Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
੧੪. ਪੋਸਾਲਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
14. Posālamāṇavapucchāniddeso
੮੧.
81.
ਯੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੋਸਾਲੋ]
Yoatītaṃ ādisati, [iccāyasmā posālo]
ਅਨੇਜੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋ।
Anejo chinnasaṃsayo;
ਯੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤੀਤਿ। ਯੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗવਾ ਸਯਮ੍ਭੂ। ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬਲੇਸੁ ਚ વਸੀਭਾવਂ। ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤੀਤਿ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ, ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ।
Yo atītaṃ ādisatīti. Yoti yo so bhagavā sayambhū. Anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto, balesu ca vasībhāvaṃ. Atītaṃ ādisatīti bhagavā attano ca paresañca atītampi ādisati, anāgatampi ādisati, paccuppannampi ādisati.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ? ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤੀਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਦ੍વੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, વੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ , ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ, ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ…ਪੇ॰… ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ… ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ… ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ… ਅਨੇਕੇਪਿ વਿવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ… ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂવਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਆਦਿਸਤਿ – ‘‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਆਦਿਸਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ।
Kathaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati? Bhagavā attano atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati, tissopi jātiyo ādisati, catassopi jātiyo ādisati, pañcapi jātiyo ādisati, dasapi jātiyo ādisati, vīsampi jātiyo ādisati, tiṃsampi jātiyo ādisati, cattālīsampi jātiyo ādisati , paññāsampi jātiyo ādisati, jātisatampi…pe… jātisahassampi… jātisatasahassampi… anekepi saṃvaṭṭakappe… anekepi vivaṭṭakappe… anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati – ‘‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā attano atītaṃ ādisati.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਪਰੇਸਂ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ? ਭਗવਾ ਪਰੇਸਂ ਅਤੀਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਦ੍વੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਆਦਿਸਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂવਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਆਦਿਸਤਿ – ‘‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਆਦਿਸਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਰੇਸਂ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ।
Kathaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati? Bhagavā paresaṃ atītaṃ ekampi jātiṃ ādisati, dvepi jātiyo ādisati…pe… anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ādisati – ‘‘amutrāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādi; tatrāpāsi evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ ādisati. Evaṃ bhagavā paresaṃ atītaṃ ādisati.
ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਕਸਤਾਨਿ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਮਹਾਪਦਾਨਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ 3 ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, ਮਘਦੇવਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ।
Bhagavā pañca jātakasatāni bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāpadāniyasuttantaṃ 4 bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāsudassaniyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, mahāgovindiyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati, maghadeviyasuttantaṃ bhāsanto attano ca paresañca atītaṃ ādisati.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਅਤੀਤਂ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਤਾਨੁਸਾਰਿਞਾਣਂ 5 ਹੋਤਿ। ਸੋ ਯਾવਤਕਂ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਤਾવਤਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ। ਅਨਾਗਤਞ੍ਚ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਜਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’’ਤਿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘atītaṃ kho, cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusāriñāṇaṃ 6 hoti. So yāvatakaṃ ākaṅkhati tāvatakaṃ anussarati. Anāgatañca kho, cunda…pe… paccuppannañca kho, cunda, addhānaṃ ārabbha tathāgatassa bodhijaṃ ñāṇaṃ uppajjati – ‘ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavo’’’ti.
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣਂ 7 ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰੇ ਞਾਣਂ 8 ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਅਨਾવਰਣਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਸਙ੍ਗਮਪ੍ਪਟਿਹਤਮਨਾવਰਣਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਦਿਸਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ਦੇਸੇਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ વਿવਰਤਿ વਿਭਜਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ – ਯੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ।
Indriyaparopariyattañāṇaṃ 9 tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sattānaṃ āsayānusayañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ 10 tathāgatassa tathāgatabalaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbaññutañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ, sabbattha asaṅgamappaṭihatamanāvaraṇañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ. Evaṃ bhagavā attano ca paresañca atītampi ādisati anāgatampi ādisati paccuppannampi ādisati ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti pakāsetīti – yo atītaṃ ādisati.
ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੋਸਾਲੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਪੋਸਾਲੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ…ਪੇ॰… ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ – ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੋਸਾਲੋ।
Iccāyasmā posāloti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… posāloti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā posālo.
ਅਨੇਜੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋਤਿ ਏਜਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਾ ਏਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਨੇਜੋ। ਏਜਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨੇਜੋ। ਭਗવਾ ਲਾਭੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤੀਤਿ ਅਨੇਜੋ। ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋਤਿ ਸਂਸਯੋ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ। ਦੁਕ੍ਖੇ ਕਙ੍ਖਾ…ਪੇ॰… ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ। ਸੋ ਸਂਸਯੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਪਹੀਨੋ ਛਿਨ੍ਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋਤਿ – ਅਨੇਜੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋ।
Anejo chinnasaṃsayoti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo. Bhagavā lābhepi na iñjati…pe… dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti anejo. Chinnasaṃsayoti saṃsayo vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā…pe… chambhitattaṃ cittassa manovilekho. So saṃsayo buddhassa bhagavato pahīno chinno ucchinno samucchinno vūpasanto paṭinissaggo paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho. Tasmā buddho chinnasaṃsayoti – anejo chinnasaṃsayo.
ਪਾਰਗੁਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗੂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗੂ ਪਹਾਨਪਾਰਗੂ ਭਾવਨਾਪਾਰਗੂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਾਰਗੂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਾਰਗੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗੂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ…ਪੇ॰… ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ – ਪਾਰਗੂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ।
Pāraguṃsabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāragū sabbadhammānaṃ.
ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਆਗਤੋਮ੍ਹਿ…ਪੇ॰… ‘‘વਹਸ੍ਸੇਤਂ ਭਾਰ’’ਨ੍ਤਿ – ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi…pe… ‘‘vahassetaṃ bhāra’’nti – atthi pañhena āgamaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਯੋ ਅਤੀਤਂ ਆਦਿਸਤਿ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੋਸਾਲੋ]
‘‘Yo atītaṃ ādisati, [iccāyasmā posālo]
ਅਨੇਜੋ ਛਿਨ੍ਨਸਂਸਯੋ।
Anejo chinnasaṃsayo;
ਪਾਰਗੁਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮ’’ਨ੍ਤਿ॥
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgama’’nti.
੮੨.
82.
વਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ।
Vibhūtarūpasaññissa, sabbakāyappahāyino;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passato;
ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਕਥਂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਥਾવਿਧੋ॥
Ñāṇaṃsakkānupucchāmi, kathaṃ neyyo tathāvidho.
વਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤਮਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ? ਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਤ੍ਤਂ – ਅਯਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ। વਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ 11 ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ વਿਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਗਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਾਤਿ – વਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ।
Vibhūtarūpasaññissāti katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ rūpasaññā. Vibhūtarūpasaññissāti catasso arūpasamāpattiyo paṭiladdhassa 12 rūpasaññā vibhūtā honti vigatā atikkantā samatikkantā vītivattāti – vibhūtarūpasaññissa.
ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬੋ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੋ ਰੂਪਕਾਯੋ ਪਹੀਨੋ, ਤਦਙ੍ਗਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਹੀਨੋ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਕਾਯੋਤਿ – ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ।
Sabbakāyappahāyinoti sabbo tassa paṭisandhiko rūpakāyo pahīno, tadaṅgasamatikkamā vikkhambhanappahānena pahīno tassa rūpakāyoti – sabbakāyappahāyino.
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਤੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਞ੍ਞੇવ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਾવੇਤਿ, વਿਭਾવੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਤਂਕਾਰਣਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passatoti. Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Kiṃkāraṇā? Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpatti. Yaṃ viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāveti, vibhāveti, antaradhāpeti, ‘‘natthi kiñcī’’ti passati – taṃkāraṇā natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanasamāpattīti – ajjhattañca bahiddhā ca natthi kiñcīti passato.
ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮੀਤਿ। ਸਕ੍ਕਾਤਿ – ਸਕ੍ਕੋ। ਭਗવਾ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ …ਪੇ॰… ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ। ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਪਞ੍ਞਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ। ‘‘ਕੀਦਿਸਂ ਕਿਂਸਣ੍ਠਿਤਂ ਕਿਂਪਕਾਰਂ ਕਿਂਪਟਿਭਾਗਂ ਞਾਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ – ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮਿ।
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmīti. Sakkāti – sakko. Bhagavā sakyakulā pabbajitotipi sakko …pe… pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Ñāṇaṃ sakkānupucchāmīti tassa ñāṇaṃ pucchāmi, paññaṃ pucchāmi, sambuddhaṃ pucchāmi. ‘‘Kīdisaṃ kiṃsaṇṭhitaṃ kiṃpakāraṃ kiṃpaṭibhāgaṃ ñāṇaṃ icchitabba’’nti – ñāṇaṃ sakkānupucchāmi.
ਕਥਂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਥਾવਿਧੋਤਿ ਕਥਂ ਸੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋ ਅਨੁਨੇਤਬ੍ਬੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬੋ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਪੇਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੋ ਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬੋ? ਕਥਂ ਤੇਨ 13 ਉਤ੍ਤਰਿ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ? ਤਥਾવਿਧੋਤਿ ਤਥਾવਿਧੋ ਤਾਦਿਸੋ ਤਸ੍ਸਣ੍ਠਿਤੋ ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ ਯੋ ਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀਤਿ – ਕਥਂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਥਾવਿਧੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Kathaṃ neyyo tathāvidhoti kathaṃ so netabbo vinetabbo anunetabbo paññapetabbo nijjhāpetabbo pekkhetabbo pasādetabbo? Kathaṃ tena 14 uttari ñāṇaṃ uppādetabbaṃ? Tathāvidhoti tathāvidho tādiso tassaṇṭhito tappakāro tappaṭibhāgo yo so ākiñcaññāyatanasamāpattilābhīti – kathaṃ neyyo tathāvidho. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘વਿਭੂਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਕਾਯਪ੍ਪਹਾਯਿਨੋ।
‘‘Vibhūtarūpasaññissa, sabbakāyappahāyino;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ।
Ajjhattañca bahiddhā ca, natthi kiñcīti passato;
ਞਾਣਂ ਸਕ੍ਕਾਨੁਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਕਥਂ ਨੇਯ੍ਯੋ ਤਥਾવਿਧੋ’’ਤਿ॥
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmi, kathaṃ neyyo tathāvidho’’ti.
੮੩.
83.
વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ, [ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗવਾ]
Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, [posālāti bhagavā]
ਅਭਿਜਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋ।
Abhijānaṃ tathāgato;
ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮੇਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਂ।
Tiṭṭhantamenaṃ jānāti, dhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ;
વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾਤਿ ਭਗવਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤਿ। ਕਥਂ ਭਗવਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤਿ? વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਰੂਪੁਪਯਂ 15 વਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ 16, ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਰੂਪਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। વੇਦਨੁਪਯਂ વਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞੁਪਯਂ વਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਯਂ વਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤਿ।
Viññāṇaṭṭhitiyo sabbāti bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti, paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānāti. Kathaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘rūpupayaṃ 17 vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya 18, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Vedanupayaṃ vā, bhikkhave…pe… saññupayaṃ vā, bhikkhave…pe… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyā’’ti. Evaṃ bhagavā abhisaṅkhāravasena catasso viññāṇaṭṭhitiyo jānāti.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤਿ? વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
Kathaṃ bhagavā paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānāti? Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santi, bhikkhave, sattā nānattakāyā nānattasaññino – seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santi , bhikkhave, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ 19 વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santi , bhikkhave, sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī 20 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ, ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੀ 21 વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā, ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī 22 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੀ 23 વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma, anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī 24 viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੀ 25 વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ’’। ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤੀਤਿ – વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ।
‘‘Santi, bhikkhave, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma, natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī 26 viññāṇaṭṭhiti’’. Evaṃ bhagavā paṭisandhivasena satta viññāṇaṭṭhitiyo jānātīti – viññāṇaṭṭhitiyo sabbā.
ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗવਾਤਿ। ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗવਾ।
Posālāti bhagavāti. Posālāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – posālāti bhagavā.
ਅਭਿਜਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ। ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਟਿવਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਅਤੀਤਂ ਚੇਪਿ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਨ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ। ਅਤੀਤਂ ਚੇਪਿ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ। ਅਤੀਤਂ ਚੇਪਿ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਤਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਤਥਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ। ਅਨਾਗਤਂ ਚੇਪਿ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚੇਪਿ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਨ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚੇਪਿ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚੇਪਿ, ਚੁਨ੍ਦ, ਹੋਤਿ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ, ਤਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਤਥਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯ। ਇਤਿ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਥਾਗਤੋ ਕਾਲવਾਦੀ ਭੂਤવਾਦੀ ਅਤ੍ਥવਾਦੀ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ વਿਨਯવਾਦੀ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Abhijānaṃ tathāgatoti. Abhijānanti abhijānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto tathāgato. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘atītaṃ cepi kho, cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Atītaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Atītaṃ cepi kho, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tasseva pañhassa veyyākaraṇāya. Anāgataṃ cepi, cunda, hoti…pe… paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ, na taṃ tathāgato byākaroti. Paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ, tampi tathāgato na byākaroti. Paccuppannaṃ cepi, cunda, hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ, tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa veyyākaraṇāya. Iti kho, cunda, atītānāgatapaccuppannesu dhammesu tathāgato kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī. Tasmā tathāgatoti vuccati.
‘‘ਯਂ ਖੋ, ਚੁਨ੍ਦ, ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਿਞ੍ਞਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਂ ਅਨੁવਿਚਰਿਤਂ ਮਨਸਾ , ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਞ੍ਚ, ਚੁਨ੍ਦ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਭਾਸਤਿ ਲਪਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤਥੇવ ਹੋਤਿ ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾવਾਦੀ, ਚੁਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤੋ ਤਥਾਕਾਰੀ; ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾવਾਦੀ। ਇਤਿ ਯਥਾવਾਦੀ ਤਥਾਕਾਰੀ, ਯਥਾਕਾਰੀ ਤਥਾવਾਦੀ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਦੇવਕੇ, ਚੁਨ੍ਦ, ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿਭੂ ਅਨਭਿਭੂਤੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁਦਸੋ વਸવਤ੍ਤੀ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ – ਅਭਿਜਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋ।
‘‘Yaṃ kho, cunda, sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā , sabbaṃ taṃ tathāgatena abhisambuddhaṃ. Tasmā tathāgatoti vuccati. Yañca, cunda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati sabbaṃ taṃ tatheva hoti no aññathā. Tasmā tathāgatoti vuccati. Yathāvādī, cunda, tathāgato tathākārī; yathākārī tathāvādī. Iti yathāvādī tathākārī, yathākārī tathāvādī. Tasmā tathāgatoti vuccati. Sadevake, cunda, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī. Tasmā tathāgatoti vuccatī’’ti – abhijānaṃ tathāgato.
ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮੇਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਭਗવਾ ਇਧਤ੍ਥਞ੍ਞੇવ 27 ਜਾਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਇਧਤ੍ਥਞ੍ਞੇવ ਜਾਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਇਧਤ੍ਥਞ੍ਞੇવ ਜਾਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਇਧਤ੍ਥਞ੍ਞੇવ ਜਾਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਇਧਤ੍ਥਞ੍ਞੇવ ਜਾਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
Tiṭṭhantamenaṃ jānātīti bhagavā idhatthaññeva 28 jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manussesu uppajjissatī’’ti. Bhagavā idhatthaññeva jānāti kammābhisaṅkhāravasena – ‘‘ayaṃ puggalo suppaṭipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī’’ti.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno, tathā ca iriyati, tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pettivisayaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manussesu uppajjissatī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਤਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਥਾ ਚ ਇਰਿਯਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਯਥਾ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ – ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮੇਨਂ ਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, sāriputta, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho, yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’’ti – tiṭṭhantamenaṃ jānāti.
ਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਨ੍ਤਿ। ਧਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ। ਧਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਰਾਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਦਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ। ਅਥ વਾ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰੂਪਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਗਨ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਰਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੁਲਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਗਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਆવਾਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਲਾਭਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਯਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਸਂਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੁਖਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚੀવਰਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੇਨਾਸਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ વਿਨਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਆਰਞ੍ਞਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤੇਚੀવਰਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕਙ੍ਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਧਿਮੁਤ੍ਤਂ।
Dhimuttaṃ tapparāyaṇanti. Dhimuttanti ākiñcaññāyatanaṃ. Dhimuttanti vimokkhena dhimuttaṃ tatrādhimuttaṃ tadadhimuttaṃ tadādhipateyyaṃ. Atha vā, bhagavā jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo rūpādhimutto saddādhimutto gandhādhimutto rasādhimutto phoṭṭhabbādhimutto kulādhimutto gaṇādhimutto āvāsādhimutto lābhādhimutto yasādhimutto pasaṃsādhimutto sukhādhimutto cīvarādhimutto piṇḍapātādhimutto senāsanādhimutto gilānapaccayabhesajjaparikkhārādhimutto suttantādhimutto vinayādhimutto abhidhammādhimutto āraññakaṅgādhimutto piṇḍapātikaṅgādhimutto paṃsukūlikaṅgādhimutto tecīvarikaṅgādhimutto sapadānacārikaṅgādhimutto khalupacchābhattikaṅgādhimutto nesajjikaṅgādhimutto yathāsanthatikaṅgādhimutto paṭhamajjhānādhimutto dutiyajjhānādhimutto tatiyajjhānādhimutto catutthajjhānādhimuttoākāsānañcāyatanasamāpattādhimutto viññāṇañcāyatanasamāpattādhimutto ākiñcaññāyatanasamāpattādhimutto nevasaññānāsaññāyatanasamāpattādhimutto’’tidhimuttaṃ.
ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਨ੍ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਮਯਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਂ ਕਮ੍ਮਪਰਾਯਣਂ વਿਪਾਕਪਰਾਯਣਂ ਕਮ੍ਮਗਰੁਕਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗਰੁਕਂ । ਅਥ વਾ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰੂਪਪਰਾਯਣੋ…ਪੇ॰… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ – ਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tapparāyaṇanti ākiñcaññāyatanamayaṃ tapparāyaṇaṃ kammaparāyaṇaṃ vipākaparāyaṇaṃ kammagarukaṃ paṭisandhigarukaṃ . Atha vā, bhagavā jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo rūpaparāyaṇo…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiparāyaṇo’’ti – dhimuttaṃ tapparāyaṇaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ, [ਪੋਸਾਲਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, [posālāti bhagavā]
ਅਭਿਜਾਨਂ ਤਥਾਗਤੋ।
Abhijānaṃ tathāgato;
ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮੇਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਿਮੁਤ੍ਤਂ ਤਪ੍ਪਰਾਯਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tiṭṭhantamenaṃ jānāti, dhimuttaṃ tapparāyaṇa’’nti.
੮੪.
84.
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવਂ ਞਤ੍વਾ, ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਂ ਇਤਿ।
Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā, nandisaṃyojanaṃ iti;
ਏવਮੇਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
Evametaṃ abhiññāya, tato tattha vipassati;
ਏਤਂ ਞਾਣਂ ਤਥਂ ਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વੁਸੀਮਤੋ॥
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa, brāhmaṇassa vusīmato.
ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવਂ ਞਤ੍વਾਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਲਗ੍ਗਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ ਞਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવਂ ਞਤ੍વਾ।
Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvāti ākiñcaññāsambhavoti vuccati ākiñcaññāyatanasaṃvattaniko kammābhisaṅkhāro. Ākiñcaññāyatanasaṃvattanikaṃ kammābhisaṅkhāraṃ ākiñcaññāsambhavoti ñatvā, laggananti ñatvā, bandhananti ñatvā, palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā.
ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਂ ਇਤੀਤਿ ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰੂਪਰਾਗੋ। ਅਰੂਪਰਾਗੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਲਗ੍ਗਂ ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਅਰੂਪਰਾਗਂ ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਲਗ੍ਗਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ ਞਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਇਤੀਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ ਪਦਸਂਸਗ੍ਗੋ ਪਦਪਾਰਿਪੂਰੀ ਅਕ੍ਖਰਸਮવਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾ ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ ਇਤੀਤਿ – ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਂ ਇਤਿ।
Nandisaṃyojanaṃ itīti nandisaṃyojanaṃ vuccati arūparāgo. Arūparāgena taṃ kammaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ arūparāgaṃ nandisaṃyojananti ñatvā, laggananti ñatvā, bandhananti ñatvā, palibodhoti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ itīti – nandisaṃyojanaṃ iti.
ਏવਮੇਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਏਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਏવਮੇਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ।
Evametaṃ abhiññāyāti evaṃ etaṃ abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – evametaṃ abhiññāya.
ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ વਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ વਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੋਗਤੋ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ વਿਪਸ੍ਸਤਿ ਦਕ੍ਖਤਿ ਓਲੋਕੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀਤਿ – ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
Tato tattha vipassatīti. Tatthāti ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā tattha jāte cittacetasike dhamme aniccato vipassati, dukkhato vipassati, rogato…pe… nissaraṇato vipassati dakkhati oloketi nijjhāyati upaparikkhatīti – tato tattha vipassati.
ਏਤਂ ਞਾਣਂ ਤਥਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤਂ ਞਾਣਂ ਤਚ੍ਛਂ ਭੂਤਂ ਯਾਥਾવਂ ਅવਿਪਰੀਤਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ – ਏਤਂ ਞਾਣਂ ਤਥਂ ਤਸ੍ਸ।
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassāti etaṃ ñāṇaṃ tacchaṃ bhūtaṃ yāthāvaṃ aviparītaṃ tassāti – etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa.
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વੁਸੀਮਤੋਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ…ਪੇ॰… ਅਸਿਤੋ ਤਾਦਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੇ ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વੁਸੀਮਤੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ વਸਨ੍ਤਿ ਸਂવਸਨ੍ਤਿ ਆવਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਸਨ੍ਤਿ; ਅਰਹਾ વੁਸਿਤવਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਂਯੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ; ਸੋ વੁਤ੍ਥવਾਸੋ ਚਿਣ੍ਣਚਰਣੋ…ਪੇ॰… ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰੋ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ – ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વੁਸੀਮਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Brāhmaṇassavusīmatoti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmāti. Brāhmaṇassa vusīmatoti puthujjanakalyāṇaṃ upādāya satta sekkhā appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya vasanti saṃvasanti āvasanti parivasanti; arahā vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto; so vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro; natthi tassa punabbhavoti – brāhmaṇassa vusīmato. Tenāha bhagavā –
‘‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭવਂ ਞਤ੍વਾ, ਨਨ੍ਦਿਸਂਯੋਜਨਂ ਇਤਿ।
‘‘Ākiñcaññāsambhavaṃ ñatvā, nandisaṃyojanaṃ iti;
ਏવਮੇਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ વਿਪਸ੍ਸਤਿ।
Evametaṃ abhiññāya, tato tattha vipassati;
ਏਤਂ ਞਾਣਂ ਤਥਂ ਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વੁਸੀਮਤੋ’’ਤਿ॥
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassa, brāhmaṇassa vusīmato’’ti.
ਸਹ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ।
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ਪੋਸਾਲਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚੁਦ੍ਦਸਮੋ।
Posālamāṇavapucchāniddeso cuddasamo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੧੪. ਪੋਸਾਲਮਾਣવਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 14. Posālamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā