| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
6. පිණ්‌ඩපාතමහප්‌ඵලපඤ්‌හො
6. Piṇḍapātamahapphalapañho
6. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, භාසිතම්‌පෙතං ධම්‌මසඞ්‌ගීතිකාරකෙහි ථෙරෙහි –
6. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ dhammasaṅgītikārakehi therehi –
‘‘‘චුන්‌දස්‌ස භත්‌තං භුඤ්‌ජිත්‌වා, කම්‌මාරස්‌සාති මෙ සුතං;
‘‘‘Cundassa bhattaṃ bhuñjitvā, kammārassāti me sutaṃ;
ආබාධං සම්‌ඵුසී ධීරො, පබාළ්‌හං මාරණන්‌තික’න්‌ති 1.
Ābādhaṃ samphusī dhīro, pabāḷhaṃ māraṇantika’nti 2.
‘‘පුන ච භගවතා භණිතං ‘ද්‌වෙමෙ, ආනන්‌ද, පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා ච. කතමෙ ද්‌වෙ? යඤ්‌ච පිණ්‌ඩපාතං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා තථාගතො අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣි, යඤ්‌ච පිණ්‌ඩපාතං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා තථාගතො අනුපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා පරිනිබ්‌බායති. ඉමෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා, අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’ති. යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, භගවතො චුන්‌දස්‌ස භත්‌තං භුත්‌තාවිස්‌ස 3 ඛරො ආබාධො උප්‌පන්‌නො, පබාළ්‌හා ච වෙදනා පවත්‌තා මාරණන්‌තිකා, තෙන හි ‘ද්‌වෙමෙ, ආනන්‌ද, පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’ති යං වචනං, තං මිච්‌ඡා. යදි ද්‌වෙමෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා ච, තෙන හි භගවතො චුන්‌දස්‌ස භත්‌තං භුත්‌තාවිස්‌ස 4 ඛරො ආබාධො උප්‌පන්‌නො, පබාළ්‌හා ච වෙදනා පවත්‌තා මාරණන්‌තිකාති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා. කිංනු ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, සො පිණ්‌ඩපාතො විසගතතාය මහප්‌ඵලො, රොගුප්‌පාදකතාය මහප්‌ඵලො , ආයුවිනාසකතාය මහප්‌ඵලො, භගවතො ජීවිතහරණතාය මහප්‌ඵලො? තත්‌ථ මෙ කාරණං බ්‍රූහි පරවාදානං නිග්‌ගහාය, එත්‌ථායං ජනො සම්‌මූළ්‌හො ලොභවසෙන අතිබහුං ඛායිතෙන ලොහිතපක්‌ඛන්‌දිකා උප්‌පන්‌නාති. අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බො’’ති.
‘‘Puna ca bhagavatā bhaṇitaṃ ‘dveme, ānanda, piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca. Katame dve? Yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhi, yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati. Ime dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā, ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavato cundassa bhattaṃ bhuttāvissa 5 kharo ābādho uppanno, pabāḷhā ca vedanā pavattā māraṇantikā, tena hi ‘dveme, ānanda, piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi dveme piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca, tena hi bhagavato cundassa bhattaṃ bhuttāvissa 6 kharo ābādho uppanno, pabāḷhā ca vedanā pavattā māraṇantikāti tampi vacanaṃ micchā. Kiṃnu kho, bhante nāgasena, so piṇḍapāto visagatatāya mahapphalo, roguppādakatāya mahapphalo , āyuvināsakatāya mahapphalo, bhagavato jīvitaharaṇatāya mahapphalo? Tattha me kāraṇaṃ brūhi paravādānaṃ niggahāya, etthāyaṃ jano sammūḷho lobhavasena atibahuṃ khāyitena lohitapakkhandikā uppannāti. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘භාසිතම්‌පෙතං, මහාරාජ, ධම්‌මසඞ්‌ගීතිකාරකෙහි ථෙරෙහි –
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, dhammasaṅgītikārakehi therehi –
‘‘‘චුන්‌දස්‌ස භත්‌තං භුඤ්‌ජිත්‌වා, කම්‌මාරස්‌සාති මෙ සුතං;
‘‘‘Cundassa bhattaṃ bhuñjitvā, kammārassāti me sutaṃ;
ආබාධං සම්‌ඵුසී ධීරො, පබාළ්‌හං මාරණන්‌තික’න්‌ති.
Ābādhaṃ samphusī dhīro, pabāḷhaṃ māraṇantika’nti.
‘‘භගවතා ච භණිතං ‘ද්‌වෙමෙ, ආනන්‌ද, පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා ච. කතමෙ ද්‌වෙ? යඤ්‌ච පිණ්‌ඩපාතං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා තථාගතො අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣි, යඤ්‌ච පිණ්‌ඩපාතං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා තථාගතො අනුපාදිසෙසාය නිබ්‌බානධාතුයා පරිනිබ්‌බායති 7, ඉමෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා, අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’ති.
‘‘Bhagavatā ca bhaṇitaṃ ‘dveme, ānanda, piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca. Katame dve? Yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhi, yañca piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati 8, ime dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā, ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’ti.
‘‘සො පන පිණ්‌ඩපාතො බහුගුණො අනෙකානිසංසො. දෙවතා, මහාරාජ, හට්‌ඨා පසන්‌නමානසා ‘අයං භගවතො පච්‌ඡිමො පිණ්‌ඩපාතො’ති දිබ්‌බං ඔජං සූකරමද්‌දවෙ ආකිරිංසු. තඤ්‌ච පන සම්‌මාපාකං ලහුපාකං 9 මනුඤ්‌ඤං බහුරසං ජට්‌ඨරග්‌ගිතෙජස්‌ස හිතං. න, මහාරාජ, තතොනිදානං භගවතො කොචි අනුප්‌පන්‌නො රොගො උප්‌පන්‌නො, අපි ච, මහාරාජ, භගවතො පකතිදුබ්‌බලෙ සරීරෙ ඛීණෙ ආයුසඞ්‌ඛාරෙ උප්‌පන්‌නො රොගො භිය්‍යො අභිවඩ්‌ඪි.
‘‘So pana piṇḍapāto bahuguṇo anekānisaṃso. Devatā, mahārāja, haṭṭhā pasannamānasā ‘ayaṃ bhagavato pacchimo piṇḍapāto’ti dibbaṃ ojaṃ sūkaramaddave ākiriṃsu. Tañca pana sammāpākaṃ lahupākaṃ 10 manuññaṃ bahurasaṃ jaṭṭharaggitejassa hitaṃ. Na, mahārāja, tatonidānaṃ bhagavato koci anuppanno rogo uppanno, api ca, mahārāja, bhagavato pakatidubbale sarīre khīṇe āyusaṅkhāre uppanno rogo bhiyyo abhivaḍḍhi.
‘‘යථා, මහාරාජ, පකතියා ජලමානො අග්‌ගි අඤ්‌ඤස්‌මිං උපාදානෙ දින්‌නෙ භිය්‍යො පජ්‌ජලති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, භගවතො පකතිදුබ්‌බලෙ සරීරෙ ඛීණෙ ආයුසඞ්‌ඛාරෙ උප්‌පන්‌නො රොගො භිය්‍යො අභිවඩ්‌ඪි.
‘‘Yathā, mahārāja, pakatiyā jalamāno aggi aññasmiṃ upādāne dinne bhiyyo pajjalati, evameva kho, mahārāja, bhagavato pakatidubbale sarīre khīṇe āyusaṅkhāre uppanno rogo bhiyyo abhivaḍḍhi.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, සොතො පකතියා සන්‌දමානො අභිවුට්‌ඨෙ මහාමෙඝෙ භිය්‍යො මහොඝො උදකවාහකො හොති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, භගවතො පකතිදුබ්‌බලෙ සරීරෙ ඛීණෙ ආයුසඞ්‌ඛාරෙ උප්‌පන්‌නො රොගො භිය්‍යො අභිවඩ්‌ඪි.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, soto pakatiyā sandamāno abhivuṭṭhe mahāmeghe bhiyyo mahogho udakavāhako hoti, evameva kho, mahārāja, bhagavato pakatidubbale sarīre khīṇe āyusaṅkhāre uppanno rogo bhiyyo abhivaḍḍhi.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පකතියා අභිසන්‌නධාතු කුච්‌ඡි අඤ්‌ඤස්‌මිං අජ්‌ඣොහරිතෙ භිය්‍යො ආයමෙය්‍ය 11, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, භගවතො පකතිදුබ්‌බලෙ සරීරෙ ඛීණෙ ආයුසඞ්‌ඛාරෙ උප්‌පන්‌නො රොගො භිය්‍යො අභිවඩ්‌ඪි, නත්‌ථි, මහාරාජ, තස්‌මිං පිණ්‌ඩපාතෙ දොසො, න ච තස්‌ස සක්‌කා දොසං ආරොපෙතු’’න්‌ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, pakatiyā abhisannadhātu kucchi aññasmiṃ ajjhoharite bhiyyo āyameyya 12, evameva kho, mahārāja, bhagavato pakatidubbale sarīre khīṇe āyusaṅkhāre uppanno rogo bhiyyo abhivaḍḍhi, natthi, mahārāja, tasmiṃ piṇḍapāte doso, na ca tassa sakkā dosaṃ āropetu’’nti.
‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, කෙන කාරණෙන තෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’ති? ‘‘ධම්‌මානුමජ්‌ජනසමාපත්‌තිවසෙන, මහාරාජ, තෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’ති.
‘‘Bhante nāgasena, kena kāraṇena te dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’ti? ‘‘Dhammānumajjanasamāpattivasena, mahārāja, te dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’ti.
‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, කතමෙසං ධම්‌මානං අනුමජ්‌ජනසමාපත්‌තිවසෙන තෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’ති? ‘‘නවන්‌නං, මහාරාජ, අනුපුබ්‌බවිහාරසමාපත්‌තීනං අනුලොමප්‌පටිලොමසමාපජ්‌ජනවසෙන තෙ ද්‌වෙ පිණ්‌ඩපාතා සමසමඵලා සමවිපාකා අතිවිය අඤ්‌ඤෙහි පිණ්‌ඩපාතෙහි මහප්‌ඵලතරා ච මහානිසංසතරා චා’’ති.
‘‘Bhante nāgasena, katamesaṃ dhammānaṃ anumajjanasamāpattivasena te dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’ti? ‘‘Navannaṃ, mahārāja, anupubbavihārasamāpattīnaṃ anulomappaṭilomasamāpajjanavasena te dve piṇḍapātā samasamaphalā samavipākā ativiya aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā cā’’ti.
‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, ද්‌වීසු යෙව දිවසෙසු අධිමත්‌තං තථාගතො නවානුපුබ්‌බවිහාරසමාපත්‌තියො අනුලොමප්‌පටිලොමං සමාපජ්‌ජී’’ති? ‘‘ආම, මහාරාජා’’ති. ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ නාගසෙන, අබ්‌භුතං භන්‌තෙ නාගසෙන. යං ඉමස්‌මිං බුද්‌ධක්‌ඛෙත්‌තෙ අසදිසං පරමදානං, තම්‌පි ඉමෙහි ද්‌වීහි පිණ්‌ඩපාතෙහි අගණිතං. අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ නාගසෙන, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ නාගසෙන. යාව මහන්‌තා නවානුපුබ්‌බවිහාරසමාපත්‌තියො, යත්‍ර හි නාම නවානුපුබ්‌බවිහාරසමාපත්‌තිවසෙන දානං මහප්‌ඵලතරං හොති මහානිසංසතරඤ්‌ච. සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘Bhante nāgasena, dvīsu yeva divasesu adhimattaṃ tathāgato navānupubbavihārasamāpattiyo anulomappaṭilomaṃ samāpajjī’’ti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bhante nāgasena, abbhutaṃ bhante nāgasena. Yaṃ imasmiṃ buddhakkhette asadisaṃ paramadānaṃ, tampi imehi dvīhi piṇḍapātehi agaṇitaṃ. Acchariyaṃ, bhante nāgasena, abbhutaṃ, bhante nāgasena. Yāva mahantā navānupubbavihārasamāpattiyo, yatra hi nāma navānupubbavihārasamāpattivasena dānaṃ mahapphalataraṃ hoti mahānisaṃsatarañca. Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
පිණ්‌ඩපාතමහප්‌ඵලපඤ්‌හො ඡට්‌ඨො.
Piṇḍapātamahapphalapañho chaṭṭho.
Footnotes:
