| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೪. ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Potaliyasuttavaṇṇanā
೩೧. ಅಙ್ಗಾ ನಾಮ ಜನಪದಿನೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ, ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರುಳ್ಹಿವಸೇನ ಅಙ್ಗಾತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಙ್ಗಾಯೇವ ಸೋ ಜನಪದೋ’’ತಿ। ಮಹಿಯಾ ಪನಸ್ಸ ಉತ್ತರೇನ ಯಾ ಆಪೋತಿ ಮಹಿಯಾ ನದಿಯಾ ಯಾ ಆಪೋ ತಸ್ಸ ಜನಪದಸ್ಸ ಉತ್ತರೇನ ಹೋನ್ತಿ। ತಾಸಂ ಅವಿದೂರತ್ತಾ ಸೋ ಜನಪದೋ ಉತ್ತರಾಪೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಪನ ಮಹೀ ಕತ್ಥಚಿ ಕತ್ಥಚಿ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕತರಮಹಿಯಾ ಉತ್ತರೇನ ಯಾ ಆಪೋ’’ತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಸಾ ಮಹಿಯಾ ಆಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಯಂ ಆವಿಭಾವಕಥಾ। ಯಸ್ಮಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೮.೧೯) ಲೋಕಿಯಾ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ಹಿಮವಾ ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಿತಸಮುದ್ದದಹಪಬ್ಬತನದಿಯೋತಿ ಏತೇಸು ಯಂ ಯಂ ನ ಮನುಸ್ಸಗೋಚರಂ, ತತ್ಥ ಸಯಂ ಸಮ್ಮೂಳ್ಹಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಸಮ್ಮೋಹಯನ್ತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಮ್ಮೋಹವಿಧಮನತ್ಥಂ ‘‘ಅಯಂ ಕಿರ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ’’ತಿಆದಿಮಾರದ್ಧಂ। ದಸಸಹಸ್ಸಯೋಜನಪರಿಮಾಣೋ ಆಯಾಮತೋ ಚ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ಉದಕೇನ ಅಜ್ಝೋತ್ಥಟೋ ತದುಪಭೋಗಿಸತ್ತಾನಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖಯೇನ।
31. Aṅgā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhivasena aṅgātveva vuccatīti āha ‘‘aṅgāyeva so janapado’’ti. Mahiyā panassa uttarena yā āpoti mahiyā nadiyā yā āpo tassa janapadassa uttarena honti. Tāsaṃ avidūrattā so janapado uttarāpoti vuccati. Sā pana mahī katthaci katthaci bhijjitvā gatāti āha ‘‘kataramahiyā uttarena yā āpo’’ti. Tatthāti tassā mahiyā āgamanato paṭṭhāya ayaṃ āvibhāvakathā. Yasmā (a. ni. ṭī. 3.8.19) lokiyā jambudīpo himavā tattha patiṭṭhitasamuddadahapabbatanadiyoti etesu yaṃ yaṃ na manussagocaraṃ, tattha sayaṃ sammūḷhā aññepi sammohayanti, tattha tattha sammohavidhamanatthaṃ ‘‘ayaṃ kira jambudīpo’’tiādimāraddhaṃ. Dasasahassayojanaparimāṇo āyāmato ca vitthārato cāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Udakena ajjhotthaṭo tadupabhogisattānaṃ puññakkhayena.
ಸುನ್ದರದಸ್ಸನಂ ಕೂಟನ್ತಿ ಸುದಸ್ಸನಕೂಟಂ, ಯಂ ಲೋಕೇ ‘‘ಹೇಮಕೂಟ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಮೂಲಗನ್ಧೋ ಕಾಳಾನುಸಾರಿಯಾದಿ। ಸಾರಗನ್ಧೋ ಚನ್ದನಾದಿ। ಫೇಗ್ಗುಗನ್ಧೋ ಸಲಲಾದಿ। ತಚಗನ್ಧೋ ಲವಙ್ಗಾದಿ। ಪಪಟಿಕಗನ್ಧೋ ಕಬಿತ್ಥಾದಿ। ರಸಗನ್ಧೋ ಸಜ್ಜಾದಿ, ಪತ್ತಗನ್ಧೋ ತಮಾಲಹಿರಿವೇರಾದಿ। ಪುಪ್ಫಗನ್ಧೋ ನಾಗಕುಙ್ಕುಮಾದಿ। ಫಲಗನ್ಧೋ ಜಾತಿಫಲಾದಿ। ಗನ್ಧಗನ್ಧೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಗನ್ಧಾನಂ ಗನ್ಧೋ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಮೂಲಾದೀನಂ ಗನ್ಧೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಇಧ ಗನ್ಧೋ ನಾಮ। ತಸ್ಸ ಗನ್ಧಸ್ಸ ಗನ್ಧೋ ಗನ್ಧಗನ್ಧೋ। ಸಬ್ಬಾನಿ ಪುಥುಲತೋ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನಾನಿ, ಆಯಾಮತೋ ಪನ ಉಬ್ಬೇಧತೋ ವಿಯ ದ್ವಿಯೋಜನಸತಾನೇವಾತಿ ವದನ್ತಿ।
Sundaradassanaṃ kūṭanti sudassanakūṭaṃ, yaṃ loke ‘‘hemakūṭa’’nti vuccati. Mūlagandho kāḷānusāriyādi. Sāragandho candanādi. Pheggugandho salalādi. Tacagandho lavaṅgādi. Papaṭikagandho kabitthādi. Rasagandho sajjādi, pattagandho tamālahiriverādi. Pupphagandho nāgakuṅkumādi. Phalagandho jātiphalādi. Gandhagandho sabbesaṃ gandhānaṃ gandho. Yassa hi rukkhassa sabbesampi mūlādīnaṃ gandho atthi, so idha gandho nāma. Tassa gandhassa gandho gandhagandho. Sabbāni puthulato paññāsayojanāni, āyāmato pana ubbedhato viya dviyojanasatānevāti vadanti.
ಮನೋಹರಸಿಲಾತಲಾನೀತಿ ಓತರಣತ್ಥಾಯ ಮನುಞ್ಞಸೋಪಾನಸಿಲಾತಲಾನಿ। ಸುಪಟಿಯತ್ತಾನೀತಿ ತದುಪಭೋಗಿಸತ್ತಾನಂ ಸಾಧಾರಣಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಸುಟ್ಠು ಪಟಿಯತ್ತಾನಿ ಸುಪ್ಪವತ್ತಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಾದಯೋ ಉದಕಂ ಮಲಿನಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತದಭಾವತೋ ಫಲಿಕಸದಿಸನಿಮ್ಮಲುದಕಾನಿ। ತಿರಿಯತೋ ದೀಘಂ ಉಗ್ಗತಕೂಟನ್ತಿ ‘‘ತಿರಚ್ಛಾನಪಬ್ಬತ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
Manoharasilātalānīti otaraṇatthāya manuññasopānasilātalāni. Supaṭiyattānīti tadupabhogisattānaṃ sādhāraṇakammānubhāvena suṭṭhu paṭiyattāni suppavattitāni honti. Macchakacchapādayo udakaṃ malinaṃ karonti, tadabhāvato phalikasadisanimmaludakāni. Tiriyato dīghaṃ uggatakūṭanti ‘‘tiracchānapabbata’’nti āha.
ಆಪಣಾನಿ ಏವ ವೋಹಾರಸ್ಸ ಮುಖಭೂತಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ಆಪಣಮುಖಸಹಸ್ಸಾನೀ’’ತಿ। ವಿಭತ್ತಾನೀತಿ ವವತ್ಥಿತಾನಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಾಸಮ್ಭಿನ್ನಾನಿ। ವಸನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಯಥಾಫಾಸುಕಂ ವಸಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ। ಆಸತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಆಸನಂ, ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಾನಿ।
Āpaṇāni eva vohārassa mukhabhūtānīti āha ‘‘āpaṇamukhasahassānī’’ti. Vibhattānīti vavatthitāni aññamaññāsambhinnāni. Vasanaṭṭhānanti attano yathāphāsukaṃ vasitabbaṭṭhānaṃ. Āsati etthāti āsanaṃ, nisīditabbaṭṭhānāni.
ಅಸಾರುಪ್ಪಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸ್ಸ ಛಾದನತೋ ಛನ್ನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ತದೇವ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪತಿರೂಪೇತಿ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ಪತಿರೂಪಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಪ್ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ। ಕಾರಣವೇವಚನಾನೀತಿ ಞಾಪಕಕಾರಣವೇವಚನಾನಿ। ಞಾಪಕಞ್ಹಿ ಕಾರಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಅತ್ಥಂ ಆಕರೋತಿ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ಆಕಾರೋ, ತಮೇವ ಲೀನಂ ಗುಳ್ಹಂ ಅತ್ಥಂ ಗಮೇತೀತಿ ಲಿಙ್ಗಂ, ಸೋ ತೇನ ನಿಮೀಯತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇದಾನಿ ತಮೇವತ್ಥಂ ವಿವರಿತುಂ ‘‘ದೀಘದಸವತ್ಥ…ಪೇ॰… ನಿಮಿತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇತಿ ಆಕಾರಾದಯೋ। ತಥಾ ಹಿ ಪನ ಮೇತಿಆದಿನಾ ಪೋತಲಿಯೋ ಗಹಪತಿ ‘‘ಪರಿಬ್ಬಾಜಕನಿಯಾಮೇನ ಅಹಂ ಜೀವಾಮಿ, ತಸ್ಮಾ ಗಹಪತಿ ನ ಹೋಮೀತಿ ವದತಿ। ಓವದನ್ತೋತಿ ಅನುಸಾಸನ್ತೋ। ಉಪವದನ್ತೋತಿ ಪರಿಭಾಸನ್ತೋ।
Asāruppaṃ paṭicca uppajjanakassa chādanato channaṃ anucchavikaṃ, tadeva ajjhāsayasampattiṃ patirūpeti pakāsetīti patirūpaṃ. Tenāha ‘‘nappatirūpa’’nti. Kāraṇavevacanānīti ñāpakakāraṇavevacanāni. Ñāpakañhi kāraṇaṃ adhippetaṃ. Atthaṃ ākaroti pakāsetīti ākāro, tameva līnaṃ guḷhaṃ atthaṃ gametīti liṅgaṃ, so tena nimīyatīti nimittanti vuccati. Idāni tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘dīghadasavattha…pe… nimittāti vuttā’’ti āha. Teti ākārādayo. Tathā hi pana metiādinā potaliyo gahapati ‘‘paribbājakaniyāmena ahaṃ jīvāmi, tasmā gahapati na homīti vadati. Ovadantoti anusāsanto. Upavadantoti paribhāsanto.
೩೨. ಗೇಧಭೂತೋ ಲೋಭೋತಿ ಗಿಜ್ಝನಸಭಾವೋ ಲೋಭೋ। ಅಗಿಜ್ಝನಲಕ್ಖಣೋ ನ ಲೋಭೋ, ಅನಿನ್ದಾಭೂತಂ ಅಘಟ್ಟನನ್ತಿ ನಿನ್ದಾಯ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಂ ಪರೇಸಂ ಅಘಟ್ಟನಂ। ನಿನ್ದಾಘಟ್ಟನಾತಿ ನಿನ್ದಾವಸೇನ ಪರೇಸಂ ಘಟ್ಟನಾ ಅಕ್ಕೋಸನಾ। ಬ್ಯವಹಾರವೋಹಾರೋಪೀತಿ ಕಯವಿಕ್ಕಯಲಕ್ಖಣೋ ಸಬ್ಯೋಹಾರೋಪಿ ದಾನಗ್ಗಹಣಂ ವೋಹಾರೋ। ‘‘ದತ್ತೋ ತಿಸ್ಸೋ’’ ತಿಆದಿನಾ ವೋಹರಣಂ ಪಞ್ಞಾಪನನ್ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ವೋಹಾರೋ। ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವೋಹರಣಂ ಕಥನಂ ಬೋಧನನ್ತಿ ವಚನಂ ವೋಹಾರೋ। ಯಾಥಾವತೋ ಅಯಾಥಾವತೋ ಚ ವೋಹರತಿ ಏತೇನಾತಿ ವೋಹಾರೋ, ಚೇತನಾ। ಅಯಮಿಧಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಅಯಂ ಚೇತನಾಲಕ್ಖಣೋ ವೋಹಾರೋ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ಸೋ ಚ ಖೋ ಸಾವಜ್ಜೋವ ಸಮುಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತತ್ತಾ। ಇದಾನಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸಪಿ ವೋಹಾರಸ್ಸ ಇಧ ಸಮ್ಭವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಗಿಹೀತಿ ಚೇತನಾ ನತ್ಥೀತಿ ಅಹಂ ಗಿಹೀತಿ ಚೇತನಾಪವತ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ಗಿಹೀತಿ ವಚನಂ ನತ್ಥೀತಿ ಗಿಹೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಪರೇಸಞ್ಚ ವಚನಪ್ಪವತ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ಗಿಹೀತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿ ನತ್ಥೀತಿ ಗಿಹೀತಿ ಸಮಞ್ಞಾ ನತ್ಥಿ। ಗಿಹೀತಿ ಬ್ಯವಹಾರೋ ನತ್ಥೀತಿ ಸಮುದಾಚಾರೋ ನತ್ಥಿ।
32.Gedhabhūto lobhoti gijjhanasabhāvo lobho. Agijjhanalakkhaṇo na lobho, anindābhūtaṃ aghaṭṭananti nindāya paṭipakkhabhūtaṃ paresaṃ aghaṭṭanaṃ. Nindāghaṭṭanāti nindāvasena paresaṃ ghaṭṭanā akkosanā. Byavahāravohāropīti kayavikkayalakkhaṇo sabyohāropi dānaggahaṇaṃ vohāro. ‘‘Datto tisso’’ tiādinā voharaṇaṃ paññāpananti paññatti vohāro. Yathādhippetassa atthassa voharaṇaṃ kathanaṃ bodhananti vacanaṃ vohāro. Yāthāvato ayāthāvato ca voharati etenāti vohāro, cetanā. Ayamidhādhippetoti ayaṃ cetanālakkhaṇo vohāro idha imasmiṃ atthe adhippeto, so ca kho sāvajjova samucchedassa icchitattā. Idāni catubbidhassapi vohārassa idha sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘yasmā vā’’tiādi vuttaṃ. Gihīti cetanā natthīti ahaṃ gihīti cetanāpavatti natthi. Gihīti vacanaṃ natthīti gihīti attano paresañca vacanappavatti natthi. Gihīti paṇṇatti natthīti gihīti samaññā natthi. Gihīti byavahāro natthīti samudācāro natthi.
೩೩. ಪಾಣಾತಿಪಾತೋವ ಸಂಯೋಜನಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಬನ್ಧನಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ನಿಸ್ಸರಿತುಂ ಅಪ್ಪದಾನತೋ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಹೋತೀ’’ತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ, ತೇನ ಸೋ ಅಪದಿಸ್ಸತೀತಿ। ಬಹುತಾಯಾತಿ ಅಚಕ್ಖುಕಾದಿಭೇದೇನ ಬಹುಭಾವತೋ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಅಪಾಣಾತಿಪಾತೋ। ಸೋ ಪನ ಅತ್ಥತೋ ಕಾಯದ್ವಾರಿಕೋ ಸೀಲಸಂವರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾಯಿಕಸೀಲಸಂವರೇನಾ’’ತಿ। ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯಾತಿಆದಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತೇ ಆದೀನವದಸ್ಸನಂ। ಆದೀನವದಸ್ಸಿನೋ ಹಿ ತತೋ ಓರಮಣಂ। ದೇಸನಾವಸೇನಾತಿ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಸುತ್ತೇ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಚ ದಸಸು ಸಂಯೋಜನೇಸು ಪಞ್ಚಸು ನೀವರಣೇಸು ದೇಸನಾವಸೇನ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಮ್ಪಿ ಸಂಯೋಜನನ್ತಿಪಿ ನೀವರಣನ್ತಿಪಿ ಇಧ ವುತ್ತಂ। ಕಸ್ಮಾ? ತದತ್ಥಸಮ್ಭವತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ವಟ್ಟಬನ್ಧನಟ್ಠೇನ ಹಿತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಟ್ಠೇನ ಚಾ’’ತಿ, ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಹಿ ಅಪಾಣಾತಿಪಾತಪಚ್ಚಯಂ ಹಿತಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏಕೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ಇದಂ ಸಹಜಾತವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಪನ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಆಸವಾನಂ ಯಥಾರಹಂ ಸಮ್ಭವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ‘‘ತಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಅತ್ಥಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಾಮೇ ಪತ್ಥೇತಿ। ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಭವವಿಸೇಸಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸತಿ। ತತ್ಥ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹನತಿ ಬಾಧತೀತಿ ವಿಘಾತೋ, ದುಕ್ಖಂ, ಪರಿಳಾಹನಂ ಅನತ್ಥುಪ್ಪಾದವಸೇನ ಉಪತಾಪನಂ ಪರಿಳಾಹೋ, ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ವಾರೇಸು। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನಾತಿ ಅತಿದೇಸೇನ ಪನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಅತ್ಥೋ ಪರತೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ।
33.Pāṇātipātova saṃyojanaṃ. Kasmā? Bandhanabhāvena pavattanato nissarituṃ appadānato. Pāṇātipātassa atthitāya so puggalo ‘‘pāṇātipātī’’ti vuccatīti āha – ‘‘pāṇātipātassa…pe… hotī’’ti. Yañhi yassa atthi, tena so apadissatīti. Bahutāyāti acakkhukādibhedena bahubhāvato. Pāṇātipātassa paṭipakkho apāṇātipāto. So pana atthato kāyadvāriko sīlasaṃvaroti āha ‘‘kāyikasīlasaṃvarenā’’ti. Attāpi maṃ upavadeyyātiādi pāṇātipāte ādīnavadassanaṃ. Ādīnavadassino hi tato oramaṇaṃ. Desanāvasenāti aññattha sutte abhidhamme ca dasasu saṃyojanesu pañcasu nīvaraṇesu desanāvasena apariyāpannampi saṃyojanantipi nīvaraṇantipi idha vuttaṃ. Kasmā? Tadatthasambhavato. Tenāha – ‘‘vaṭṭabandhanaṭṭhena hitappaṭicchādanaṭṭhena cā’’ti, pāṇātipāto hi apāṇātipātapaccayaṃ hitaṃ paṭicchādentova uppajjatīti. Eko avijjāsavoti idaṃ sahajātavasena vuttaṃ, upanissayavasena pana itaresampi āsavānaṃ yathārahaṃ sambhavo veditabbo. Pāṇātipātī hi puggalo ‘‘tappaccayaṃ atthaṃ karissāmī’’ti kāme pattheti. Diṭṭhiṃ gaṇhāti, bhavavisesaṃ paccāsīsati. Tattha uppannaṃ vihanati bādhatīti vighāto, dukkhaṃ, pariḷāhanaṃ anatthuppādavasena upatāpanaṃ pariḷāho, ayametesaṃ viseso. Sabbatthāti sabbesu vāresu. Iminā upāyenāti atidesena pana pariggahito attho parato āgamissatīti.
೩೪-೪೦. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪದೇತಿ ಏತೇನ ಸತ್ತಸುಪಿ ವಾರೇಸು ತಥಾ ಆಗತಂ ಪದಂ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಗಹಿತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಿನಾ’’ತಿಆದಿ। ರೋಸನಂ ಕಾಯಿಕಂ ವಾಚಸಿಕಞ್ಚಾತಿ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಅರೋಸೋಪಿ ತಥಾ ದುವಿಧೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕಸಂವರೇನಾ’’ತಿ। ಯಥಾ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ, ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಅಲೋಭೋ, ಏವಂ ಅಕೋಧೂಪಾಯಾಸೋ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಸಂವರೇ ಸುಖನ್ತಿ ಸಂವರೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಅನತಿಲೋಭೋ ಪನ ಸತಿಸಂವರೇ, ಅನತಿಮಾನೋ ಞಾಣಸಂವರೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಇಮೇಸು ಪನ ಪದೇಸು ಏವಂ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
34-40.Imasmiṃ padeti etena sattasupi vāresu tathā āgataṃ padaṃ sāmaññato gahitaṃ. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi. Rosanaṃ kāyikaṃ vācasikañcāti tappaṭipakkho arosopi tathā duvidhoti āha ‘‘kāyikavācasikasaṃvarenā’’ti. Yathā abhijjhā lobho, anabhijjhā alobho, evaṃ akodhūpāyāso abyāpādo, saṃvare sukhanti saṃvaroti daṭṭhabbo, anatilobho pana satisaṃvare, anatimāno ñāṇasaṃvare saṅgahaṃ gacchatīti daṭṭhabbaṃ. Imesu pana padesu evaṃ sabbavāresu yojanā kātabbāti sambandho.
ಏವಂ ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಸ್ಸಪಿ ಏಕಜ್ಝಂ ವುಚ್ಚಮಾನತ್ತಾ ‘‘ಪುನ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ। ಪುರಿಮೇಸು ತಾವ ಚತೂಸು ವಾರೇಸು ವಿರಮಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅತ್ತಾಪಿ ಮಂ ಉಪವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾಯಂ ‘‘ನ ಸಕ್ಕೋಮೀ’’ತಿ, ‘‘ಅನುವಿಜ್ಜಾಪಿ ಮಂ ವಿಞ್ಞೂ ಗರಹೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾಯಂ ‘‘ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಪಚ್ಛಿಮೇಸುಪಿ ಚತೂಸು ಯಥಾರಹಂ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅತಿಮಾನೇ ಭವಾಸವಅವಿಜ್ಜಾಸವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಮಾನೇನ ಸಹ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ, ಅತಿಮಾನೋ ಪನ ಕಾಮರಾಗೇನಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೇವಾತಿ ‘‘ಅತಿಮಾನೇ ಕಾಮಾಸವಅವಿಜ್ಜಾಸವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ಸ್ವಾಯಂ ನಯೋ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋತಿ ನ ದಸ್ಸಿತೋ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ ಕಥಿತಂ ಆದಿತೋ ಚತೂಹಿ ಛಟ್ಠೇನ ವಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವಾರೇಹಿ, ಸೇಸೇಹಿ ತೀಹಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲೇ ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಪಹಾನಂ, ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಠಿತಸ್ಸ ಗಿಹಿವೋಹಾರಸಮುಚ್ಛೇದೋ ಕಥಿತೋ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವತ್ತಂ ‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಮಯ್ಹಂ ಕಾತುಂ ನಪ್ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನವಸೇನ ಅಕರಣಂ ಪಜಹನಞ್ಚ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಪಹಾನಂ।
Evaṃ āsavuppatti veditabbāti ettha vuttassapi ekajjhaṃ vuccamānattā ‘‘puna ayaṃ saṅkhepavinicchayo’’ti vuttaṃ. Asammohatthaṃ ārammaṇassa. Purimesu tāva catūsu vāresu viramituṃ na sakkomīti vattabbaṃ. ‘‘Attāpi maṃ upavadeyyā’’ti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkomī’’ti, ‘‘anuvijjāpi maṃ viññū garaheyyu’’nti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkotī’’tivattabbaṃ, iminā nayena pacchimesupi catūsu yathārahaṃ yojanā veditabbā. Atimāne bhavāsavaavijjāsavāti vuttaṃ mānena saha diṭṭhiyā anuppajjanato, atimāno pana kāmarāgenapi uppajjatevāti ‘‘atimāne kāmāsavaavijjāsavā’’ti vattabbaṃ siyā, svāyaṃ nayo vuttanayattā suviññeyyoti na dassito. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ kathitaṃ ādito catūhi chaṭṭhena vāti pañcahi vārehi, sesehi tīhi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno paṭisaṅkhāpahānaṃ, sabbehipi pana bhikkhubhāve ṭhitassa gihivohārasamucchedo kathito. Tattha sabbattha vattaṃ ‘‘idañcidañca mayhaṃ kātuṃ nappatirūpa’’nti paṭisaṅkhānavasena akaraṇaṃ pajahanañca paṭisaṅkhāpahānaṃ.
ಕಾಮಾದೀನವಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Kāmādīnavakathāvaṇṇanā
೪೨. ಉಪಸುಮ್ಭೇಯ್ಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಉಪ-ಸದ್ದೋ ಸಮೀಪತ್ಥೋ, ಸುಮ್ಭನಂ ವಿಕ್ಖೇಪನಂ। ತೇನೇವ ತಮೇನನ್ತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ತಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ಖಿಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ, ತಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುರಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಂ ಖಿಪೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಮ್ಮಂಸತ್ತಾ ಕಙ್ಕಲನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಗತಮಂಸಾಯ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಿಕಾಯ ಉರಟ್ಠಿಮ್ಹಿ ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕೇ ವಾ ಸೀಸಟ್ಠಿಮ್ಹಿ ವಾ ಕಙ್ಕಲ-ಸದ್ದೋ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸುನಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ ನಿಲ್ಲಿಖಿತಂ ಕತ್ವಾವ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸಂ ಲಿಖಿತಂ।
42.Upasumbheyyāti ettha upa-saddo samīpattho, sumbhanaṃ vikkhepanaṃ. Teneva tamenanti bhummatthe upayogavacananti āha – ‘‘tassa samīpe khipeyyā’’ti, tassa kukkurassa samīpe aṭṭhikaṅkalaṃ khipeyyāti attho. Nimmaṃsattā kaṅkalanti vuccatīti iminā vigatamaṃsāya aṭṭhikaṅkalikāya uraṭṭhimhi vā piṭṭhikaṇṭake vā sīsaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷhoti dasseti. Sunikkantanti nillikhitaṃ katvāva nibbisesaṃ likhitaṃ.
ಏಕತ್ತುಪಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಏಕತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚತುತ್ಥಝಾನುಪೇಕ್ಖಾ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ಏಕಸಭಾವಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ಆಹ ‘‘ಸಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಲೋಕಾಮಿಸಸಙ್ಖಾತಾತಿ ಅಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುನಾ ಲೋಕೇನ ಆಮಸಿತಬ್ಬತೋ, ಲೋಕೇ ವಾ ಆಮಿಸೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಾಯ ವಸೇನ ಕಾಮಗುಣಾನಂ ಕಾಮಭಾವೋ ಚ ಆಮಿಸಭಾವೋ ಚ, ಸೋ ಏವ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯತೋ ಆಮಿಸನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ। ಕಾಮಗುಣಾಮಿಸಾತಿ ಕಾಮಗುಣೇ ಛನ್ದರಾಗಾ। ಗಹಣಟ್ಠೇನ ಭುಸಂ ಆದಾನಟ್ಠೇನ।
Ekattupaṭṭhānassa ajjhupekkhanavasena pavattiyā ekattā. Tenāha ‘‘catutthajhānupekkhā’’ti. Yasmā panassa ārammaṇampi ekasabhāvameva, tasmā āha ‘‘sā hī’’tiādi. Lokāmisasaṅkhātāti apariññātavatthunā lokena āmasitabbato, loke vā āmisoti saṅkhaṃ gatāya vasena kāmaguṇānaṃ kāmabhāvo ca āmisabhāvo ca, so eva nippariyāyato āmisanti vattabbataṃ arahati. Kāmaguṇāmisāti kāmaguṇe chandarāgā. Gahaṇaṭṭhena bhusaṃ ādānaṭṭhena.
೪೩. ಡಯನಂ ಆಕಾಸೇನ ಗಮನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಗಿಜ್ಝಾದೀನಂ ವಾಸಿಫರಸು ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ಡಸನ್ತಾ ತಚ್ಛೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜನ’’ನ್ತಿ ಆಕಡ್ಢನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ ಅನೇಕತ್ಥತ್ತಾ ಧಾತೂನಂ, ಆಕಡ್ಢನಞ್ಚ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪಾತನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಂಸಪೇಸಿಂ ನಖೇಹಿ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಾತೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ।
43. Ḍayanaṃ ākāsena gamananti āha ‘‘uppatitvā gaccheyyā’’ti. Gijjhādīnaṃ vāsipharasu na hotīti āha – ‘‘mukhatuṇḍakena ḍasantā taccheyyu’’nti. Vissajjeyyunti ettha ‘‘vissajjana’’nti ākaḍḍhanaṃ adhippetaṃ anekatthattā dhātūnaṃ, ākaḍḍhanañca anubandhitvā pātananti āha ‘‘maṃsapesiṃ nakhehi kaḍḍhitvā pāteyyu’’nti.
೪೭. ಪುರಿಸಸ್ಸ ಆರೋಹನಯೋಗ್ಯಂ ಪೋರಿಸೇಯ್ಯಂ।
47. Purisassa ārohanayogyaṃ poriseyyaṃ.
೪೮. ಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸುನ್ದರಂ ಫಲಮಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಪನ್ನಫಲಂ। ಫಲೂಪಪನ್ನನ್ತಿ ಫಲೇಹಿ ಉಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಬಹುಫಲ’’ನ್ತಿ।
48. Sampannaṃ sundaraṃ phalamassāti sampannaphalaṃ. Phalūpapannanti phalehi upetanti āha ‘‘bahuphala’’nti.
೫೦. ಸುವಿದೂರವಿದೂರೇತಿ ಅರಿಯಸ್ಸ ವಿನಯೇ ವೋಹಾರಸಮುಚ್ಛೇದತೋ ಸುಟ್ಠು ವಿದೂರಭೂತೇ ಏವ ವಿದೂರೇ ಅಹಂ ಠಿತೋ। ಕಸ್ಸಚಿ ನಾಮ ಅತ್ಥಸ್ಸಪಿ ಅಜಾನನತೋ ನ ಆಜಾನನ್ತೀತಿ ಅನಾಜಾನೀಯಾತಿ ಕತ್ತುಸಾಧನಮಸ್ಸ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಜಾನನಕೇತಿ ಅಜಾನನ್ತಭೋಜನಸೀಸೇನ ತೇಸಂ ದಾತಬ್ಬಪಚ್ಚಯೇ ವದತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
50.Suvidūravidūreti ariyassa vinaye vohārasamucchedato suṭṭhu vidūrabhūte eva vidūre ahaṃ ṭhito. Kassaci nāma atthassapi ajānanato na ājānantīti anājānīyāti kattusādhanamassa dassento ajānanaketi ajānantabhojanasīsena tesaṃ dātabbapaccaye vadati. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Potaliyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತಂ • 4. Potaliyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಪೋತಲಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Potaliyasuttavaṇṇanā
