| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
3-8. පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
3-8. Piṇḍolabhāradvājattheraapadānavaṇṇanā
පදුමුත්‌තරො නාම ජිනොතිආදිකං ආයස්‌මතො පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො පදුමුත්‌තරස්‌ස භගවතො කාලෙ සීහයොනියං නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා පබ්‌බතපාදෙ ගුහායං විහාසි. භගවා තස්‌ස අනුග්‌ගහං කාතුං ගොචරාය පක්‌කන්‌තකාලෙ තස්‌ස සයනගුහං පවිසිත්‌වා නිරොධං සමාපජ්‌ජිත්‌වා නිසීදි. සීහො ගොචරං ගහෙත්‌වා නිවත්‌තො ගුහද්‌වාරෙ ඨත්‌වා භගවන්‌තං දිස්‌වා හට්‌ඨතුට්‌ඨො ජලජථලජපුප්‌ඵෙහි පූජං කත්‌වා චිත්‌තං පසාදෙන්‌තො භගවතො ආරක්‌ඛණත්‌ථාය අඤ්‌ඤෙ වාළමිගෙ අපනෙතුං තීසු වෙලාසු සීහනාදං නදන්‌තො බුද්‌ධගතාය සතියා අට්‌ඨාසි. යථා පඨමදිවසෙ, එවං සත්‌තාහං පූජෙසි. භගවා ‘‘සත්‌තාහච්‌චයෙන නිරොධා වුට්‌ඨහිත්‌වා වට්‌ටිස්‌සති ඉමස්‌ස එත්‌තකො උපනිස්‌සයො’’ති තස්‌ස පස්‌සන්‌තස්‌සෙව ආකාසං පක්‌ඛන්‌දිත්‌වා විහාරමෙව ගතො.
Padumuttaronāma jinotiādikaṃ āyasmato piṇḍolabhāradvājassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle sīhayoniyaṃ nibbattitvā pabbatapāde guhāyaṃ vihāsi. Bhagavā tassa anuggahaṃ kātuṃ gocarāya pakkantakāle tassa sayanaguhaṃ pavisitvā nirodhaṃ samāpajjitvā nisīdi. Sīho gocaraṃ gahetvā nivatto guhadvāre ṭhatvā bhagavantaṃ disvā haṭṭhatuṭṭho jalajathalajapupphehi pūjaṃ katvā cittaṃ pasādento bhagavato ārakkhaṇatthāya aññe vāḷamige apanetuṃ tīsu velāsu sīhanādaṃ nadanto buddhagatāya satiyā aṭṭhāsi. Yathā paṭhamadivase, evaṃ sattāhaṃ pūjesi. Bhagavā ‘‘sattāhaccayena nirodhā vuṭṭhahitvā vaṭṭissati imassa ettako upanissayo’’ti tassa passantasseva ākāsaṃ pakkhanditvā vihārameva gato.
සීහො බුද්‌ධවියොගදුක්‌ඛං අධිවාසෙතුං අසක්‌කොන්‌තො කාලං කත්‌වා හංසවතීනගරෙ මහාභොගකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො නගරවාසීහි සද්‌ධිං විහාරං ගන්‌ත්‌වා සත්‌ථු ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා පසන්‌නො සත්‌තාහං බුද්‌ධප්‌පමුඛස්‌ස භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස මහාදානං පවත්‌තෙත්‌වා යාවජීවං පුඤ්‌ඤානි කත්‌වා අපරාපරං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො අම්‌හාකං භගවතො කාලෙ කොසම්‌බියං රඤ්‌ඤො උදෙනස්‌ස පුරොහිතස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති. භාරද්‌වාජොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො වයප්‌පතො තයො වෙදෙ උග්‌ගහෙත්‌වා පඤ්‌ච මාණවකසතානි මන්‌තෙ වාචෙන්‌තො මහග්‌ඝසභාවෙන අනනුරූපාචාරත්‌තා තෙහි පරිච්‌චත්‌තො රාජගහං ගන්‌ත්‌වා භගවතො භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස ච ලාභසක්‌කාරං දිස්‌වා සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා භොජනෙ අමත්‌තඤ්‌ඤූ හුත්‌වා විහරති. සත්‌ථාරා උපායෙන මත්‌තඤ්‌ඤුතාය පතිට්‌ඨාපෙන්‌තො විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා නචිරස්‌සෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. ඡළභිඤ්‌ඤො පන හුත්‌වා භගවතො සම්‌මුඛා ‘‘යං සාවකෙහි පත්‌තබ්‌බං, තං මයා අනුප්‌පත්‌ත’’න්‌ති, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ ච ‘‘යස්‌ස මග්‌ගෙ වා ඵලෙ වා කඞ්‌ඛා අත්‌ථි, සො මං පුච්‌ඡතූ’’ති සීහනාදං නදි. තෙන තං භගවා – ‘‘එතදග්‌ගං, භික්‌ඛවෙ, මම සාවකානං භික්‌ඛූනං සීහනාදිකානං යදිදං පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජො’’ති (අ. නි. 1.188, 195) එතදග්‌ගෙ ඨපෙසි.
Sīho buddhaviyogadukkhaṃ adhivāsetuṃ asakkonto kālaṃ katvā haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbattitvā vayappatto nagaravāsīhi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthu dhammadesanaṃ sutvā pasanno sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ pavattetvā yāvajīvaṃ puññāni katvā aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle kosambiyaṃ rañño udenassa purohitassa putto hutvā nibbatti. Bhāradvājotissa nāmaṃ ahosi. So vayappato tayo vede uggahetvā pañca māṇavakasatāni mante vācento mahagghasabhāvena ananurūpācārattā tehi pariccatto rājagahaṃ gantvā bhagavato bhikkhusaṅghassa ca lābhasakkāraṃ disvā sāsane pabbajitvā bhojane amattaññū hutvā viharati. Satthārā upāyena mattaññutāya patiṭṭhāpento vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Chaḷabhiñño pana hutvā bhagavato sammukhā ‘‘yaṃ sāvakehi pattabbaṃ, taṃ mayā anuppatta’’nti, bhikkhusaṅghe ca ‘‘yassa magge vā phale vā kaṅkhā atthi, so maṃ pucchatū’’ti sīhanādaṃ nadi. Tena taṃ bhagavā – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ sīhanādikānaṃ yadidaṃ piṇḍolabhāradvājo’’ti (a. ni. 1.188, 195) etadagge ṭhapesi.
613. එවං එතදග්‌ගං ඨානං පත්‌වා පුබ්‌බෙ කතපුඤ්‌ඤසම්‌භාරං සරිත්‌වා සොමනස්‌සවසෙන අත්‌තනො පුඤ්‌ඤකම්‌මාපදානං විභාවෙන්‌තො පදුමුත්‌තරොතිආදිමාහ. තස්‌සත්‌ථො හෙට්‌ඨා වුත්‌තොව. පුරතො හිමවන්‌තස්‌සාති හිමාලයපබ්‌බතතො පුබ්‌බදිසාභාගෙති අත්‌ථො. චිත්‌තකූටෙ වසී තදාති යදා අහං සීහො මිගරාජා හුත්‌වා හිමවන්‌තපබ්‌බතසමීපෙ වසාමි, තදා පදුමුත්‌තරො නාම සත්‌ථා අනෙකෙහි ච ඔසධෙහි, අනෙකෙහි ච රතනෙහි චිත්‌තවිචිත්‌තතාය චිත්‌තකූටෙ චිත්‌තපබ්‌බතසිඛරෙ වසීති සම්‌බන්‌ධො.
613. Evaṃ etadaggaṃ ṭhānaṃ patvā pubbe katapuññasambhāraṃ saritvā somanassavasena attano puññakammāpadānaṃ vibhāvento padumuttarotiādimāha. Tassattho heṭṭhā vuttova. Purato himavantassāti himālayapabbatato pubbadisābhāgeti attho. Cittakūṭevasī tadāti yadā ahaṃ sīho migarājā hutvā himavantapabbatasamīpe vasāmi, tadā padumuttaro nāma satthā anekehi ca osadhehi, anekehi ca ratanehi cittavicittatāya cittakūṭe cittapabbatasikhare vasīti sambandho.
614. අභීතරූපො තත්‌ථාසින්‌ති අභීතසභාවො නිබ්‌භයසභාවො මිගරාජා තත්‌ථ ආසිං අහොසින්‌ති අත්‌ථො. චතුක්‌කමොති චතූහි දිසාහි කමො ගන්‌තුං සමත්‌ථො. යස්‌ස සද්‌දං සුණිත්‌වානාති යස්‌ස මිගරඤ්‌ඤො සීහනාදං සුත්‌වා බහුජ්‌ජනා බහුසත්‌තා වික්‌ඛම්‌භන්‌ති විසෙසෙන ඛම්‌භන්‌ති භායන්‌ති.
614.Abhītarūpo tatthāsinti abhītasabhāvo nibbhayasabhāvo migarājā tattha āsiṃ ahosinti attho. Catukkamoti catūhi disāhi kamo gantuṃ samattho. Yassa saddaṃ suṇitvānāti yassa migarañño sīhanādaṃ sutvā bahujjanā bahusattā vikkhambhanti visesena khambhanti bhāyanti.
615. සුඵුල්‌ලං පදුමං ගය්‌හාති භගවති පසාදෙන සුපුප්‌ඵිතපදුමපුප්‌ඵං ඩංසිත්‌වා. නරාසභං නරානං ආසභං උත්‌තමං සෙට්‌ඨං සම්‌බුද්‌ධං උපගච්‌ඡිං, සමීපං අගමින්‌ති අත්‌ථො. වුට්‌ඨිතස්‌ස සමාධිම්‌හාති නිරොධසමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨිතස්‌ස බුද්‌ධස්‌ස තං පුප්‌ඵං අභිරොපයිං පූජෙසින්‌ති අත්‌ථො.
615.Suphullaṃ padumaṃ gayhāti bhagavati pasādena supupphitapadumapupphaṃ ḍaṃsitvā. Narāsabhaṃ narānaṃ āsabhaṃ uttamaṃ seṭṭhaṃ sambuddhaṃ upagacchiṃ, samīpaṃ agaminti attho. Vuṭṭhitassa samādhimhāti nirodhasamāpattito vuṭṭhitassa buddhassa taṃ pupphaṃ abhiropayiṃ pūjesinti attho.
616. චතුද්‌දිසං නමස්‌සිත්‌වාති චතූසු දිසාසු නමස්‌සිත්‌වා සකං චිත්‌තං අත්‌තනො චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා ආදරෙන පතිට්‌ඨපෙත්‌වා සීහනාදං අභීතනාදං අනදිං ඝොසෙසින්‌ති අත්‌ථො.
616.Catuddisaṃ namassitvāti catūsu disāsu namassitvā sakaṃ cittaṃ attano cittaṃ pasādetvā ādarena patiṭṭhapetvā sīhanādaṃ abhītanādaṃ anadiṃ ghosesinti attho.
617. තතො බුද්‌ධෙන දින්‌නබ්‍යාකරණං පකාසෙන්‌තො පදුමුත්‌තරොතිආදිමාහ. තං උත්‌තානත්‌ථමෙව.
617. Tato buddhena dinnabyākaraṇaṃ pakāsento padumuttarotiādimāha. Taṃ uttānatthameva.
618. වදතං සෙට්‌ඨොති ‘‘මයං බුද්‌ධා, මයං බුද්‌ධා’’ති වදන්‌තානං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියානං සෙට්‌ඨො උත්‌තමො බුද්‌ධො ආගතොති සම්‌බන්‌ධො. තස්‌ස ආගතස්‌ස භගවතො තං ධම්‌මං සොස්‌සාම සුණිස්‌සාමාති අත්‌ථො.
618.Vadataṃ seṭṭhoti ‘‘mayaṃ buddhā, mayaṃ buddhā’’ti vadantānaṃ aññatitthiyānaṃ seṭṭho uttamo buddho āgatoti sambandho. Tassa āgatassa bhagavato taṃ dhammaṃ sossāma suṇissāmāti attho.
619. තෙසං හාසපරෙතානන්‌ති හාසෙහි සොමනස්‌සෙහි පරෙතානං අභිභූතානං සමන්‌නාගතානං තෙසං දෙවමනුස්‌සානං. ලොකනායකොති ලොකස්‌ස නායකො සග්‌ගමොක්‌ඛසම්‌පාපකො මම සද්‌දං මය්‌හං සීහනාදං පකිත්‌තෙසි පකාසෙසි කථෙසි, දීඝදස්‌සී අනාගතකාලදස්‌සී මහාමුනි මුනීනමන්‌තරෙ මහන්‌තො මුනි. සෙසගාථා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
619.Tesaṃhāsaparetānanti hāsehi somanassehi paretānaṃ abhibhūtānaṃ samannāgatānaṃ tesaṃ devamanussānaṃ. Lokanāyakoti lokassa nāyako saggamokkhasampāpako mama saddaṃ mayhaṃ sīhanādaṃ pakittesi pakāsesi kathesi, dīghadassī anāgatakāladassī mahāmuni munīnamantare mahanto muni. Sesagāthā suviññeyyameva.
622. නාමෙන පදුමො නාම චක්‌කවත්‌තී හුත්‌වා චතුසට්‌ඨියා ජාතියා ඉස්‌සරියං ඉස්‌සරභාවං රජ්‌ජං කාරයිස්‌සතීති අත්‌ථො.
622. Nāmena padumo nāma cakkavattī hutvā catusaṭṭhiyā jātiyā issariyaṃ issarabhāvaṃ rajjaṃ kārayissatīti attho.
623. කප්‌පසතසහස්‌සම්‌හීති සාම්‍යත්‌ථෙ භුම්‌මවචනං, කප්‌පසතසහස්‌සානං පරියොසානෙති අත්‌ථො.
623.Kappasatasahassamhīti sāmyatthe bhummavacanaṃ, kappasatasahassānaṃ pariyosāneti attho.
624. පකාසිතෙ පාවචනෙති තෙන ගොතමෙන භගවතා පිටකත්‌තයෙ පකාසිතෙ දෙසිතෙති අත්‌ථො. බ්‍රහ්‌මබන්‌ධු භවිස්‌සතීති තදා ගොතමස්‌ස භගවතො කාලෙ අයං සීහො මිගරාජා බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිස්‌සතීති අත්‌ථො. බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤා අභිනික්‌ඛම්‌මාති බ්‍රාහ්‌මණකුලතො නික්‌ඛමිත්‌වා තස්‌ස භගවතො සාසනෙ පබ්‌බජිස්‌සතීති සම්‌බන්‌ධො.
624.Pakāsite pāvacaneti tena gotamena bhagavatā piṭakattaye pakāsite desiteti attho. Brahmabandhu bhavissatīti tadā gotamassa bhagavato kāle ayaṃ sīho migarājā brāhmaṇakule nibbattissatīti attho. Brahmaññā abhinikkhammāti brāhmaṇakulato nikkhamitvā tassa bhagavato sāsane pabbajissatīti sambandho.
625. පධානපහිතත්‌තොති වීරියකරණත්‌ථං පෙසිතචිත්‌තො. උපධිසඞ්‌ඛාතානං කිලෙසානං අභාවෙන නිරුපධි. කිලෙසදරථානං අභාවෙන උපසන්‌තො. සබ්‌බාසවෙ සකලාසවෙ පරිඤ්‌ඤාය පහාය අනාසවො නික්‌කිලෙසො නිබ්‌බායිස්‌සති ඛන්‌ධපරිනිබ්‌බානෙන නිබ්‌බුතො භවිස්‌සතීති අත්‌ථො.
625.Padhānapahitattoti vīriyakaraṇatthaṃ pesitacitto. Upadhisaṅkhātānaṃ kilesānaṃ abhāvena nirupadhi. Kilesadarathānaṃ abhāvena upasanto. Sabbāsave sakalāsave pariññāya pahāya anāsavo nikkileso nibbāyissati khandhaparinibbānena nibbuto bhavissatīti attho.
626. විජනෙ පන්‌තසෙය්‍යම්‌හීති ජනසම්‌බාධරහිතෙ දූරාරඤ්‌ඤසෙනාසනෙති අත්‌ථො. වාළමිගසමාකුලෙති කාළසීහාදීහි චණ්‌ඩමිගසඞ්‌ගෙහි ආකුලෙ සංකිණ්‌ණෙති අත්‌ථො. සෙසං වුත්‌තත්‌ථමෙවාති.
626.Vijane pantaseyyamhīti janasambādharahite dūrāraññasenāsaneti attho. Vāḷamigasamākuleti kāḷasīhādīhi caṇḍamigasaṅgehi ākule saṃkiṇṇeti attho. Sesaṃ vuttatthamevāti.
පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Piṇḍolabhāradvājattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 3-8. පිණ්‌ඩොලභාරද්‌වාජත්‌ථෙරඅපදානං • 3-8. Piṇḍolabhāradvājattheraapadānaṃ
