Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൩൭] ൭. പീഠജാതകവണ്ണനാ
[337] 7. Pīṭhajātakavaṇṇanā
ന തേ പീഠമദായിമ്ഹാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. സോ കിര ജനപദതോ ജേതവനം ഗന്ത്വാ പത്തചീവരം പടിസാമേത്വാ സത്ഥാരം വന്ദിത്വാ സാമണേരദഹരേ പുച്ഛി ‘‘ആവുസോ, സാവത്ഥിയം ആഗന്തുകഭിക്ഖൂനം കേ ഉപകാരകാ’’തി . ‘‘ആവുസോ, അനാഥപിണ്ഡികോ നാമ മഹാസേട്ഠി, വിസാഖാ നാമ മഹാഉപാസികാ ഏതേ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ഉപകാരകാ മാതാപിതുട്ഠാനിയാ’’തി. സോ ‘‘സാധൂ’’തി പുനദിവസേ പാതോവ ഏകഭിക്ഖുസ്സപി അപവിട്ഠകാലേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ഘരദ്വാരം അഗമാസി. തം അവേലായ ഗതത്താ കോചി ന ഓലോകേസി . സോ തതോ കിഞ്ചി അലഭിത്വാ വിസാഖായ ഘരദ്വാരം ഗതോ. തത്രാപി അതിപാതോവ ഗതത്താ കിഞ്ചി ന ലഭി. സോ തത്ഥ തത്ഥ വിചരിത്വാ പുനാഗച്ഛന്തോ യാഗുയാ നിട്ഠിതായ ഗതോ, പുനപി തത്ഥ തത്ഥ വിചരിത്വാ ഭത്തേ നിട്ഠിതേ ഗതോ. സോ വിഹാരം ഗന്ത്വാ ‘‘ദ്വേപി കുലാനി അസ്സദ്ധാനി അപ്പസന്നാനി ഏവ, ഇമേ ഭിക്ഖൂ പന ‘സദ്ധാനി പസന്നാനീ’തി കഥേന്തീ’’തി താനി കുലാനി പരിഭവന്തോ ചരതി.
Na te pīṭhamadāyimhāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira janapadato jetavanaṃ gantvā pattacīvaraṃ paṭisāmetvā satthāraṃ vanditvā sāmaṇeradahare pucchi ‘‘āvuso, sāvatthiyaṃ āgantukabhikkhūnaṃ ke upakārakā’’ti . ‘‘Āvuso, anāthapiṇḍiko nāma mahāseṭṭhi, visākhā nāma mahāupāsikā ete bhikkhusaṅghassa upakārakā mātāpituṭṭhāniyā’’ti. So ‘‘sādhū’’ti punadivase pātova ekabhikkhussapi apaviṭṭhakāle anāthapiṇḍikassa gharadvāraṃ agamāsi. Taṃ avelāya gatattā koci na olokesi . So tato kiñci alabhitvā visākhāya gharadvāraṃ gato. Tatrāpi atipātova gatattā kiñci na labhi. So tattha tattha vicaritvā punāgacchanto yāguyā niṭṭhitāya gato, punapi tattha tattha vicaritvā bhatte niṭṭhite gato. So vihāraṃ gantvā ‘‘dvepi kulāni assaddhāni appasannāni eva, ime bhikkhū pana ‘saddhāni pasannānī’ti kathentī’’ti tāni kulāni paribhavanto carati.
അഥേകദിവസം ധമ്മസഭായം ഭിക്ഖൂ കഥം സമുട്ഠാപേസും – ‘‘ആവുസോ, അസുകോ കിര ജാനപദോ ഭിക്ഖു അതികാലസ്സേവ കുലദ്വാരം ഗതോ ഭിക്ഖം അലഭിത്വാ കുലാനി പരിഭവന്തോ ചരതീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ തം ഭിക്ഖും പക്കോസാപേത്വാ ‘‘സച്ചം കിര ഭിക്ഖൂ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സച്ചം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘കസ്മാ ത്വം ഭിക്ഖു കുജ്ഝസി, പുബ്ബേ അനുപ്പന്നേ ബുദ്ധേ താപസാപി താവ കുലദ്വാരം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖം അലഭിത്വാ ന കുജ്ഝിംസൂ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, asuko kira jānapado bhikkhu atikālasseva kuladvāraṃ gato bhikkhaṃ alabhitvā kulāni paribhavanto caratī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte taṃ bhikkhuṃ pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira bhikkhū’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kasmā tvaṃ bhikkhu kujjhasi, pubbe anuppanne buddhe tāpasāpi tāva kuladvāraṃ gantvā bhikkhaṃ alabhitvā na kujjhiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ തക്കസിലായം സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ അപരഭാഗേ താപസപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ ഹിമവന്തേ ചിരം വസിത്വാ ലോണമ്ബിലസേവനത്ഥായ ബാരാണസിം പത്വാ ഉയ്യാനേ വസിത്വാ പുനദിവസേ നഗരം ഭിക്ഖായ പാവിസി. തദാ ബാരാണസിസേട്ഠി സദ്ധോ ഹോതി പസന്നോ. ബോധിസത്തോ ‘‘കതരം കുലഘരം സദ്ധ’’ന്തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സേട്ഠിഘര’’ന്തി സുത്വാ സേട്ഠിനോ ഘരദ്വാരം അഗമാസി. തസ്മിം ഖണേ സേട്ഠി രാജുപട്ഠാനം ഗതോ, മനുസ്സാപി നം ന പസ്സിംസു, സോ നിവത്തിത്വാ ഗച്ഛതി. അഥ നം സേട്ഠി രാജകുലതോ നിവത്തന്തോ ദിസ്വാ വന്ദിത്വാ ഭിക്ഖാഭാജനം ഗഹേത്വാ ഘരം നേത്വാ നിസീദാപേത്വാ പാദധോവനതേലമക്ഖനയാഗുഖജ്ജകാദീഹി സന്തപ്പേത്വാ അന്തരാഭത്തേ കിഞ്ചി കാരണം അപുച്ഛിത്വാ കതഭത്തകിച്ചം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നോ ‘‘ഭന്തേ, അമ്ഹാകം ഘരദ്വാരം ആഗതാ നാമ യാചകാ വാ ധമ്മികസമണബ്രാഹ്മണാ വാ സക്കാരസമ്മാനം അലഭിത്വാ ഗതപുബ്ബാ നാമ നത്ഥി, തുമ്ഹേ പന അജ്ജ അമ്ഹാകം ദാരകേഹി അദിട്ഠത്താ ആസനം വാ പാനീയം വാ പാദധോവനം വാ യാഗുഭത്തം വാ അലഭിത്വാവ ഗതാ, അയം അമ്ഹാകം ദോസോ, തം നോ ഖമിതും വട്ടതീ’’തി വത്വാ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā aparabhāge tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavante ciraṃ vasitvā loṇambilasevanatthāya bārāṇasiṃ patvā uyyāne vasitvā punadivase nagaraṃ bhikkhāya pāvisi. Tadā bārāṇasiseṭṭhi saddho hoti pasanno. Bodhisatto ‘‘kataraṃ kulagharaṃ saddha’’nti pucchitvā ‘‘seṭṭhighara’’nti sutvā seṭṭhino gharadvāraṃ agamāsi. Tasmiṃ khaṇe seṭṭhi rājupaṭṭhānaṃ gato, manussāpi naṃ na passiṃsu, so nivattitvā gacchati. Atha naṃ seṭṭhi rājakulato nivattanto disvā vanditvā bhikkhābhājanaṃ gahetvā gharaṃ netvā nisīdāpetvā pādadhovanatelamakkhanayāgukhajjakādīhi santappetvā antarābhatte kiñci kāraṇaṃ apucchitvā katabhattakiccaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘bhante, amhākaṃ gharadvāraṃ āgatā nāma yācakā vā dhammikasamaṇabrāhmaṇā vā sakkārasammānaṃ alabhitvā gatapubbā nāma natthi, tumhe pana ajja amhākaṃ dārakehi adiṭṭhattā āsanaṃ vā pānīyaṃ vā pādadhovanaṃ vā yāgubhattaṃ vā alabhitvāva gatā, ayaṃ amhākaṃ doso, taṃ no khamituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
൧൪൫.
145.
‘‘ന തേ പീഠമദായിമ്ഹാ, ന പാനം നപി ഭോജനം;
‘‘Na te pīṭhamadāyimhā, na pānaṃ napi bhojanaṃ;
ബ്രഹ്മചാരി ഖമസ്സു മേ, ഏതം പസ്സാമി അച്ചയ’’ന്തി.
Brahmacāri khamassu me, etaṃ passāmi accaya’’nti.
തത്ഥ ന തേ പീഠമദായിമ്ഹാതി പീഠമ്പി തേ ന ദാപയിമ്ഹ.
Tattha na te pīṭhamadāyimhāti pīṭhampi te na dāpayimha.
തം സുത്വാ ബോധിസത്തോ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā bodhisatto dutiyaṃ gāthamāha –
൧൪൬.
146.
‘‘നേവാഭിസജ്ജാമി ന ചാപി കുപ്പേ, ന ചാപി മേ അപ്പിയമാസി കിഞ്ചി;
‘‘Nevābhisajjāmi na cāpi kuppe, na cāpi me appiyamāsi kiñci;
അഥോപി മേ ആസി മനോവിതക്കോ, ഏതാദിസോ നൂന കുലസ്സ ധമ്മോ’’തി.
Athopi me āsi manovitakko, etādiso nūna kulassa dhammo’’ti.
തത്ഥ നേവാഭിസജ്ജാമീതി നേവ ലഗ്ഗാമി. ഏതാദിസോതി ‘‘ഇമസ്സ കുലസ്സ ഏതാദിസോ നൂന സഭാവോ, അദായകവംസോ ഏസ ഭവിസ്സതീ’’തി ഏവം മേ മനോവിതക്കോ ഉപ്പന്നോ.
Tattha nevābhisajjāmīti neva laggāmi. Etādisoti ‘‘imassa kulassa etādiso nūna sabhāvo, adāyakavaṃso esa bhavissatī’’ti evaṃ me manovitakko uppanno.
തം സുത്വാ സേട്ഠി ഇതരാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Taṃ sutvā seṭṭhi itarā dve gāthā abhāsi –
൧൪൭.
147.
‘‘ഏസസ്മാകം കുലേ ധമ്മോ, പിതുപിതാമഹോ സദാ;
‘‘Esasmākaṃ kule dhammo, pitupitāmaho sadā;
ആസനം ഉദകം പജ്ജം, സബ്ബേതം നിപദാമസേ.
Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ, sabbetaṃ nipadāmase.
൧൪൮.
148.
‘‘ഏസസ്മാകം കുലേ ധമ്മോ, പിതുപിതാമഹോ സദാ;
‘‘Esasmākaṃ kule dhammo, pitupitāmaho sadā;
സക്കച്ചം ഉപതിട്ഠാമ, ഉത്തമം വിയ ഞാതക’’ന്തി.
Sakkaccaṃ upatiṭṭhāma, uttamaṃ viya ñātaka’’nti.
തത്ഥ ധമ്മോതി സഭാവോ. പിതുപിതാമഹോതി പിതൂനഞ്ച പിതാമഹാനഞ്ച സന്തകോ. ഉദകന്തി പാദധോവനഉദകം. പജ്ജന്തി പാദമക്ഖനതേലം. സബ്ബേതന്തി സബ്ബം ഏതം. നിപദാമസേതി നികാരപകാരാ ഉപസഗ്ഗാ, ദാമസേതി അത്ഥോ, ദദാമാതി വുത്തം ഹോതി. ഇമിനാ യാവ സത്തമാ കുലപരിവട്ടാ ദായകവംസോ അമ്ഹാകം വംസോതി ദസ്സേതി. ഉത്തമം വിയ ഞാതകന്തി മാതരം വിയ പിതരം വിയ ച മയം ധമ്മികം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ ദിസ്വാ സക്കച്ചം സഹത്ഥേന ഉപട്ഠഹാമാതി അത്ഥോ.
Tattha dhammoti sabhāvo. Pitupitāmahoti pitūnañca pitāmahānañca santako. Udakanti pādadhovanaudakaṃ. Pajjanti pādamakkhanatelaṃ. Sabbetanti sabbaṃ etaṃ. Nipadāmaseti nikārapakārā upasaggā, dāmaseti attho, dadāmāti vuttaṃ hoti. Iminā yāva sattamā kulaparivaṭṭā dāyakavaṃso amhākaṃ vaṃsoti dasseti. Uttamaṃ viya ñātakanti mātaraṃ viya pitaraṃ viya ca mayaṃ dhammikaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā disvā sakkaccaṃ sahatthena upaṭṭhahāmāti attho.
ബോധിസത്തോ പന കതിപാഹം ബാരാണസിസേട്ഠിനോ ധമ്മം ദേസേന്തോ തത്ഥ വസിത്വാ പുന ഹിമവന്തമേവ ഗന്ത്വാ അഭിഞ്ഞാ ച സമാപത്തിയോ ച നിബ്ബത്തേത്വാ ബ്രഹ്മലോകപരായണോ അഹോസി.
Bodhisatto pana katipāhaṃ bārāṇasiseṭṭhino dhammaṃ desento tattha vasitvā puna himavantameva gantvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ സോ ഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. തദാ ബാരാണസിസേട്ഠി ആനന്ദോ അഹോസി, താപസോ പന അഹമേവ അഹോസിന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā bārāṇasiseṭṭhi ānando ahosi, tāpaso pana ahameva ahosinti.
പീഠജാതകവണ്ണനാ സത്തമാ.
Pīṭhajātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൩൭. പീഠജാതകം • 337. Pīṭhajātakaṃ