| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළනිද්‌දෙස-අට්‌ඨකථා • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā |
16. පිඞ්‌ගියමාණවසුත්‌තනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
16. Piṅgiyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
89. සොළසමෙ පිඞ්‌ගියසුත්‌තනිද්‌දෙසෙ – ජිණ්‌ණොහමස්‌මි අබලො වීතවණ්‌ණොති සො කිර බ්‍රාහ්‌මණො ජරාභිභූතො වීසවස්‌සසතිකො ජාතියා, දුබ්‌බලො ච ‘‘ඉධ පාදං කරිස්‌සාමී’’ති අඤ්‌ඤත්‍රෙව කරොති, විනට්‌ඨපුරිමඡවිවණ්‌ණො ච. තෙනාහ – ‘‘ජිණ්‌ණොහමස්‌මි අබලො වීතවණ්‌ණො’’ති. මාහං නස්‌සං මොමුහො අන්‌තරාවාති මාහං තුය්‌හං ධම්‌මං අසච්‌ඡිකත්‌වා අන්‌තරා එව අවිද්‌වා හුත්‌වා අනස්‌සිං. ජාතිජරාය ඉධ විප්‌පහානන්‌ති ඉධෙව තව පාදමූලෙ පාසාණකෙ චෙතියෙ වා ජාතිජරාය විප්‌පහානං නිබ්‌බානං ධම්‌මරසං අහං විජඤ්‌ඤං, තං මෙ ආචික්‌ඛ.
89. Soḷasame piṅgiyasuttaniddese – jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇoti so kira brāhmaṇo jarābhibhūto vīsavassasatiko jātiyā, dubbalo ca ‘‘idha pādaṃ karissāmī’’ti aññatreva karoti, vinaṭṭhapurimachavivaṇṇo ca. Tenāha – ‘‘jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇo’’ti. Māhaṃnassaṃ momuho antarāvāti māhaṃ tuyhaṃ dhammaṃ asacchikatvā antarā eva avidvā hutvā anassiṃ. Jātijarāya idha vippahānanti idheva tava pādamūle pāsāṇake cetiye vā jātijarāya vippahānaṃ nibbānaṃ dhammarasaṃ ahaṃ vijaññaṃ, taṃ me ācikkha.
අබලොති බලවිරහිතො. දුබ්‌බලොති දුබ්‌බලබලො. අප්‌පබලොති පරිත්‌තබලො. අප්‌පථාමොති පරිත්‌තවීරියො. වීතවණ්‌ණොති පරිවත්‌තිතඡවිවණ්‌ණො. විගතවණ්‌ණොති අපගතඡවිවණ්‌ණො. විගච්‌ඡිතවණ්‌ණොති දූරීභූතඡවිවණ්‌ණො. යා සා පුරිමා සුභා වණ්‌ණනිභාති යා සා සුභා සුන්‌දරා පුරිමකාලෙ සති, සා වණ්‌ණනිභා එතරහි අන්‌තරහිතා විගතා. ආදීනවො පාතුභූතොති උපද්‌දවො පාතුරහොසි. ‘‘යා සා පුරිමා සුභා වණ්‌ණනිභා’’ති පාඨං ඨපෙත්‌වා ‘‘යා සුභා අස්‌සා’’ති එකෙ වණ්‌ණයන්‌ති.
Abaloti balavirahito. Dubbaloti dubbalabalo. Appabaloti parittabalo. Appathāmoti parittavīriyo. Vītavaṇṇoti parivattitachavivaṇṇo. Vigatavaṇṇoti apagatachavivaṇṇo. Vigacchitavaṇṇoti dūrībhūtachavivaṇṇo. Yā sā purimā subhā vaṇṇanibhāti yā sā subhā sundarā purimakāle sati, sā vaṇṇanibhā etarahi antarahitā vigatā. Ādīnavo pātubhūtoti upaddavo pāturahosi. ‘‘Yā sā purimā subhā vaṇṇanibhā’’ti pāṭhaṃ ṭhapetvā ‘‘yā subhā assā’’ti eke vaṇṇayanti.
අසුද්‌ධාති පටලාදීහි අසුද්‌ධා. අවිසුද්‌ධාති තිමිරාදීහි අවිසුද්‌ධා. අපරිසුද්‌ධාති සමන්‌තතො ඵොටපටලාදීහි පරියොනද්‌ධත්‌තා අපරිසුද්‌ධා. අවොදාතාති නප්‌පසන්‌නා පසන්‌නසදිසා. නො තථා චක්‌ඛුනා රූපෙ පස්‌සාමීති යථා පොරාණචක්‌ඛුනා රූපාරම්‌මණං පස්‌සාමි ඔලොකෙමි, තථා තෙන පකාරෙන ඉදානි න පස්‌සාමි. සොතං අසුද්‌ධන්‌තිආදීසුපි එසෙව නයො. මාහං නස්‌සන්‌ති අහං මා විනස්‌සං.
Asuddhāti paṭalādīhi asuddhā. Avisuddhāti timirādīhi avisuddhā. Aparisuddhāti samantato phoṭapaṭalādīhi pariyonaddhattā aparisuddhā. Avodātāti nappasannā pasannasadisā. No tathā cakkhunā rūpe passāmīti yathā porāṇacakkhunā rūpārammaṇaṃ passāmi olokemi, tathā tena pakārena idāni na passāmi. Sotaṃ asuddhantiādīsupi eseva nayo. Māhaṃ nassanti ahaṃ mā vinassaṃ.
90. ඉදානි යස්‌මා පිඞ්‌ගියො කායෙ සාපෙක්‌ඛතාය ‘‘ජිණ්‌ණොහමස්‌මී’’තිආදිමාහ . තෙනස්‌ස භගවා කායෙ සිනෙහප්‌පහානත්‌ථං ‘‘දිස්‌වාන රූපෙසු විහඤ්‌ඤමානෙ’’ති ගාථමාහ. තත්‌ථ රූපෙසූති රූපහෙතු රූපපච්‌චයා. විහඤ්‌ඤමානෙති කම්‌මකාරණාදීහි උපහඤ්‌ඤමානෙ. රුප්‌පන්‌ති රූපෙසූති චක්‌ඛුරොගාදීහි ච රූපහෙතුයෙව ජනා රුප්‌පන්‌ති බාධියන්‌ති.
90. Idāni yasmā piṅgiyo kāye sāpekkhatāya ‘‘jiṇṇohamasmī’’tiādimāha . Tenassa bhagavā kāye sinehappahānatthaṃ ‘‘disvāna rūpesu vihaññamāne’’ti gāthamāha. Tattha rūpesūti rūpahetu rūpapaccayā. Vihaññamāneti kammakāraṇādīhi upahaññamāne. Ruppanti rūpesūti cakkhurogādīhi ca rūpahetuyeva janā ruppanti bādhiyanti.
හඤ්‌ඤන්‌තීති ඝටීයන්‌ති. විහඤ්‌ඤන්‌තීති විහෙසියන්‌ති. උපවිහඤ්‌ඤන්‌තීති හත්‌ථපාදච්‌ඡෙදාදිං ලභන්‌ති. උපඝාතියන්‌තීති මරණං ලභන්‌ති. කුප්‌පන්‌තීති පරිවත්‌තන්‌ති. පීළයන්‌තීති විඝාතං ආපජ්‌ජන්‌ති. ඝට්‌ටයන්‌තීති ඝට්‌ටනං පාපුණන්‌ති. බ්‍යාධිතාති භීතා. දොමනස්‌සිතාති චිත්‌තවිඝාතං පත්‌තා. වෙමානෙති නස්‌සමානෙ.
Haññantīti ghaṭīyanti. Vihaññantīti vihesiyanti. Upavihaññantīti hatthapādacchedādiṃ labhanti. Upaghātiyantīti maraṇaṃ labhanti. Kuppantīti parivattanti. Pīḷayantīti vighātaṃ āpajjanti. Ghaṭṭayantīti ghaṭṭanaṃ pāpuṇanti. Byādhitāti bhītā. Domanassitāti cittavighātaṃ pattā. Vemāneti nassamāne.
91. එවං භගවතා යාව අරහත්‌තං, තාව කථිතං පටිපත්‌තිං සුත්‌වා පිඞ්‌ගියො ජරාදුබ්‌බලතාය විසෙසං අනධිගන්‌ත්‌වා ච පුන ‘‘දිසා චතස්‌සො’’ති ඉමාය ගාථාය භගවන්‌තං ථොමෙන්‌තො දෙසනං යාචති.
91. Evaṃ bhagavatā yāva arahattaṃ, tāva kathitaṃ paṭipattiṃ sutvā piṅgiyo jarādubbalatāya visesaṃ anadhigantvā ca puna ‘‘disā catasso’’ti imāya gāthāya bhagavantaṃ thomento desanaṃ yācati.
92. අථස්‌ස භගවා පුනපි යාව අරහත්‌තං, තාව පටිපදං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘තණ්‌හාධිපන්‌නෙ’’ති ගාථමාහ.
92. Athassa bhagavā punapi yāva arahattaṃ, tāva paṭipadaṃ dassento ‘‘taṇhādhipanne’’ti gāthamāha.
තණ්‌හාධිපන්‌නෙති තණ්‌හාය විමුච්‌චිත්‌වා ඨිතෙ. තණ්‌හානුගෙති තණ්‌හාය සහ ගච්‌ඡන්‌තෙ. තණ්‌හානුගතෙති තණ්‌හාය අනුබන්‌ධන්‌තෙ. තණ්‌හානුසටෙති තණ්‌හාය සහ ධාවන්‌තෙ. තණ්‌හාය පන්‌නෙති තණ්‌හාය නිමුග්‌ගෙ. පටිපන්‌නෙති තණ්‌හාය අවත්‌ථටෙ. අභිභූතෙති මද්‌දිතෙ. පරියාදින්‌නචිත්‌තෙති පරියාදියිත්‌වා ගහිතකුසලචිත්‌තෙ.
Taṇhādhipanneti taṇhāya vimuccitvā ṭhite. Taṇhānugeti taṇhāya saha gacchante. Taṇhānugateti taṇhāya anubandhante. Taṇhānusaṭeti taṇhāya saha dhāvante. Taṇhāya panneti taṇhāya nimugge. Paṭipanneti taṇhāya avatthaṭe. Abhibhūteti maddite. Pariyādinnacitteti pariyādiyitvā gahitakusalacitte.
සන්‌තාපජාතෙති සඤ්‌ජාතචිත්‌තසන්‌තාපෙ. ඊතිජාතෙති රොගුප්‌පන්‌නෙ. උපද්‌දවජාතෙති ආදීනවජාතෙ. උපසග්‌ගජාතෙති උප්‌පන්‌නදුක්‌ඛජාතෙ.
Santāpajāteti sañjātacittasantāpe. Ītijāteti roguppanne. Upaddavajāteti ādīnavajāte. Upasaggajāteti uppannadukkhajāte.
විරජං වීතමලන්‌ති එත්‌ථ විරජන්‌ති විගතරාගාදිරජං. වීතමලන්‌ති වීතරාගාදිමලං. රාගාදයො හි අජ්‌ඣොත්‌ථරණට්‌ඨෙන රජො නාම, දූසට්‌ඨෙන මලං නාම. ධම්‌මචක්‌ඛුන්‌ති කත්‌ථචි පඨමමග්‌ගඤාණං , කත්‌ථචි ආදීනි තීණි මග්‌ගඤාණානි, කත්‌ථචි චතුත්‌ථමග්‌ගඤාණම්‌පි. ඉධ පන ජටිලසහස්‌සස්‌ස චතුත්‌ථමග්‌ගඤාණං. පිඞ්‌ගියස්‌ස තතියමග්‌ගඤාණමෙව. යං කිඤ්‌චි සමුදයධම්‌මං, සබ්‌බං තං නිරොධධම්‌මන්‌ති විපස්‌සනාවසෙන එවං පවත්‌තස්‌ස ධම්‌මචක්‌ඛුං උදපාදීති අත්‌ථො. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ පාකටමෙව.
Virajaṃ vītamalanti ettha virajanti vigatarāgādirajaṃ. Vītamalanti vītarāgādimalaṃ. Rāgādayo hi ajjhottharaṇaṭṭhena rajo nāma, dūsaṭṭhena malaṃ nāma. Dhammacakkhunti katthaci paṭhamamaggañāṇaṃ , katthaci ādīni tīṇi maggañāṇāni, katthaci catutthamaggañāṇampi. Idha pana jaṭilasahassassa catutthamaggañāṇaṃ. Piṅgiyassa tatiyamaggañāṇameva. Yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti vipassanāvasena evaṃ pavattassa dhammacakkhuṃ udapādīti attho. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
එවං ඉදම්‌පි සුත්‌තං භගවා අරහත්‌තනිකූටෙනෙව දෙසෙසි, දෙසනාපරියොසානෙ ච පිඞ්‌ගියො අනාගාමිඵලෙ පතිට්‌ඨාසි. සො කිර අන්‌තරන්‌තරා චින්‌තෙසි – ‘‘එවං විචිත්‍රපටිභානං නාම දෙසනං න ලභති මය්‌හං මාතුලො බාවරී සවනායා’’ති. තෙන සිනෙහවික්‌ඛෙපෙන අරහත්‌තං පාපුණිතුං නාසක්‌ඛි. අන්‌තෙවාසිකා පනස්‌ස සහස්‌සජටිලා අරහත්‌තං පාපුණිංසු. සබ්‌බෙව ඉද්‌ධිමයපත්‌තචීවරධරා එහිභික්‌ඛුනො අහෙසුන්‌ති.
Evaṃ idampi suttaṃ bhagavā arahattanikūṭeneva desesi, desanāpariyosāne ca piṅgiyo anāgāmiphale patiṭṭhāsi. So kira antarantarā cintesi – ‘‘evaṃ vicitrapaṭibhānaṃ nāma desanaṃ na labhati mayhaṃ mātulo bāvarī savanāyā’’ti. Tena sinehavikkhepena arahattaṃ pāpuṇituṃ nāsakkhi. Antevāsikā panassa sahassajaṭilā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Sabbeva iddhimayapattacīvaradharā ehibhikkhuno ahesunti.
සද්‌ධම්‌මප්‌පජ්‌ජොතිකාය චූළනිද්‌දෙස-අට්‌ඨකථාය
Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya
පිඞ්‌ගියමාණවසුත්‌තනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Piṅgiyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / චූළනිද්‌දෙසපාළි • Cūḷaniddesapāḷi
16. පිඞ්‌ගියමාණවපුච්‌ඡා • 16. Piṅgiyamāṇavapucchā
16. පිඞ්‌ගියමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො • 16. Piṅgiyamāṇavapucchāniddeso
