| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
೧೪. ಪೋಸಾಲಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ
14. Posālamāṇavapucchāniddeso
೮೧.
81.
ಯೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪೋಸಾಲೋ]
Yoatītaṃ ādisati, [iccāyasmā posālo]
ಅನೇಜೋ ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋ।
Anejo chinnasaṃsayo;
ಯೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತೀತಿ। ಯೋತಿ ಯೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಸಯಮ್ಭೂ। ಅನಾಚರಿಯಕೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನನುಸ್ಸುತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಾಮಂ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝಿ, ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ, ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಂ। ಅತೀತಂ ಆದಿಸತೀತಿ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ, ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ।
Yo atītaṃ ādisatīti. Yoti yo so bhagavā sayambhū. Anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto, balesu ca vasībhāvaṃ. Atītaṃ ādisatīti bhagavā attano ca paresañca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ? ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತೀತಂ ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ಆದಿಸತಿ, ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ಚತಸ್ಸೋಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ದಸಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ವೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ , ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ, ಜಾತಿಸತಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ… ಜಾತಿಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ… ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ… ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ… ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಆದಿಸತಿ – ‘‘ಅಮುತ್ರಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿಂ; ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’’ತಿ। ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಆದಿಸತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ।
Kathaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati? Bhagavā attano atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati, tissopi jātiyo ādisati, catassopi jātiyo ādisati, pañcapi jātiyo ādisati, dasapi jātiyo ādisati, vīsampi jātiyo ādisati, tiṃsampi jātiyo ādisati, cattālīsampi jātiyo ādisati , paññāsampi jātiyo ādisati, jātisatampi…pe… jātisahassampi… jātisatasahassampi… anekepi saṃvaṭṭakappe… anekepi vivaṭṭakappe… anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati – ‘‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ಪರೇಸಂ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ? ಭಗವಾ ಪರೇಸಂ ಅತೀತಂ ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ಆದಿಸತಿ, ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ ಆದಿಸತಿ…ಪೇ॰… ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಆದಿಸತಿ – ‘‘ಅಮುತ್ರಾಸಿ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿ; ತತ್ರಾಪಾಸಿ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ ಏವಂವಣ್ಣೋ ಏವಮಾಹಾರೋ ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ, ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಇಧೂಪಪನ್ನೋ’’ತಿ। ಇತಿ ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸಂ ಅನೇಕವಿಹಿತಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಆದಿಸತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪರೇಸಂ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ।
Kathaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati? Bhagavā paresaṃ atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati…pe… anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati – ‘‘amutrāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādi; tatrāpāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati.
ಭಗವಾ ಪಞ್ಚ ಜಾತಕಸತಾನಿ ಭಾಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, ಮಹಾಪದಾನಿಯಸುತ್ತನ್ತಂ 3 ಭಾಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, ಮಹಾಸುದಸ್ಸನಿಯಸುತ್ತನ್ತಂ ಭಾಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಿಯಸುತ್ತನ್ತಂ ಭಾಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, ಮಘದೇವಿಯಸುತ್ತನ್ತಂ ಭಾಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ।
Bhagavā pañca jātakasatāni bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāpadāniyasuttantaṃ 4 bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāsudassaniyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāgovindiyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, maghadeviyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಅತೀತಂ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸತಾನುಸಾರಿಞಾಣಂ 5 ಹೋತಿ। ಸೋ ಯಾವತಕಂ ಆಕಙ್ಖತಿ ತಾವತಕಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ। ಅನಾಗತಞ್ಚ ಖೋ, ಚುನ್ದ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಬೋಧಿಜಂ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ – ‘ಅಯಮನ್ತಿಮಾ ಜಾತಿ, ನತ್ಥಿದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’’ತಿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘atītaṃ kho, cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusāriñāṇaṃ 6 hoti. So yāvatakaṃ ākaṅkhati tāvatakaṃ anussarati. Anāgatañca kho, cunda…pe… paccuppannañca kho, cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa bodhijaṃ ñāṇaṃ uppajjati – ‘ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’’’ti.
ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತಞಾಣಂ 7 ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರೇ ಞಾಣಂ 8 ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಅನಾವರಣಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಸಙ್ಗಮಪ್ಪಟಿಹತಮನಾವರಣಞಾಣಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ತಥಾಗತಬಲಂ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತೀತಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಸತಿ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ದೇಸೇತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಪಟ್ಠಪೇತಿ ವಿವರತಿ ವಿಭಜತಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋತಿ ಪಕಾಸೇತೀತಿ – ಯೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ।
Indriyaparopariyattañāṇaṃ 9 tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ 10 tathāgatassa tathāgatabalaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbaññutañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbattha asaṅgamappaṭihatamanāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ. Evaṃ bhagavā attano ca paresañca atītampi ādisati anāgatampi ādisati paccuppannampi ādisati ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti pakāsetīti – yo atītaṃ ādisati.
ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪೋಸಾಲೋತಿ। ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ…ಪೇ॰… ಪೋಸಾಲೋತಿ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ನಾಮಂ…ಪೇ॰… ಅಭಿಲಾಪೋತಿ – ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪೋಸಾಲೋ।
Iccāyasmā posāloti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… posāloti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā posālo.
ಅನೇಜೋ ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋತಿ ಏಜಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಸಾ ಏಜಾ ತಣ್ಹಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಅನೇಜೋ। ಏಜಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ ಅನೇಜೋ। ಭಗವಾ ಲಾಭೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ ನ ಚಲತಿ ನ ವೇಧತಿ ನಪ್ಪವೇಧತಿ ನ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ ಅನೇಜೋ। ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋತಿ ಸಂಸಯೋ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ। ದುಕ್ಖೇ ಕಙ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ಸೋ ಸಂಸಯೋ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಹೀನೋ ಛಿನ್ನೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ। ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧೋ ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋತಿ – ಅನೇಜೋ ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋ।
Anejo chinnasaṃsayoti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo. Bhagavā lābhepi na iñjati…pe… dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti anejo. Chinnasaṃsayoti saṃsayo vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā…pe… chambhitattaṃ cittassa manovilekho. So saṃsayo buddhassa bhagavato pahīno chinno ucchinno samucchinno vūpasanto paṭinissaggo paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho. Tasmā buddho chinnasaṃsayoti – anejo chinnasaṃsayo.
ಪಾರಗುಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾರಗೂ ಪರಿಞ್ಞಾಪಾರಗೂ ಪಹಾನಪಾರಗೂ ಭಾವನಾಪಾರಗೂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಾರಗೂ ಸಮಾಪತ್ತಿಪಾರಗೂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾರಗೂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಪಾರಗೂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ।
Pāraguṃsabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāragū sabbadhammānaṃ.
ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮನ್ತಿ ಪಞ್ಹೇನ ಅತ್ಥಿಕೋ ಆಗತೋಮ್ಹಿ…ಪೇ॰… ‘‘ವಹಸ್ಸೇತಂ ಭಾರ’’ನ್ತಿ – ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮಂ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi…pe… ‘‘vahassetaṃ bhāra’’nti – atthi pañhena āgamaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಯೋ ಅತೀತಂ ಆದಿಸತಿ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಪೋಸಾಲೋ]
‘‘Yo atītaṃ ādisati, [iccāyasmā posālo]
ಅನೇಜೋ ಛಿನ್ನಸಂಸಯೋ।
Anejo chinnasaṃsayo;
ಪಾರಗುಂ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಪಞ್ಹೇನ ಆಗಮ’’ನ್ತಿ॥
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgama’’nti.
೮೨.
82.
ವಿಭೂತರೂಪಸಞ್ಞಿಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಕಾಯಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।
Vibhūtarūpasaññissa, sabbakāyappahāyino;
ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪಸ್ಸತೋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passato;
ಞಾಣಂ ಸಕ್ಕಾನುಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕಥಂ ನೇಯ್ಯೋ ತಥಾವಿಧೋ॥
Ñāṇaṃsakkānupucchāmi, kathaṃ neyyo tathāvidho.
ವಿಭೂತರೂಪಸಞ್ಞಿಸ್ಸಾತಿ ಕತಮಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾ? ರೂಪಾವಚರಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ಸಞ್ಜಾನಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ರೂಪಸಞ್ಞಾ। ವಿಭೂತರೂಪಸಞ್ಞಿಸ್ಸಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ 11 ರೂಪಸಞ್ಞಾ ವಿಭೂತಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿಗತಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತಾ ವೀತಿವತ್ತಾತಿ – ವಿಭೂತರೂಪಸಞ್ಞಿಸ್ಸ।
Vibhūtarūpasaññissāti katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ rūpasaññā. Vibhūtarūpasaññissāti catasso arūpasamāpattiyo paṭiladdhassa 12 rūpasaññā vibhūtā honti vigatā atikkantā samatikkantā vītivattāti – vibhūtarūpasaññissa.
ಸಬ್ಬಕಾಯಪ್ಪಹಾಯಿನೋತಿ ಸಬ್ಬೋ ತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ರೂಪಕಾಯೋ ಪಹೀನೋ, ತದಙ್ಗಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಹೀನೋ ತಸ್ಸ ರೂಪಕಾಯೋತಿ – ಸಬ್ಬಕಾಯಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।
Sabbakāyappahāyinoti sabbo tassa paṭisandhiko rūpakāyo pahīno, tadaṅgasamatikkamā vikkhambhanappahānena pahīno tassa rūpakāyoti – sabbakāyappahāyino.
ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪಸ್ಸತೋತಿ। ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿ। ಕಿಂಕಾರಣಾ? ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿ। ಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತಞ್ಞೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಭಾವೇತಿ, ವಿಭಾವೇತಿ, ಅನ್ತರಧಾಪೇತಿ, ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ ಪಸ್ಸತಿ – ತಂಕಾರಣಾ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತೀತಿ – ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪಸ್ಸತೋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passatoti. Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Kiṃkāraṇā? Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Yaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti, vibhāveti, antaradhāpeti, ‘‘natthi kiñcī’’ti passati – taṃkāraṇā natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpattīti – ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato.
ಞಾಣಂ ಸಕ್ಕಾನುಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ। ಸಕ್ಕಾತಿ – ಸಕ್ಕೋ। ಭಗವಾ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋ …ಪೇ॰… ಪಹೀನಭಯಭೇರವೋ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸೋತಿಪಿ ಸಕ್ಕೋ। ಞಾಣಂ ಸಕ್ಕಾನುಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ತಸ್ಸ ಞಾಣಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಪಞ್ಞಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ। ‘‘ಕೀದಿಸಂ ಕಿಂಸಣ್ಠಿತಂ ಕಿಂಪಕಾರಂ ಕಿಂಪಟಿಭಾಗಂ ಞಾಣಂ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ – ಞಾಣಂ ಸಕ್ಕಾನುಪುಚ್ಛಾಮಿ।
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmīti. Sakkāti – sakko. Bhagavā sakyakulā pabbajitotipi sakko …pe… pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Ñāṇaṃ sakkānupucchāmīti tassa ñāṇaṃ pucchāmi, paññaṃ pucchāmi, sambuddhaṃ pucchāmi. ‘‘Kīdisaṃ kiṃsaṇṭhitaṃ kiṃpakāraṃ kiṃpaṭibhāgaṃ ñāṇaṃ icchitabba’’nti – ñāṇaṃ sakkānupucchāmi.
ಕಥಂ ನೇಯ್ಯೋ ತಥಾವಿಧೋತಿ ಕಥಂ ಸೋ ನೇತಬ್ಬೋ ವಿನೇತಬ್ಬೋ ಅನುನೇತಬ್ಬೋ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬೋ ನಿಜ್ಝಾಪೇತಬ್ಬೋ ಪೇಕ್ಖೇತಬ್ಬೋ ಪಸಾದೇತಬ್ಬೋ? ಕಥಂ ತೇನ 13 ಉತ್ತರಿ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ? ತಥಾವಿಧೋತಿ ತಥಾವಿಧೋ ತಾದಿಸೋ ತಸ್ಸಣ್ಠಿತೋ ತಪ್ಪಕಾರೋ ತಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ಯೋ ಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀತಿ – ಕಥಂ ನೇಯ್ಯೋ ತಥಾವಿಧೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Kathaṃ neyyo tathāvidhoti kathaṃ so netabbo vinetabbo anunetabbo paññapetabbo nijjhāpetabbo pekkhetabbo pasādetabbo? Kathaṃ tena 14 uttari ñāṇaṃ uppādetabbaṃ? Tathāvidhoti tathāvidho tādiso tassaṇṭhito tappakāro tappaṭibhāgo yo so ākiñcaññāyatanasamāpattilābhīti – kathaṃ neyyo tathāvidho. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ವಿಭೂತರೂಪಸಞ್ಞಿಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಕಾಯಪ್ಪಹಾಯಿನೋ।
‘‘Vibhūtarūpasaññissa, sabbakāyappahāyino;
ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಪಸ್ಸತೋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passato;
ಞಾಣಂ ಸಕ್ಕಾನುಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕಥಂ ನೇಯ್ಯೋ ತಥಾವಿಧೋ’’ತಿ॥
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmi, kathaṃ neyyo tathāvidho’’ti.
೮೩.
83.
ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಸಬ್ಬಾ, [ಪೋಸಾಲಾತಿ ಭಗವಾ]
Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, [posālāti bhagavā]
ಅಭಿಜಾನಂ ತಥಾಗತೋ।
Abhijānaṃ tathāgato;
ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇನಂ ಜಾನಾತಿ, ಧಿಮುತ್ತಂ ತಪ್ಪರಾಯಣಂ।
Tiṭṭhantamenaṃ jānāti, dhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ;
ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಸಬ್ಬಾತಿ ಭಗವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಚತಸ್ಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತಿ। ಕಥಂ ಭಗವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಚತಸ್ಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತಿ? ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ರೂಪುಪಯಂ 15 ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಿಟ್ಠಮಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ 16, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ರೂಪಪ್ಪತಿಟ್ಠಂ ನನ್ದೂಪಸೇಚನಂ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ವೇದನುಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞುಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರುಪಯಂ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಞ್ಞಾಣಂ ತಿಟ್ಠಮಾನಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಸಙ್ಖಾರಾರಮ್ಮಣಂ ಸಙ್ಖಾರಪ್ಪತಿಟ್ಠಂ ನನ್ದೂಪಸೇಚನಂ ವುದ್ಧಿಂ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ ವೇಪುಲ್ಲಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಚತಸ್ಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತಿ।
Viññāṇaṭṭhitiyo sabbāti bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti, paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānāti. Kathaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘rūpupayaṃ 17 vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya 18, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Vedanupayaṃ vā, bhikkhave…pe… saññupayaṃ vā, bhikkhave…pe… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyā’’ti. Evaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತಿ? ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ – ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ದೇವಾ ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ। ಅಯಂ ಪಠಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
Kathaṃ bhagavā paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santi, bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino – seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ ಪಠಮಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಅಯಂ ದುತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
‘‘Santi , bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಏಕತ್ತಕಾಯಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಆಭಸ್ಸರಾ। ಅಯಂ ತತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಏಕತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ದೇವಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೀ 19 ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
‘‘Santi , bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī 20 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ, ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೀ 21 ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā, ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī 22 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಛಟ್ಠೀ 23 ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma, anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī 24 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೂಪಗಾ। ಅಯಂ ಸತ್ತಮೀ 25 ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿ’’। ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಜಾನಾತೀತಿ – ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಸಬ್ಬಾ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma, natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī 26 viññāṇaṭṭhiti’’. Evaṃ bhagavā paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānātīti – viññāṇaṭṭhitiyo sabbā.
ಪೋಸಾಲಾತಿ ಭಗವಾತಿ। ಪೋಸಾಲಾತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಪೋಸಾಲಾತಿ ಭಗವಾ।
Posālāti bhagavāti. Posālāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – posālāti bhagavā.
ಅಭಿಜಾನಂ ತಥಾಗತೋತಿ। ಅಭಿಜಾನನ್ತಿ ಅಭಿಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ ತಥಾಗತೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಅತೀತಂ ಚೇಪಿ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಅಭೂತಂ ಅತಚ್ಛಂ ಅನತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ನ ತಂ ತಥಾಗತೋ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ। ಅತೀತಂ ಚೇಪಿ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ಅನತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ತಮ್ಪಿ ತಥಾಗತೋ ನ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ। ಅತೀತಂ ಚೇಪಿ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ಅತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ತತ್ರ ಕಾಲಞ್ಞೂ ತಥಾಗತೋ ಹೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯ। ಅನಾಗತಂ ಚೇಪಿ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಚೇಪಿ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಅಭೂತಂ ಅತಚ್ಛಂ ಅನತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ನ ತಂ ತಥಾಗತೋ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಚೇಪಿ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ಅನತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ತಮ್ಪಿ ತಥಾಗತೋ ನ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಚೇಪಿ, ಚುನ್ದ, ಹೋತಿ ಭೂತಂ ತಚ್ಛಂ ಅತ್ಥಸಞ್ಹಿತಂ, ತತ್ರ ಕಾಲಞ್ಞೂ ತಥಾಗತೋ ಹೋತಿ ತಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಾಯ। ಇತಿ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ತಥಾಗತೋ ಕಾಲವಾದೀ ಭೂತವಾದೀ ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ವಿನಯವಾದೀ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Abhijānaṃ tathāgatoti. Abhijānanti abhijānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto tathāgato. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘atītaṃ cepi kho, cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Atītaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Atītaṃ cepi kho, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tasseva pañhassa veyyākaraṇāya. Anāgataṃ cepi, cunda, hoti…pe… paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa veyyākaraṇāya. Iti kho, cunda, atītānāgatapaccuppannesu dhammesu tathāgato kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī. Tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘ಯಂ ಖೋ, ಚುನ್ದ, ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಮಾರಕಸ್ಸ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಸ್ಸ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ದಿಟ್ಠಂ ಸುತಂ ಮುತಂ ವಿಞ್ಞಾತಂ ಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾ , ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಥಾಗತೇನ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಂ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಞ್ಚ, ಚುನ್ದ, ರತ್ತಿಂ ತಥಾಗತೋ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝತಿ, ಯಞ್ಚ ರತ್ತಿಂ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯತಿ, ಯಂ ಏತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರೇ ಭಾಸತಿ ಲಪತಿ ನಿದ್ದಿಸತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ತಥೇವ ಹೋತಿ ನೋ ಅಞ್ಞಥಾ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾವಾದೀ, ಚುನ್ದ, ತಥಾಗತೋ ತಥಾಕಾರೀ; ಯಥಾಕಾರೀ ತಥಾವಾದೀ। ಇತಿ ಯಥಾವಾದೀ ತಥಾಕಾರೀ, ಯಥಾಕಾರೀ ತಥಾವಾದೀ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸದೇವಕೇ, ಚುನ್ದ, ಲೋಕೇ ಸಮಾರಕೇ ಸಬ್ರಹ್ಮಕೇ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ತಥಾಗತೋ ಅಭಿಭೂ ಅನಭಿಭೂತೋ ಅಞ್ಞದತ್ಥುದಸೋ ವಸವತ್ತೀ। ತಸ್ಮಾ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ – ಅಭಿಜಾನಂ ತಥಾಗತೋ।
‘‘Yaṃ kho, cunda, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā , sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ. Tasmā tathāgatoti vuccati. Yañca, cunda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati sabbaṃ taṃ tatheva hoti no aññathā. Tasmā tathāgatoti vuccati. Yathāvādī, cunda, tathāgato tathākārī; yathākārī tathāvādī. Iti yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī. Tasmā tathāgatoti vuccati. Sadevake, cunda, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī. Tasmā tathāgatoti vuccatī’’ti – abhijānaṃ tathāgato.
ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇನಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಭಗವಾ ಇಧತ್ಥಞ್ಞೇವ 27 ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಇಧತ್ಥಞ್ಞೇವ ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಇಧತ್ಥಞ್ಞೇವ ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಇಧತ್ಥಞ್ಞೇವ ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಇಧತ್ಥಞ್ಞೇವ ಜಾನಾತಿ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Tiṭṭhantamenaṃ jānātīti bhagavā idhatthaññeva 28 jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manussesu uppajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo suppaṭipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī’’ti.
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ, ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno, tathā ca iriyati, tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manussesu uppajjissatī’ti.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀ’ತಿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಏವಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾಮಿ – ‘ತಥಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಥಾ ಚ ಇರಿಯತಿ ತಞ್ಚ ಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರೂಳ್ಹೋ, ಯಥಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತೀ’’’ತಿ – ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇನಂ ಜಾನಾತಿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’’ti – tiṭṭhantamenaṃ jānāti.
ಧಿಮುತ್ತಂ ತಪ್ಪರಾಯಣನ್ತಿ। ಧಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ। ಧಿಮುತ್ತನ್ತಿ ವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಧಿಮುತ್ತಂ ತತ್ರಾಧಿಮುತ್ತಂ ತದಧಿಮುತ್ತಂ ತದಾಧಿಪತೇಯ್ಯಂ। ಅಥ ವಾ, ಭಗವಾ ಜಾನಾತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ರೂಪಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸದ್ದಾಧಿಮುತ್ತೋ ಗನ್ಧಾಧಿಮುತ್ತೋ ರಸಾಧಿಮುತ್ತೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಧಿಮುತ್ತೋ ಕುಲಾಧಿಮುತ್ತೋ ಗಣಾಧಿಮುತ್ತೋ ಆವಾಸಾಧಿಮುತ್ತೋ ಲಾಭಾಧಿಮುತ್ತೋ ಯಸಾಧಿಮುತ್ತೋ ಪಸಂಸಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸುಖಾಧಿಮುತ್ತೋ ಚೀವರಾಧಿಮುತ್ತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸೇನಾಸನಾಧಿಮುತ್ತೋ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸುತ್ತನ್ತಾಧಿಮುತ್ತೋ ವಿನಯಾಧಿಮುತ್ತೋ ಅಭಿಧಮ್ಮಾಧಿಮುತ್ತೋ ಆರಞ್ಞಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ತೇಚೀವರಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಸಪದಾನಚಾರಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕಙ್ಗಾಧಿಮುತ್ತೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾಧಿಮುತ್ತೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಾಧಿಮುತ್ತೋ ತತಿಯಜ್ಝಾನಾಧಿಮುತ್ತೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಾಧಿಮುತ್ತೋಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಾಧಿಮುತ್ತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಾಧಿಮುತ್ತೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಾಧಿಮುತ್ತೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಾಧಿಮುತ್ತೋ’’ತಿಧಿಮುತ್ತಂ।
Dhimuttaṃ tapparāyaṇanti. Dhimuttanti ākiñcaññāyatanaṃ. Dhimuttanti vimokkhena dhimuttaṃ tatrādhimuttaṃ tadadhimuttaṃ tadādhipateyyaṃ. Atha vā, bhagavā jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo rūpādhimutto saddādhimutto gandhādhimutto rasādhimutto phoṭṭhabbādhimutto kulādhimutto gaṇādhimutto āvāsādhimutto lābhādhimutto yasādhimutto pasaṃsādhimutto sukhādhimutto cīvarādhimutto piṇḍapātādhimutto senāsanādhimutto gilānapaccayabhesajjaparikkhārādhimutto suttantādhimutto vinayādhimutto abhidhammādhimutto āraññakaṅgādhimutto piṇḍapātikaṅgādhimutto paṃsukūlikaṅgādhimutto tecīvarikaṅgādhimutto sapadānacārikaṅgādhimutto khalupacchābhattikaṅgādhimutto nesajjikaṅgādhimutto yathāsanthatikaṅgādhimutto paṭhamajjhānādhimutto dutiyajjhānādhimutto tatiyajjhānādhimutto catutthajjhānādhimuttoākāsānañcāyatanasamāpattādhimutto viññāṇañcāyatanasamāpattādhimutto ākiñcaññāyatanasamāpattādhimutto nevasaññānāsaññāyatanasamāpattādhimutto’’tidhimuttaṃ.
ತಪ್ಪರಾಯಣನ್ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಮಯಂ ತಪ್ಪರಾಯಣಂ ಕಮ್ಮಪರಾಯಣಂ ವಿಪಾಕಪರಾಯಣಂ ಕಮ್ಮಗರುಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗರುಕಂ । ಅಥ ವಾ, ಭಗವಾ ಜಾನಾತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ರೂಪಪರಾಯಣೋ…ಪೇ॰… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಪರಾಯಣೋ’’ತಿ – ಧಿಮುತ್ತಂ ತಪ್ಪರಾಯಣಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tapparāyaṇanti ākiñcaññāyatanamayaṃ tapparāyaṇaṃ kammaparāyaṇaṃ vipākaparāyaṇaṃ kammagarukaṃ paṭisandhigarukaṃ . Atha vā, bhagavā jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo rūpaparāyaṇo…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiparāyaṇo’’ti – dhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ ಸಬ್ಬಾ, [ಪೋಸಾಲಾತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, [posālāti bhagavā]
ಅಭಿಜಾನಂ ತಥಾಗತೋ।
Abhijānaṃ tathāgato;
ತಿಟ್ಠನ್ತಮೇನಂ ಜಾನಾತಿ, ಧಿಮುತ್ತಂ ತಪ್ಪರಾಯಣ’’ನ್ತಿ॥
Tiṭṭhantamenaṃ jānāti, dhimuttaṃ tapparāyaṇa’’nti.
೮೪.
84.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವಂ ಞತ್ವಾ, ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನಂ ಇತಿ।
Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā, nandisaṃyojanaṃ iti;
ಏವಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ತತೋ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
Evametaṃ abhiññāya, tato tattha vipassati;
ಏತಂ ಞಾಣಂ ತಥಂ ತಸ್ಸ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋ॥
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa, brāhmaṇassa vusīmato.
ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವಂ ಞತ್ವಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಂವತ್ತನಿಕೋ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವೋತಿ ಞತ್ವಾ, ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಬನ್ಧನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಪಲಿಬೋಧೋತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವಂ ಞತ್ವಾ।
Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvāti ākiñcaññāsambhavoti vuccati ākiñcaññāyatanasaṃvattaniko kammābhisaṅkhāro. Ākiñcaññāyatanasaṃvattanikaṃ kammābhisaṅkhāraṃ ākiñcaññāsambhavoti ñatvā, laggananti ñatvā, bandhananti ñatvā, palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā.
ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನಂ ಇತೀತಿ ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅರೂಪರಾಗೋ। ಅರೂಪರಾಗೇನ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಲಗ್ಗಂ ಲಗ್ಗಿತಂ ಪಲಿಬುದ್ಧಂ ಅರೂಪರಾಗಂ ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಲಗ್ಗನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಬನ್ಧನನ್ತಿ ಞತ್ವಾ, ಪಲಿಬೋಧೋತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಇತೀತಿ ಪದಸನ್ಧಿ ಪದಸಂಸಗ್ಗೋ ಪದಪಾರಿಪೂರೀ ಅಕ್ಖರಸಮವಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾ ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ ಇತೀತಿ – ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನಂ ಇತಿ।
Nandisaṃyojanaṃ itīti nandisaṃyojanaṃ vuccati arūparāgo. Arūparāgena taṃ kammaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ arūparāgaṃ nandisaṃyojananti ñatvā, laggananti ñatvā, bandhananti ñatvā, palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti – nandisaṃyojanaṃ iti.
ಏವಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಏವಂ ಏತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಏವಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ।
Evametaṃ abhiññāyāti evaṃ etaṃ abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – evametaṃ abhiññāya.
ತತೋ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸತೀತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಜಾತೇ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ವಿಪಸ್ಸತಿ, ದುಕ್ಖತೋ ವಿಪಸ್ಸತಿ, ರೋಗತೋ…ಪೇ॰… ನಿಸ್ಸರಣತೋ ವಿಪಸ್ಸತಿ ದಕ್ಖತಿ ಓಲೋಕೇತಿ ನಿಜ್ಝಾಯತಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೀತಿ – ತತೋ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
Tato tattha vipassatīti. Tatthāti ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato vipassati, dukkhato vipassati, rogato…pe… nissaraṇato vipassati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – tato tattha vipassati.
ಏತಂ ಞಾಣಂ ತಥಂ ತಸ್ಸಾತಿ ಏತಂ ಞಾಣಂ ತಚ್ಛಂ ಭೂತಂ ಯಾಥಾವಂ ಅವಿಪರೀತಂ ತಸ್ಸಾತಿ – ಏತಂ ಞಾಣಂ ತಥಂ ತಸ್ಸ।
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassāti etaṃ ñāṇaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītaṃ tassāti – etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬಾಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ…ಪೇ॰… ಅಸಿತೋ ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಂ ಉಪಾದಾಯ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ವಸನ್ತಿ ಸಂವಸನ್ತಿ ಆವಸನ್ತಿ ಪರಿವಸನ್ತಿ; ಅರಹಾ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾ ವಿಮುತ್ತೋ; ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ; ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Brāhmaṇassavusīmatoti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmāti. Brāhmaṇassa vusīmatoti puthujjanakalyāṇaṃ upādāya satta sekkhā appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti; arahā vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto; so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro; natthi tassa punabbhavoti – brāhmaṇassa vusīmato. Tenāha bhagavā –
‘‘ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಸಮ್ಭವಂ ಞತ್ವಾ, ನನ್ದಿಸಂಯೋಜನಂ ಇತಿ।
‘‘Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā, nandisaṃyojanaṃ iti;
ಏವಮೇತಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ತತೋ ತತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
Evametaṃ abhiññāya, tato tattha vipassati;
ಏತಂ ಞಾಣಂ ತಥಂ ತಸ್ಸ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುಸೀಮತೋ’’ತಿ॥
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa, brāhmaṇassa vusīmato’’ti.
ಸಹ ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನಾ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀತಿ।
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ಪೋಸಾಲಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ ಚುದ್ದಸಮೋ।
Posālamāṇavapucchāniddeso cuddasamo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೧೪. ಪೋಸಾಲಮಾಣವಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 14. Posālamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
