Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
౪. పోతలియసుత్తవణ్ణనా
4. Potaliyasuttavaṇṇanā
౩౧. అఙ్గా నామ జనపదినో రాజకుమారా, తేసం నివాసో ఏకోపి జనపదో రుళ్హివసేన అఙ్గాత్వేవ వుచ్చతీతి ఆహ ‘‘అఙ్గాయేవ సో జనపదో’’తి. మహియా పనస్స ఉత్తరేన యా ఆపోతి మహియా నదియా యా ఆపో తస్స జనపదస్స ఉత్తరేన హోన్తి. తాసం అవిదూరత్తా సో జనపదో ఉత్తరాపోతి వుచ్చతి. సా పన మహీ కత్థచి కత్థచి భిజ్జిత్వా గతాతి ఆహ ‘‘కతరమహియా ఉత్తరేన యా ఆపో’’తి. తత్థాతి తస్సా మహియా ఆగమనతో పట్ఠాయ అయం ఆవిభావకథా. యస్మా (అ॰ ని॰ టీ॰ ౩.౮.౧౯) లోకియా జమ్బుదీపో హిమవా తత్థ పతిట్ఠితసముద్దదహపబ్బతనదియోతి ఏతేసు యం యం న మనుస్సగోచరం, తత్థ సయం సమ్మూళ్హా అఞ్ఞేపి సమ్మోహయన్తి, తత్థ తత్థ సమ్మోహవిధమనత్థం ‘‘అయం కిర జమ్బుదీపో’’తిఆదిమారద్ధం. దససహస్సయోజనపరిమాణో ఆయామతో చ విత్థారతో చాతి అధిప్పాయో. తేనాహ ‘‘తత్థా’’తిఆది. ఉదకేన అజ్ఝోత్థటో తదుపభోగిసత్తానం పుఞ్ఞక్ఖయేన.
31. Aṅgā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhivasena aṅgātveva vuccatīti āha ‘‘aṅgāyeva so janapado’’ti. Mahiyā panassa uttarena yā āpoti mahiyā nadiyā yā āpo tassa janapadassa uttarena honti. Tāsaṃ avidūrattā so janapado uttarāpoti vuccati. Sā pana mahī katthaci katthaci bhijjitvā gatāti āha ‘‘kataramahiyā uttarena yā āpo’’ti. Tatthāti tassā mahiyā āgamanato paṭṭhāya ayaṃ āvibhāvakathā. Yasmā (a. ni. ṭī. 3.8.19) lokiyā jambudīpo himavā tattha patiṭṭhitasamuddadahapabbatanadiyoti etesu yaṃ yaṃ na manussagocaraṃ, tattha sayaṃ sammūḷhā aññepi sammohayanti, tattha tattha sammohavidhamanatthaṃ ‘‘ayaṃ kira jambudīpo’’tiādimāraddhaṃ. Dasasahassayojanaparimāṇo āyāmato ca vitthārato cāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Udakena ajjhotthaṭo tadupabhogisattānaṃ puññakkhayena.
సున్దరదస్సనం కూటన్తి సుదస్సనకూటం, యం లోకే ‘‘హేమకూట’’న్తి వుచ్చతి. మూలగన్ధో కాళానుసారియాది. సారగన్ధో చన్దనాది. ఫేగ్గుగన్ధో సలలాది. తచగన్ధో లవఙ్గాది. పపటికగన్ధో కబిత్థాది. రసగన్ధో సజ్జాది, పత్తగన్ధో తమాలహిరివేరాది. పుప్ఫగన్ధో నాగకుఙ్కుమాది. ఫలగన్ధో జాతిఫలాది. గన్ధగన్ధో సబ్బేసం గన్ధానం గన్ధో. యస్స హి రుక్ఖస్స సబ్బేసమ్పి మూలాదీనం గన్ధో అత్థి, సో ఇధ గన్ధో నామ. తస్స గన్ధస్స గన్ధో గన్ధగన్ధో. సబ్బాని పుథులతో పఞ్ఞాసయోజనాని, ఆయామతో పన ఉబ్బేధతో వియ ద్వియోజనసతానేవాతి వదన్తి.
Sundaradassanaṃ kūṭanti sudassanakūṭaṃ, yaṃ loke ‘‘hemakūṭa’’nti vuccati. Mūlagandho kāḷānusāriyādi. Sāragandho candanādi. Pheggugandho salalādi. Tacagandho lavaṅgādi. Papaṭikagandho kabitthādi. Rasagandho sajjādi, pattagandho tamālahiriverādi. Pupphagandho nāgakuṅkumādi. Phalagandho jātiphalādi. Gandhagandho sabbesaṃ gandhānaṃ gandho. Yassa hi rukkhassa sabbesampi mūlādīnaṃ gandho atthi, so idha gandho nāma. Tassa gandhassa gandho gandhagandho. Sabbāni puthulato paññāsayojanāni, āyāmato pana ubbedhato viya dviyojanasatānevāti vadanti.
మనోహరసిలాతలానీతి ఓతరణత్థాయ మనుఞ్ఞసోపానసిలాతలాని. సుపటియత్తానీతి తదుపభోగిసత్తానం సాధారణకమ్మానుభావేన సుట్ఠు పటియత్తాని సుప్పవత్తితాని హోన్తి. మచ్ఛకచ్ఛపాదయో ఉదకం మలినం కరోన్తి, తదభావతో ఫలికసదిసనిమ్మలుదకాని. తిరియతో దీఘం ఉగ్గతకూటన్తి ‘‘తిరచ్ఛానపబ్బత’’న్తి ఆహ.
Manoharasilātalānīti otaraṇatthāya manuññasopānasilātalāni. Supaṭiyattānīti tadupabhogisattānaṃ sādhāraṇakammānubhāvena suṭṭhu paṭiyattāni suppavattitāni honti. Macchakacchapādayo udakaṃ malinaṃ karonti, tadabhāvato phalikasadisanimmaludakāni. Tiriyato dīghaṃ uggatakūṭanti ‘‘tiracchānapabbata’’nti āha.
ఆపణాని ఏవ వోహారస్స ముఖభూతానీతి ఆహ ‘‘ఆపణముఖసహస్సానీ’’తి. విభత్తానీతి వవత్థితాని అఞ్ఞమఞ్ఞాసమ్భిన్నాని. వసనట్ఠానన్తి అత్తనో యథాఫాసుకం వసితబ్బట్ఠానం. ఆసతి ఏత్థాతి ఆసనం, నిసీదితబ్బట్ఠానాని.
Āpaṇāni eva vohārassa mukhabhūtānīti āha ‘‘āpaṇamukhasahassānī’’ti. Vibhattānīti vavatthitāni aññamaññāsambhinnāni. Vasanaṭṭhānanti attano yathāphāsukaṃ vasitabbaṭṭhānaṃ. Āsati etthāti āsanaṃ, nisīditabbaṭṭhānāni.
అసారుప్పం పటిచ్చ ఉప్పజ్జనకస్స ఛాదనతో ఛన్నం అనుచ్ఛవికం, తదేవ అజ్ఝాసయసమ్పత్తిం పతిరూపేతి పకాసేతీతి పతిరూపం. తేనాహ ‘‘నప్పతిరూప’’న్తి. కారణవేవచనానీతి ఞాపకకారణవేవచనాని. ఞాపకఞ్హి కారణం అధిప్పేతం. అత్థం ఆకరోతి పకాసేతీతి ఆకారో, తమేవ లీనం గుళ్హం అత్థం గమేతీతి లిఙ్గం, సో తేన నిమీయతీతి నిమిత్తన్తి వుచ్చతి. ఇదాని తమేవత్థం వివరితుం ‘‘దీఘదసవత్థ…పే॰… నిమిత్తాతి వుత్తా’’తి ఆహ. తేతి ఆకారాదయో. తథా హి పన మేతిఆదినా పోతలియో గహపతి ‘‘పరిబ్బాజకనియామేన అహం జీవామి, తస్మా గహపతి న హోమీతి వదతి. ఓవదన్తోతి అనుసాసన్తో. ఉపవదన్తోతి పరిభాసన్తో.
Asāruppaṃ paṭicca uppajjanakassa chādanato channaṃ anucchavikaṃ, tadeva ajjhāsayasampattiṃ patirūpeti pakāsetīti patirūpaṃ. Tenāha ‘‘nappatirūpa’’nti. Kāraṇavevacanānīti ñāpakakāraṇavevacanāni. Ñāpakañhi kāraṇaṃ adhippetaṃ. Atthaṃ ākaroti pakāsetīti ākāro, tameva līnaṃ guḷhaṃ atthaṃ gametīti liṅgaṃ, so tena nimīyatīti nimittanti vuccati. Idāni tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘dīghadasavattha…pe… nimittāti vuttā’’ti āha. Teti ākārādayo. Tathā hi pana metiādinā potaliyo gahapati ‘‘paribbājakaniyāmena ahaṃ jīvāmi, tasmā gahapati na homīti vadati. Ovadantoti anusāsanto. Upavadantoti paribhāsanto.
౩౨. గేధభూతో లోభోతి గిజ్ఝనసభావో లోభో. అగిజ్ఝనలక్ఖణో న లోభో, అనిన్దాభూతం అఘట్టనన్తి నిన్దాయ పటిపక్ఖభూతం పరేసం అఘట్టనం. నిన్దాఘట్టనాతి నిన్దావసేన పరేసం ఘట్టనా అక్కోసనా. బ్యవహారవోహారోపీతి కయవిక్కయలక్ఖణో సబ్యోహారోపి దానగ్గహణం వోహారో. ‘‘దత్తో తిస్సో’’ తిఆదినా వోహరణం పఞ్ఞాపనన్తి పఞ్ఞత్తి వోహారో. యథాధిప్పేతస్స అత్థస్స వోహరణం కథనం బోధనన్తి వచనం వోహారో. యాథావతో అయాథావతో చ వోహరతి ఏతేనాతి వోహారో, చేతనా. అయమిధాధిప్పేతోతి అయం చేతనాలక్ఖణో వోహారో ఇధ ఇమస్మిం అత్థే అధిప్పేతో, సో చ ఖో సావజ్జోవ సముచ్ఛేదస్స ఇచ్ఛితత్తా. ఇదాని చతుబ్బిధస్సపి వోహారస్స ఇధ సమ్భవం దస్సేతుం ‘‘యస్మా వా’’తిఆది వుత్తం. గిహీతి చేతనా నత్థీతి అహం గిహీతి చేతనాపవత్తి నత్థి. గిహీతి వచనం నత్థీతి గిహీతి అత్తనో పరేసఞ్చ వచనప్పవత్తి నత్థి. గిహీతి పణ్ణత్తి నత్థీతి గిహీతి సమఞ్ఞా నత్థి. గిహీతి బ్యవహారో నత్థీతి సముదాచారో నత్థి.
32.Gedhabhūto lobhoti gijjhanasabhāvo lobho. Agijjhanalakkhaṇo na lobho, anindābhūtaṃ aghaṭṭananti nindāya paṭipakkhabhūtaṃ paresaṃ aghaṭṭanaṃ. Nindāghaṭṭanāti nindāvasena paresaṃ ghaṭṭanā akkosanā. Byavahāravohāropīti kayavikkayalakkhaṇo sabyohāropi dānaggahaṇaṃ vohāro. ‘‘Datto tisso’’ tiādinā voharaṇaṃ paññāpananti paññatti vohāro. Yathādhippetassa atthassa voharaṇaṃ kathanaṃ bodhananti vacanaṃ vohāro. Yāthāvato ayāthāvato ca voharati etenāti vohāro, cetanā. Ayamidhādhippetoti ayaṃ cetanālakkhaṇo vohāro idha imasmiṃ atthe adhippeto, so ca kho sāvajjova samucchedassa icchitattā. Idāni catubbidhassapi vohārassa idha sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘yasmā vā’’tiādi vuttaṃ. Gihīti cetanā natthīti ahaṃ gihīti cetanāpavatti natthi. Gihīti vacanaṃ natthīti gihīti attano paresañca vacanappavatti natthi. Gihīti paṇṇatti natthīti gihīti samaññā natthi. Gihīti byavahāro natthīti samudācāro natthi.
౩౩. పాణాతిపాతోవ సంయోజనం. కస్మా? బన్ధనభావేన పవత్తనతో నిస్సరితుం అప్పదానతో. పాణాతిపాతస్స అత్థితాయ సో పుగ్గలో ‘‘పాణాతిపాతీ’’తి వుచ్చతీతి ఆహ – ‘‘పాణాతిపాతస్స…పే॰… హోతీ’’తి. యఞ్హి యస్స అత్థి, తేన సో అపదిస్సతీతి. బహుతాయాతి అచక్ఖుకాదిభేదేన బహుభావతో. పాణాతిపాతస్స పటిపక్ఖో అపాణాతిపాతో. సో పన అత్థతో కాయద్వారికో సీలసంవరోతి ఆహ ‘‘కాయికసీలసంవరేనా’’తి. అత్తాపి మం ఉపవదేయ్యాతిఆది పాణాతిపాతే ఆదీనవదస్సనం. ఆదీనవదస్సినో హి తతో ఓరమణం. దేసనావసేనాతి అఞ్ఞత్థ సుత్తే అభిధమ్మే చ దససు సంయోజనేసు పఞ్చసు నీవరణేసు దేసనావసేన అపరియాపన్నమ్పి సంయోజనన్తిపి నీవరణన్తిపి ఇధ వుత్తం. కస్మా? తదత్థసమ్భవతో. తేనాహ – ‘‘వట్టబన్ధనట్ఠేన హితప్పటిచ్ఛాదనట్ఠేన చా’’తి, పాణాతిపాతో హి అపాణాతిపాతపచ్చయం హితం పటిచ్ఛాదేన్తోవ ఉప్పజ్జతీతి. ఏకో అవిజ్జాసవోతి ఇదం సహజాతవసేన వుత్తం, ఉపనిస్సయవసేన పన ఇతరేసమ్పి ఆసవానం యథారహం సమ్భవో వేదితబ్బో. పాణాతిపాతీ హి పుగ్గలో ‘‘తప్పచ్చయం అత్థం కరిస్సామీ’’తి కామే పత్థేతి. దిట్ఠిం గణ్హాతి, భవవిసేసం పచ్చాసీసతి. తత్థ ఉప్పన్నం విహనతి బాధతీతి విఘాతో, దుక్ఖం, పరిళాహనం అనత్థుప్పాదవసేన ఉపతాపనం పరిళాహో, అయమేతేసం విసేసో. సబ్బత్థాతి సబ్బేసు వారేసు. ఇమినా ఉపాయేనాతి అతిదేసేన పన పరిగ్గహితో అత్థో పరతో ఆగమిస్సతీతి.
33.Pāṇātipātova saṃyojanaṃ. Kasmā? Bandhanabhāvena pavattanato nissarituṃ appadānato. Pāṇātipātassa atthitāya so puggalo ‘‘pāṇātipātī’’ti vuccatīti āha – ‘‘pāṇātipātassa…pe… hotī’’ti. Yañhi yassa atthi, tena so apadissatīti. Bahutāyāti acakkhukādibhedena bahubhāvato. Pāṇātipātassa paṭipakkho apāṇātipāto. So pana atthato kāyadvāriko sīlasaṃvaroti āha ‘‘kāyikasīlasaṃvarenā’’ti. Attāpi maṃ upavadeyyātiādi pāṇātipāte ādīnavadassanaṃ. Ādīnavadassino hi tato oramaṇaṃ. Desanāvasenāti aññattha sutte abhidhamme ca dasasu saṃyojanesu pañcasu nīvaraṇesu desanāvasena apariyāpannampi saṃyojanantipi nīvaraṇantipi idha vuttaṃ. Kasmā? Tadatthasambhavato. Tenāha – ‘‘vaṭṭabandhanaṭṭhena hitappaṭicchādanaṭṭhena cā’’ti, pāṇātipāto hi apāṇātipātapaccayaṃ hitaṃ paṭicchādentova uppajjatīti. Eko avijjāsavoti idaṃ sahajātavasena vuttaṃ, upanissayavasena pana itaresampi āsavānaṃ yathārahaṃ sambhavo veditabbo. Pāṇātipātī hi puggalo ‘‘tappaccayaṃ atthaṃ karissāmī’’ti kāme pattheti. Diṭṭhiṃ gaṇhāti, bhavavisesaṃ paccāsīsati. Tattha uppannaṃ vihanati bādhatīti vighāto, dukkhaṃ, pariḷāhanaṃ anatthuppādavasena upatāpanaṃ pariḷāho, ayametesaṃ viseso. Sabbatthāti sabbesu vāresu. Iminā upāyenāti atidesena pana pariggahito attho parato āgamissatīti.
౩౪-౪౦. ఇమస్మిం పదేతి ఏతేన సత్తసుపి వారేసు తథా ఆగతం పదం సామఞ్ఞతో గహితం. తేనాహ ‘‘ఇమినా’’తిఆది. రోసనం కాయికం వాచసికఞ్చాతి తప్పటిపక్ఖో అరోసోపి తథా దువిధోతి ఆహ ‘‘కాయికవాచసికసంవరేనా’’తి. యథా అభిజ్ఝా లోభో, అనభిజ్ఝా అలోభో, ఏవం అకోధూపాయాసో అబ్యాపాదో, సంవరే సుఖన్తి సంవరోతి దట్ఠబ్బో, అనతిలోభో పన సతిసంవరే, అనతిమానో ఞాణసంవరే సఙ్గహం గచ్ఛతీతి దట్ఠబ్బం. ఇమేసు పన పదేసు ఏవం సబ్బవారేసు యోజనా కాతబ్బాతి సమ్బన్ధో.
34-40.Imasmiṃ padeti etena sattasupi vāresu tathā āgataṃ padaṃ sāmaññato gahitaṃ. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi. Rosanaṃ kāyikaṃ vācasikañcāti tappaṭipakkho arosopi tathā duvidhoti āha ‘‘kāyikavācasikasaṃvarenā’’ti. Yathā abhijjhā lobho, anabhijjhā alobho, evaṃ akodhūpāyāso abyāpādo, saṃvare sukhanti saṃvaroti daṭṭhabbo, anatilobho pana satisaṃvare, anatimāno ñāṇasaṃvare saṅgahaṃ gacchatīti daṭṭhabbaṃ. Imesu pana padesu evaṃ sabbavāresu yojanā kātabbāti sambandho.
ఏవం ఆసవుప్పత్తి వేదితబ్బాతి ఏత్థ వుత్తస్సపి ఏకజ్ఝం వుచ్చమానత్తా ‘‘పున అయం సఙ్ఖేపవినిచ్ఛయో’’తి వుత్తం. అసమ్మోహత్థం ఆరమ్మణస్స. పురిమేసు తావ చతూసు వారేసు విరమితుం న సక్కోమీతి వత్తబ్బం. ‘‘అత్తాపి మం ఉపవదేయ్యా’’తి ఏతస్స పదస్స అత్థవణ్ణనాయం ‘‘న సక్కోమీ’’తి, ‘‘అనువిజ్జాపి మం విఞ్ఞూ గరహేయ్యు’’న్తి ఏతస్స పదస్స అత్థవణ్ణనాయం ‘‘న సక్కోతీ’’తి వత్తబ్బం, ఇమినా నయేన పచ్ఛిమేసుపి చతూసు యథారహం యోజనా వేదితబ్బా. అతిమానే భవాసవఅవిజ్జాసవాతి వుత్తం మానేన సహ దిట్ఠియా అనుప్పజ్జనతో, అతిమానో పన కామరాగేనపి ఉప్పజ్జతేవాతి ‘‘అతిమానే కామాసవఅవిజ్జాసవా’’తి వత్తబ్బం సియా, స్వాయం నయో వుత్తనయత్తా సువిఞ్ఞేయ్యోతి న దస్సితో. పాతిమోక్ఖసంవరసీలం కథితం ఆదితో చతూహి ఛట్ఠేన వాతి పఞ్చహి వారేహి, సేసేహి తీహి పాతిమోక్ఖసంవరసీలే ఠితస్స భిక్ఖునో పటిసఙ్ఖాపహానం, సబ్బేహిపి పన భిక్ఖుభావే ఠితస్స గిహివోహారసముచ్ఛేదో కథితో. తత్థ సబ్బత్థ వత్తం ‘‘ఇదఞ్చిదఞ్చ మయ్హం కాతుం నప్పతిరూప’’న్తి పటిసఙ్ఖానవసేన అకరణం పజహనఞ్చ పటిసఙ్ఖాపహానం.
Evaṃ āsavuppatti veditabbāti ettha vuttassapi ekajjhaṃ vuccamānattā ‘‘puna ayaṃ saṅkhepavinicchayo’’ti vuttaṃ. Asammohatthaṃ ārammaṇassa. Purimesu tāva catūsu vāresu viramituṃ na sakkomīti vattabbaṃ. ‘‘Attāpi maṃ upavadeyyā’’ti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkomī’’ti, ‘‘anuvijjāpi maṃ viññū garaheyyu’’nti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkotī’’tivattabbaṃ, iminā nayena pacchimesupi catūsu yathārahaṃ yojanā veditabbā. Atimāne bhavāsavaavijjāsavāti vuttaṃ mānena saha diṭṭhiyā anuppajjanato, atimāno pana kāmarāgenapi uppajjatevāti ‘‘atimāne kāmāsavaavijjāsavā’’ti vattabbaṃ siyā, svāyaṃ nayo vuttanayattā suviññeyyoti na dassito. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ kathitaṃ ādito catūhi chaṭṭhena vāti pañcahi vārehi, sesehi tīhi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno paṭisaṅkhāpahānaṃ, sabbehipi pana bhikkhubhāve ṭhitassa gihivohārasamucchedo kathito. Tattha sabbattha vattaṃ ‘‘idañcidañca mayhaṃ kātuṃ nappatirūpa’’nti paṭisaṅkhānavasena akaraṇaṃ pajahanañca paṭisaṅkhāpahānaṃ.
కామాదీనవకథావణ్ణనా
Kāmādīnavakathāvaṇṇanā
౪౨. ఉపసుమ్భేయ్యాతి ఏత్థ ఉప-సద్దో సమీపత్థో, సుమ్భనం విక్ఖేపనం. తేనేవ తమేనన్తి భుమ్మత్థే ఉపయోగవచనన్తి ఆహ – ‘‘తస్స సమీపే ఖిపేయ్యా’’తి, తస్స కుక్కురస్స సమీపే అట్ఠికఙ్కలం ఖిపేయ్యాతి అత్థో. నిమ్మంసత్తా కఙ్కలన్తి వుచ్చతీతి ఇమినా విగతమంసాయ అట్ఠికఙ్కలికాయ ఉరట్ఠిమ్హి వా పిట్ఠికణ్టకే వా సీసట్ఠిమ్హి వా కఙ్కల-సద్దో నిరుళ్హోతి దస్సేతి. సునిక్కన్తన్తి నిల్లిఖితం కత్వావ నిబ్బిసేసం లిఖితం.
42.Upasumbheyyāti ettha upa-saddo samīpattho, sumbhanaṃ vikkhepanaṃ. Teneva tamenanti bhummatthe upayogavacananti āha – ‘‘tassa samīpe khipeyyā’’ti, tassa kukkurassa samīpe aṭṭhikaṅkalaṃ khipeyyāti attho. Nimmaṃsattā kaṅkalanti vuccatīti iminā vigatamaṃsāya aṭṭhikaṅkalikāya uraṭṭhimhi vā piṭṭhikaṇṭake vā sīsaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷhoti dasseti. Sunikkantanti nillikhitaṃ katvāva nibbisesaṃ likhitaṃ.
ఏకత్తుపట్ఠానస్స అజ్ఝుపేక్ఖనవసేన పవత్తియా ఏకత్తా. తేనాహ ‘‘చతుత్థఝానుపేక్ఖా’’తి. యస్మా పనస్స ఆరమ్మణమ్పి ఏకసభావమేవ, తస్మా ఆహ ‘‘సా హీ’’తిఆది. లోకామిససఙ్ఖాతాతి అపరిఞ్ఞాతవత్థునా లోకేన ఆమసితబ్బతో, లోకే వా ఆమిసోతి సఙ్ఖం గతాయ వసేన కామగుణానం కామభావో చ ఆమిసభావో చ, సో ఏవ నిప్పరియాయతో ఆమిసన్తి వత్తబ్బతం అరహతి. కామగుణామిసాతి కామగుణే ఛన్దరాగా. గహణట్ఠేన భుసం ఆదానట్ఠేన.
Ekattupaṭṭhānassa ajjhupekkhanavasena pavattiyā ekattā. Tenāha ‘‘catutthajhānupekkhā’’ti. Yasmā panassa ārammaṇampi ekasabhāvameva, tasmā āha ‘‘sā hī’’tiādi. Lokāmisasaṅkhātāti apariññātavatthunā lokena āmasitabbato, loke vā āmisoti saṅkhaṃ gatāya vasena kāmaguṇānaṃ kāmabhāvo ca āmisabhāvo ca, so eva nippariyāyato āmisanti vattabbataṃ arahati. Kāmaguṇāmisāti kāmaguṇe chandarāgā. Gahaṇaṭṭhena bhusaṃ ādānaṭṭhena.
౪౩. డయనం ఆకాసేన గమనన్తి ఆహ ‘‘ఉప్పతిత్వా గచ్ఛేయ్యా’’తి. గిజ్ఝాదీనం వాసిఫరసు న హోతీతి ఆహ – ‘‘ముఖతుణ్డకేన డసన్తా తచ్ఛేయ్యు’’న్తి. విస్సజ్జేయ్యున్తి ఏత్థ ‘‘విస్సజ్జన’’న్తి ఆకడ్ఢనం అధిప్పేతం అనేకత్థత్తా ధాతూనం, ఆకడ్ఢనఞ్చ అనుబన్ధిత్వా పాతనన్తి ఆహ ‘‘మంసపేసిం నఖేహి కడ్ఢిత్వా పాతేయ్యు’’న్తి.
43. Ḍayanaṃ ākāsena gamananti āha ‘‘uppatitvā gaccheyyā’’ti. Gijjhādīnaṃ vāsipharasu na hotīti āha – ‘‘mukhatuṇḍakena ḍasantā taccheyyu’’nti. Vissajjeyyunti ettha ‘‘vissajjana’’nti ākaḍḍhanaṃ adhippetaṃ anekatthattā dhātūnaṃ, ākaḍḍhanañca anubandhitvā pātananti āha ‘‘maṃsapesiṃ nakhehi kaḍḍhitvā pāteyyu’’nti.
౪౭. పురిసస్స ఆరోహనయోగ్యం పోరిసేయ్యం.
47. Purisassa ārohanayogyaṃ poriseyyaṃ.
౪౮. సమ్పన్నం సున్దరం ఫలమస్సాతి సమ్పన్నఫలం. ఫలూపపన్నన్తి ఫలేహి ఉపేతన్తి ఆహ ‘‘బహుఫల’’న్తి.
48. Sampannaṃ sundaraṃ phalamassāti sampannaphalaṃ. Phalūpapannanti phalehi upetanti āha ‘‘bahuphala’’nti.
౫౦. సువిదూరవిదూరేతి అరియస్స వినయే వోహారసముచ్ఛేదతో సుట్ఠు విదూరభూతే ఏవ విదూరే అహం ఠితో. కస్సచి నామ అత్థస్సపి అజాననతో న ఆజానన్తీతి అనాజానీయాతి కత్తుసాధనమస్స దస్సేన్తో అజాననకేతి అజానన్తభోజనసీసేన తేసం దాతబ్బపచ్చయే వదతి. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
50.Suvidūravidūreti ariyassa vinaye vohārasamucchedato suṭṭhu vidūrabhūte eva vidūre ahaṃ ṭhito. Kassaci nāma atthassapi ajānanato na ājānantīti anājānīyāti kattusādhanamassa dassento ajānanaketi ajānantabhojanasīsena tesaṃ dātabbapaccaye vadati. Sesaṃ suviññeyyameva.
పోతలియసుత్తవణ్ణనాయ లీనత్థప్పకాసనా సమత్తా.
Potaliyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౪. పోతలియసుత్తం • 4. Potaliyasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౪. పోతలియసుత్తవణ్ణనా • 4. Potaliyasuttavaṇṇanā