| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೯. ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanā
೪೩೮. ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ, ಉಪರಿ ಚ ಪಾಳಿಯಂ, ‘‘ಸುಞ್ಞತಾವಿಹಾರೇನ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತರಹಿ ಬಹುಲಂ ವಿಹರಾಮೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೪೩೮) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾತಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ’’ತಿ ಆಹ।
438. Dhammasenāpatino paṭisallīyanassa adhippetattā, upari ca pāḷiyaṃ, ‘‘suññatāvihārena kho ahaṃ, bhante, etarahi bahulaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 3.438) vuttattā ‘‘paṭisallānāti phalasamāpattito’’ti āha.
ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನೀತಿ ವಿಸೇಸತೋ ಪಸನ್ನಾನಿ। ಓಕಾಸವಸೇನಾತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೋಕಾಸವಸೇನ। ನನು ತಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಭಾವತೋ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ? ಸಚ್ಚಂ ಹೋನ್ತಿ। ನ ಹಿದಂ ತಾದಿಸಂ ಪಸನ್ನತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಪನ ಸನ್ತಪಣೀತಸಮಾಪತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಿತಾನಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಾನಂ ಚಿತ್ತಜರೂಪಾನಂ ವಸೇನ ಸೇಸತಿಸನ್ತತಿರೂಪಾನಂ ಸೇಟ್ಠತರಂ ಪಣೀತಭಾವಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋತಿ ಸುಞ್ಞತಾನುಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಸಮಾಪನ್ನಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ। ಮಹನ್ತಾನಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಪುರಿಸಾನಂ ವಿಹಾರೋ ಮಹಾಪುರಿಸವಿಹಾರೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಬುದ್ಧ…ಪೇ॰… ವಿಹಾರೋ’’ತಿ। ವಿಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಚ ವಿಹಾರೇ ಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ ಪಟ್ಠಾಯ, ಅಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಚ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ವಿಹಾರಬ್ಭನ್ತರತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯಾವ ಗಾಮಸ್ಸ ಇನ್ದಖೀಲಾತಿ ಗಾಮಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರಿನ್ದಖೀಲೋ। ಗೇಹಪಟಿಪಾಟಿಯಾಚರಿತ್ವಾತಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ। ಯಾವ ನಗರದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮನಾತಿ ನಗರದ್ವಾರೇನ ಯಾವ ನಿಕ್ಖಮನಪದೇಸಾ। ಯಾವ ವಿಹಾರಾತಿ ಯಾವ ವಿಹಾರಬ್ಭನ್ತರಾ। ಪಟಿಕ್ಕನ್ತಮಗ್ಗೋತಿ ನಿವತ್ತನಮಗ್ಗೋ। ಆರಮ್ಮಣೇ ಪಟಿಹಞ್ಞನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಮಾನಮ್ಪಿ ಪಟಿಘಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತೇ ಪಟಿಹನನ್ತಂ ವಿಯ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಚಿತ್ತೇ ಪಟಿಹಞ್ಞನಕಿಲೇಸಜಾತ’’ನ್ತಿ। ದಿವಸಞ್ಚ ರತ್ತಿಞ್ಚ ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತೇನಾತಿ ಏತಂಯೇವ ರಾಗಾದಿಪ್ಪಹಾಯಿನಿಂ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದಿವಾ ಚ ರತ್ತಿಞ್ಚ ಅನು ಅನು ಸಿಕ್ಖನ್ತೇನ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢೇನ್ತೇನ।
Vippasannānīti visesato pasannāni. Okāsavasenāti indriyānaṃ patiṭṭhitokāsavasena. Nanu tāni indriyāni sabhāvato vippasannāni hontīti? Saccaṃ honti. Na hidaṃ tādisaṃ pasannataṃ sandhāya vuttaṃ, idaṃ pana santapaṇītasamāpattisamuṭṭhitānaṃ paccupaṭṭhitānaṃ cittajarūpānaṃ vasena sesatisantatirūpānaṃ seṭṭhataraṃ paṇītabhāvāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Phalasamāpattitoti suññatānupassanāvasena samāpannaphalasamāpattito. Mahantānaṃ buddhādīnaṃ purisānaṃ vihāro mahāpurisavihāro. Tenāha – ‘‘buddha…pe… vihāro’’ti. Vihārato paṭṭhāyāti parikkhitte ca vihāre parikkhepato paṭṭhāya, aparikkhitte ca parikkhepārahaṭṭhānato paṭṭhāya. Keci pana ‘‘vihārabbhantarato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Yāva gāmassa indakhīlāti gāmassa abbhantarindakhīlo. Gehapaṭipāṭiyācaritvāti piṇḍāya caritvā. Yāva nagaradvārena nikkhamanāti nagaradvārena yāva nikkhamanapadesā. Yāva vihārāti yāva vihārabbhantarā. Paṭikkantamaggoti nivattanamaggo. Ārammaṇe paṭihaññanākārena pavattamānampi paṭighasampayuttaṃ citte paṭihanantaṃ viya pavattatīti āha – ‘‘citte paṭihaññanakilesajāta’’nti. Divasañca rattiñca anusikkhantenāti etaṃyeva rāgādippahāyiniṃ sammāpaṭipattiṃ divā ca rattiñca anu anu sikkhantena uparūpari vaḍḍhentena.
೪೪೦. ಪಹೀನಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮಗುಣಪ್ಪಹಾನಂ ನಾಮ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಚಿತ್ರಾನಿ ತಥೇವ ಲೋಕೇ, ಅಥೇತ್ಥ ಧೀರಾ ವಿನಯನ್ತಿ ಛನ್ದ’’ನ್ತಿ। ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನಾನಾತಿ ಏಕಸ್ಸೇವ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ‘‘ಪಹೀನಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾ ನಾನಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ಹೋನ್ತಿ। ನಾನಾಭಿಕ್ಖೂನನ್ತಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನಾನಾತಿ ವುತ್ತನಾನಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ। ಇದಾನಿ ತಮೇವ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಕಥ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಕಥಂ ಪನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಹೀನಾ ನು ಖೋ’’ತಿಆದಿ। ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವೀರಿಯಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ। ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಅನಾಗಾಮಿಫಲಂ ಪತ್ವಾತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ಫಲಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇ ಠಿತೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗತ್ಥಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಆರಭಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆಸನೇ ನ ಚಿರೇನೇವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ನಿರೋಧಧಮ್ಮಾನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪರಿವಾಸಾಭಾವತೋ ಫಲಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ।
440.Pahīnā nu kho me pañca kāmaguṇāti ettha kāmaguṇappahānaṃ nāma tappaṭibaddhachandarāgappahānaṃ. Tathā hi vuttaṃ – ‘‘tiṭṭhanti citrāni tatheva loke, athettha dhīrā vinayanti chanda’’nti. Ekabhikkhussa paccavekkhaṇā nānāti ekasseva bhikkhuno, ‘‘pahīnā nu kho me pañca kāmaguṇā’’tiādinā pāḷiyaṃ āgatā nānāpaccavekkhaṇā honti. Nānābhikkhūnanti visuṃ visuṃ anekesaṃ bhikkhūnaṃ. Paccavekkhaṇā nānāti vuttanānāpaccavekkhaṇā. Idāni tameva saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassetuṃ, ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘paccavekkhatī’’ti vuttaṃ, kathaṃ pana paccavekkhatīti āha ‘‘pahīnā nu kho’’tiādi. Vīriyaṃ paggayhāti catubbidhasammappadhānavīriyaṃ ārabhitvā vipassanaṃ vaḍḍhitvā. Maggānantaraṃ anāgāmiphalaṃ patvāti vacanaseso. Phalānantaraṃ magganti tasmiṃ anāgāmimagge ṭhito phalasamāpattito vuṭṭhāya aggamaggatthāya vipassanaṃ ārabhitvā tasmiṃyeva āsane na cireneva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattamaggaṃ gaṇhanto nirodhadhammānuppattiyā vipassanāparivāsābhāvato phalānantaraṃ maggappatto nāma hotīti katvā.
ತತೋ ವುಟ್ಠಾಯಾತಿ ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಫಲತೋ ವುಟ್ಠಾಯ। ಮಗ್ಗಾನನ್ತರತೋ ಹಿ ವುಟ್ಠಿತೋ ಮಗ್ಗತೋ ವುಟ್ಠಿತೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ತಥಾ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಫಲಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಫಲಂ ಅನನ್ತರಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಫಲಾನನ್ತರಂ। ‘‘ಫಲಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ ಪದದ್ವಯೇನಪಿ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಚೇವ ವದತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ನೀವರಣಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಏತ್ಥ, ‘‘ಪಹೀನಾ ನು ಖೋ ಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏತೇಸನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಏತೇಸಂ ನೀವರಣಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀನಂ। ಪಹಾನಾದೀನೀತಿ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಭಾವನಾಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ। ನಾನಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ಹೋತೀತಿ ತಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನಾನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏತಾಸು ಪನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಸೂತಿ ಏತಾಸು ಕಾಮಗುಣಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾದೀಸು ದ್ವಾದಸಸು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಸು। ಏಕಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ ದ್ವಾದಸಸು ನಯೇಸು ಏಕೇನೇವ ಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿತೋ। ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖು। ಏಕನ್ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ಅಞ್ಞತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಂ ಏಕಸದ್ದೋ ‘‘ಇತ್ಥೇಕೇ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೧, ೨೭) ವಿಯಾತಿ। ನಾನಾಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪನ ಏಕಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ, ನಾನಾಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಾನಾಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾತಿ ಏವಂ ಚತುಕ್ಕಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಮ್ಪಿ ಏತ್ಥ ಸಮ್ಭವತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ದ್ವಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಭಿಸಮಯೋ ನತ್ಥೀತಿ ತದುಭಯಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ನ ಉದ್ಧಟಂ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Tato vuṭṭhāyāti maggānantaraphalato vuṭṭhāya. Maggānantarato hi vuṭṭhito maggato vuṭṭhito viya hotīti tathā vuttaṃ. ‘‘Phalānantaraṃ magga’’nti ettha phalaṃ anantaraṃ etassāti phalānantaraṃ. ‘‘Phalānantaraṃ magga’’nti padadvayenapi anāgāmimaggaphalāni ceva vadatīti evamettha attho daṭṭhabbo. Nīvaraṇādīsupi eseva nayoti ettha, ‘‘pahīnā nu kho me pañca nīvaraṇā’’tiādinā yojanā veditabbā. Etesanti ettha etesaṃ nīvaraṇapañcupādānakkhandhasatipaṭṭhānādīnaṃ. Pahānādīnīti pahānapariññābhāvanāsacchikiriyā. Nānāpaccavekkhaṇā hotīti tā paccavekkhaṇā nānāti adhippāyo. Etāsu pana paccavekkhaṇāsūti etāsu kāmaguṇapaccavekkhaṇādīsu dvādasasu paccavekkhaṇāsu. Ekaṃ paccavekkhaṇaṃ paccavekkhati dvādasasu nayesu ekeneva kiccasiddhito. Añño bhikkhu. Ekanti aññaṃ paccavekkhati. Aññattho hi ayaṃ ekasaddo ‘‘ittheke’’tiādīsu (ma. ni. 3.21, 27) viyāti. Nānābhikkhūnaṃ pana ekā paccavekkhaṇā, nānābhikkhūnaṃ nānāpaccavekkhaṇāti evaṃ catukkapaccavekkhaṇampi ettha sambhavati. Imassa pana dvayassa vasena abhisamayo natthīti tadubhayaṃ aṭṭhakathāyaṃ na uddhaṭaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸುತ್ತಂ • 9. Piṇḍapātapārisuddhisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Piṇḍapātapārisuddhisuttavaṇṇanā
