Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၉. ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    9. Pilindavacchattheragāthāvaṇṇanā

    သ္ဝာဂတန္တိ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဒေဝတာနံ ပိယမနာပဘာဝေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတ္ဝာ ယာဝဇီဝံ ကုသလံ ကတ္ဝာ တတော စုတော ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော သုမေဓသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ မနုသ္သလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထု ထူပသ္သ ပူဇံ ကတ္ဝာ သင္ဃေ စ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေတ္ဝာ တတော စုတော ဒေဝမနုသ္သေသု ဧဝ သံသရန္တော အနုပ္ပန္နေ ဗုဒ္ဓေ စက္ကဝတ္တီ ရာဇာ ဟုတ္ဝာ မဟာဇနံ ပဉ္စသု သီလေသု ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ သဂ္ဂပရာယဏံ အကာသိ။ သော အနုပ္ပန္နေယေဝ အမ္ဟာကံ ဘဂဝတိ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ‘‘ပိလိန္ဒော’’တိသ္သ နာမံ အကံသု။ ဝစ္ဆောတိ ပန ဂောတ္တံ ။ တေန သော အပရဘာဂေ ‘‘ပိလိန္ဒဝစ္ဆော’’တိ ပညာယိတ္ထ။ သံသာရေ ပန သံဝေဂဗဟုလတာယ ပရိဗ္ဗာဇကပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ စူဠဂန္ဓာရံ နာမ ဝိဇ္ဇံ သာဓေတ္ဝာ တာယ ဝိဇ္ဇာယ အာကာသစာရီ ပရစိတ္တဝိဒူ စ ဟုတ္ဝာ ရာဇဂဟေ လာဘဂ္ဂယသဂ္ဂပ္ပတ္တော ပဋိဝသတိ။

    Svāgatanti āyasmato pilindavacchattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbatto heṭṭhā vuttanayeneva satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ devatānaṃ piyamanāpabhāvena aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto sumedhassa bhagavato kāle manussaloke nibbattitvā bhagavati parinibbute satthu thūpassa pūjaṃ katvā saṅghe ca mahādānaṃ pavattetvā tato cuto devamanussesu eva saṃsaranto anuppanne buddhe cakkavattī rājā hutvā mahājanaṃ pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā saggaparāyaṇaṃ akāsi. So anuppanneyeva amhākaṃ bhagavati sāvatthiyaṃ brāhmaṇagehe nibbatti. ‘‘Pilindo’’tissa nāmaṃ akaṃsu. Vacchoti pana gottaṃ . Tena so aparabhāge ‘‘pilindavaccho’’ti paññāyittha. Saṃsāre pana saṃvegabahulatāya paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā cūḷagandhāraṃ nāma vijjaṃ sādhetvā tāya vijjāya ākāsacārī paracittavidū ca hutvā rājagahe lābhaggayasaggappatto paṭivasati.

    အထ ယဒာ အမ္ဟာကံ ဘဂဝာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော ဟုတ္ဝာ အနုက္ကမေန ရာဇဂဟံ ဥပဂတော, တတော ပဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓာနုဘာဝေန တသ္သ သာ ဝိဇ္ဇာ န သမ္ပဇ္ဇတိ, အတ္တနော ကိစ္စံ န သာဓေတိ။ သော စိန္တေသိ – ‘‘သုတံ ခော ပန မေတံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ‘ယတ္ထ မဟာဂန္ဓာရဝိဇ္ဇာ ဓရတိ, တတ္ထ စူဠဂန္ဓာရဝိဇ္ဇာ န သမ္ပဇ္ဇတီ’တိ, သမဏသ္သ ပန ဂောတမသ္သ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ နာယံ မမ ဝိဇ္ဇာ သမ္ပဇ္ဇတိ, နိသ္သံသယံ သမဏော ဂောတမော မဟာဂန္ဓာရဝိဇ္ဇံ ဇာနာတိ, ယံနူနာဟံ တံ ပယိရုပာသိတ္ဝာ တသ္သ သန္တိကေ တံ ဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏေယ္ယ’’န္တိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဟံ, မဟာသမဏ, တဝ သန္တိကေ ဧကံ ဝိဇ္ဇံ ပရိယာပုဏိတုကာမော, ဩကာသံ မေ ကရောဟီ’’တိ။ ဘဂဝာ ‘‘တေန ဟိ ပဗ္ဗဇာ’’တိ အာဟ။ သော ‘‘ဝိဇ္ဇာယ ပရိကမ္မံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ’’တိ မညမာနော ပဗ္ဗဇိ။ တသ္သ ဘဂဝာ ဓမ္မံ ကထေတ္ဝာ စရိတာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဒာသိ။ သော ဥပနိသ္သယသမ္ပန္နတာယ နစိရသ္သေဝ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ ယာ ပန ပုရိမဇာတိယံ တသ္သောဝာဒေ ဌတ္ဝာ သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တာ ဒေဝတာ, တံ ကတညုတံ နိသ္သာယ သဉ္ဇာတဗဟုမာနာ သာယံ ပာတံ ထေရံ ပယိရုပာသိတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တိ။ တသ္မာ ထေရော ဒေဝတာနံ ပိယမနာပတာယ အဂ္ဂတံ ပတ္တော။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၂.၅၅-၆၇) –

    Atha yadā amhākaṃ bhagavā abhisambuddho hutvā anukkamena rājagahaṃ upagato, tato paṭṭhāya buddhānubhāvena tassa sā vijjā na sampajjati, attano kiccaṃ na sādheti. So cintesi – ‘‘sutaṃ kho pana metaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ ‘yattha mahāgandhāravijjā dharati, tattha cūḷagandhāravijjā na sampajjatī’ti, samaṇassa pana gotamassa āgatakālato paṭṭhāya nāyaṃ mama vijjā sampajjati, nissaṃsayaṃ samaṇo gotamo mahāgandhāravijjaṃ jānāti, yaṃnūnāhaṃ taṃ payirupāsitvā tassa santike taṃ vijjaṃ pariyāpuṇeyya’’nti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘‘ahaṃ, mahāsamaṇa, tava santike ekaṃ vijjaṃ pariyāpuṇitukāmo, okāsaṃ me karohī’’ti. Bhagavā ‘‘tena hi pabbajā’’ti āha. So ‘‘vijjāya parikammaṃ pabbajjā’’ti maññamāno pabbaji. Tassa bhagavā dhammaṃ kathetvā caritānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ adāsi. So upanissayasampannatāya nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Yā pana purimajātiyaṃ tassovāde ṭhatvā sagge nibbattā devatā, taṃ kataññutaṃ nissāya sañjātabahumānā sāyaṃ pātaṃ theraṃ payirupāsitvā gacchanti. Tasmā thero devatānaṃ piyamanāpatāya aggataṃ patto. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.55-67) –

    ‘‘နိဗ္ဗုတေ လောကနာထမ္ဟိ၊ သုမေဓေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလေ။

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, sumedhe aggapuggale;

    ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ထူပပူဇံ အကာသဟံ။

    Pasannacitto sumano, thūpapūjaṃ akāsahaṃ.

    ‘‘ယေ စ ခီဏာသဝာ တတ္ထ၊ ဆဠဘိညာ မဟိဒ္ဓိကာ။

    ‘‘Ye ca khīṇāsavā tattha, chaḷabhiññā mahiddhikā;

    တေဟံ တတ္ထ သမာနေတ္ဝာ၊ သင္ဃဘတ္တံ အကာသဟံ။

    Tehaṃ tattha samānetvā, saṅghabhattaṃ akāsahaṃ.

    ‘‘သုမေဓသ္သ ဘဂဝတော၊ ဥပဋ္ဌာကော တဒာ အဟု။

    ‘‘Sumedhassa bhagavato, upaṭṭhāko tadā ahu;

    သုမေဓော နာမ နာမေန၊ အနုမောဒိတ္ထ သော တဒာ။

    Sumedho nāma nāmena, anumodittha so tadā.

    ‘‘တေန စိတ္တပ္ပသာဒေန၊ ဝိမာနံ ဥပပဇ္ဇဟံ။

    ‘‘Tena cittappasādena, vimānaṃ upapajjahaṃ;

    ဆဠာသီတိသဟသ္သာနိ၊ အစ္ဆရာယော ရမိံသု မေ။

    Chaḷāsītisahassāni, accharāyo ramiṃsu me.

    ‘‘မမေဝ အနုဝတ္တန္တိ၊ သဗ္ဗကာမေဟိ တာ သဒာ။

    ‘‘Mameva anuvattanti, sabbakāmehi tā sadā;

    အညေ ဒေဝေ အဘိဘောမိ၊ ပုညကမ္မသ္သိဒံ ဖလံ။

    Aññe deve abhibhomi, puññakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ပဉ္စဝီသမ္ဟိ ကပ္ပမ္ဟိ၊ ဝရုဏော နာမ ခတ္တိယော။

    ‘‘Pañcavīsamhi kappamhi, varuṇo nāma khattiyo;

    ဝိသုဒ္ဓဘောဇနော အာသိံ၊ စက္ကဝတ္တီ အဟံ တဒာ။

    Visuddhabhojano āsiṃ, cakkavattī ahaṃ tadā.

    ‘‘န တေ ဗီဇံ ပဝပ္ပန္တိ၊ နပိ နီယန္တိ နင္ဂလာ။

    ‘‘Na te bījaṃ pavappanti, napi nīyanti naṅgalā;

    အကဋ္ဌပာကိမံ သာလိံ၊ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ မာနုသာ။

    Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.

    ‘‘တတ္ထ ရဇ္ဇံ ကရိတ္ဝာန၊ ဒေဝတ္တံ ပုန ဂစ္ဆဟံ။

    ‘‘Tattha rajjaṃ karitvāna, devattaṃ puna gacchahaṃ;

    တဒာပိ ဧဒိသာ မယ္ဟံ၊ နိဗ္ဗတ္တာ ဘောဂသမ္ပဒာ။

    Tadāpi edisā mayhaṃ, nibbattā bhogasampadā.

    ‘‘န မံ မိတ္တာ အမိတ္တာ ဝာ၊ ဟိံသန္တိ သဗ္ဗပာဏိနော။

    ‘‘Na maṃ mittā amittā vā, hiṃsanti sabbapāṇino;

    သဗ္ဗေသမ္ပိ ပိယော ဟောမိ၊ ပုညကမ္မသ္သိဒံ ဖလံ။

    Sabbesampi piyo homi, puññakammassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သမ္ဟိ ၊ ယံ ဒာနမဒဒိံ တဒာ။

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi , yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဂန္ဓာလေပသ္သိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, gandhālepassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ဣမသ္မိံ ဘဒ္ဒကေ ကပ္ပေ၊ ဧကော အာသိံ ဇနာဓိပော။

    ‘‘Imasmiṃ bhaddake kappe, eko āsiṃ janādhipo;

    မဟာနုဘာဝော ရာဇာဟံ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။

    Mahānubhāvo rājāhaṃ, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘သောဟံ ပဉ္စသု သီလေသု၊ ဌပေတ္ဝာ ဇနတံ ဗဟုံ။

    ‘‘Sohaṃ pañcasu sīlesu, ṭhapetvā janataṃ bahuṃ;

    ပာပေတ္ဝာ သုဂတိံယေဝ၊ ဒေဝတာနံ ပိယော အဟုံ။

    Pāpetvā sugatiṃyeva, devatānaṃ piyo ahuṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    တထာ ဒေဝတာဟိ အတိဝိယ ပိယာယိတဗ္ဗဘာဝတော ဣမံ ထေရံ ဘဂဝာ ဒေဝတာနံ ပိယမနာပဘာဝေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ – ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဒေဝတာနံ ပိယမနာပာနံ ယဒိဒံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော’’တိ (အ. နိ. ၁.၂၀၉, ၂၁၅) သော ဧကဒိဝသံ ဘိက္ခုသင္ဃမဇ္ဈေ နိသိန္နော အတ္တနော ဂုဏေ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ တေသံ ကာရဏဘူတံ ဝိဇ္ဇာနိမိတ္တံ ဘဂဝတော သန္တိကေ အာဂမနံ ပသံသန္တော ‘‘သ္ဝာဂတံ နာပဂတ’’န္တိ ဂာထံ အဘာသိ။

    Tathā devatāhi ativiya piyāyitabbabhāvato imaṃ theraṃ bhagavā devatānaṃ piyamanāpabhāvena aggaṭṭhāne ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ devatānaṃ piyamanāpānaṃ yadidaṃ pilindavaccho’’ti (a. ni. 1.209, 215) so ekadivasaṃ bhikkhusaṅghamajjhe nisinno attano guṇe paccavekkhitvā tesaṃ kāraṇabhūtaṃ vijjānimittaṃ bhagavato santike āgamanaṃ pasaṃsanto ‘‘svāgataṃ nāpagata’’nti gāthaṃ abhāsi.

    . တတ္ထ သ္ဝာဂတန္တိ သုန္ဒရံ အာဂမနံ, ဣဒံ မမာတိ သမ္ဗန္ဓော။ အထ ဝာ သ္ဝာဂတန္တိ သုဋ္ဌု အာဂတံ, မယာတိ ဝိဘတ္တိ ဝိပရိဏာမေတဗ္ဗာ။ နာပဂတန္တိ န အပဂတံ ဟိတာဘိဝုဒ္ဓိတော န အပေတံ။ နယိဒံ ဒုမန္တိတံ မမာတိ ဣဒံ မမ ဒုဋ္ဌု ကထိတံ, ဒုဋ္ဌု ဝာ ဝီမံသိတံ န ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယံ ဘဂဝတော သန္တိကေ မမာဂမနံ, ယံ ဝာ မယာ တတ္ထ အာဂတံ, တံ သ္ဝာဂတံ, သ္ဝာဂတတ္တာယေဝ န ဒုရာဂတံ။ ယံ ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ မမ မန္တိတံ ဂဒိတံ ကထိတံ, စိတ္တေန ဝာ ဝီမံသိတံ ဣဒမ္ပိ န ဒုမ္မန္တိန္တိ။ ဣဒာနိ တတ္ထ ကာရဏံ ဒသ္သေန္တော ‘‘သံဝိဘတ္တေသူ’’တိအာဒိမာဟ။ သံဝိဘတ္တေသူတိ ပကာရတော ဝိဘတ္တေသု။ ဓမ္မေသူတိ ဉေယ္ယဓမ္မေသု သမထဓမ္မေသု ဝာ, နာနာတိတ္ထိယေဟိ ပကတိအာဒိဝသေန, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဒုက္ခာဒိဝသေန သံဝိဘဇိတ္ဝာ ဝုတ္တဓမ္မေသု။ ယံ သေဋ္ဌံ တဒုပာဂမိန္တိ ယံ တတ္ထ သေဋ္ဌံ, တံ စတုသစ္စဓမ္မံ, တသ္သ ဝာ ဗောဓကံ သာသနဓမ္မံ ဥပာဂမိံ, ‘‘အယံ ဓမ္မော အယံ ဝိနယော’’တိ ဥပဂစ္ဆိံ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေဟိ ဧဝ ဝာ ကုသလာဒိဝသေန ခန္ဓာဒိဝသေန ယထာသဘာဝတော သံဝိဘတ္တေသု သဘာဝဓမ္မေသု ယံ တတ္ထ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ ပဝရံ, တံ မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနဓမ္မံ ဥပာဂမိံ, အတ္တပစ္စက္ခတော ဥပဂစ္ဆိံ သစ္ဆာကာသိံ, တသ္မာ သ္ဝာဂတံ မမ န အပဂတံ သုမန္တိတံ န ဒုမ္မန္တိတန္တိ ယောဇနာ။

    9. Tattha svāgatanti sundaraṃ āgamanaṃ, idaṃ mamāti sambandho. Atha vā svāgatanti suṭṭhu āgataṃ, mayāti vibhatti vipariṇāmetabbā. Nāpagatanti na apagataṃ hitābhivuddhito na apetaṃ. Nayidaṃ dumantitaṃ mamāti idaṃ mama duṭṭhu kathitaṃ, duṭṭhu vā vīmaṃsitaṃ na hoti. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ bhagavato santike mamāgamanaṃ, yaṃ vā mayā tattha āgataṃ, taṃ svāgataṃ, svāgatattāyeva na durāgataṃ. Yaṃ ‘‘bhagavato santike dhammaṃ sutvā pabbajissāmī’’ti mama mantitaṃ gaditaṃ kathitaṃ, cittena vā vīmaṃsitaṃ idampi na dummantinti. Idāni tattha kāraṇaṃ dassento ‘‘saṃvibhattesū’’tiādimāha. Saṃvibhattesūti pakārato vibhattesu. Dhammesūti ñeyyadhammesu samathadhammesu vā, nānātitthiyehi pakatiādivasena, sammāsambuddhehi dukkhādivasena saṃvibhajitvā vuttadhammesu. Yaṃ seṭṭhaṃ tadupāgaminti yaṃ tattha seṭṭhaṃ, taṃ catusaccadhammaṃ, tassa vā bodhakaṃ sāsanadhammaṃ upāgamiṃ, ‘‘ayaṃ dhammo ayaṃ vinayo’’ti upagacchiṃ. Sammāsambuddhehi eva vā kusalādivasena khandhādivasena yathāsabhāvato saṃvibhattesu sabhāvadhammesu yaṃ tattha seṭṭhaṃ uttamaṃ pavaraṃ, taṃ maggaphalanibbānadhammaṃ upāgamiṃ, attapaccakkhato upagacchiṃ sacchākāsiṃ, tasmā svāgataṃ mama na apagataṃ sumantitaṃ na dummantitanti yojanā.

    ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Pilindavacchattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၉. ပိလိန္ဒဝစ္ဆတ္ထေရဂာထာ • 9. Pilindavacchattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact