Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမာနဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ၉. ပီတဝိမာနဝဏ္ဏနာ

    9. Pītavimānavaṇṇanā

    ပီတဝတ္ထေ ပီတဓဇေတိ ပီတဝိမာနံ။ တသ္သ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝတိ ပရိနိဗ္ဗုတေ ရညာ အဇာတသတ္တုနာ အတ္တနာ ပဋိလဒ္ဓာ ဘဂဝတော သရီရဓာတုယော ဂဟေတ္ဝာ ထူပေ စ မဟေ စ ကတေ ရာဇဂဟဝာသိနီ အညတရာ ဥပာသိကာ ပာတောဝ ကတသရီရပဋိဇဂ္ဂနာ ‘‘သတ္ထု ထူပံ ပူဇေသ္သာမီ’’တိ ယထာလဒ္ဓာနိ စတ္တာရိ ကောသာတကီပုပ္ဖာနိ ဂဟေတ္ဝာ သဒ္ဓာဝေဂေန သမုသ္သာဟိတမာနသာ မဂ္ဂပရိသ္သယံ အနုပဓာရေတ္ဝာဝ ထူပာဘိမုခီ ဂစ္ဆတိ။ အထ နံ တရုဏဝစ္ဆာ ဂာဝီ အဘိဓာဝန္တီ ဝေဂေန အာပတိတ္ဝာ သိင္ဂေန ပဟရိတ္ဝာ ဇီဝိတက္ခယံ ပာပေသိ။ သာ တာဝဒေဝ တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တန္တီ သက္ကသ္သ ဒေဝရညော ဥယ္ယာနကီဠာယ ဂစ္ဆန္တသ္သ ပရိဝာရဘူတာနံ အဍ္ဎတိယာနံ နာဋကကောဋီနံ မဇ္ဈေ အတ္တနော သရီရပဘာယ တာ သဗ္ဗာ အဘိဘဝန္တီ သဟ ရထေန ပာတုရဟောသိ။ တံ ဒိသ္ဝာ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဝိမ္ဟိတစိတ္တော အစ္ဆရိယဗ္ဘုတဇာတော ‘‘ကီဒိသေန နု ခော ဩဠာရိကေန ကမ္မုနာ အယံ ဧဒိသိံ သုမဟတိံ ဒေဝိဒ္ဓိမုပာဂတာ’’တိ တံ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ပုစ္ဆိ –

    Pītavatthepītadhajeti pītavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati parinibbute raññā ajātasattunā attanā paṭiladdhā bhagavato sarīradhātuyo gahetvā thūpe ca mahe ca kate rājagahavāsinī aññatarā upāsikā pātova katasarīrapaṭijagganā ‘‘satthu thūpaṃ pūjessāmī’’ti yathāladdhāni cattāri kosātakīpupphāni gahetvā saddhāvegena samussāhitamānasā maggaparissayaṃ anupadhāretvāva thūpābhimukhī gacchati. Atha naṃ taruṇavacchā gāvī abhidhāvantī vegena āpatitvā siṅgena paharitvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Sā tāvadeva tāvatiṃsabhavane nibbattantī sakkassa devarañño uyyānakīḷāya gacchantassa parivārabhūtānaṃ aḍḍhatiyānaṃ nāṭakakoṭīnaṃ majjhe attano sarīrapabhāya tā sabbā abhibhavantī saha rathena pāturahosi. Taṃ disvā sakko devarājā vimhitacitto acchariyabbhutajāto ‘‘kīdisena nu kho oḷārikena kammunā ayaṃ edisiṃ sumahatiṃ deviddhimupāgatā’’ti taṃ imāhi gāthāhi pucchi –

    ၇၉၅.

    795.

    ‘‘ပီတဝတ္ထေ ပီတဓဇေ၊ ပီတာလင္ကာရဘူသိတေ။

    ‘‘Pītavatthe pītadhaje, pītālaṅkārabhūsite;

    ပီတစန္ဒနလိတ္တင္ဂေ၊ ပီတဥပ္ပလမာလိနီ။

    Pītacandanalittaṅge, pītauppalamālinī.

    ၇၉၆.

    796.

    ‘‘ပီတပာသာဒသယနေ၊ ပီတာသနေ ပီတဘာဇနေ။

    ‘‘Pītapāsādasayane, pītāsane pītabhājane;

    ပီတဆတ္တေ ပီတရထေ၊ ပီတသ္သေ ပီတဗီဇနေ။

    Pītachatte pītarathe, pītasse pītabījane.

    ၇၉၇.

    797.

    ‘‘ကိံ ကမ္မမကရီ ဘဒ္ဒေ၊ ပုဗ္ဗေ မာနုသကေ ဘဝေ။

    ‘‘Kiṃ kammamakarī bhadde, pubbe mānusake bhave;

    ဒေဝတေ ပုစ္ဆိတာစိက္ခ၊ ကိသ္သ ကမ္မသ္သိဒံ ဖလ’’န္တိ။

    Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti.

    သာပိသ္သ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ဗ္ယာကာသိ –

    Sāpissa imāhi gāthāhi byākāsi –

    ၇၉၈.

    798.

    ‘‘ကောသာတကီ နာမ လတတ္ထိ ဘန္တေ၊ တိတ္တိကာ အနဘိစ္ဆိတာ။

    ‘‘Kosātakī nāma latatthi bhante, tittikā anabhicchitā;

    တသ္သာ စတ္တာရိ ပုပ္ဖာနိ၊ ထူပံ အဘိဟရိံ အဟံ။

    Tassā cattāri pupphāni, thūpaṃ abhihariṃ ahaṃ.

    ၇၉၉.

    799.

    ‘‘သတ္ထု သရီရမုဒ္ဒိသ္သ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။

    ‘‘Satthu sarīramuddissa, vippasannena cetasā;

    နာသ္သ မဂ္ဂံ အဝေက္ခိသ္သံ၊ န တဂ္ဂမနသာ သတီ။

    Nāssa maggaṃ avekkhissaṃ, na taggamanasā satī.

    ၈၀၀.

    800.

    ‘‘တတော မံ အဝဓီ ဂာဝီ၊ ထူပံ အပတ္တမာနသံ။

    ‘‘Tato maṃ avadhī gāvī, thūpaṃ apattamānasaṃ;

    တဉ္စာဟံ အဘိသဉ္စေယ္ယံ၊ ဘိယ္ယော နူန ဣတော သိယာ။

    Tañcāhaṃ abhisañceyyaṃ, bhiyyo nūna ito siyā.

    ၈၀၁.

    801.

    ‘‘တေန ကမ္မေန ဒေဝိန္ဒ၊ မဃဝာ ဒေဝကုဉ္ဇရ။

    ‘‘Tena kammena devinda, maghavā devakuñjara;

    ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တဝ သဟဗ္ယမာဂတာ’’တိ။

    Pahāya mānusaṃ dehaṃ, tava sahabyamāgatā’’ti.

    ၇၉၅-၆. တတ္ထ ပီတစန္ဒနလိတ္တင္ဂေတိ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေန စန္ဒနေန အနုလိတ္တသရီရေ။ ပီတပာသာဒသယနေတိ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏမယေန ပာသာဒေန သုဝဏ္ဏပရိက္ခိတ္တေဟိ သယနေဟိ စ သမန္နာဂတေ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ စ ပီတသဒ္ဒေန သုဝဏ္ဏမေဝ ဂဟိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    795-6. Tattha pītacandanalittaṅgeti suvaṇṇavaṇṇena candanena anulittasarīre. Pītapāsādasayaneti sabbasovaṇṇamayena pāsādena suvaṇṇaparikkhittehi sayanehi ca samannāgate. Evaṃ sabbattha heṭṭhā upari ca pītasaddena suvaṇṇameva gahitanti daṭṭhabbaṃ.

    ၇၉၈. လတတ္ထီတိ လတာ အတ္ထိ။ ဘန္တေတိ သက္ကံ ဒေဝရာဇာနံ ဂာရဝေန အာလပတိ။ အနဘိစ္ဆိတာတိ န အဘိကင္ခိတာ။

    798.Latatthīti latā atthi. Bhanteti sakkaṃ devarājānaṃ gāravena ālapati. Anabhicchitāti na abhikaṅkhitā.

    ၇၉၉. သရီရန္တိ သရီရဘူတံ ဓာတုံ။ အဝယဝေ စာယံ သမုဒာယဝောဟာရော ယထာ ‘‘ပဋော ဍဍ္ဎော, သမုဒ္ဒော ဒိဋ္ဌော’’တိ စ။ အသ္သာတိ ဂောရူပသ္သ။ မဂ္ဂန္တိ အာဂမနမဂ္ဂံ။ န အဝေက္ခိသ္သန္တိ န ဩလောကယိံ။ ကသ္မာ? န တဂ္ဂမနသာ သတီတိ, တသ္သံ ဂာဝိယံ ဂတမနာ ဌပိတမနာ န ဟောန္တီ, အညဒတ္ထု ဘဂဝတော ထူပဂတမနာ ဧဝ သမာနာတိ အတ္ထော။ ‘‘တဒင္ဂမနသာ သတီ’’တိ စ ပာဌော, တဒင္ဂေ တသ္သ ဘဂဝတော ဓာတုယာ အင္ဂေ မနော ဧတိသ္သာတိ တဒင္ဂမနသာ။ ဧဝံဘူတာ အဟံ တဒာ တသ္သာ မဂ္ဂံ နာဝေက္ခိသ္သန္တိ ဒသ္သေတိ။

    799.Sarīranti sarīrabhūtaṃ dhātuṃ. Avayave cāyaṃ samudāyavohāro yathā ‘‘paṭo ḍaḍḍho, samuddo diṭṭho’’ti ca. Assāti gorūpassa. Magganti āgamanamaggaṃ. Na avekkhissanti na olokayiṃ. Kasmā? Na taggamanasā satīti, tassaṃ gāviyaṃ gatamanā ṭhapitamanā na hontī, aññadatthu bhagavato thūpagatamanā eva samānāti attho. ‘‘Tadaṅgamanasā satī’’ti ca pāṭho, tadaṅge tassa bhagavato dhātuyā aṅge mano etissāti tadaṅgamanasā. Evaṃbhūtā ahaṃ tadā tassā maggaṃ nāvekkhissanti dasseti.

    ၈၀၀. ထူပံ အပတ္တမာနသန္တိ ထူပံ စေတိယံ အသမ္ပတ္တအဇ္ဈာသယံ, မနသိ ဘဝောတိ ဟိ မာနသော, အဇ္ဈာသယော မနောရထော။ ‘‘ထူပံ ဥပဂန္တ္ဝာ ပုပ္ဖေဟိ ပူဇေသ္သာမီ’’တိ ဥပ္ပန္နမနောရထသ္သ အသမ္ပုဏ္ဏတာယ ဧဝံ ဝုတ္တံ။ ထူပံ စေတိယံ ပန ပုပ္ဖေဟိ ပူဇနစိတ္တံ သိဒ္ဓမေဝ, ယေန သာ ဒေဝလောကေ ဥပ္ပန္န။ တဉ္စာဟံ အဘိသဉ္စေယ္ယန္တိ တဉ္စေ အဟံ အဘိသဉ္စိနေယ္ယံ, ပုပ္ဖပူဇနေန ဟိ ပုညံ အဟံ ထူပံ အဘိဂန္တ္ဝာ ယထာဓိပ္ပာယံ ပူဇနေန သမ္မဒေဝ စိနေယ္ယံ ဥပစိနေယ္ယန္တိ အတ္ထော။ ဘိယ္ယော နူန ဣတော သိယာတိ ဣတော ယထာလဒ္ဓသမ္ပတ္တိတောပိ ဘိယ္ယော ဥပရိ ဥတ္တရိတရာ သမ္ပတ္တိ သိယာတိ မညေတိ အတ္ထော။

    800.Thūpaṃ apattamānasanti thūpaṃ cetiyaṃ asampattaajjhāsayaṃ, manasi bhavoti hi mānaso, ajjhāsayo manoratho. ‘‘Thūpaṃ upagantvā pupphehi pūjessāmī’’ti uppannamanorathassa asampuṇṇatāya evaṃ vuttaṃ. Thūpaṃ cetiyaṃ pana pupphehi pūjanacittaṃ siddhameva, yena sā devaloke uppanna. Tañcāhaṃ abhisañceyyanti tañce ahaṃ abhisañcineyyaṃ, pupphapūjanena hi puññaṃ ahaṃ thūpaṃ abhigantvā yathādhippāyaṃ pūjanena sammadeva cineyyaṃ upacineyyanti attho. Bhiyyo nūna ito siyāti ito yathāladdhasampattitopi bhiyyo upari uttaritarā sampatti siyāti maññeti attho.

    ၈၀၁. မဃဝာ ဒေဝကုဉ္ဇရာတိ အာလပနံ။ တတ္ထ ဒေဝကုဉ္ဇရာတိ သဗ္ဗဗလပရက္ကမာဒိဝိသေသေဟိ ဒေဝေသု ကုဉ္ဇရသဒိသော။ သဟဗ္ယန္တိ သဟဘာဝံ။

    801.Maghavādevakuñjarāti ālapanaṃ. Tattha devakuñjarāti sabbabalaparakkamādivisesehi devesu kuñjarasadiso. Sahabyanti sahabhāvaṃ.

    ၈၀၂.

    802.

    ‘‘ဣဒံ သုတ္ဝာ တိဒသာဓိပတိ၊ မဃဝာ ဒေဝကုဉ္ဇရော။

    ‘‘Idaṃ sutvā tidasādhipati, maghavā devakuñjaro;

    တာဝတိံသေ ပသာဒေန္တော၊ မာတလိံ ဧတဒဗ္ရဝီ’’တိ။ –

    Tāvatiṃse pasādento, mātaliṃ etadabravī’’ti. –

    ဣဒံ ဓမ္မသင္ဂာဟကဝစနံ။ တတော သက္ကော မာတလိပမုခသ္သ ဒေဝဂဏသ္သ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ဓမ္မံ ဒေသေသိ –

    Idaṃ dhammasaṅgāhakavacanaṃ. Tato sakko mātalipamukhassa devagaṇassa imāhi gāthāhi dhammaṃ desesi –

    ၈၀၃.

    803.

    ‘‘ပသ္သ မာတလိ အစ္ဆေရံ၊ စိတ္တံ ကမ္မဖလံ ဣဒံ။

    ‘‘Passa mātali accheraṃ, cittaṃ kammaphalaṃ idaṃ;

    အပ္ပကမ္ပိ ကတံ ဒေယ္ယံ၊ ပုညံ ဟောတိ မဟပ္ဖလံ။

    Appakampi kataṃ deyyaṃ, puññaṃ hoti mahapphalaṃ.

    ၈၀၄.

    804.

    ‘‘နတ္ထိ စိတ္တေ ပသန္နမ္ဟိ၊ အပ္ပကာ နာမ ဒက္ခိဏာ။

    ‘‘Natthi citte pasannamhi, appakā nāma dakkhiṇā;

    တထာဂတေ ဝာ သမ္ဗုဒ္ဓေ၊ အထ ဝာ တသ္သ သာဝကေ။

    Tathāgate vā sambuddhe, atha vā tassa sāvake.

    ၈၀၅.

    805.

    ‘‘ဧဟိ မာတလိ အမ္ဟေပိ၊ ဘိယ္ယော ဘိယ္ယော မဟေမသေ။

    ‘‘Ehi mātali amhepi, bhiyyo bhiyyo mahemase;

    တထာဂတသ္သ ဓာတုယော၊ သုခော ပုညာနမုစ္စယော။

    Tathāgatassa dhātuyo, sukho puññānamuccayo.

    ၈၀၆.

    806.

    ‘‘တိဋ္ဌန္တေ နိဗ္ဗုတေ စာပိ၊ သမေ စိတ္တေ သမံ ဖလံ။

    ‘‘Tiṭṭhante nibbute cāpi, same citte samaṃ phalaṃ;

    စေတောပဏိဓိဟေတုဟိ၊ သတ္တာ ဂစ္ဆန္တိ သုဂ္ဂတိံ။

    Cetopaṇidhihetuhi, sattā gacchanti suggatiṃ.

    ၈၀၇.

    807.

    ‘‘ဗဟူနံ ဝတ အတ္ထာယ၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တထာဂတာ။

    ‘‘Bahūnaṃ vata atthāya, uppajjanti tathāgatā;

    ယတ္ထ ကာရံ ကရိတ္ဝာန၊ သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒာယကာ’’တိ။

    Yattha kāraṃ karitvāna, saggaṃ gacchanti dāyakā’’ti.

    ၈၀၂. တတ္ထ ပသာဒေန္တောတိ ပသန္နေ ကရောန္တော, ရတနတ္တယေ သဒ္ဓံ ဥပ္ပာဒေန္တောတိ အတ္ထော။

    802. Tattha pasādentoti pasanne karonto, ratanattaye saddhaṃ uppādentoti attho.

    ၈၀၃. စိတ္တန္တိ ဝိစိတ္တံ အစိန္တေယ္ယံ။ ကမ္မဖလန္တိ ဒေယ္ယဓမ္မသ္သ အနုဠာရတ္တေပိ ခေတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ စိတ္တသမ္ပတ္တိယာ စ ဥဠာရသ္သ ပုညကမ္မသ္သ ဖလံ ပသ္သာတိ ယောဇနာ။ အပ္ပကမ္ပိ ကတံ ဒေယ္ယံ, ပုညံ ဟောတိ မဟပ္ဖလန္တိ ဧတ္ထ ကတန္တိ ကာရဝသေန သက္ကာရဝသေန အာယတနေ ဝိနိယုတ္တံ။ ဒေယ္ယန္တိ ဒာတဗ္ဗဝတ္ထုံ။ ပုညန္တိ တထာပဝတ္တံ ပုညကမ္မံ။

    803.Cittanti vicittaṃ acinteyyaṃ. Kammaphalanti deyyadhammassa anuḷārattepi khettasampattiyā ca cittasampattiyā ca uḷārassa puññakammassa phalaṃ passāti yojanā. Appakampi kataṃ deyyaṃ, puññaṃ hoti mahapphalanti ettha katanti kāravasena sakkāravasena āyatane viniyuttaṃ. Deyyanti dātabbavatthuṃ. Puññanti tathāpavattaṃ puññakammaṃ.

    ၈၀၄. ဣဒာနိ ယတ္ထ အပ္ပကမ္ပိ ကတံ ပုညံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ, တံ ပာကဋံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘နတ္ထိ စိတ္တေ ပသန္နမ္ဟီ’’တိ ဂာထမာဟ။ တံ သုဝိညေယ္ယမေဝ။

    804. Idāni yattha appakampi kataṃ puññaṃ mahapphalaṃ hoti, taṃ pākaṭaṃ katvā dassento ‘‘natthi citte pasannamhī’’ti gāthamāha. Taṃ suviññeyyameva.

    ၈၀၅-၆. အမ္ဟေပီတိ မယမ္ပိ။ မဟေမသေတိ မဟာမသေ ပူဇာမသေ။ စေတောပဏိဓိဟေတု ဟီတိ အတ္တနော စိတ္တသ္သ သမ္မဒေဝ ဌပနနိမိတ္တံ, အတ္တသမ္မာပဏိဓာနေနာတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    805-6.Amhepīti mayampi. Mahemaseti mahāmase pūjāmase. Cetopaṇidhihetu hīti attano cittassa sammadeva ṭhapananimittaṃ, attasammāpaṇidhānenāti attho. Tenāha bhagavā –

    ‘‘န တံ မာတာပိတာ ကယိရာ၊ အညေ ဝာပိ စ ဉာတကာ။

    ‘‘Na taṃ mātāpitā kayirā, aññe vāpi ca ñātakā;

    သမ္မာ ပဏိဟိတံ စိတ္တံ၊ သေယ္ယသော နံ တတော ကရေ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၄၃)။

    Sammā paṇihitaṃ cittaṃ, seyyaso naṃ tato kare’’ti. (dha. pa. 43);

    ဧဝဉ္စ ပန ဝတ္ဝာ သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော ဥယ္ယာနကီဠာယ ဥသ္သာဟံ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘေတ္ဝာ တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတ္ဝာ အတ္တနာ အဘိဏ္ဟံ ပူဇနေယ္ယဋ္ဌာနဘူတေ စူဠာမဏိစေတိယေ သတ္တာဟံ ပူဇံ အကာသိ။ အထ အပရေန သမယေန ဒေဝစာရိကံ ဂတသ္သ အာယသ္မတော နာရဒတ္ထေရသ္သ တံ ပဝတ္တိံ ဂာထာဟေဝ ကထေသိ, ထေရော ဓမ္မသင္ဂာဟကာနံ အာရောစေသိ, တေ တထာ နံ သင္ဂဟံ အာရောပေသုန္တိ။

    Evañca pana vatvā sakko devānamindo uyyānakīḷāya ussāhaṃ paṭippassambhetvā tatova paṭinivattitvā attanā abhiṇhaṃ pūjaneyyaṭṭhānabhūte cūḷāmaṇicetiye sattāhaṃ pūjaṃ akāsi. Atha aparena samayena devacārikaṃ gatassa āyasmato nāradattherassa taṃ pavattiṃ gāthāheva kathesi, thero dhammasaṅgāhakānaṃ ārocesi, te tathā naṃ saṅgahaṃ āropesunti.

    ပီတဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Pītavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဝိမာနဝတ္ထုပာဠိ • Vimānavatthupāḷi / ၉. ပီတဝိမာနဝတ္ထု • 9. Pītavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact