| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๗. ปิยชาติกสุตฺตวณฺณนา
7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
๓๕๓. เอวํ เม สุตนฺติ ปิยชาติกสุตฺตํฯ ตตฺถ เนว กมฺมนฺตา ปฎิภนฺตีติ น สเพฺพน สพฺพํ ปฎิภนฺติ, ปกตินิยาเมน ปน น ปฎิภนฺติฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ เอตฺถ จ น ปฎิภาตีติ น รุจฺจติฯ อาฬาหนนฺติ สุสานํฯ อญฺญถตฺตนฺติ วิวณฺณตาย อญฺญถาภาโวฯ อินฺทฺริยานิ นาม มโนวิเญฺญยฺยา ธมฺมา, ปติฎฺฐิโตกาสํ ปน สนฺธาย อิทํ วุตฺตํฯ ปิยชาติกาติ ปิยโต ชายนฺติฯ ปิยปฺปภาวิกาติ ปิยโต ปภวนฺติฯ
353.Evaṃme sutanti piyajātikasuttaṃ. Tattha neva kammantā paṭibhantīti na sabbena sabbaṃ paṭibhanti, pakatiniyāmena pana na paṭibhanti. Dutiyapadepi eseva nayo. Ettha ca na paṭibhātīti na ruccati. Āḷāhananti susānaṃ. Aññathattanti vivaṇṇatāya aññathābhāvo. Indriyāni nāma manoviññeyyā dhammā, patiṭṭhitokāsaṃ pana sandhāya idaṃ vuttaṃ. Piyajātikāti piyato jāyanti. Piyappabhāvikāti piyato pabhavanti.
๓๕๕. สเจ ตํ, มหาราชาติ ตสฺส อตฺถํ อสลฺลกฺขยมานาปิ สตฺถริ สทฺธาย เอวํ วทติฯ จร ปิเรติ อเปหิ อมฺหากํ ปเร, อนชฺฌตฺติกภูเตติ อโตฺถฯ อถ วา จร ปิเรติ ปรโต คจฺฉ, มา อิธ ติฎฺฐาติปิ อโตฺถฯ
355.Sace taṃ, mahārājāti tassa atthaṃ asallakkhayamānāpi satthari saddhāya evaṃ vadati. Cara pireti apehi amhākaṃ pare, anajjhattikabhūteti attho. Atha vā cara pireti parato gaccha, mā idha tiṭṭhātipi attho.
๓๕๖. ทฺวิธา เฉตฺวาติ อสินา เทฺว โกฎฺฐาเส กโรโนฺต ฉินฺทิตฺวาฯ อตฺตานํ อุปฺผาเลสีติ เตเนว อสินา อตฺตโน อุทรํ ผาเลสิฯ ยทิ หิ ตสฺส สา อปฺปิยา ภเวยฺย, อิทานิ อญฺญํ มาตุคามํ คณฺหิสฺสามีติ อตฺตานํ น ฆาเตยฺยฯ ยสฺมา ปนสฺส สา ปิยา อโหสิ, ตสฺมา ปรโลเกปิ ตาย สทฺธิํ สมงฺคิภาวํ ปตฺถยมาโน เอวมกาสิฯ
356.Dvidhāchetvāti asinā dve koṭṭhāse karonto chinditvā. Attānaṃupphālesīti teneva asinā attano udaraṃ phālesi. Yadi hi tassa sā appiyā bhaveyya, idāni aññaṃ mātugāmaṃ gaṇhissāmīti attānaṃ na ghāteyya. Yasmā panassa sā piyā ahosi, tasmā paralokepi tāya saddhiṃ samaṅgibhāvaṃ patthayamāno evamakāsi.
๓๕๗. ปิยา เต วชิรีติ เอวํ กิรสฺสา อโหสิ – ‘‘สจาหํ, ‘ภูตปุพฺพํ, มหาราช, อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยํ อญฺญตริสฺสา อิตฺถิยา’ติอาทิกถํ กเถยฺยํ, ‘โก เต เอวํ อกาสิ, อเปหิ นตฺถิ เอต’นฺติ มํ ปฎิเสเธยฺย, วตฺตมาเนเนว นํ สญฺญาเปสฺสามี’’ติ จิเนฺตตฺวา เอวมาหฯ วิปริณามญฺญถาภาวาติ เอตฺถ มรณวเสน วิปริณาโม, เกนจิ สทฺธิํ ปลายิตฺวา คมนวเสน อญฺญถาภาโว เวทิตโพฺพฯ
357.Piyā te vajirīti evaṃ kirassā ahosi – ‘‘sacāhaṃ, ‘bhūtapubbaṃ, mahārāja, imissāyeva sāvatthiyaṃ aññatarissā itthiyā’tiādikathaṃ katheyyaṃ, ‘ko te evaṃ akāsi, apehi natthi eta’nti maṃ paṭisedheyya, vattamāneneva naṃ saññāpessāmī’’ti cintetvā evamāha. Vipariṇāmaññathābhāvāti ettha maraṇavasena vipariṇāmo, kenaci saddhiṃ palāyitvā gamanavasena aññathābhāvo veditabbo.
วาสภายาติ วาสภา นาม รโญฺญ เอกา เทวี, ตํ สนฺธายาหฯ
Vāsabhāyāti vāsabhā nāma rañño ekā devī, taṃ sandhāyāha.
ปิยา เต อหนฺติ กสฺมา สพฺพปจฺฉา อาห? เอวํ กิรสฺสา อโหสิ – ‘‘อยํ ราชา มยฺหํ กุปิโต, สจาหํ สพฺพปฐมํ ‘ปิยา เต อห’นฺติ ปุเจฺฉยฺยํ, ‘น เม ตฺวํ ปิยา, จร ปิเร’ติ วเทยฺย, เอวํ สเนฺต กถา ปติฎฺฐานํ น ลภิสฺสตี’’ติ กถาย ปติฎฺฐานตฺถํ สพฺพปจฺฉา ปุจฺฉิฯ กาสิโกสเลสุ ฉฑฺฑิตภาเวน วิปริณาโม, ปฎิราชูนํ หตฺถคมนวเสน อญฺญถาภาโว เวทิตโพฺพฯ
Piyāte ahanti kasmā sabbapacchā āha? Evaṃ kirassā ahosi – ‘‘ayaṃ rājā mayhaṃ kupito, sacāhaṃ sabbapaṭhamaṃ ‘piyā te aha’nti puccheyyaṃ, ‘na me tvaṃ piyā, cara pire’ti vadeyya, evaṃ sante kathā patiṭṭhānaṃ na labhissatī’’ti kathāya patiṭṭhānatthaṃ sabbapacchā pucchi. Kāsikosalesu chaḍḍitabhāvena vipariṇāmo, paṭirājūnaṃ hatthagamanavasena aññathābhāvo veditabbo.
อาจเมหีติ อาจมโนทกํ เทหิฯ อาจมิตฺวา หตฺถปาเท โธวิตฺวา มุขํ วิกฺขาเลตฺวา สตฺถารํ นมสฺสิตุกาโม เอวมาหฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Ācamehīti ācamanodakaṃ dehi. Ācamitvā hatthapāde dhovitvā mukhaṃ vikkhāletvā satthāraṃ namassitukāmo evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ปิยชาติกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Piyajātikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๗. ปิยชาติกสุตฺตํ • 7. Piyajātikasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๗. ปิยชาติกสุตฺตวณฺณนา • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
