| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੩. ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੂਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
੯੫. ਤਤਿਯੇ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇਤਿ ਅਯੁਜ੍ਝਪੁਰવਾਸਿਨੋ ਅਪਰਿਮਾਣਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨਂ ਤਥਾਗਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਮਹਾવਨਸਣ੍ਡਮਣ੍ਡਿਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਸਤ੍ਥੁ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਏਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ।
95. Tatiye gaṅgāya nadiyā tīreti ayujjhapuravāsino aparimāṇabhikkhuparivāraṃ cārikaṃ caramānaṃ tathāgataṃ attano nagaraṃ sampattaṃ disvā ekasmiṃ gaṅgāya nivattanaṭṭhāne mahāvanasaṇḍamaṇḍitappadese satthu vihāraṃ katvā adaṃsu. Bhagavā tattha viharati. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘gaṅgāya nadiyā tīre’’ti. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesīti tasmiṃ vihāre vasanto bhagavā sāyanhasamayaṃ gandhakuṭito nikkhamitvā gaṅgātīre paññattavarabuddhāsane nisinno gaṅgāya nadiyā āgacchantaṃ mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ disvā, ‘‘mama sāsane pañcakkhandhanissitaṃ ekaṃ dhammaṃ kathessāmī’’ti cintetvā parivāretvā nisinne bhikkhū āmantesi.
ਮਹਨ੍ਤਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨੁਟ੍ਠਾਨੇ ਬਦਰਪਕ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਸੋਤਾਗਮਨੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪવਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਮਤ੍ਤਂ ਜਾਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਉਦਕਸਪ੍ਪਾਦਯੋ ਅਨੇਕਪਾਣਯੋ ਨਿવਸਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਂ। ਆવਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹਰੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ , ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ, ਏਕਦ੍વਿਯੋਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਤ੍વਾ ਅવਸ੍ਸਮੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਜ੍ਝਾਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ। ਯੋਨਿਸੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ। ਕਿਞ੍ਹਿ ਸਿਯਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੇ ਸਾਰੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਮ੍ਹਿ ਸਾਰੋ ਨਾਮ ਕਿਂ ਭવੇਯ੍ਯ? વਿਲੀਯਿਤ੍વਾ વਿਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯੇવ।
Mahantaṃpheṇapiṇḍanti uṭṭhānuṭṭhāne badarapakkappamāṇato paṭṭhāya anusotāgamanena anupubbena pavaḍḍhitvā pabbatakūṭamattaṃ jātaṃ, yattha udakasappādayo anekapāṇayo nivasanti, evarūpaṃ mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ. Āvaheyyāti āhareyya. So panāyaṃ pheṇapiṇḍo uṭṭhitaṭṭhānepi bhijjati , thokaṃ gantvāpi, ekadviyojanādivasena dūraṃ gantvāpi, antarā pana abhijjantopi mahāsamuddaṃ patvā avassameva bhijjati. Nijjhāyeyyāti olokeyya. Yoniso upaparikkheyyāti kāraṇena upaparikkheyya. Kiñhi siyā, bhikkhave, pheṇapiṇḍe sāroti, bhikkhave, pheṇapiṇḍamhi sāro nāma kiṃ bhaveyya? Vilīyitvā viddhaṃseyyeva.
ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਯਥਾ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਨਿਸ੍ਸਾਰੋ, ਏવਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਧੁવਸਾਰਅਤ੍ਤਸਾਰવਿਰਹੇਨ ਨਿਸ੍ਸਾਰਮੇવ। ਯਥਾ ਚ ਸੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਥਾਲਕਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਗਹਿਤੋਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ, ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਏવ, ਏવਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਾ ਧੁવਨ੍ਤਿ વਾ ਅਹਨ੍ਤਿ વਾ ਮਮਨ੍ਤਿ વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਞ੍ਞੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਮੇવ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਛਿਦ੍ਦਾવਛਿਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਘਟਿਤੋ ਬਹੂਨਂ ਉਦਕਸਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਆવਾਸੋ, ਏવਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਛਿਦ੍ਦਾવਛਿਦ੍ਦਂ ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਘਟਿਤਂ, ਕੁਲવਸੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅਸੀਤਿ ਕਿਮਿਕੁਲਾਨਿ વਸਨ੍ਤਿ, ਤਦੇવ ਤੇਸਂ ਸੂਤਿਘਰਮ੍ਪਿ વਚ੍ਚਕੁਟਿਪਿ ਗਿਲਾਨਸਾਲਾਪਿ ਸੁਸਾਨਮ੍ਪਿ, ਨ ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ।
Evamevakhoti yathā pheṇapiṇḍo nissāro, evaṃ rūpampi niccasāradhuvasāraattasāravirahena nissārameva. Yathā ca so ‘‘iminā pattaṃ vā thālakaṃ vā karissāmī’’ti gahetuṃ na sakkā, gahitopi tamatthaṃ na sādheti, bhijjati eva, evaṃ rūpampi niccanti vā dhuvanti vā ahanti vā mamanti vā gahetuṃ na sakkā, gahitampi na tathā tiṭṭhati, aniccaṃ dukkhaṃ anattā asubhaññeva hotīti evaṃ pheṇapiṇḍasadisameva hoti. Yathā vā pana pheṇapiṇḍo chiddāvachiddo anekasandhighaṭito bahūnaṃ udakasappādīnaṃ pāṇānaṃ āvāso, evaṃ rūpampi chiddāvachiddaṃ anekasandhighaṭitaṃ, kulavasenevettha asīti kimikulāni vasanti, tadeva tesaṃ sūtigharampi vaccakuṭipi gilānasālāpi susānampi, na te aññattha gantvā gabbhavuṭṭhānādīni karonti, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ.
ਯਥਾ ਚ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਆਦਿਤੋ ਬਦਰਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਮਤ੍ਤੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤੋ ਕਲਲਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗੋਮਹਿਂਸਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ વਸੇਨ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਦਿਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਤਪਮਾਣਮ੍ਪਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ। ਯਥਾ ਚ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਿਤਮਤ੍ਤੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ, ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ, ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਤ੍વਾ ਪਨ ਅવਸ੍ਸਮੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਕਲਲਭਾવੇਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਾਦਿਭਾવੇਪਿ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਾਨਂ વਸ੍ਸਸਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅવਸ੍ਸਮੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਮਰਣਮੁਖੇ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ।
Yathā ca pheṇapiṇḍo ādito badarapakkamatto hutvā anupubbena pabbatakūṭamattopi hoti, evaṃ rūpampi ādito kalalamattaṃ hutvā anupubbena byāmamattampi gomahiṃsahatthiādīnaṃ vasena pabbatakūṭādimattaṃ hoti macchakacchapādīnaṃ vasena anekayojanasatapamāṇampi, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ. Yathā ca pheṇapiṇḍo uṭṭhitamattopi bhijjati, thokaṃ gantvāpi, dūraṃ gantvāpi, samuddaṃ patvā pana avassameva bhijjati, evamevaṃ rūpampi kalalabhāvepi bhijjati abbudādibhāvepi, antarā pana abhijjamānampi vassasatāyukānaṃ vassasataṃ patvā avassameva bhijjati, maraṇamukhe cuṇṇavicuṇṇaṃ hoti, evampi pheṇapiṇḍasadisaṃ.
ਕਿਞ੍ਹਿ ਸਿਯਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾਯ ਸਾਰੋਤਿਆਦੀਸੁ વੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਾਦੀਹਿ ਏવਂ ਸਦਿਸਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਅਸਾਰੋ ਏવਂ વੇਦਨਾਪਿ। ਯਥਾ ਚ ਸੋ ਅਬਲੋ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਫਲਕਂ વਾ ਆਸਨਂ વਾ ਕਾਤੁਂ, ਗਹਿਤੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤੇવ, ਏવਂ વੇਦਨਾਪਿ ਅਬਲਾ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਚ੍ਚਾਤਿ વਾ ਧੁવਾਤਿ વਾ ਗਹੇਤੁਂ, ਗਹਿਤਾਪਿ ਨ ਤਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗਤਾਯਪਿ વੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਸਦਿਸਾ। ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਮ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ વੇਦਨਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ। ਏਕਚ੍ਛਰਕ੍ਖਣੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਉਦਕਤਲਂ, ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ, ਉਦਕਜਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪੁਟਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹਣવਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ વੇਦਨਾਪਿ વਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਿਲੇਸਜਲ੍ਲਂ ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ વੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਸਦਿਸਾ।
Kiñhisiyā, bhikkhave, vedanāya sārotiādīsu vedanādīnaṃ pubbuḷādīhi evaṃ sadisatā veditabbā. Yathā hi pubbuḷo asāro evaṃ vedanāpi. Yathā ca so abalo agayhūpago, na sakkā taṃ gahetvā phalakaṃ vā āsanaṃ vā kātuṃ, gahitopi bhijjateva, evaṃ vedanāpi abalā agayhūpagā, na sakkā niccāti vā dhuvāti vā gahetuṃ, gahitāpi na tathā tiṭṭhati, evaṃ agayhūpagatāyapi vedanā pubbuḷasadisā. Yathā pana tasmiṃ tasmiṃ udakabindumhi pubbuḷo uppajjati ceva bhijjati ca, na ciraṭṭhitiko hoti, evaṃ vedanāpi uppajjati ceva bhijjati ca, na ciraṭṭhitikā hoti. Ekaccharakkhaṇe koṭisatasahassasaṅkhā uppajjitvā nirujjhati. Yathā ca pubbuḷo udakatalaṃ, udakabinduṃ, udakajallaṃ, saṅkaḍḍhitvā puṭaṃ katvā gahaṇavātañcāti cattāri kāraṇāni paṭicca uppajjati, evaṃ vedanāpi vatthuṃ ārammaṇaṃ kilesajallaṃ phassasaṅghaṭṭanañcāti cattāri kāraṇāni paṭicca uppajjati. Evampi vedanā pubbuḷasadisā.
ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ਮਰੀਚਿਸਦਿਸਾ। ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗਟ੍ਠੇਨ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿવਿਤੁਂ વਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ વਾ ਭਾਜਨਂ વਾ ਪੂਰੇਤੁਂ। ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਮਰੀਚਿ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ, ਸਞ੍ਜਾਤੂਮਿવੇਗਾ વਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਏવਂ ਨੀਲਸਞ੍ਞਾਦਿਭੇਦਾ ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਨੀਲਾਦਿਅਨੁਭવਨਤ੍ਥਾਯ ਫਨ੍ਦਤਿ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਮਰੀਚਿ ਮਹਾਜਨਂ વਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭੇਤਿ ‘‘ਪੁਣ੍ਣવਾਪਿ વਿਯ ਪੁਣ੍ਣਨਦੀ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਦਾਪੇਤਿ, ਏવਂ ਸਞ੍ਞਾਪਿ વਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭੇਤਿ, ‘‘ਇਦਂ ਨੀਲਕਂ ਸੁਭਂ ਸੁਖਂ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਦਾਪੇਤਿ। ਪੀਤਕਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਸਞ੍ਞਾ વਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭਨੇਨਾਪਿ ਮਰੀਚਿਸਦਿਸਾ।
Saññāpi asārakaṭṭhena marīcisadisā. Tathā agayhūpagaṭṭhena. Na hi sakkā taṃ gahetvā pivituṃ vā nhāyituṃ vā bhājanaṃ vā pūretuṃ. Apica yathā marīci vipphandati, sañjātūmivegā viya khāyati, evaṃ nīlasaññādibhedā saññāpi nīlādianubhavanatthāya phandati vipphandati. Yathā ca marīci mahājanaṃ vippalambheti ‘‘puṇṇavāpi viya puṇṇanadī viya dissatī’’ti vadāpeti, evaṃ saññāpi vippalambheti, ‘‘idaṃ nīlakaṃ subhaṃ sukhaṃ nicca’’nti vadāpeti. Pītakādīsupi eseva nayo. Evaṃ saññā vippalambhanenāpi marīcisadisā.
ਅਕੁਕ੍ਕੁਕਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸਞ੍ਜਾਤਘਨਦਣ੍ਡਕਂ। ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਾ, ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗਟ੍ਠੇਨ । ਯਥੇવ ਹਿ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗੋਪਾਨਸਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪਨੇਤੁਂ, ਉਪਨੀਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤਥਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਗਹੇਤੁਂ, ਗਹਿਤਾਪਿ ਨ ਤਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਬਹੁਪਤ੍ਤવਟ੍ਟਿਸਮੋਧਾਨੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਬਹੁਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨੋ। ਯਥਾ ਚ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਨਾਲਕ੍ਖਣੋ। ਅਞ੍ਞੋਯੇવ ਹਿ ਬਾਹਿਰਾਯ ਪਤ੍ਤવਟ੍ਟਿਯਾ વਣ੍ਣੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਨਂ, ਏવਮੇવ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਅਞ੍ਞਦੇવ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾਦੀਨਂ, ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋવ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋ।
Akukkukajātanti anto asañjātaghanadaṇḍakaṃ. Saṅkhārāpi asārakaṭṭhena kadalikkhandhasadisā, tathā agayhūpagaṭṭhena . Yatheva hi kadalikkhandhato kiñci gahetvā na sakkā gopānasiādīnaṃ atthāya upanetuṃ, upanītampi na tathā hoti, evaṃ saṅkhārāpi na sakkā niccādivasena gahetuṃ, gahitāpi na tathā honti. Yathā ca kadalikkhandho bahupattavaṭṭisamodhāno hoti, evaṃ saṅkhārakkhandho bahudhammasamodhāno. Yathā ca kadalikkhandho nānālakkhaṇo. Aññoyeva hi bāhirāya pattavaṭṭiyā vaṇṇo, añño tato abbhantaraabbhantarānaṃ, evameva saṅkhārakkhandhepi aññadeva phassassa lakkhaṇaṃ, aññā cetanādīnaṃ, samodhānetvā pana saṅkhārakkhandhova vuccatīti evampi saṅkhārakkhandho kadalikkhandhasadiso.
ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚੇવ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ। ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਮ੍ਪਿ ਹਿਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ વਟ੍ਟਤਿ ਅਪਗਤਪਟਲਪਿਲ਼ਕਂ, ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਮ੍ਪਿ ਅਸਾਰਭਾવਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥਂ। વਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ, ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੂਪਗਟ੍ਠੇਨ। ਯਥਾ ਚ ਮਾਯਾ ਇਤ੍ਤਰਾ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਤਤੋਪਿ ਇਤ੍ਤਰਤਰਞ੍ਚੇવ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਰਞ੍ਚ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਤੋ વਿਯ ਗਤੋ વਿਯ ਠਿਤੋ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਦੇવ ਚ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਗਮਨਕਾਲਾਦੀਸੁ। ਏવਮ੍ਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ। ਮਾਯਾ ਚ ਮਹਾਜਨਂ વਞ੍ਚੇਤਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ‘‘ਇਦਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਰਜਤਂ ਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਾਹਾਪੇਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਮਹਾਜਨਂ વਞ੍ਚੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ વਿਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ વਿਯ ਠਿਤਂ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਗਾਹਾਪੇਤਿ। ਅਞ੍ਞਦੇવ ਚ ਆਗਮਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਗਮਨਾਦੀਸੁ। ਏવਮ੍ਪਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ।
Cakkhumā purisoti maṃsacakkhunā ceva paññācakkhunā cāti dvīhi cakkhūhi cakkhumā. Maṃsacakkhumpi hissa parisuddhaṃ vaṭṭati apagatapaṭalapiḷakaṃ, paññācakkhumpi asārabhāvadassanasamatthaṃ. Viññāṇampi asārakaṭṭhena māyāsadisaṃ, tathā agayhūpagaṭṭhena. Yathā ca māyā ittarā lahupaccupaṭṭhānā, evaṃ viññāṇaṃ. Tañhi tatopi ittaratarañceva lahupaccupaṭṭhānatarañca. Teneva hi cittena puriso āgato viya gato viya ṭhito viya nisinno viya hoti. Aññadeva ca āgamanakāle cittaṃ, aññaṃ gamanakālādīsu. Evampi viññāṇaṃ māyāsadisaṃ. Māyā ca mahājanaṃ vañceti, yaṃkiñcideva ‘‘idaṃ suvaṇṇaṃ rajataṃ muttā’’ti gāhāpeti, viññāṇampi mahājanaṃ vañceti. Teneva hi cittena āgacchantaṃ viya gacchantaṃ viya ṭhitaṃ viya nisinnaṃ viya katvā gāhāpeti. Aññadeva ca āgamane cittaṃ, aññaṃ gamanādīsu. Evampi viññāṇaṃ māyāsadisaṃ.
ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਸਣ੍ਹਪਞ੍ਞੇਨ ਚੇવ વਿਪੁਲવਿਤ੍ਥਤਪਞ੍ਞੇਨ ਚ। ਆਯੂਤਿ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਉਸ੍ਮਾਤਿ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋਧਾਤੁ। ਪਰਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਂ ਕਿਮਿਗਣਾਦੀਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍વਾ। ਏਤਾਦਿਸਾਯਂ ਸਨ੍ਤਾਨੋਤਿ ਏਤਾਦਿਸੀ ਅਯਂ ਪવੇਣੀ ਮਤਕਸ੍ਸ ਯਾવ ਸੁਸਾਨਾ ਘਟ੍ਟੀਯਤੀਤਿ। ਮਾਯਾਯਂ ਬਾਲਲਾਪਿਨੀਤਿ ਯ੍વਾਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ, ਅਯਂ ਬਾਲਮਹਾਜਨਲਪਾਪਨਿਕਮਾਯਾ ਨਾਮ। વਧਕੋਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਯਂ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤੋ વਧਕੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਘਾਤਨੇਨਪਿ, ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਤਿ વਧੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿਪਿ। ਏਕਾ ਹਿ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸੇਸਧਾਤੁਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਆਪੋਧਾਤੁਆਦਯੋ। ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ વੇਦਨਾਦਯੋ ਸਞ੍ਞਾਦਿਕੇ। ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਚੇਤੇ વਤ੍ਥੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવਧਨੇਨੇਤ੍ਥ વਧਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਨ ਸਤਿ વਧਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਏਤੇਸੁ ਸਤਿ વਧਭਾવਤੋਪਿ વਧਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਗਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਸਂਯੋਜਨਂ। ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਤਤਿਯਂ।
Bhūripaññenāti saṇhapaññena ceva vipulavitthatapaññena ca. Āyūti jīvitindriyaṃ. Usmāti kammajatejodhātu. Parabhattanti nānāvidhānaṃ kimigaṇādīnaṃ bhattaṃ hutvā. Etādisāyaṃ santānoti etādisī ayaṃ paveṇī matakassa yāva susānā ghaṭṭīyatīti. Māyāyaṃ bālalāpinīti yvāyaṃ viññāṇakkhandho nāma, ayaṃ bālamahājanalapāpanikamāyā nāma. Vadhakoti dvīhi kāraṇehi ayaṃ khandhasaṅkhāto vadhako aññamaññaghātanenapi, khandhesu sati vadho paññāyatītipi. Ekā hi pathavīdhātu bhijjamānā sesadhātuyo gahetvāva bhijjati, tathā āpodhātuādayo. Rūpakkhandho ca bhijjamāno arūpakkhandhe gahetvāva bhijjati, tathā arūpakkhandhesu vedanādayo saññādike. Cattāropi cete vatthurūpanti evaṃ aññamaññavadhanenettha vadhakatā veditabbā. Khandhesu pana sati vadhabandhanacchedādīni sambhavanti, evaṃ etesu sati vadhabhāvatopi vadhakatā veditabbā. Sabbasaṃyoganti sabbaṃ dasavidhampi saṃyojanaṃ. Accutaṃ padanti nibbānaṃ. Tatiyaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੂਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੩. ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੂਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Pheṇapiṇḍūpamasuttavaṇṇanā
