| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā |
८. पिण्डपातिकसुत्तवण्णना
8. Piṇḍapātikasuttavaṇṇanā
२८. अट्ठमे पच्छाभत्तन्ति एकासनिकखलुपच्छाभत्तिकानं पातोव भुत्तानं अन्तोमज्झन्हिकोपि पच्छाभत्तमेव, इध पन पकतिभत्तस्सेव पच्छतो पच्छाभत्तन्ति वेदितब्बं। पिण्डपातपटिक्कन्तानन्ति पिण्डपाततो पटिक्कन्तानं, पिण्डपातं परियेसित्वा भत्तकिच्चस्स निट्ठापनवसेन ततो निवत्तानं। करेरिमण्डलमाळेति एत्थ करेरीति वरुणरुक्खस्स नामं। सो किर गन्धकुटिया मण्डपस्स सालाय च अन्तरे होति, तेन गन्धकुटीपि ‘‘करेरिकुटिका’’ति वुच्चति, मण्डपोपि सालापि ‘‘करेरिमण्डलमाळो’’ति। तस्मा करेरिरुक्खस्स अविदूरे कते निसीदनसालसङ्खाते मण्डलमाळे। तिणपण्णच्छदनं अनोवस्सकं ‘‘मण्डलमाळो’’ति वदन्ति, अतिमुत्तकादिलतामण्डपो ‘‘मण्डलमाळो’’ति अपरे।
28. Aṭṭhame pacchābhattanti ekāsanikakhalupacchābhattikānaṃ pātova bhuttānaṃ antomajjhanhikopi pacchābhattameva, idha pana pakatibhattasseva pacchato pacchābhattanti veditabbaṃ. Piṇḍapātapaṭikkantānanti piṇḍapātato paṭikkantānaṃ, piṇḍapātaṃ pariyesitvā bhattakiccassa niṭṭhāpanavasena tato nivattānaṃ. Karerimaṇḍalamāḷeti ettha karerīti varuṇarukkhassa nāmaṃ. So kira gandhakuṭiyā maṇḍapassa sālāya ca antare hoti, tena gandhakuṭīpi ‘‘karerikuṭikā’’ti vuccati, maṇḍapopi sālāpi ‘‘karerimaṇḍalamāḷo’’ti. Tasmā karerirukkhassa avidūre kate nisīdanasālasaṅkhāte maṇḍalamāḷe. Tiṇapaṇṇacchadanaṃ anovassakaṃ ‘‘maṇḍalamāḷo’’ti vadanti, atimuttakādilatāmaṇḍapo ‘‘maṇḍalamāḷo’’ti apare.
कालेन कालन्ति काले काले अन्तरन्तरा, तस्मिं तस्मिं समयेति अत्थो। मनापिकेति मनवड्ढके, पियरूपे इट्ठेति अत्थो। इट्ठानिट्ठभावो च पुग्गलवसेन च द्वारवसेन च गहेतब्बो। एकच्चस्स हि इट्ठाभिमतो एकच्चस्स अनिट्ठो होति, एकच्चस्स अनिट्ठाभिमतो एकच्चस्स इट्ठो । तथा एकस्स द्वारस्स इट्ठो अञ्ञस्स अनिट्ठो। विपाकवसेन पनेत्थ विनिच्छयो वेदितब्बो। कुसलविपाको हि एकन्तेन इट्ठो, अकुसलविपाको अनिट्ठो एवाति। चक्खुना रूपे पस्सितुन्ति गामं पिण्डाय पविट्ठो उपासकेहि गेहं पवेसेत्वा पूजासक्कारकरणत्थं उपनीतेसु आसनवितानादीसु नानाविरागसमुज्जलवण्णसङ्खाते रजनीये अञ्ञे च सविञ्ञाणकरूपे चक्खुद्वारिकविञ्ञाणेहि पस्सितुं। सद्देति तथेव इस्सरजनानं गेहं पविट्ठो तेसं पयुत्ते गीतवादितसद्दे सोतुं। गन्धेति तथा तेहि पूजासक्कारवसेन उपनीते पुप्फधूमादिगन्धे घायितुं। रसेति तेहि दिन्नाहारपरिभोगे नानग्गरसे सायितुं। फोट्ठब्बेति महग्घपच्चत्थरणेसु आसनेसु निसिन्नकाले सुखसम्फस्से फोट्ठब्बे फुसितुं। एवञ्च पञ्चद्वारिकइट्ठारम्मणप्पटिलाभं कित्तेत्वा इदानि मनोद्वारिकइट्ठारम्मणप्पटिलाभं दस्सेतुं ‘‘सक्कतो’’तिआदि वुत्तं। तं हेट्ठा वुत्तत्थमेव।
Kālena kālanti kāle kāle antarantarā, tasmiṃ tasmiṃ samayeti attho. Manāpiketi manavaḍḍhake, piyarūpe iṭṭheti attho. Iṭṭhāniṭṭhabhāvo ca puggalavasena ca dvāravasena ca gahetabbo. Ekaccassa hi iṭṭhābhimato ekaccassa aniṭṭho hoti, ekaccassa aniṭṭhābhimato ekaccassa iṭṭho . Tathā ekassa dvārassa iṭṭho aññassa aniṭṭho. Vipākavasena panettha vinicchayo veditabbo. Kusalavipāko hi ekantena iṭṭho, akusalavipāko aniṭṭho evāti. Cakkhunā rūpe passitunti gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho upāsakehi gehaṃ pavesetvā pūjāsakkārakaraṇatthaṃ upanītesu āsanavitānādīsu nānāvirāgasamujjalavaṇṇasaṅkhāte rajanīye aññe ca saviññāṇakarūpe cakkhudvārikaviññāṇehi passituṃ. Saddeti tatheva issarajanānaṃ gehaṃ paviṭṭho tesaṃ payutte gītavāditasadde sotuṃ. Gandheti tathā tehi pūjāsakkāravasena upanīte pupphadhūmādigandhe ghāyituṃ. Raseti tehi dinnāhāraparibhoge nānaggarase sāyituṃ. Phoṭṭhabbeti mahagghapaccattharaṇesu āsanesu nisinnakāle sukhasamphasse phoṭṭhabbe phusituṃ. Evañca pañcadvārikaiṭṭhārammaṇappaṭilābhaṃ kittetvā idāni manodvārikaiṭṭhārammaṇappaṭilābhaṃ dassetuṃ ‘‘sakkato’’tiādi vuttaṃ. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva.
किं पन अपिण्डपातिकानं अयं नयो न लब्भतीति? लब्भति। तेसम्पि हि निमन्तनसलाकभत्तादिअत्थं गामं गतकाले उळारविभवा उपासका तथा सक्कारसम्मानं करोन्तियेव, तं पन अनियतं। पिण्डपातिकानं पन तदा निच्चमेव तत्थ पूजासक्कारं करियमानं दिस्वा, सक्कारगरुताय अनिस्सरणमग्गे ठत्वा, अयोनिसोमनसिकारवसेन ते भिक्खू एवमाहंसु। तेनेवाह – ‘‘हन्दावुसो, मयम्पि पिण्डपातिका होमा’’तिआदि।
Kiṃ pana apiṇḍapātikānaṃ ayaṃ nayo na labbhatīti? Labbhati. Tesampi hi nimantanasalākabhattādiatthaṃ gāmaṃ gatakāle uḷāravibhavā upāsakā tathā sakkārasammānaṃ karontiyeva, taṃ pana aniyataṃ. Piṇḍapātikānaṃ pana tadā niccameva tattha pūjāsakkāraṃ kariyamānaṃ disvā, sakkāragarutāya anissaraṇamagge ṭhatvā, ayonisomanasikāravasena te bhikkhū evamāhaṃsu. Tenevāha – ‘‘handāvuso, mayampi piṇḍapātikā homā’’tiādi.
तत्थ हन्दाति वोस्सग्गत्थे निपातो। लच्छामाति लभिस्साम। तेनुपसङ्कमीति तत्थ सुरभिगन्धकुटियं निसिन्नो तेसं तं कथासल्लापं सुत्वा ‘‘इमे भिक्खू मादिसस्स नाम बुद्धस्स सासने पब्बजित्वा मया सद्धिं एकविहारे वसन्तापि एवं अयोनिसोमनसिकारवसेन कथं पवत्तेन्ति, सल्लेखे न वत्तन्ति, हन्द ते ततो निवारेत्वा सल्लेखविहारे नियोजेस्सामी’’ति मण्डलमाळं उपसङ्कमि। सेसं हेट्ठा वुत्तनयमेव।
Tattha handāti vossaggatthe nipāto. Lacchāmāti labhissāma. Tenupasaṅkamīti tattha surabhigandhakuṭiyaṃ nisinno tesaṃ taṃ kathāsallāpaṃ sutvā ‘‘ime bhikkhū mādisassa nāma buddhassa sāsane pabbajitvā mayā saddhiṃ ekavihāre vasantāpi evaṃ ayonisomanasikāravasena kathaṃ pavattenti, sallekhe na vattanti, handa te tato nivāretvā sallekhavihāre niyojessāmī’’ti maṇḍalamāḷaṃ upasaṅkami. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
एतमत्थं विदित्वाति ‘‘अप्पिच्छतासन्तुट्ठितासल्लेखानं वसेन किलेसे धुनितुं तण्हं विसोसेतुं पटिपन्नोति पिण्डपातिकस्स सतो देवा पिहयन्ति, तस्स पटिपत्तिया आदरजाता पियायन्ति, न इतो अञ्ञथा’’ति इममत्थं विदित्वा तदत्थदीपनं इमं उदानं उदानेसि।
Etamatthaṃ viditvāti ‘‘appicchatāsantuṭṭhitāsallekhānaṃ vasena kilese dhunituṃ taṇhaṃ visosetuṃ paṭipannoti piṇḍapātikassa sato devā pihayanti, tassa paṭipattiyā ādarajātā piyāyanti, na ito aññathā’’ti imamatthaṃ viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
तत्थ नो चे सद्दसिलोकनिस्सितोति ‘‘अहो अय्यो अप्पिच्छो सन्तुट्ठो परमसल्लेखवुत्ती’’तिआदिना परेहि कित्तितब्बसद्दसङ्खातं सिलोकं। तण्हाय निस्सितो न होति चेति अत्थो। सद्दो वा सम्मुखा वण्णभणनथुतिघोसो, सिलोको परम्मुखभूता पसंसा पत्थटयसता वा। सेसं अनन्तरसुत्ते वुत्तनयमेव।
Tattha no ce saddasilokanissitoti ‘‘aho ayyo appiccho santuṭṭho paramasallekhavuttī’’tiādinā parehi kittitabbasaddasaṅkhātaṃ silokaṃ. Taṇhāya nissito na hoti ceti attho. Saddo vā sammukhā vaṇṇabhaṇanathutighoso, siloko parammukhabhūtā pasaṃsā patthaṭayasatā vā. Sesaṃ anantarasutte vuttanayameva.
अट्ठमसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / उदानपाळि • Udānapāḷi / ८. पिण्डपातिकसुत्तं • 8. Piṇḍapātikasuttaṃ
