Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. ปิโณฺฑลฺยสุตฺตวณฺณนา
8. Piṇḍolyasuttavaṇṇanā
๘๐. อปกรียติ เอเตนาติ อปกรณํ, ปทํฯ อปกรณํ ปกรณํ การณนฺติ อตฺถโต เอกํฯ เตนาห ‘‘กิสฺมิญฺจิเทว การเณ’’ติฯ นีหริตฺวาติ อตฺตโน สมีปจารภาวโต อปเนตฺวาฯ ตถากรณญฺจ เอวเมเต เอตฺตกมฺปิ อปฺปฎิรูปํ อกตฺวา อายติํ สมฺมา ปฎิปชฺชิสฺสนฺตีติฯ ลทฺธพลาติ ลทฺธญาณพลาฯ
80. Apakarīyati etenāti apakaraṇaṃ, padaṃ. Apakaraṇaṃ pakaraṇaṃ kāraṇanti atthato ekaṃ. Tenāha ‘‘kismiñcideva kāraṇe’’ti. Nīharitvāti attano samīpacārabhāvato apanetvā. Tathākaraṇañca evamete ettakampi appaṭirūpaṃ akatvā āyatiṃ sammā paṭipajjissantīti. Laddhabalāti laddhañāṇabalā.
เอกทฺวีหิกายาติ เอเกกสฺส เจว ทฺวินฺนํ ทฺวินฺนญฺจ อีหิกา คติ อุปสงฺกมนา เอกทฺวีหิกาฯ เตนาห ‘‘เอเกโก เจว เทฺว เทฺว จ หุตฺวา’’ติฯ ปุถุชฺชนานํ สมุทิตานํ นาม กิริยา ตาทิสีปิ สิยาติ วุตฺตํ ‘‘เกฬิมฺปิ กเรยฺยุ’’นฺติฯ ปริกปฺปนวเสน สมฺมาสมฺพุทฺธํ อุทฺทิสฺส เปสลา ภิกฺขูปิ เอวํ กโรนฺตีติฯ
Ekadvīhikāyāti ekekassa ceva dvinnaṃ dvinnañca īhikā gati upasaṅkamanā ekadvīhikā. Tenāha ‘‘ekeko ceva dve dve ca hutvā’’ti. Puthujjanānaṃ samuditānaṃ nāma kiriyā tādisīpi siyāti vuttaṃ ‘‘keḷimpi kareyyu’’nti. Parikappanavasena sammāsambuddhaṃ uddissa pesalā bhikkhūpi evaṃ karontīti.
ยุคนฺธรปพฺพตาทีนํ อนฺตเร สีทนฺตรํ สมุทฺทํ นามฯ ตตฺถ กิร วาโต น วายติ, ปติตํ ยํ กิญฺจิปิ สีทนฺตรนทิยํ วิลียนฺตา สีทเนฺตว, ตสฺมา ตํ ปริวาเรตฺวา ฐิตา ยุคนฺธราทโยปิ สีทปพฺพตา นามฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘สีทนฺตเร สนฺนิสินฺนํ มหาสมุทฺทํ วิยา’’ติฯ อาหารเหตูติ อามิสเหตุ สปฺปิเตลาทินิมิตฺตํ, เตสํ ปณามนาฯ
Yugandharapabbatādīnaṃ antare sīdantaraṃ samuddaṃ nāma. Tattha kira vāto na vāyati, patitaṃ yaṃ kiñcipi sīdantaranadiyaṃ vilīyantā sīdanteva, tasmā taṃ parivāretvā ṭhitā yugandharādayopi sīdapabbatā nāma. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sīdantare sannisinnaṃ mahāsamuddaṃ viyā’’ti. Āhārahetūti āmisahetu sappitelādinimittaṃ, tesaṃ paṇāmanā.
ปจฺฉิมนฺติ นิหีนํฯ เตนาห ‘‘ลามก’’นฺติ, ลามกโนฺต อิธาธิเปฺปโต –
Pacchimanti nihīnaṃ. Tenāha ‘‘lāmaka’’nti, lāmakanto idhādhippeto –
‘‘มิคานํ โกฎฺฐุโก อโนฺต, ปกฺขีนํ ปน วายโส;
‘‘Migānaṃ koṭṭhuko anto, pakkhīnaṃ pana vāyaso;
เอรโณฺฑ อโนฺต รุกฺขานํ, ตโย อนฺตา สมาคตา’’ติฯ –
Eraṇḍo anto rukkhānaṃ, tayo antā samāgatā’’ti. –
อาทีสุ (ชา. ๑.๓.๑๓๕) วิยฯ อุลตีติ อภิจรติฯ อภิสปนฺติ เอเตนาติ อภิสาโปฯ อภิสาปวตฺถุ ปิโณฺฑลฺยํฯ อโตฺถ ผลํ วโส เอตสฺสาติ อตฺถวสํ, การณํ, ตมฺปิ เตสุ อตฺถิ, ตตฺถ นิยุตฺตาติ อตฺถวสิกาฯ
Ādīsu (jā. 1.3.135) viya. Ulatīti abhicarati. Abhisapanti etenāti abhisāpo. Abhisāpavatthu piṇḍolyaṃ. Attho phalaṃ vaso etassāti atthavasaṃ, kāraṇaṃ, tampi tesu atthi, tattha niyuttāti atthavasikā.
อโนฺต หทยสฺส อพฺภนฺตเร อนุปวิฎฺฐา โสกวตฺถูหิฯ
Anto hadayassa abbhantare anupaviṭṭhā sokavatthūhi.
อภิชฺฌายิตาติ อภิชฺฌายนสีโลฯ อภิณฺหปฺปวตฺติยา เจว พหุลภาเวน จ พหุลราโคฯ ปูติภาเวนาติ กุถิตภาเวนฯ พฺยาปาโท หิ อุปฺปชฺชมาโน จิตฺตํ อปคนฺธํ กโรติ, น สุจิมนุญฺญภาวํฯ ภตฺตนิกฺขิตฺตกาโก วิยาติ อิทํ ภตฺตฎฺฐานสฺส อสรเณน กากสฺส นฎฺฐสติตา ปญฺญายตีติ กตฺวา วุตฺตํ, น ภตฺตนิกฺขิตฺตตายฯ อสณฺฐิโตติ อสณฺฐิตจิโตฺตฯ กฎฺฐตฺถนฺติ กเฎฺฐน กตฺตพฺพกิจฺจํฯ
Abhijjhāyitāti abhijjhāyanasīlo. Abhiṇhappavattiyā ceva bahulabhāvena ca bahularāgo. Pūtibhāvenāti kuthitabhāvena. Byāpādo hi uppajjamāno cittaṃ apagandhaṃ karoti, na sucimanuññabhāvaṃ. Bhattanikkhittakāko viyāti idaṃ bhattaṭṭhānassa asaraṇena kākassa naṭṭhasatitā paññāyatīti katvā vuttaṃ, na bhattanikkhittatāya. Asaṇṭhitoti asaṇṭhitacitto. Kaṭṭhatthanti kaṭṭhena kattabbakiccaṃ.
ปาปวิตเกฺกหิ กโต, ตสฺมา เต อนวเสสโต ปหาตพฺพาติ ทสฺสนตฺถํฯ ทฺวินฺนํ วุตฺตตฺตา เอโก ปุพฺพภาโค, อิตโร มิสฺสโกติ วตฺตุํ ยุตฺตนฺติ อธิปฺปาเยน ‘‘เอตฺถ จา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เอวํ ตํ ภาเวนฺตสฺส นิรุชฺฌนฺติ เอวาติ เอเกกมิสฺสกตาวเสน คเหตพฺพนฺติ โปราณาฯ อุปริ ติปริวฎฺฎเทสนาย อนิมิตฺตสมาธิเยว ทีปิโตฯ เตนาห ‘‘ยาวญฺจิท’’นฺติฯ นิโทฺทโสติ วีตราคาทินา นิโทฺทโสฯ
Pāpavitakkehi kato, tasmā te anavasesato pahātabbāti dassanatthaṃ. Dvinnaṃ vuttattā eko pubbabhāgo, itaro missakoti vattuṃ yuttanti adhippāyena ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ. Evaṃ taṃ bhāventassa nirujjhanti evāti ekekamissakatāvasena gahetabbanti porāṇā. Upari tiparivaṭṭadesanāya animittasamādhiyeva dīpito. Tenāha ‘‘yāvañcida’’nti. Niddosoti vītarāgādinā niddoso.
ปิโณฺฑลฺยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Piṇḍolyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. ปิโณฺฑลฺยสุตฺตํ • 8. Piṇḍolyasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. ปิโณฺฑลฺยสุตฺตวณฺณนา • 8. Piṇḍolyasuttavaṇṇanā