Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    6. පියඤ්‌ජහත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    6. Piyañjahattheragāthāvaṇṇanā

    උප්‌පතන්‌තෙසු නිපතෙති ආයස්‌මතො පියඤ්‌ජහත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? සොපි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං පුඤ්‌ඤං උපචිනන්‌තො ඉතො එකනවුතෙ කප්‌පෙ විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ හිමවන්‌තෙ රුක්‌ඛදෙවතා හුත්‌වා පබ්‌බතන්‌තරෙ වසන්‌තො දෙවතාසමාගමෙසු අප්‌පානුභාවතාය පරිසපරියන්‌තෙ ඨත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා සත්‌ථරි පටිලද්‌ධසද්‌ධො එකදිවසං සුවිසුද්‌ධං රමණීයං ගඞ්‌ගායං පුලිනප්‌පදෙසං දිස්‌වා සත්‌ථු ගුණෙ අනුස්‌සරි – ‘‘ඉතොපි සුවිසුද්‌ධා සත්‌ථු ගුණා අනන්‌තා අපරිමෙය්‍යා චා’’ති, එවං සො සත්‌ථු ගුණෙ ආරබ්‌භ චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ වෙසාලියං ලිච්‌ඡවිරාජකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො යුද්‌ධසොණ්‌ඩො අපරාජිතසඞ්‌ගාමො අමිත්‌තානං පියහානිකරණෙන පියඤ්‌ජහොති පඤ්‌ඤායිත්‌ථ. සො සත්‌ථු වෙසාලිගමනෙ පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා අරඤ්‌ඤෙ වසමානො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.13.84-90) –

    Uppatantesu nipateti āyasmato piyañjahattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle himavante rukkhadevatā hutvā pabbatantare vasanto devatāsamāgamesu appānubhāvatāya parisapariyante ṭhatvā dhammaṃ sutvā satthari paṭiladdhasaddho ekadivasaṃ suvisuddhaṃ ramaṇīyaṃ gaṅgāyaṃ pulinappadesaṃ disvā satthu guṇe anussari – ‘‘itopi suvisuddhā satthu guṇā anantā aparimeyyā cā’’ti, evaṃ so satthu guṇe ārabbha cittaṃ pasādetvā tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājakule nibbattitvā vayappatto yuddhasoṇḍo aparājitasaṅgāmo amittānaṃ piyahānikaraṇena piyañjahoti paññāyittha. So satthu vesāligamane paṭiladdhasaddho pabbajitvā araññe vasamāno vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.13.84-90) –

    ‘‘පබ්‌බතෙ හිමවන්‌තම්‌හි, වසාමි පබ්‌බතන්‌තරෙ;

    ‘‘Pabbate himavantamhi, vasāmi pabbatantare;

    පුලිනං සොභනං දිස්‌වා, බුද්‌ධසෙට්‌ඨං අනුස්‌සරිං.

    Pulinaṃ sobhanaṃ disvā, buddhaseṭṭhaṃ anussariṃ.

    ‘‘ඤාණෙ උපනිධා නත්‌ථි, සඞ්‌ඛාරං නත්‌ථි සත්‌ථුනො;

    ‘‘Ñāṇe upanidhā natthi, saṅkhāraṃ natthi satthuno;

    සබ්‌බධම්‌මං අභිඤ්‌ඤාය, ඤාණෙන අධිමුච්‌චති.

    Sabbadhammaṃ abhiññāya, ñāṇena adhimuccati.

    ‘‘නමො තෙ පුරිසාජඤ්‌ඤ, නමො තෙ පුරිසුත්‌තම;

    ‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;

    ඤාණෙන තෙ සමො නත්‌ථි, යාවතා ඤාණමුත්‌තමං.

    Ñāṇena te samo natthi, yāvatā ñāṇamuttamaṃ.

    ‘‘ඤාණෙ චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා, කප්‌පං සග්‌ගම්‌හි මොදහං;

    ‘‘Ñāṇe cittaṃ pasādetvā, kappaṃ saggamhi modahaṃ;

    අවසෙසෙසු කප්‌පෙසු, කුසලං චරිතං මයා.

    Avasesesu kappesu, kusalaṃ caritaṃ mayā.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං සඤ්‌ඤමලභිං තදා;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්‌ඤායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇasaññāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ඉතො සත්‌තතිකප්‌පම්‌හි, එකො පුලිනපුප්‌ඵියො;

    ‘‘Ito sattatikappamhi, eko pulinapupphiyo;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලො.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා ‘‘අන්‌ධපුථුජ්‌ජනානං පටිපත්‌තිතො විධුරා අරියානං පටිපත්‌තී’’ති ඉමස්‌ස අත්‌ථස්‌ස දස්‌සනවසෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā ‘‘andhaputhujjanānaṃ paṭipattito vidhurā ariyānaṃ paṭipattī’’ti imassa atthassa dassanavasena aññaṃ byākaronto –

    76.

    76.

    ‘‘උප්‌පතන්‌තෙසු නිපතෙ, නිපතන්‌තෙසු උප්‌පතෙ;

    ‘‘Uppatantesu nipate, nipatantesu uppate;

    වසෙ අවසමානෙසු, රමමානෙසු නො රමෙ’’ති. – ගාථං අභාසි;

    Vase avasamānesu, ramamānesu no rame’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ උප්‌පතන්‌තෙසූති උණ්‌ණමන්‌තෙසු, සත්‌තෙසු මානුද්‌ධච්‌චථම්‌භසාරම්‌භාදීහි අත්‌තුක්‌කංසනෙන අනුපසන්‌තෙසු. නිපතෙති නමෙය්‍ය, තෙසඤ්‌ඤෙව පාපධම්‌මානං පරිවජ්‌ජනෙන නිවාතවුත්‌ති භවෙය්‍ය. නිපතන්‌තෙසූති ඔණමන්‌තෙසු, හීනාධිමුත්‌තිකතාය කොසජ්‌ජෙන ච ගුණතො නිහීයමානෙසු. උප්‌පතෙති උණ්‌ණමෙය්‍ය, පණීතාධිමුත්‌තිකතාය වීරියාරම්‌භෙන ච ගුණතො උස්‌සුක්‌කෙය්‍ය. අථ වා උප්‌පතන්‌තෙසූති උට්‌ඨහන්‌තෙසු, කිලෙසෙසු පරියුට්‌ඨානවසෙන සීසං උක්‌ඛිපන්‌තෙසු. නිපතෙති පටිසඞ්‌ඛානබලෙන යථා තෙ න උප්‌පජ්‌ජන්‌ති, තථා අනුරූපපච්‌චවෙක්‌ඛණාය නිපතෙය්‍ය, වික්‌ඛම්‌භෙය්‍ය චෙව සමුච්‌ඡින්‌දෙය්‍ය ච. නිපතන්‌තෙසූති පරිපතන්‌තෙසු, අයොනිසොමනසිකාරෙසු වීරියපයොගමන්‌දතාය වා යථාරද්‌ධෙසු සමථවිපස්‌සනාධම්‌මෙසු හාය මානෙසු . උප්‌පතෙති යොනිසොමනසිකාරෙන වීරියාරම්‌භසම්‌පදාය ච තෙ උපට්‌ඨාපෙය්‍ය උප්‌පාදෙය්‍ය වඩ්‌ඪෙය්‍ය ච. වසෙ අවසමානෙසූති සත්‌තෙසු මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියවාසං අරියවාසඤ්‌ච අවසන්‌තෙසු සයං තං වාසං වසෙය්‍යාති, අරියෙසු වා කිලෙසවාසං දුතියකවාසං අවසන්‌තෙසු යෙන වාසෙන තෙ අවසමානා නාම හොන්‌ති, සයං තථා වසෙ. රමමානෙසු නො රමෙති සත්‌තෙසු කාමගුණරතියා කිලෙසරතියා රමන්‌තෙසු සයං තථා නො රමෙ නං රමෙය්‍ය, අරියෙසු වා නිරාමිසාය ඣානාදිරතියා රමමානෙසු සයම්‌පි තථා රමෙ, තතො අඤ්‌ඤථා පන කදාචිපි නො රමෙ නාභිරමෙය්‍ය වාති අත්‌ථො.

    Tattha uppatantesūti uṇṇamantesu, sattesu mānuddhaccathambhasārambhādīhi attukkaṃsanena anupasantesu. Nipateti nameyya, tesaññeva pāpadhammānaṃ parivajjanena nivātavutti bhaveyya. Nipatantesūti oṇamantesu, hīnādhimuttikatāya kosajjena ca guṇato nihīyamānesu. Uppateti uṇṇameyya, paṇītādhimuttikatāya vīriyārambhena ca guṇato ussukkeyya. Atha vā uppatantesūti uṭṭhahantesu, kilesesu pariyuṭṭhānavasena sīsaṃ ukkhipantesu. Nipateti paṭisaṅkhānabalena yathā te na uppajjanti, tathā anurūpapaccavekkhaṇāya nipateyya, vikkhambheyya ceva samucchindeyya ca. Nipatantesūti paripatantesu, ayonisomanasikāresu vīriyapayogamandatāya vā yathāraddhesu samathavipassanādhammesu hāya mānesu . Uppateti yonisomanasikārena vīriyārambhasampadāya ca te upaṭṭhāpeyya uppādeyya vaḍḍheyya ca. Vaseavasamānesūti sattesu maggabrahmacariyavāsaṃ ariyavāsañca avasantesu sayaṃ taṃ vāsaṃ vaseyyāti, ariyesu vā kilesavāsaṃ dutiyakavāsaṃ avasantesu yena vāsena te avasamānā nāma honti, sayaṃ tathā vase. Ramamānesu no rameti sattesu kāmaguṇaratiyā kilesaratiyā ramantesu sayaṃ tathā no rame naṃ rameyya, ariyesu vā nirāmisāya jhānādiratiyā ramamānesu sayampi tathā rame, tato aññathā pana kadācipi no rame nābhirameyya vāti attho.

    පියඤ්‌ජහත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Piyañjahattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 6. පියඤ්‌ජහත්‌ථෙරගාථා • 6. Piyañjahattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact