| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
७. पियजातिकसुत्तवण्णना
7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
३५३. एवं मे सुतन्ति पियजातिकसुत्तं। तत्थ नेव कम्मन्ता पटिभन्तीति न सब्बेन सब्बं पटिभन्ति, पकतिनियामेन पन न पटिभन्ति। दुतियपदेपि एसेव नयो। एत्थ च न पटिभातीति न रुच्चति। आळाहनन्ति सुसानं। अञ्ञथत्तन्ति विवण्णताय अञ्ञथाभावो। इन्द्रियानि नाम मनोविञ्ञेय्या धम्मा, पतिट्ठितोकासं पन सन्धाय इदं वुत्तं। पियजातिकाति पियतो जायन्ति। पियप्पभाविकाति पियतो पभवन्ति।
353.Evaṃme sutanti piyajātikasuttaṃ. Tattha neva kammantā paṭibhantīti na sabbena sabbaṃ paṭibhanti, pakatiniyāmena pana na paṭibhanti. Dutiyapadepi eseva nayo. Ettha ca na paṭibhātīti na ruccati. Āḷāhananti susānaṃ. Aññathattanti vivaṇṇatāya aññathābhāvo. Indriyāni nāma manoviññeyyā dhammā, patiṭṭhitokāsaṃ pana sandhāya idaṃ vuttaṃ. Piyajātikāti piyato jāyanti. Piyappabhāvikāti piyato pabhavanti.
३५५. सचे तं, महाराजाति तस्स अत्थं असल्लक्खयमानापि सत्थरि सद्धाय एवं वदति। चर पिरेति अपेहि अम्हाकं परे, अनज्झत्तिकभूतेति अत्थो। अथ वा चर पिरेति परतो गच्छ, मा इध तिट्ठातिपि अत्थो।
355.Sace taṃ, mahārājāti tassa atthaṃ asallakkhayamānāpi satthari saddhāya evaṃ vadati. Cara pireti apehi amhākaṃ pare, anajjhattikabhūteti attho. Atha vā cara pireti parato gaccha, mā idha tiṭṭhātipi attho.
३५६. द्विधा छेत्वाति असिना द्वे कोट्ठासे करोन्तो छिन्दित्वा। अत्तानं उप्फालेसीति तेनेव असिना अत्तनो उदरं फालेसि। यदि हि तस्स सा अप्पिया भवेय्य, इदानि अञ्ञं मातुगामं गण्हिस्सामीति अत्तानं न घातेय्य। यस्मा पनस्स सा पिया अहोसि, तस्मा परलोकेपि ताय सद्धिं समङ्गिभावं पत्थयमानो एवमकासि।
356.Dvidhāchetvāti asinā dve koṭṭhāse karonto chinditvā. Attānaṃupphālesīti teneva asinā attano udaraṃ phālesi. Yadi hi tassa sā appiyā bhaveyya, idāni aññaṃ mātugāmaṃ gaṇhissāmīti attānaṃ na ghāteyya. Yasmā panassa sā piyā ahosi, tasmā paralokepi tāya saddhiṃ samaṅgibhāvaṃ patthayamāno evamakāsi.
३५७. पिया ते वजिरीति एवं किरस्सा अहोसि – ‘‘सचाहं, ‘भूतपुब्बं, महाराज, इमिस्सायेव सावत्थियं अञ्ञतरिस्सा इत्थिया’तिआदिकथं कथेय्यं, ‘को ते एवं अकासि, अपेहि नत्थि एत’न्ति मं पटिसेधेय्य, वत्तमानेनेव नं सञ्ञापेस्सामी’’ति चिन्तेत्वा एवमाह। विपरिणामञ्ञथाभावाति एत्थ मरणवसेन विपरिणामो, केनचि सद्धिं पलायित्वा गमनवसेन अञ्ञथाभावो वेदितब्बो।
357.Piyā te vajirīti evaṃ kirassā ahosi – ‘‘sacāhaṃ, ‘bhūtapubbaṃ, mahārāja, imissāyeva sāvatthiyaṃ aññatarissā itthiyā’tiādikathaṃ katheyyaṃ, ‘ko te evaṃ akāsi, apehi natthi eta’nti maṃ paṭisedheyya, vattamāneneva naṃ saññāpessāmī’’ti cintetvā evamāha. Vipariṇāmaññathābhāvāti ettha maraṇavasena vipariṇāmo, kenaci saddhiṃ palāyitvā gamanavasena aññathābhāvo veditabbo.
वासभायाति वासभा नाम रञ्ञो एका देवी, तं सन्धायाह।
Vāsabhāyāti vāsabhā nāma rañño ekā devī, taṃ sandhāyāha.
पिया ते अहन्ति कस्मा सब्बपच्छा आह? एवं किरस्सा अहोसि – ‘‘अयं राजा मय्हं कुपितो, सचाहं सब्बपठमं ‘पिया ते अह’न्ति पुच्छेय्यं, ‘न मे त्वं पिया, चर पिरे’ति वदेय्य, एवं सन्ते कथा पतिट्ठानं न लभिस्सती’’ति कथाय पतिट्ठानत्थं सब्बपच्छा पुच्छि। कासिकोसलेसु छड्डितभावेन विपरिणामो, पटिराजूनं हत्थगमनवसेन अञ्ञथाभावो वेदितब्बो।
Piyāte ahanti kasmā sabbapacchā āha? Evaṃ kirassā ahosi – ‘‘ayaṃ rājā mayhaṃ kupito, sacāhaṃ sabbapaṭhamaṃ ‘piyā te aha’nti puccheyyaṃ, ‘na me tvaṃ piyā, cara pire’ti vadeyya, evaṃ sante kathā patiṭṭhānaṃ na labhissatī’’ti kathāya patiṭṭhānatthaṃ sabbapacchā pucchi. Kāsikosalesu chaḍḍitabhāvena vipariṇāmo, paṭirājūnaṃ hatthagamanavasena aññathābhāvo veditabbo.
आचमेहीति आचमनोदकं देहि। आचमित्वा हत्थपादे धोवित्वा मुखं विक्खालेत्वा सत्थारं नमस्सितुकामो एवमाह। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
Ācamehīti ācamanodakaṃ dehi. Ācamitvā hatthapāde dhovitvā mukhaṃ vikkhāletvā satthāraṃ namassitukāmo evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
पियजातिकसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Piyajātikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ७. पियजातिकसुत्तं • 7. Piyajātikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ७. पियजातिकसुत्तवण्णना • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
