ វិញ្ញាណំ មាយា វិយ វញ្ចេតីតិ កោ ឥមេសំ វិសេសោតិ? វចនត្ថោ នេសំ សាធារណោ។ តថាបិ សញ្ញា អនុទកំយេវ ឧទកំ កត្វា គាហាបេន្តី, អបុរិសញ្ញេវ បុរិសំ កត្វា គាហាបេន្តី វិប្បលម្ភនវសេន អប្បវិសយា, វិញ្ញាណំ បន យំ កិញ្ចិ អតំសភាវំ តំ កត្វា ទស្សេន្តី មាយា វិយ មហាវិសយា។ តេនាហ ‘‘យំកិញ្ចិទេវា’’តិអាទិ។ ឯវម្បីតិ អតិវិយ លហុបរិវត្តិភាវេនបិ មាយាសទិសន្តិ។
Assāti purisassa. Apagatapaṭalapiḷakanti apagatapaṭaladosañceva apagatapiḷakadosañca. Asārabhāvadassanasamatthanti asārassa asārabhāvadassanasamatthaṃ. Ittarāti parittakālā, na ciraṭṭhitikā. Tenāha ‘‘lahupaccupaṭṭhānā’’ti. Aññadeva ca āgamanakāle cittanti idañca oḷārikavaseneva vuttaṃ. Tathā hi ekaccharakkhaṇe anekakoṭisatasahassasaṅkhāni cittāni uppajjitvā nirujjhanti. Māyāya dassitaṃ rūpaṃ māyāti vuttaṃ. Yaṃkiñcideva kapāliṭṭhakapāsāṇavālikādiṃ. Vañcetīti asuvaṇṇameva suvaṇṇanti, amuttameva muttātiādinā vañceti. Nanu ca saññāpi marīci viya vippalambheti vañceti, idampi viññāṇaṃ māyā viya vañcetīti ko imesaṃ visesoti? Vacanattho nesaṃ sādhāraṇo. Tathāpi saññā anudakaṃyeva udakaṃ katvā gāhāpentī, apurisaññeva purisaṃ katvā gāhāpentī vippalambhanavasena appavisayā, viññāṇaṃ pana yaṃ kiñci ataṃsabhāvaṃ taṃ katvā dassentī māyā viya mahāvisayā. Tenāha ‘‘yaṃkiñcidevā’’tiādi. Evampīti ativiya lahuparivattibhāvenapi māyāsadisanti.
ទេសិតាតិ ឯវំ ទេសិតា ផេណបិណ្ឌាទិឧបមាហិ។
Desitāti evaṃ desitā pheṇapiṇḍādiupamāhi.
ភូរិ វុច្ចតិ បថវី, សណ្ហដ្ឋេន វិបុលដ្ឋេន ច ភូរិសទិសបញ្ញតាយ ភូរិបញ្ញោ។ តេនាហ ‘‘សណ្ហបញ្ញេន ចេវា’’តិអាទិ។ កិមិគណាទីនន្តិ អាទិ-សទ្ទេន អនេកគិជ្ឈាទិកេ សង្គណ្ហាតិ។ បវេណីតិ ធម្មបពន្ធោ។ ពាលលាបិនី ‘‘អហំ មមា’’តិអាទិនា។ សេសធាតុយោ គហេត្វាវ ភិជ្ជតិ ឯកុប្បាទេកនិរោធត្តា, វត្ថុរូបនិស្សយបច្ចយត្តា ‘‘អយ’’ន្តិ ន វិសុំ គហិតំ។ វធភាវតោតិ វធស្ស មរណស្ស អត្ថិភាវតោ។ សរណន្តិ បដិសរណំ។
Bhūri vuccati pathavī, saṇhaṭṭhena vipulaṭṭhena ca bhūrisadisapaññatāya bhūripañño. Tenāha ‘‘saṇhapaññena cevā’’tiādi. Kimigaṇādīnanti ādi-saddena anekagijjhādike saṅgaṇhāti. Paveṇīti dhammapabandho. Bālalāpinī ‘‘ahaṃ mamā’’tiādinā. Sesadhātuyo gahetvāva bhijjati ekuppādekanirodhattā, vatthurūpanissayapaccayattā ‘‘aya’’nti na visuṃ gahitaṃ. Vadhabhāvatoti vadhassa maraṇassa atthibhāvato. Saraṇanti paṭisaraṇaṃ.
ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តំ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ផេណបិណ្ឌូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
