| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 54
The Middle-Length Suttas Collection 54
පෝතලියසුත්ත
With Potaliya the Householder
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා අඞ්ගුත්තරාපේසු විහරති ආපණං නාම අඞ්ගුත්තරාපානං නිගමෝ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Northern Āpaṇas, near the town of theirs named Āpaṇa.
අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය ආපණං පිණ්ඩාය පාවිසි. ආපණේ පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ යේනඤ්ඤතරෝ වනසණ්ඩෝ තේනුපසඞ්කමි දිවාවිහාරාය. තං වනසණ්ඩං අජ්ඣෝගාහේත්වා අඤ්ඤතරස්මිං රුක්ඛමූලේ දිවාවිහාරං නිසීදි.
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Āpaṇa for alms. He wandered for alms in Āpaṇa. After the meal, on his return from almsround, he went to a certain forest grove for the day’s meditation. Having plunged deep into it, he sat at the root of a certain tree for the day’s meditation.
පෝතලියෝපි ඛෝ ගහපති සම්පන්නනිවාසනපාවුරණෝ ඡත්තුපාහනාහි ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානෝ අනුවිචරමානෝ යේන සෝ වනසණ්ඩෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං වනසණ්ඩං අජ්ඣෝගාහේත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතං ඛෝ පෝතලියං ගහපතිං භගවා ඒතදවෝච: “සංවිජ්ජන්ති ඛෝ, ගහපති, ආසනානි; සචේ ආකඞ්ඛසි නිසීදා”ති.
Potaliya the householder also approached that forest grove while going for a walk. He was well dressed in a cloak and sarong, with parasol and sandals. Having plunged deep into it, he went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he stood to one side, and the Buddha said to him, “There are seats, householder. Please sit if you wish.”
ඒවං වුත්තේ, පෝතලියෝ ගහපති “ගහපතිවාදේන මං සමණෝ ගෝතමෝ සමුදාචරතී”ති කුපිතෝ අනත්තමනෝ තුණ්හී අහෝසි.
When he said this, Potaliya was angry and upset. Thinking, “The ascetic Gotama addresses me as ‘householder’!” he stayed silent.
දුතියම්පි ඛෝ භගවා …පේ… තතියම්පි ඛෝ භගවා පෝතලියං ගහපතිං ඒතදවෝච: “සංවිජ්ජන්ති ඛෝ, ගහපති, ආසනානි; සචේ ආකඞ්ඛසි නිසීදා”ති.
For a second time … and a third time the Buddha said to him, “There are seats, householder. Please sit if you wish.”
ඒවං වුත්තේ, පෝතලියෝ ගහපති “ගහපතිවාදේන මං සමණෝ ගෝතමෝ සමුදාචරතී”ති කුපිතෝ අනත්තමනෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “තයිදං, භෝ ගෝතම, නච්ඡන්නං, තයිදං නප්පතිරූපං, යං මං ත්වං ගහපතිවාදේන සමුදාචරසී”ති.
When he said this, Potaliya was angry and upset. Thinking, “The ascetic Gotama addresses me as ‘householder’!” he said to the Buddha, “Master Gotama, it is neither proper nor appropriate for you to address me as ‘householder’.”
“තේ හි තේ, ගහපති, ආකාරා, තේ ලිඞ්ගා, තේ නිමිත්තා යථා තං ගහපතිස්සා”ති.
“Well, householder, you have the features, attributes, and signs of a householder.”
“තථා හි පන මේ, භෝ ගෝතම, සබ්බේ කම්මන්තා පටික්ඛිත්තා, සබ්බේ වෝහාරා සමුච්ඡින්නා”ති.
“Master Gotama, it’s because I have refused all work and cut off all judgments.”
“යථා කථං පන තේ, ගහපති, සබ්බේ කම්මන්තා පටික්ඛිත්තා, සබ්බේ වෝහාරා සමුච්ඡින්නා”ති?
“Householder, in what way have you refused all work and cut off all judgments?”
“ඉධ මේ, භෝ ගෝතම, යං අහෝසි ධනං වා ධඤ්ඤං වා රජතං වා ජාතරූපං වා සබ්බං තං පුත්තානං දායජ්ජං නිය්‍යාතං, තත්ථාහං අනෝවාදී අනුපවාදී ඝාසච්ඡාදනපරමෝ විහරාමි. ඒවං ඛෝ මේ, භෝ ගෝතම, සබ්බේ කම්මන්තා පටික්ඛිත්තා, සබ්බේ වෝහාරා සමුච්ඡින්නා”ති.
“Master Gotama, all the money, grain, gold, and silver I used to have has been handed over to my children as their inheritance. And in this matter I do not advise or reprimand them, but live with nothing more than food and clothes. That’s how I have refused all work and cut off all judgments.”
“අඤ්ඤථා ඛෝ ත්වං, ගහපති, වෝහාරසමුච්ඡේදං වදසි, අඤ්ඤථා ච පන අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝතී”ති.
“The cutting off of judgments as you describe it is one thing, householder, but the cutting off of judgments in the noble one’s training is quite different.”
“යථා කථං පන, භන්තේ, අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝති? සාධු මේ, භන්තේ, භගවා තථා ධම්මං දේසේතු යථා අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝතී”ති.
“But what, sir, is cutting off of judgments in the noble one’s training? Sir, please teach me this.”
“තේන හි, ගහපති, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, householder, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ පෝතලියෝ ගහපති භගවතෝ පච්චස්සෝසි.
“Yes, sir,” said Potaliya.
භගවා ඒතදවෝච:
The Buddha said this:
“අට්ඨ ඛෝ ඉමේ, ගහපති, ධම්මා අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදාය සංවත්තන්ති. කතමේ අට්ඨ? අපාණාතිපාතං නිස්සාය පාණාතිපාතෝ පහාතබ්බෝ; දින්නාදානං නිස්සාය අදින්නාදානං පහාතබ්බං; සච්චවාචං නිස්සාය මුසාවාදෝ පහාතබ්බෝ; අපිසුණං වාචං නිස්සාය පිසුණා වාචා පහාතබ්බා; අගිද්ධිලෝභං නිස්සාය ගිද්ධිලෝභෝ පහාතබ්බෝ; අනින්දාරෝසං නිස්සාය නින්දාරෝසෝ පහාතබ්බෝ; අක්කෝධූපායාසං නිස්සාය කෝධූපායාසෝ පහාතබ්බෝ; අනතිමානං නිස්සාය අතිමානෝ පහාතබ්බෝ. ඉමේ ඛෝ, ගහපති, අට්ඨ ධම්මා සඞ්ඛිත්තේන වුත්තා, විත්ථාරේන අවිභත්තා, අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදාය සංවත්තන්තී”ති.
“Householder, these eight things lead to the cutting off of judgments in the noble one’s training. What eight? Killing living creatures should be given up, relying on not killing living creatures. Stealing should be given up, relying on not stealing. Lying should be given up, relying on speaking the truth. Divisive speech should be given up, relying on speech that isn’t divisive. Greed and lust should be given up, relying on not being greedy and lustful. Blaming and insulting should be given up, relying on not blaming and not insulting. Anger and distress should be given up, relying on not being angry and distressed. Arrogance should be given up, relying on not being arrogant. These are the eight things—stated in brief without being analyzed in detail—that lead to the cutting off of judgments in the noble one’s training.”
“යේ මේ, භන්තේ, භගවතා අට්ඨ ධම්මා සඞ්ඛිත්තේන වුත්තා, විත්ථාරේන අවිභත්තා, අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදාය සංවත්තන්ති, සාධු මේ, භන්තේ, භගවා ඉමේ අට්ඨ ධම්මේ විත්ථාරේන විභජතු අනුකම්පං උපාදායා”ති.
“Sir, please teach me these eight things in detail out of compassion.”
“තේන හි, ගහපති, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, householder, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ පෝතලියෝ ගහපති භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” said Potaliya. The Buddha said this:
“‘අපාණාතිපාතං නිස්සාය පාණාතිපාතෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු පාණාතිපාතී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන පාණාතිපාතී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය පාණාතිපාතපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං පාණාතිපාතපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා පාණාතිපාතපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං පාණාතිපාතෝ. යේ ච පාණාතිපාතපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, පාණාතිපාතා පටිවිරතස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අපාණාතිපාතං නිස්සාය පාණාතිපාතෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං.
“‘Killing living creatures should be given up, relying on not killing living creatures.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s when a noble disciple reflects: ‘I am practicing to give up and cut off the fetters that might cause me to kill living creatures. But if I were to kill living creatures, because of that I would reprimand myself; sensible people, after examination, would criticize me; and when my body breaks up, after death, I could expect to be reborn in a bad place. And killing living creatures is itself a fetter and a hindrance. The distressing and feverish defilements that might arise because of killing living creatures do not occur in someone who does not kill living creatures.’ ‘Killing living creatures should be given up, relying on not killing living creatures.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘දින්නාදානං නිස්සාය අදින්නාදානං පහාතබ්බන්(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු අදින්නාදායී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන අදින්නාදායී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය අදින්නාදානපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං අදින්නාදානපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා අදින්නාදානපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං අදින්නාදානං. යේ ච අදින්නාදානපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා අදින්නාදානා පටිවිරතස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘දින්නාදානං නිස්සාය අදින්නාදානං පහාතබ්බන්(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං. ‘සච්චවාචං නිස්සාය මුසාවාදෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු මුසාවාදී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන මුසාවාදී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය මුසාවාදපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං මුසාවාදපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා මුසාවාදපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං මුසාවාදෝ. යේ ච මුසාවාදපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, මුසාවාදා පටිවිරතස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘සච්චවාචං නිස්සාය මුසාවාදෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං. ‘අපිසුණං වාචං නිස්සාය පිසුණා වාචා පහාතබ්බා(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු පිසුණවාචෝ අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන පිසුණවාචෝ අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය පිසුණවාචාපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං පිසුණවාචාපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා පිසුණවාචාපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං පිසුණා වාචා. යේ ච පිසුණවාචාපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අපිසුණං වාචං නිස්සාය පිසුණා වාචා පහාතබ්බා(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං. ‘අගිද්ධිලෝභං නිස්සාය ගිද්ධිලෝභෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු ගිද්ධිලෝභී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන ගිද්ධිලෝභී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය ගිද්ධිලෝභපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං ගිද්ධිලෝභපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා ගිද්ධිලෝභපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං ගිද්ධිලෝභෝ. යේ ච ගිද්ධිලෝභපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, ගිද්ධිලෝභා පටිවිරතස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අගිද්ධිලෝභං නිස්සාය ගිද්ධිලෝභෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං. ‘අනින්දාරෝසං නිස්සාය නින්දාරෝසෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු නින්දාරෝසී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන නින්දාරෝසී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය නින්දාරෝසපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං නින්දාරෝසපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා නින්දාරෝසපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං නින්දාරෝසෝ. යේ ච නින්දාරෝසපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, අනින්දාරෝසිස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අනින්දාරෝසං නිස්සාය නින්දාරෝසෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං. ‘අක්කෝධූපායාසං නිස්සාය කෝධූපායාසෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු කෝධූපායාසී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන කෝධූපායාසී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය කෝධූපායාසපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං කෝධූපායාසපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා කෝධූපායාසපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං කෝධූපායාසෝ. යේ ච කෝධූපායාසපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, අක්කෝධූපායාසිස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අක්කෝධූපායාසං නිස්සාය කෝධූපායාසෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං.
‘Stealing … lying … divisive speech … greed and lust … blaming and insulting … anger and distress …
‘අනතිමානං නිස්සාය අතිමානෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති ඉති ඛෝ පනේතං වුත්තං, කිඤ්චේතං පටිච්ච වුත්තං? ඉධ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යේසං ඛෝ අහං සංයෝජනානං හේතු අතිමානී අස්සං, තේසාහං සංයෝජනානං පහානාය සමුච්ඡේදාය පටිපන්නෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන අතිමානී අස්සං, අත්තාපි මං උපවදේය්‍ය අතිමානපච්චයා, අනුවිච්චාපි මං විඤ්ඤූ ගරහේය්‍යුං අතිමානපච්චයා, කායස්ස භේදා පරං මරණා දුග්ගති පාටිකඞ්ඛා අතිමානපච්චයා. ඒතදේව ඛෝ පන සංයෝජනං ඒතං නීවරණං යදිදං අතිමානෝ. යේ ච අතිමානපච්චයා උප්පජ්ජේය්‍යුං ආසවා විඝාතපරිළාහා, අනතිමානිස්ස ඒවංස තේ ආසවා විඝාතපරිළාහා න හෝන්ති(අ). ‘අනතිමානං නිස්සාය අතිමානෝ පහාතබ්බෝ(අ)ති—ඉති යන්තං වුත්තං ඉදමේතං පටිච්ච වුත්තං.
Arrogance should be given up, relying on not being arrogant.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s when a noble disciple reflects: ‘I am practicing to give up and cut off the fetters that might cause me to be arrogant. But if I were to be arrogant, because of that I would reprimand myself; sensible people, after examination, would criticize me; and when my body breaks up, after death, I could expect to be reborn in a bad place. And arrogance is itself a fetter and a hindrance. The distressing and feverish defilements that might arise because of arrogance do not occur in someone who is not arrogant.’ ‘Arrogance should be given up by not being arrogant.’ That’s what I said, and this is why I said it.
ඉමේ ඛෝ, ගහපති, අට්ඨ ධම්මා සඞ්ඛිත්තේන වුත්තා, විත්ථාරේන විභත්තා, යේ අරියස්ස විනයේ වෝහාරසමුච්ඡේදාය සංවත්තන්ති; න ත්වේව තාව අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝතී”ති.
These are the eight things—stated in brief and analyzed in detail—that lead to the cutting off of judgments in the noble one’s training. But just this much does not constitute the cutting off of judgments in each and every respect in the noble one’s training.”
“යථා කථං පන, භන්තේ, අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝති? සාධු මේ, භන්තේ, භගවා තථා ධම්මං දේසේතු යථා අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝතී”ති.
“But, sir, how is there the cutting off of judgments in each and every respect in the noble one’s training? Sir, please teach me this.”
“තේන හි, ගහපති, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, householder, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ පෝතලියෝ ගහපති භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” said Potaliya. The Buddha said this:
1. කාමාදීනවකථා
1. The Dangers of Sensual Pleasures
“සේය්‍යථාපි, ගහපති, කුක්කුරෝ ජිඝච්ඡාදුබ්බල්‍යපරේතෝ ගෝඝාතකසූනං පච්චුපට්ඨිතෝ අස්ස. තමේනං දක්ඛෝ ගෝඝාතකෝ වා ගෝඝාතකන්තේවාසී වා අට්ඨිකඞ්කලං සුනික්කන්තං නික්කන්තං නිම්මංසං ලෝහිතමක්ඛිතං උපසුම්භේය්‍ය. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, අපි නු ඛෝ සෝ කුක්කුරෝ අමුං අට්ඨිකඞ්කලං සුනික්කන්තං නික්කන්තං නිම්මංසං ලෝහිතමක්ඛිතං පලේහන්තෝ ජිඝච්ඡාදුබ්බල්‍යං පටිවිනේය්‍යා”ති?
“Householder, suppose a dog weak with hunger was hanging around a butcher’s shop. Then a deft butcher or their apprentice would toss them a skeleton scraped clean of flesh and smeared in blood. What do you think, householder? Gnawing on such a fleshless skeleton, would that dog still get rid of its hunger?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අදුඤ්හි, භන්තේ, අට්ඨිකඞ්කලං සුනික්කන්තං නික්කන්තං නිම්මංසං ලෝහිතමක්ඛිතං. යාවදේව පන සෝ කුක්කුරෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why not? Because that skeleton is scraped clean of flesh and smeared in blood. That dog will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘අට්ඨිකඞ්කලූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති. ඒවමේතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා යායං උපේක්ඛා නානත්තා නානත්තසිතා තං අභිනිවජ්ජේත්වා, යායං උපේක්ඛා ඒකත්තා ඒකත්තසිතා යත්ථ සබ්බසෝ ලෝකාමිසූපාදානා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්ති තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
“In the same way, a noble disciple reflects: ‘With the simile of a skeleton the Buddha said that sensual pleasures give little gratification and much suffering and distress, and they are all the more full of drawbacks.’ Having truly seen this with right understanding, they reject equanimity based on diversity and develop only the equanimity based on unity, where all kinds of grasping to the worldly pleasures of the flesh cease without anything left over.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, ගිජ්ඣෝ වා කඞ්කෝ වා කුලලෝ වා මංසපේසිං ආදාය උඩ්ඩීයේය්‍ය. තමේනං ගිජ්ඣාපි කඞ්කාපි කුලලාපි අනුපතිත්වා අනුපතිත්වා විතච්ඡේය්‍යුං විස්සජ්ජේය්‍යුං. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, සචේ සෝ ගිජ්ඣෝ වා කඞ්කෝ වා කුලලෝ වා තං මංසපේසිං න ඛිප්පමේව පටිනිස්සජ්ජේය්‍ය, සෝ තතෝනිදානං මරණං වා නිගච්ඡේය්‍ය මරණමත්තං වා දුක්ඛන්”ති?
Suppose a vulture or a crow or a hawk was to grab a lump of meat and fly away. Other vultures, crows, and hawks would keep chasing it, pecking and clawing. What do you think, householder? If that vulture, crow, or hawk doesn’t quickly let go of that lump of meat, wouldn’t that result in death or deadly suffering for them?”
“ඒවං, භන්තේ”.
“Yes, sir.” …
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘මංසපේසූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති. ඒවමේතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා යායං උපේක්ඛා නානත්තා නානත්තසිතා තං අභිනිවජ්ජේත්වා යායං උපේක්ඛා ඒකත්තා ඒකත්තසිතා යත්ථ සබ්බසෝ ලෝකාමිසූපාදානා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්ති තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, පුරිසෝ ආදිත්තං තිණුක්කං ආදාය පටිවාතං ගච්ඡේය්‍ය. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, සචේ සෝ පුරිසෝ තං ආදිත්තං තිණුක්කං න ඛිප්පමේව පටිනිස්සජ්ජේය්‍ය තස්ස සා ආදිත්තා තිණුක්කා හත්ථං වා දහේය්‍ය බාහුං වා දහේය්‍ය අඤ්ඤතරං වා අඤ්ඤතරං වා අඞ්ගපච්චඞ්ගං දහේය්‍ය, සෝ තතෝනිදානං මරණං වා නිගච්ඡේය්‍ය මරණමත්තං වා දුක්ඛන්”ති?
“Suppose a person carrying a blazing grass torch was to walk against the wind. What do you think, householder? If that person doesn’t quickly let go of that blazing grass torch, wouldn’t they burn their hands or arm or other limb, resulting in death or deadly suffering for them?”
“ඒවං, භන්තේ”.
“Yes, sir.” …
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘තිණුක්කූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති. ඒවමේතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා …පේ… තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, අඞ්ගාරකාසු සාධිකපෝරිසා, පූරා අඞ්ගාරානං වීතච්චිකානං වීතධූමානං. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය ජීවිතුකාමෝ අමරිතුකාමෝ සුඛකාමෝ දුක්ඛපටික්කූලෝ. තමේනං ද්වේ බලවන්තෝ පුරිසා නානාබාහාසු ගහේත්වා අඞ්ගාරකාසුං උපකඩ්ඪේය්‍යුං. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, අපි නු සෝ පුරිසෝ ඉතිචිතිචේව කායං සන්නාමේය්‍යා”ති?
“Suppose there was a pit of glowing coals deeper than a man’s height, full of glowing coals that neither flamed nor smoked. Then a person would come along who wants to live and doesn’t want to die, who wants to be happy and recoils from pain. Then two strong men would grab them by the arms and drag them towards the pit of glowing coals. What do you think, householder? Wouldn’t that person writhe and struggle to and fro?”
“ඒවං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “විදිතඤ්හි, භන්තේ, තස්ස පුරිසස්ස ඉමඤ්චාහං අඞ්ගාරකාසුං පපතිස්සාමි, තතෝනිදානං මරණං වා නිගච්ඡිස්සාමි මරණමත්තං වා දුක්ඛන්”ති.
“Yes, sir. Why is that? For that person knows: ‘If I fall in that pit of glowing coals, that’d result in my death or deadly pain.’” …
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘අඞ්ගාරකාසූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති. ඒවමේතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා …පේ… තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, පුරිසෝ සුපිනකං පස්සේය්‍ය ආරාමරාමණේය්‍යකං වනරාමණේය්‍යකං භූමිරාමණේය්‍යකං පෝක්ඛරණිරාමණේය්‍යකං. සෝ පටිබුද්ධෝ න කිඤ්චි පටිපස්සේය්‍ය.
“Suppose a person was to see delightful parks, woods, meadows, and lotus ponds in a dream. But when they woke they couldn’t see them at all. …
ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘සුපිනකූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති …පේ… තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, පුරිසෝ යාචිතකං භෝගං යාචිත්වා යානං වා පෝරිසේය්‍යං පවරමණිකුණ්ඩලං. සෝ තේහි යාචිතකේහි භෝගේහි පුරක්ඛතෝ පරිවුතෝ අන්තරාපණං පටිපජ්ජේය්‍ය. තමේනං ජනෝ දිස්වා ඒවං වදේය්‍ය: ‘භෝගී වත භෝ පුරිසෝ, ඒවං කිර භෝගිනෝ භෝගානි භුඤ්ජන්තී(අ)ති. තමේනං සාමිකා යත්ථ යත්ථේව පස්සේය්‍යුං තත්ථ තත්ථේව සානි හරේය්‍යුං. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, අලං නු ඛෝ තස්ස පුරිසස්ස අඤ්ඤථත්තායා”ති?
Suppose a man had borrowed some goods—a gentleman’s carriage and fine jewelled earrings—and preceded and surrounded by these he proceeded through the middle of Āpaṇa. When people saw him they’d say: ‘This must be a wealthy man! For that’s how the wealthy enjoy their wealth.’ But when the owners saw him, they’d take back what was theirs. What do you think? Would that be enough for that man to get upset?”
“ඒවං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “සාමිනෝ හි, භන්තේ, සානි හරන්තී”ති.
“Yes, sir. Why is that? Because the owners took back what was theirs.” …
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යාචිතකූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති …පේ… තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
සේය්‍යථාපි, ගහපති, ගාමස්ස වා නිගමස්ස වා අවිදූරේ තිබ්බෝ වනසණ්ඩෝ. තත්‍රස්ස රුක්ඛෝ සම්පන්නඵලෝ ච උපපන්නඵලෝ ච, න චස්සු කානිචි ඵලානි භූමියං පතිතානි. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය ඵලත්ථිකෝ ඵලගවේසී ඵලපරියේසනං චරමානෝ. සෝ තං වනසණ්ඩං අජ්ඣෝගාහේත්වා තං රුක්ඛං පස්සේය්‍ය සම්පන්නඵලඤ්ච උපපන්නඵලඤ්ච. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං ඛෝ රුක්ඛෝ සම්පන්නඵලෝ ච උපපන්නඵලෝ ච, නත්ථි ච කානිචි ඵලානි භූමියං පතිතානි. ජානාමි ඛෝ පනාහං රුක්ඛං ආරෝහිතුං. යන්නූනාහං ඉමං රුක්ඛං ආරෝහිත්වා යාවදත්ථඤ්ච ඛාදේය්‍යං උච්ඡඞ්ගඤ්ච පූරේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං රුක්ඛං ආරෝහිත්වා යාවදත්ථඤ්ච ඛාදේය්‍ය උච්ඡඞ්ගඤ්ච පූරේය්‍ය. අථ දුතියෝ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය ඵලත්ථිකෝ ඵලගවේසී ඵලපරියේසනං චරමානෝ තිණ්හං කුඨාරිං ආදාය. සෝ තං වනසණ්ඩං අජ්ඣෝගාහේත්වා තං රුක්ඛං පස්සේය්‍ය සම්පන්නඵලඤ්ච උපපන්නඵලඤ්ච. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං ඛෝ රුක්ඛෝ සම්පන්නඵලෝ ච උපපන්නඵලෝ ච, නත්ථි ච කානිචි ඵලානි භූමියං පතිතානි. න ඛෝ පනාහං ජානාමි රුක්ඛං ආරෝහිතුං. යන්නූනාහං ඉමං රුක්ඛං මූලතෝ ඡේත්වා යාවදත්ථඤ්ච ඛාදේය්‍යං උච්ඡඞ්ගඤ්ච පූරේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං රුක්ඛං මූලතෝව ඡින්දේය්‍ය. තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, අමුකෝ යෝ සෝ පුරිසෝ පඨමං රුක්ඛං ආරූළ්හෝ සචේ සෝ න ඛිප්පමේව ඕරෝහේය්‍ය තස්ස සෝ රුක්ඛෝ පපතන්තෝ හත්ථං වා භඤ්ජේය්‍ය පාදං වා භඤ්ජේය්‍ය අඤ්ඤතරං වා අඤ්ඤතරං වා අඞ්ගපච්චඞ්ගං භඤ්ජේය්‍ය, සෝ තතෝනිදානං මරණං වා නිගච්ඡේය්‍ය මරණමත්තං වා දුක්ඛන්”ති?
“Suppose there was a dark forest grove not far from a town or village. And there was a tree laden with fruit, yet none of the fruit had fallen to the ground. And along came a person in need of fruit, wandering in search of fruit. Having plunged deep into that forest grove, they’d see that tree laden with fruit. They’d think: ‘That tree is laden with fruit, yet none of the fruit has fallen to the ground. But I know how to climb a tree. Why don’t I climb the tree, eat as much as I like, then fill my pouch?’ And that’s what they’d do. And along would come a second person in need of fruit, wandering in search of fruit, carrying a sharp axe. Having plunged deep into that forest grove, they’d see that tree laden with fruit. They’d think: ‘That tree is laden with fruit, yet none of the fruit has fallen to the ground. But I don’t know how to climb a tree. Why don’t I chop this tree down at the root, eat as much as I like, then fill my pouch?’ And so they’d chop the tree down at the root. What do you think, householder? If the first person, who climbed the tree, doesn’t quickly come down, when that tree fell wouldn’t they break their hand or arm or other limb, resulting in death or deadly suffering for them?”
“ඒවං, භන්තේ”.
“Yes, sir.”
“ඒවමේව ඛෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘රුක්ඛඵලූපමා කාමා වුත්තා භගවතා බහුදුක්ඛා බහුපායාසා, ආදීනවෝ ඒත්ථ භිය්‍යෝ(අ)ති. ඒවමේතං යථාභූතං සම්මප්පඤ්ඤාය දිස්වා යායං උපේක්ඛා නානත්තා නානත්තසිතා තං අභිනිවජ්ජේත්වා යායං උපේක්ඛා ඒකත්තා ඒකත්තසිතා යත්ථ සබ්බසෝ ලෝකාමිසූපාදානා අපරිසේසා නිරුජ්ඣන්ති තමේවූපේක්ඛං භාවේති.
“In the same way, a noble disciple reflects: ‘With the simile of the fruit tree the Buddha said that sensual pleasures give little gratification and much suffering and distress, and they are all the more full of drawbacks.’ Having truly seen this with right understanding, they reject equanimity based on diversity and develop only the equanimity based on unity, where all kinds of grasping to the worldly pleasures of the flesh cease without anything left over.
ස ඛෝ සෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉමංයේව අනුත්තරං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං ආගම්ම අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති.
Relying on this supreme purity of mindfulness and equanimity, that noble disciple recollects their many kinds of past lives. That is: one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. … They recollect their many kinds of past lives, with features and details.
ස ඛෝ සෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉමංයේව අනුත්තරං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං ආගම්ම දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ …පේ… යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති.
Relying on this supreme purity of mindfulness and equanimity, that noble disciple, with clairvoyance that is purified and superhuman, sees sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. … They understand how sentient beings are reborn according to their deeds.
ස ඛෝ සෝ, ගහපති, අරියසාවකෝ ඉමංයේව අනුත්තරං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං ආගම්ම ආසවානං ඛයා අනාසවං චේතෝවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති.
Relying on this supreme purity of mindfulness and equanimity, that noble disciple realizes the undefiled freedom of heart and freedom by wisdom in this very life. And they live having realized it with their own insight due to the ending of defilements.
ඒත්තාවතා ඛෝ, ගහපති, අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝති.
That’s how there is the cutting off of judgments in each and every respect in the noble one’s training.
තං කිං මඤ්ඤසි, ගහපති, යථා අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ හෝති, අපි නු ත්වං ඒවරූපං වෝහාරසමුච්ඡේදං අත්තනි සමනුපස්සසී”ති?
What do you think, householder? Do you regard yourself as having cut off judgments in a way comparable to the cutting off of judgments in each and every respect in the noble one’s training?”
“කෝ චාහං, භන්තේ, කෝ ච අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදෝ. ආරකා අහං, භන්තේ, අරියස්ස විනයේ සබ්බේන සබ්බං සබ්බථා සබ්බං වෝහාරසමුච්ඡේදා. මයඤ්හි, භන්තේ, පුබ්බේ අඤ්ඤතිත්ථියේ පරිබ්බාජකේ අනාජානීයේව සමානේ ආජානීයාති අමඤ්ඤිම්හ, අනාජානීයේව සමානේ ආජානීයභෝජනං භෝජිම්හ, අනාජානීයේව සමානේ ආජානීයඨානේ ඨපිම්හ; භික්ඛූ පන මයං, භන්තේ, ආජානීයේව සමානේ අනාජානීයාති අමඤ්ඤිම්හ, ආජානීයේව සමානේ අනාජානීයභෝජනං භෝජිම්හ, ආජානීයේව සමානේ අනාජානීයඨානේ ඨපිම්හ; ඉදානි පන මයං, භන්තේ, අඤ්ඤතිත්ථියේ පරිබ්බාජකේ අනාජානීයේව සමානේ අනාජානීයාති ජානිස්සාම, අනාජානීයේව සමානේ අනාජානීයභෝජනං භෝජේස්සාම, අනාජානීයේව සමානේ අනාජානීයඨානේ ඨපේස්සාම. භික්ඛූ පන මයං, භන්තේ, ආජානීයේව සමානේ ආජානීයාති ජානිස්සාම, ආජානීයේව සමානේ ආජානීයභෝජනං භෝජේස්සාම, ආජානීයේව සමානේ ආජානීයඨානේ ඨපේස්සාම. අජනේසි වත මේ, භන්තේ, භගවා සමණේසු සමණප්පේමං, සමණේසු සමණප්පසාදං, සමණේසු සමණගාරවං.
“Who am I compared to one who has cut off judgments in each and every respect in the noble one’s training? I am far from that. Sir, I used to think that the wanderers following other religions were thoroughbreds, and I fed them and treated them accordingly, but they were not actually thoroughbreds. I thought that the bhikkhus were not thoroughbreds, and I fed them and treated them accordingly, but they actually were thoroughbreds. But now I shall understand that the wanderers following other religions are not actually thoroughbreds, and I will feed them and treat them accordingly. And I shall understand that the bhikkhus actually are thoroughbreds, and I will feed them and treat them accordingly. The Buddha has inspired me to have love, confidence, and respect for ascetics!
අභික්කන්තං, භන්තේ, අභික්කන්තං, භන්තේ. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය, ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං ඛෝ, භන්තේ, භගවතා අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං, භන්තේ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
පෝතලියසුත්තං නිට්ඨිතං චතුත්ථං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
