Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ൪. പോതലിയസുത്തവണ്ണനാ

    4. Potaliyasuttavaṇṇanā

    ൩൧. അങ്ഗാ നാമ ജനപദിനോ രാജകുമാരാ, തേസം നിവാസോ ഏകോപി ജനപദോ രുള്ഹിവസേന അങ്ഗാത്വേവ വുച്ചതീതി ആഹ ‘‘അങ്ഗായേവ സോ ജനപദോ’’തി. മഹിയാ പനസ്സ ഉത്തരേന യാ ആപോതി മഹിയാ നദിയാ യാ ആപോ തസ്സ ജനപദസ്സ ഉത്തരേന ഹോന്തി. താസം അവിദൂരത്താ സോ ജനപദോ ഉത്തരാപോതി വുച്ചതി. സാ പന മഹീ കത്ഥചി കത്ഥചി ഭിജ്ജിത്വാ ഗതാതി ആഹ ‘‘കതരമഹിയാ ഉത്തരേന യാ ആപോ’’തി. തത്ഥാതി തസ്സാ മഹിയാ ആഗമനതോ പട്ഠായ അയം ആവിഭാവകഥാ. യസ്മാ (അ॰ നി॰ ടീ॰ ൩.൮.൧൯) ലോകിയാ ജമ്ബുദീപോ ഹിമവാ തത്ഥ പതിട്ഠിതസമുദ്ദദഹപബ്ബതനദിയോതി ഏതേസു യം യം ന മനുസ്സഗോചരം, തത്ഥ സയം സമ്മൂള്ഹാ അഞ്ഞേപി സമ്മോഹയന്തി, തത്ഥ തത്ഥ സമ്മോഹവിധമനത്ഥം ‘‘അയം കിര ജമ്ബുദീപോ’’തിആദിമാരദ്ധം. ദസസഹസ്സയോജനപരിമാണോ ആയാമതോ ച വിത്ഥാരതോ ചാതി അധിപ്പായോ. തേനാഹ ‘‘തത്ഥാ’’തിആദി. ഉദകേന അജ്ഝോത്ഥടോ തദുപഭോഗിസത്താനം പുഞ്ഞക്ഖയേന.

    31. Aṅgā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhivasena aṅgātveva vuccatīti āha ‘‘aṅgāyeva so janapado’’ti. Mahiyā panassa uttarena yā āpoti mahiyā nadiyā yā āpo tassa janapadassa uttarena honti. Tāsaṃ avidūrattā so janapado uttarāpoti vuccati. Sā pana mahī katthaci katthaci bhijjitvā gatāti āha ‘‘kataramahiyā uttarena yā āpo’’ti. Tatthāti tassā mahiyā āgamanato paṭṭhāya ayaṃ āvibhāvakathā. Yasmā (a. ni. ṭī. 3.8.19) lokiyā jambudīpo himavā tattha patiṭṭhitasamuddadahapabbatanadiyoti etesu yaṃ yaṃ na manussagocaraṃ, tattha sayaṃ sammūḷhā aññepi sammohayanti, tattha tattha sammohavidhamanatthaṃ ‘‘ayaṃ kira jambudīpo’’tiādimāraddhaṃ. Dasasahassayojanaparimāṇo āyāmato ca vitthārato cāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Udakena ajjhotthaṭo tadupabhogisattānaṃ puññakkhayena.

    സുന്ദരദസ്സനം കൂടന്തി സുദസ്സനകൂടം, യം ലോകേ ‘‘ഹേമകൂട’’ന്തി വുച്ചതി. മൂലഗന്ധോ കാളാനുസാരിയാദി. സാരഗന്ധോ ചന്ദനാദി. ഫേഗ്ഗുഗന്ധോ സലലാദി. തചഗന്ധോ ലവങ്ഗാദി. പപടികഗന്ധോ കബിത്ഥാദി. രസഗന്ധോ സജ്ജാദി, പത്തഗന്ധോ തമാലഹിരിവേരാദി. പുപ്ഫഗന്ധോ നാഗകുങ്കുമാദി. ഫലഗന്ധോ ജാതിഫലാദി. ഗന്ധഗന്ധോ സബ്ബേസം ഗന്ധാനം ഗന്ധോ. യസ്സ ഹി രുക്ഖസ്സ സബ്ബേസമ്പി മൂലാദീനം ഗന്ധോ അത്ഥി, സോ ഇധ ഗന്ധോ നാമ. തസ്സ ഗന്ധസ്സ ഗന്ധോ ഗന്ധഗന്ധോ. സബ്ബാനി പുഥുലതോ പഞ്ഞാസയോജനാനി, ആയാമതോ പന ഉബ്ബേധതോ വിയ ദ്വിയോജനസതാനേവാതി വദന്തി.

    Sundaradassanaṃ kūṭanti sudassanakūṭaṃ, yaṃ loke ‘‘hemakūṭa’’nti vuccati. Mūlagandho kāḷānusāriyādi. Sāragandho candanādi. Pheggugandho salalādi. Tacagandho lavaṅgādi. Papaṭikagandho kabitthādi. Rasagandho sajjādi, pattagandho tamālahiriverādi. Pupphagandho nāgakuṅkumādi. Phalagandho jātiphalādi. Gandhagandho sabbesaṃ gandhānaṃ gandho. Yassa hi rukkhassa sabbesampi mūlādīnaṃ gandho atthi, so idha gandho nāma. Tassa gandhassa gandho gandhagandho. Sabbāni puthulato paññāsayojanāni, āyāmato pana ubbedhato viya dviyojanasatānevāti vadanti.

    മനോഹരസിലാതലാനീതി ഓതരണത്ഥായ മനുഞ്ഞസോപാനസിലാതലാനി. സുപടിയത്താനീതി തദുപഭോഗിസത്താനം സാധാരണകമ്മാനുഭാവേന സുട്ഠു പടിയത്താനി സുപ്പവത്തിതാനി ഹോന്തി. മച്ഛകച്ഛപാദയോ ഉദകം മലിനം കരോന്തി, തദഭാവതോ ഫലികസദിസനിമ്മലുദകാനി. തിരിയതോ ദീഘം ഉഗ്ഗതകൂടന്തി ‘‘തിരച്ഛാനപബ്ബത’’ന്തി ആഹ.

    Manoharasilātalānīti otaraṇatthāya manuññasopānasilātalāni. Supaṭiyattānīti tadupabhogisattānaṃ sādhāraṇakammānubhāvena suṭṭhu paṭiyattāni suppavattitāni honti. Macchakacchapādayo udakaṃ malinaṃ karonti, tadabhāvato phalikasadisanimmaludakāni. Tiriyato dīghaṃ uggatakūṭanti ‘‘tiracchānapabbata’’nti āha.

    ആപണാനി ഏവ വോഹാരസ്സ മുഖഭൂതാനീതി ആഹ ‘‘ആപണമുഖസഹസ്സാനീ’’തി. വിഭത്താനീതി വവത്ഥിതാനി അഞ്ഞമഞ്ഞാസമ്ഭിന്നാനി. വസനട്ഠാനന്തി അത്തനോ യഥാഫാസുകം വസിതബ്ബട്ഠാനം. ആസതി ഏത്ഥാതി ആസനം, നിസീദിതബ്ബട്ഠാനാനി.

    Āpaṇāni eva vohārassa mukhabhūtānīti āha ‘‘āpaṇamukhasahassānī’’ti. Vibhattānīti vavatthitāni aññamaññāsambhinnāni. Vasanaṭṭhānanti attano yathāphāsukaṃ vasitabbaṭṭhānaṃ. Āsati etthāti āsanaṃ, nisīditabbaṭṭhānāni.

    അസാരുപ്പം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജനകസ്സ ഛാദനതോ ഛന്നം അനുച്ഛവികം, തദേവ അജ്ഝാസയസമ്പത്തിം പതിരൂപേതി പകാസേതീതി പതിരൂപം. തേനാഹ ‘‘നപ്പതിരൂപ’’ന്തി. കാരണവേവചനാനീതി ഞാപകകാരണവേവചനാനി. ഞാപകഞ്ഹി കാരണം അധിപ്പേതം. അത്ഥം ആകരോതി പകാസേതീതി ആകാരോ, തമേവ ലീനം ഗുള്ഹം അത്ഥം ഗമേതീതി ലിങ്ഗം, സോ തേന നിമീയതീതി നിമിത്തന്തി വുച്ചതി. ഇദാനി തമേവത്ഥം വിവരിതും ‘‘ദീഘദസവത്ഥ…പേ॰… നിമിത്താതി വുത്താ’’തി ആഹ. തേതി ആകാരാദയോ. തഥാ ഹി പന മേതിആദിനാ പോതലിയോ ഗഹപതി ‘‘പരിബ്ബാജകനിയാമേന അഹം ജീവാമി, തസ്മാ ഗഹപതി ന ഹോമീതി വദതി. ഓവദന്തോതി അനുസാസന്തോ. ഉപവദന്തോതി പരിഭാസന്തോ.

    Asāruppaṃ paṭicca uppajjanakassa chādanato channaṃ anucchavikaṃ, tadeva ajjhāsayasampattiṃ patirūpeti pakāsetīti patirūpaṃ. Tenāha ‘‘nappatirūpa’’nti. Kāraṇavevacanānīti ñāpakakāraṇavevacanāni. Ñāpakañhi kāraṇaṃ adhippetaṃ. Atthaṃ ākaroti pakāsetīti ākāro, tameva līnaṃ guḷhaṃ atthaṃ gametīti liṅgaṃ, so tena nimīyatīti nimittanti vuccati. Idāni tamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘dīghadasavattha…pe… nimittāti vuttā’’ti āha. Teti ākārādayo. Tathā hi pana metiādinā potaliyo gahapati ‘‘paribbājakaniyāmena ahaṃ jīvāmi, tasmā gahapati na homīti vadati. Ovadantoti anusāsanto. Upavadantoti paribhāsanto.

    ൩൨. ഗേധഭൂതോ ലോഭോതി ഗിജ്ഝനസഭാവോ ലോഭോ. അഗിജ്ഝനലക്ഖണോ ന ലോഭോ, അനിന്ദാഭൂതം അഘട്ടനന്തി നിന്ദായ പടിപക്ഖഭൂതം പരേസം അഘട്ടനം. നിന്ദാഘട്ടനാതി നിന്ദാവസേന പരേസം ഘട്ടനാ അക്കോസനാ. ബ്യവഹാരവോഹാരോപീതി കയവിക്കയലക്ഖണോ സബ്യോഹാരോപി ദാനഗ്ഗഹണം വോഹാരോ. ‘‘ദത്തോ തിസ്സോ’’ തിആദിനാ വോഹരണം പഞ്ഞാപനന്തി പഞ്ഞത്തി വോഹാരോ. യഥാധിപ്പേതസ്സ അത്ഥസ്സ വോഹരണം കഥനം ബോധനന്തി വചനം വോഹാരോ. യാഥാവതോ അയാഥാവതോ ച വോഹരതി ഏതേനാതി വോഹാരോ, ചേതനാ. അയമിധാധിപ്പേതോതി അയം ചേതനാലക്ഖണോ വോഹാരോ ഇധ ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതോ, സോ ച ഖോ സാവജ്ജോവ സമുച്ഛേദസ്സ ഇച്ഛിതത്താ. ഇദാനി ചതുബ്ബിധസ്സപി വോഹാരസ്സ ഇധ സമ്ഭവം ദസ്സേതും ‘‘യസ്മാ വാ’’തിആദി വുത്തം. ഗിഹീതി ചേതനാ നത്ഥീതി അഹം ഗിഹീതി ചേതനാപവത്തി നത്ഥി. ഗിഹീതി വചനം നത്ഥീതി ഗിഹീതി അത്തനോ പരേസഞ്ച വചനപ്പവത്തി നത്ഥി. ഗിഹീതി പണ്ണത്തി നത്ഥീതി ഗിഹീതി സമഞ്ഞാ നത്ഥി. ഗിഹീതി ബ്യവഹാരോ നത്ഥീതി സമുദാചാരോ നത്ഥി.

    32.Gedhabhūto lobhoti gijjhanasabhāvo lobho. Agijjhanalakkhaṇo na lobho, anindābhūtaṃ aghaṭṭananti nindāya paṭipakkhabhūtaṃ paresaṃ aghaṭṭanaṃ. Nindāghaṭṭanāti nindāvasena paresaṃ ghaṭṭanā akkosanā. Byavahāravohāropīti kayavikkayalakkhaṇo sabyohāropi dānaggahaṇaṃ vohāro. ‘‘Datto tisso’’ tiādinā voharaṇaṃ paññāpananti paññatti vohāro. Yathādhippetassa atthassa voharaṇaṃ kathanaṃ bodhananti vacanaṃ vohāro. Yāthāvato ayāthāvato ca voharati etenāti vohāro, cetanā. Ayamidhādhippetoti ayaṃ cetanālakkhaṇo vohāro idha imasmiṃ atthe adhippeto, so ca kho sāvajjova samucchedassa icchitattā. Idāni catubbidhassapi vohārassa idha sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘yasmā vā’’tiādi vuttaṃ. Gihīti cetanā natthīti ahaṃ gihīti cetanāpavatti natthi. Gihīti vacanaṃ natthīti gihīti attano paresañca vacanappavatti natthi. Gihīti paṇṇatti natthīti gihīti samaññā natthi. Gihīti byavahāro natthīti samudācāro natthi.

    ൩൩. പാണാതിപാതോവ സംയോജനം. കസ്മാ? ബന്ധനഭാവേന പവത്തനതോ നിസ്സരിതും അപ്പദാനതോ. പാണാതിപാതസ്സ അത്ഥിതായ സോ പുഗ്ഗലോ ‘‘പാണാതിപാതീ’’തി വുച്ചതീതി ആഹ – ‘‘പാണാതിപാതസ്സ…പേ॰… ഹോതീ’’തി. യഞ്ഹി യസ്സ അത്ഥി, തേന സോ അപദിസ്സതീതി. ബഹുതായാതി അചക്ഖുകാദിഭേദേന ബഹുഭാവതോ. പാണാതിപാതസ്സ പടിപക്ഖോ അപാണാതിപാതോ. സോ പന അത്ഥതോ കായദ്വാരികോ സീലസംവരോതി ആഹ ‘‘കായികസീലസംവരേനാ’’തി. അത്താപി മം ഉപവദേയ്യാതിആദി പാണാതിപാതേ ആദീനവദസ്സനം. ആദീനവദസ്സിനോ ഹി തതോ ഓരമണം. ദേസനാവസേനാതി അഞ്ഞത്ഥ സുത്തേ അഭിധമ്മേ ച ദസസു സംയോജനേസു പഞ്ചസു നീവരണേസു ദേസനാവസേന അപരിയാപന്നമ്പി സംയോജനന്തിപി നീവരണന്തിപി ഇധ വുത്തം. കസ്മാ? തദത്ഥസമ്ഭവതോ. തേനാഹ – ‘‘വട്ടബന്ധനട്ഠേന ഹിതപ്പടിച്ഛാദനട്ഠേന ചാ’’തി, പാണാതിപാതോ ഹി അപാണാതിപാതപച്ചയം ഹിതം പടിച്ഛാദേന്തോവ ഉപ്പജ്ജതീതി. ഏകോ അവിജ്ജാസവോതി ഇദം സഹജാതവസേന വുത്തം, ഉപനിസ്സയവസേന പന ഇതരേസമ്പി ആസവാനം യഥാരഹം സമ്ഭവോ വേദിതബ്ബോ. പാണാതിപാതീ ഹി പുഗ്ഗലോ ‘‘തപ്പച്ചയം അത്ഥം കരിസ്സാമീ’’തി കാമേ പത്ഥേതി. ദിട്ഠിം ഗണ്ഹാതി, ഭവവിസേസം പച്ചാസീസതി. തത്ഥ ഉപ്പന്നം വിഹനതി ബാധതീതി വിഘാതോ, ദുക്ഖം, പരിളാഹനം അനത്ഥുപ്പാദവസേന ഉപതാപനം പരിളാഹോ, അയമേതേസം വിസേസോ. സബ്ബത്ഥാതി സബ്ബേസു വാരേസു. ഇമിനാ ഉപായേനാതി അതിദേസേന പന പരിഗ്ഗഹിതോ അത്ഥോ പരതോ ആഗമിസ്സതീതി.

    33.Pāṇātipātova saṃyojanaṃ. Kasmā? Bandhanabhāvena pavattanato nissarituṃ appadānato. Pāṇātipātassa atthitāya so puggalo ‘‘pāṇātipātī’’ti vuccatīti āha – ‘‘pāṇātipātassa…pe… hotī’’ti. Yañhi yassa atthi, tena so apadissatīti. Bahutāyāti acakkhukādibhedena bahubhāvato. Pāṇātipātassa paṭipakkho apāṇātipāto. So pana atthato kāyadvāriko sīlasaṃvaroti āha ‘‘kāyikasīlasaṃvarenā’’ti. Attāpi maṃ upavadeyyātiādi pāṇātipāte ādīnavadassanaṃ. Ādīnavadassino hi tato oramaṇaṃ. Desanāvasenāti aññattha sutte abhidhamme ca dasasu saṃyojanesu pañcasu nīvaraṇesu desanāvasena apariyāpannampi saṃyojanantipi nīvaraṇantipi idha vuttaṃ. Kasmā? Tadatthasambhavato. Tenāha – ‘‘vaṭṭabandhanaṭṭhena hitappaṭicchādanaṭṭhena cā’’ti, pāṇātipāto hi apāṇātipātapaccayaṃ hitaṃ paṭicchādentova uppajjatīti. Eko avijjāsavoti idaṃ sahajātavasena vuttaṃ, upanissayavasena pana itaresampi āsavānaṃ yathārahaṃ sambhavo veditabbo. Pāṇātipātī hi puggalo ‘‘tappaccayaṃ atthaṃ karissāmī’’ti kāme pattheti. Diṭṭhiṃ gaṇhāti, bhavavisesaṃ paccāsīsati. Tattha uppannaṃ vihanati bādhatīti vighāto, dukkhaṃ, pariḷāhanaṃ anatthuppādavasena upatāpanaṃ pariḷāho, ayametesaṃ viseso. Sabbatthāti sabbesu vāresu. Iminā upāyenāti atidesena pana pariggahito attho parato āgamissatīti.

    ൩൪-൪൦. ഇമസ്മിം പദേതി ഏതേന സത്തസുപി വാരേസു തഥാ ആഗതം പദം സാമഞ്ഞതോ ഗഹിതം. തേനാഹ ‘‘ഇമിനാ’’തിആദി. രോസനം കായികം വാചസികഞ്ചാതി തപ്പടിപക്ഖോ അരോസോപി തഥാ ദുവിധോതി ആഹ ‘‘കായികവാചസികസംവരേനാ’’തി. യഥാ അഭിജ്ഝാ ലോഭോ, അനഭിജ്ഝാ അലോഭോ, ഏവം അകോധൂപായാസോ അബ്യാപാദോ, സംവരേ സുഖന്തി സംവരോതി ദട്ഠബ്ബോ, അനതിലോഭോ പന സതിസംവരേ, അനതിമാനോ ഞാണസംവരേ സങ്ഗഹം ഗച്ഛതീതി ദട്ഠബ്ബം. ഇമേസു പന പദേസു ഏവം സബ്ബവാരേസു യോജനാ കാതബ്ബാതി സമ്ബന്ധോ.

    34-40.Imasmiṃ padeti etena sattasupi vāresu tathā āgataṃ padaṃ sāmaññato gahitaṃ. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi. Rosanaṃ kāyikaṃ vācasikañcāti tappaṭipakkho arosopi tathā duvidhoti āha ‘‘kāyikavācasikasaṃvarenā’’ti. Yathā abhijjhā lobho, anabhijjhā alobho, evaṃ akodhūpāyāso abyāpādo, saṃvare sukhanti saṃvaroti daṭṭhabbo, anatilobho pana satisaṃvare, anatimāno ñāṇasaṃvare saṅgahaṃ gacchatīti daṭṭhabbaṃ. Imesu pana padesu evaṃ sabbavāresu yojanā kātabbāti sambandho.

    ഏവം ആസവുപ്പത്തി വേദിതബ്ബാതി ഏത്ഥ വുത്തസ്സപി ഏകജ്ഝം വുച്ചമാനത്താ ‘‘പുന അയം സങ്ഖേപവിനിച്ഛയോ’’തി വുത്തം. അസമ്മോഹത്ഥം ആരമ്മണസ്സ. പുരിമേസു താവ ചതൂസു വാരേസു വിരമിതും ന സക്കോമീതി വത്തബ്ബം. ‘‘അത്താപി മം ഉപവദേയ്യാ’’തി ഏതസ്സ പദസ്സ അത്ഥവണ്ണനായം ‘‘ന സക്കോമീ’’തി, ‘‘അനുവിജ്ജാപി മം വിഞ്ഞൂ ഗരഹേയ്യു’’ന്തി ഏതസ്സ പദസ്സ അത്ഥവണ്ണനായം ‘‘ന സക്കോതീ’’തി വത്തബ്ബം, ഇമിനാ നയേന പച്ഛിമേസുപി ചതൂസു യഥാരഹം യോജനാ വേദിതബ്ബാ. അതിമാനേ ഭവാസവഅവിജ്ജാസവാതി വുത്തം മാനേന സഹ ദിട്ഠിയാ അനുപ്പജ്ജനതോ, അതിമാനോ പന കാമരാഗേനപി ഉപ്പജ്ജതേവാതി ‘‘അതിമാനേ കാമാസവഅവിജ്ജാസവാ’’തി വത്തബ്ബം സിയാ, സ്വായം നയോ വുത്തനയത്താ സുവിഞ്ഞേയ്യോതി ന ദസ്സിതോ. പാതിമോക്ഖസംവരസീലം കഥിതം ആദിതോ ചതൂഹി ഛട്ഠേന വാതി പഞ്ചഹി വാരേഹി, സേസേഹി തീഹി പാതിമോക്ഖസംവരസീലേ ഠിതസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിസങ്ഖാപഹാനം, സബ്ബേഹിപി പന ഭിക്ഖുഭാവേ ഠിതസ്സ ഗിഹിവോഹാരസമുച്ഛേദോ കഥിതോ. തത്ഥ സബ്ബത്ഥ വത്തം ‘‘ഇദഞ്ചിദഞ്ച മയ്ഹം കാതും നപ്പതിരൂപ’’ന്തി പടിസങ്ഖാനവസേന അകരണം പജഹനഞ്ച പടിസങ്ഖാപഹാനം.

    Evaṃ āsavuppatti veditabbāti ettha vuttassapi ekajjhaṃ vuccamānattā ‘‘puna ayaṃ saṅkhepavinicchayo’’ti vuttaṃ. Asammohatthaṃ ārammaṇassa. Purimesu tāva catūsu vāresu viramituṃ na sakkomīti vattabbaṃ. ‘‘Attāpi maṃ upavadeyyā’’ti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkomī’’ti, ‘‘anuvijjāpi maṃ viññū garaheyyu’’nti etassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘na sakkotī’’tivattabbaṃ, iminā nayena pacchimesupi catūsu yathārahaṃ yojanā veditabbā. Atimāne bhavāsavaavijjāsavāti vuttaṃ mānena saha diṭṭhiyā anuppajjanato, atimāno pana kāmarāgenapi uppajjatevāti ‘‘atimāne kāmāsavaavijjāsavā’’ti vattabbaṃ siyā, svāyaṃ nayo vuttanayattā suviññeyyoti na dassito. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ kathitaṃ ādito catūhi chaṭṭhena vāti pañcahi vārehi, sesehi tīhi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno paṭisaṅkhāpahānaṃ, sabbehipi pana bhikkhubhāve ṭhitassa gihivohārasamucchedo kathito. Tattha sabbattha vattaṃ ‘‘idañcidañca mayhaṃ kātuṃ nappatirūpa’’nti paṭisaṅkhānavasena akaraṇaṃ pajahanañca paṭisaṅkhāpahānaṃ.

    കാമാദീനവകഥാവണ്ണനാ

    Kāmādīnavakathāvaṇṇanā

    ൪൨. ഉപസുമ്ഭേയ്യാതി ഏത്ഥ ഉപ-സദ്ദോ സമീപത്ഥോ, സുമ്ഭനം വിക്ഖേപനം. തേനേവ തമേനന്തി ഭുമ്മത്ഥേ ഉപയോഗവചനന്തി ആഹ – ‘‘തസ്സ സമീപേ ഖിപേയ്യാ’’തി, തസ്സ കുക്കുരസ്സ സമീപേ അട്ഠികങ്കലം ഖിപേയ്യാതി അത്ഥോ. നിമ്മംസത്താ കങ്കലന്തി വുച്ചതീതി ഇമിനാ വിഗതമംസായ അട്ഠികങ്കലികായ ഉരട്ഠിമ്ഹി വാ പിട്ഠികണ്ടകേ വാ സീസട്ഠിമ്ഹി വാ കങ്കല-സദ്ദോ നിരുള്ഹോതി ദസ്സേതി. സുനിക്കന്തന്തി നില്ലിഖിതം കത്വാവ നിബ്ബിസേസം ലിഖിതം.

    42.Upasumbheyyāti ettha upa-saddo samīpattho, sumbhanaṃ vikkhepanaṃ. Teneva tamenanti bhummatthe upayogavacananti āha – ‘‘tassa samīpe khipeyyā’’ti, tassa kukkurassa samīpe aṭṭhikaṅkalaṃ khipeyyāti attho. Nimmaṃsattā kaṅkalanti vuccatīti iminā vigatamaṃsāya aṭṭhikaṅkalikāya uraṭṭhimhi vā piṭṭhikaṇṭake vā sīsaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷhoti dasseti. Sunikkantanti nillikhitaṃ katvāva nibbisesaṃ likhitaṃ.

    ഏകത്തുപട്ഠാനസ്സ അജ്ഝുപേക്ഖനവസേന പവത്തിയാ ഏകത്താ. തേനാഹ ‘‘ചതുത്ഥഝാനുപേക്ഖാ’’തി. യസ്മാ പനസ്സ ആരമ്മണമ്പി ഏകസഭാവമേവ, തസ്മാ ആഹ ‘‘സാ ഹീ’’തിആദി. ലോകാമിസസങ്ഖാതാതി അപരിഞ്ഞാതവത്ഥുനാ ലോകേന ആമസിതബ്ബതോ, ലോകേ വാ ആമിസോതി സങ്ഖം ഗതായ വസേന കാമഗുണാനം കാമഭാവോ ച ആമിസഭാവോ ച, സോ ഏവ നിപ്പരിയായതോ ആമിസന്തി വത്തബ്ബതം അരഹതി. കാമഗുണാമിസാതി കാമഗുണേ ഛന്ദരാഗാ. ഗഹണട്ഠേന ഭുസം ആദാനട്ഠേന.

    Ekattupaṭṭhānassa ajjhupekkhanavasena pavattiyā ekattā. Tenāha ‘‘catutthajhānupekkhā’’ti. Yasmā panassa ārammaṇampi ekasabhāvameva, tasmā āha ‘‘sā hī’’tiādi. Lokāmisasaṅkhātāti apariññātavatthunā lokena āmasitabbato, loke vā āmisoti saṅkhaṃ gatāya vasena kāmaguṇānaṃ kāmabhāvo ca āmisabhāvo ca, so eva nippariyāyato āmisanti vattabbataṃ arahati. Kāmaguṇāmisāti kāmaguṇe chandarāgā. Gahaṇaṭṭhena bhusaṃ ādānaṭṭhena.

    ൪൩. ഡയനം ആകാസേന ഗമനന്തി ആഹ ‘‘ഉപ്പതിത്വാ ഗച്ഛേയ്യാ’’തി. ഗിജ്ഝാദീനം വാസിഫരസു ന ഹോതീതി ആഹ – ‘‘മുഖതുണ്ഡകേന ഡസന്താ തച്ഛേയ്യു’’ന്തി. വിസ്സജ്ജേയ്യുന്തി ഏത്ഥ ‘‘വിസ്സജ്ജന’’ന്തി ആകഡ്ഢനം അധിപ്പേതം അനേകത്ഥത്താ ധാതൂനം, ആകഡ്ഢനഞ്ച അനുബന്ധിത്വാ പാതനന്തി ആഹ ‘‘മംസപേസിം നഖേഹി കഡ്ഢിത്വാ പാതേയ്യു’’ന്തി.

    43. Ḍayanaṃ ākāsena gamananti āha ‘‘uppatitvā gaccheyyā’’ti. Gijjhādīnaṃ vāsipharasu na hotīti āha – ‘‘mukhatuṇḍakena ḍasantā taccheyyu’’nti. Vissajjeyyunti ettha ‘‘vissajjana’’nti ākaḍḍhanaṃ adhippetaṃ anekatthattā dhātūnaṃ, ākaḍḍhanañca anubandhitvā pātananti āha ‘‘maṃsapesiṃ nakhehi kaḍḍhitvā pāteyyu’’nti.

    ൪൭. പുരിസസ്സ ആരോഹനയോഗ്യം പോരിസേയ്യം.

    47. Purisassa ārohanayogyaṃ poriseyyaṃ.

    ൪൮. സമ്പന്നം സുന്ദരം ഫലമസ്സാതി സമ്പന്നഫലം. ഫലൂപപന്നന്തി ഫലേഹി ഉപേതന്തി ആഹ ‘‘ബഹുഫല’’ന്തി.

    48. Sampannaṃ sundaraṃ phalamassāti sampannaphalaṃ. Phalūpapannanti phalehi upetanti āha ‘‘bahuphala’’nti.

    ൫൦. സുവിദൂരവിദൂരേതി അരിയസ്സ വിനയേ വോഹാരസമുച്ഛേദതോ സുട്ഠു വിദൂരഭൂതേ ഏവ വിദൂരേ അഹം ഠിതോ. കസ്സചി നാമ അത്ഥസ്സപി അജാനനതോ ന ആജാനന്തീതി അനാജാനീയാതി കത്തുസാധനമസ്സ ദസ്സേന്തോ അജാനനകേതി അജാനന്തഭോജനസീസേന തേസം ദാതബ്ബപച്ചയേ വദതി. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.

    50.Suvidūravidūreti ariyassa vinaye vohārasamucchedato suṭṭhu vidūrabhūte eva vidūre ahaṃ ṭhito. Kassaci nāma atthassapi ajānanato na ājānantīti anājānīyāti kattusādhanamassa dassento ajānanaketi ajānantabhojanasīsena tesaṃ dātabbapaccaye vadati. Sesaṃ suviññeyyameva.

    പോതലിയസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.

    Potaliyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൪. പോതലിയസുത്തം • 4. Potaliyasuttaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൪. പോതലിയസുത്തവണ്ണനാ • 4. Potaliyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact