| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationදීඝ නිකාය 9
Long Discourses 9
පෝට්ඨපාදසුත්ත
With Poṭṭhapāda
1. පෝට්ඨපාදපරිබ්බාජකවත්ථු
1. On the Wanderer Poṭṭhapāda
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
තේන ඛෝ පන සමයේන පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ සමයප්පවාදකේ තින්දුකාචීරේ ඒකසාලකේ මල්ලිකාය ආරාමේ පටිවසති මහතියා පරිබ්බාජකපරිසාය සද්ධිං තිංසමත්තේහි පරිබ්බාජකසතේහි. අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි.
Now at that time the wanderer Poṭṭhapāda was residing together with three hundred wanderers in Mallikā’s single-halled monastery for philosophical debates, hedged by pale-moon ebony trees. Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, entered Sāvatthī for alms.
අථ ඛෝ භගවතෝ ඒතදහෝසි: “අතිප්පගෝ ඛෝ තාව සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිතුං. යන්නූනාහං යේන සමයප්පවාදකෝ තින්දුකාචීරෝ ඒකසාලකෝ මල්ලිකාය ආරාමෝ, යේන පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමේය්‍යන්”ති. අථ ඛෝ භගවා යේන සමයප්පවාදකෝ තින්දුකාචීරෝ ඒකසාලකෝ මල්ලිකාය ආරාමෝ තේනුපසඞ්කමි.
Then it occurred to him, “It’s too early to wander for alms in Sāvatthī. Why don’t I go to Mallikā’s monastery to visit the wanderer Poṭṭhapāda?” So that’s what he did.
තේන ඛෝ පන සමයේන පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ මහතියා පරිබ්බාජකපරිසාය සද්ධිං නිසින්නෝ හෝති උන්නාදිනියා උච්චාසද්දමහාසද්දාය අනේකවිහිතං තිරච්ඡානකථං කථේන්තියා. සේය්‍යථිදං—රාජකථං චෝරකථං මහාමත්තකථං සේනාකථං භයකථං යුද්ධකථං අන්නකථං පානකථං වත්ථකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්ධකථං ඤාතිකථං යානකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්ථිකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්භට්ඨානකථං පුබ්බපේතකථං නානත්තකථං ලෝකක්ඛායිකං සමුද්දක්ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා.
Now at that time, Poṭṭhapāda was sitting together with a large assembly of wanderers making an uproar, a dreadful racket. They engaged in all kinds of low talk, such as talk about kings, bandits, and ministers; talk about armies, threats, and wars; talk about food, drink, clothes, and beds; talk about garlands and fragrances; talk about family, vehicles, villages, towns, cities, and countries; talk about women and heroes; street talk and well talk; talk about the departed; motley talk; tales of land and sea; and talk about being reborn in this or that state of existence.
අද්දසා ඛෝ පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං; දිස්වාන සකං පරිසං සණ්ඨපේසි: “අප්පසද්දා භෝන්තෝ හෝන්තු, මා භෝන්තෝ සද්දමකත්ථ. අයං සමණෝ ගෝතමෝ ආගච්ඡති. අප්පසද්දකාමෝ ඛෝ සෝ ආයස්මා අප්පසද්දස්ස වණ්ණවාදී. අප්පේව නාම අප්පසද්දං පරිසං විදිත්වා උපසඞ්කමිතබ්බං මඤ්ඤේය්‍යා”ති. ඒවං වුත්තේ, තේ පරිබ්බාජකා තුණ්හී අහේසුං.
Poṭṭhapāda saw the Buddha coming off in the distance, and hushed his own assembly, “Be quiet, good sirs, don’t make a sound. Here comes the ascetic Gotama. The venerable likes quiet and praises quiet. Hopefully if he sees that our assembly is quiet he’ll see fit to approach.” Then those wanderers fell silent.
අථ ඛෝ භගවා යේන පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ තේනුපසඞ්කමි. අථ ඛෝ පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “ඒතු ඛෝ, භන්තේ, භගවා. ස්වාගතං, භන්තේ, භගවතෝ. චිරස්සං ඛෝ, භන්තේ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි, යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්තේ, භගවා, ඉදං ආසනං පඤ්ඤත්තන්”ති.
Then the Buddha approached Poṭṭhapāda, who said to him, “Let the Blessed One come, sir! Welcome to the Blessed One, sir! It’s been a long time since you took the opportunity to come here. Please, sir, sit down, this seat is ready.”
නිසීදි භගවා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ. පෝට්ඨපාදෝපි ඛෝ පරිබ්බාජකෝ අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ පෝට්ඨපාදං පරිබ්බාජකං භගවා ඒතදවෝච: “කාය නුත්ථ, පෝට්ඨපාද, ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා, කා ච පන වෝ අන්තරාකථා විප්පකතා”ති?
The Buddha sat on the seat spread out, while Poṭṭhapāda took a low seat and sat to one side. The Buddha said to him, “Poṭṭhapāda, what were you sitting talking about just now? What conversation was left unfinished?”
1.1. අභිසඤ්ඤානිරෝධකථා
1.1. On the Cessation of Perception
ඒවං වුත්තේ, පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “තිට්ඨතේසා, භන්තේ, කථා, යාය මයං ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා. නේසා, භන්තේ, කථා භගවතෝ දුල්ලභා භවිස්සති පච්ඡාපි සවනාය.
When he said this, the wanderer Poṭṭhapāda said to the Buddha, “Sir, leave aside what we were sitting talking about just now. It won’t be hard for you to hear about that later.
පුරිමානි, භන්තේ, දිවසානි පුරිමතරානි, නානාතිත්ථියානං සමණබ්‍රාහ්මණානං කෝතූහලසාලාය සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අභිසඤ්ඤානිරෝධේ කථා උදපාදි: ‘කථං නු ඛෝ, භෝ, අභිසඤ්ඤානිරෝධෝ හෝතී(අ)ති?
Sir, a few days ago several ascetics and brahmins who follow various other religions were sitting together at the debating hall, and a discussion about the cessation of perception came up among them: ‘How does the cessation of perception happen?’
තත්‍රේකච්චේ ඒවමාහංසු: ‘අහේතූ අප්පච්චයා පුරිසස්ස සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්තිපි නිරුජ්ඣන්තිපි. යස්මිං සමයේ උප්පජ්ජන්ති, සඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝති. යස්මිං සමයේ නිරුජ්ඣන්ති, අසඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝතී(අ)ති. ඉත්ථේකේ අභිසඤ්ඤානිරෝධං පඤ්ඤපේන්ති.
Some of them said: ‘A person’s perceptions arise and cease without cause or reason. When they arise, you become percipient. When they cease, you become non-percipient.’ That’s how some describe the cessation of perception.
තමඤ්ඤෝ ඒවමාහ: ‘න ඛෝ පන මේතං, භෝ, ඒවං භවිස්සති. සඤ්ඤා හි, භෝ, පුරිසස්ස අත්තා. සා ච ඛෝ උපේතිපි අපේතිපි. යස්මිං සමයේ උපේති, සඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝති. යස්මිං සමයේ අපේති, අසඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝතී(අ)ති. ඉත්ථේකේ අභිසඤ්ඤානිරෝධං පඤ්ඤපේන්ති.
But someone else says: ‘That’s not how it is, good sirs! Perception is a person’s self, which enters and departs. When it enters, you become percipient. When it departs, you become non-percipient.’ That’s how some describe the cessation of perception.
තමඤ්ඤෝ ඒවමාහ: ‘න ඛෝ පන මේතං, භෝ, ඒවං භවිස්සති. සන්ති හි, භෝ, සමණබ්‍රාහ්මණා මහිද්ධිකා මහානුභාවා. තේ ඉමස්ස පුරිසස්ස සඤ්ඤං උපකඩ්ඪන්තිපි අපකඩ්ඪන්තිපි. යස්මිං සමයේ උපකඩ්ඪන්ති, සඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝති. යස්මිං සමයේ අපකඩ්ඪන්ති, අසඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝතී(අ)ති. ඉත්ථේකේ අභිසඤ්ඤානිරෝධං පඤ්ඤපේන්ති.
But someone else says: ‘That’s not how it is, good sirs! There are ascetics and brahmins of great power and might. They insert and extract a person’s perception. When they insert it, you become percipient. When they extract it, you become non-percipient.’ That’s how some describe the cessation of perception.
තමඤ්ඤෝ ඒවමාහ: ‘න ඛෝ පන මේතං, භෝ, ඒවං භවිස්සති. සන්ති හි, භෝ, දේවතා මහිද්ධිකා මහානුභාවා. තා ඉමස්ස පුරිසස්ස සඤ්ඤං උපකඩ්ඪන්තිපි අපකඩ්ඪන්තිපි. යස්මිං සමයේ උපකඩ්ඪන්ති, සඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝති. යස්මිං සමයේ අපකඩ්ඪන්ති, අසඤ්ඤී තස්මිං සමයේ හෝතී(අ)ති. ඉත්ථේකේ අභිසඤ්ඤානිරෝධං පඤ්ඤපේන්ති.
But someone else says: ‘That’s not how it is, good sirs! There are deities of great power and might. They insert and extract a person’s perception. When they insert it, you become percipient. When they extract it, you become non-percipient.’ That’s how some describe the cessation of perception.
තස්ස මය්හං, භන්තේ, භගවන්තංයේව ආරබ්භ සති උදපාදි: ‘අහෝ නූන භගවා, අහෝ නූන සුගතෝ, යෝ ඉමේසං ධම්මානං සුකුසලෝ(අ)ති. භගවා, භන්තේ, කුසලෝ, භගවා පකතඤ්ඤූ අභිසඤ්ඤානිරෝධස්ස. කථං නු ඛෝ, භන්තේ, අභිසඤ්ඤානිරෝධෝ හෝතී”ති?
That reminded me of the Buddha: ‘Surely it must be the Blessed One, the Holy One who is so very skilled in such matters.’ The Buddha is skilled and well-versed concerning the cessation of perception. How does the cessation of perception happen?”
1.2. සහේතුකසඤ්ඤුප්පාදනිරෝධකථා
1.2. Perception Arises With a Cause
“තත්‍ර, පෝට්ඨපාද, යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඒවමාහංසු: ‘අහේතූ අප්පච්චයා පුරිසස්ස සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්තිපි නිරුජ්ඣන්තිපී(අ)ති, ආදිතෝව තේසං අපරද්ධං. තං කිස්ස හේතු? සහේතූ හි, පෝට්ඨපාද, සප්පච්චයා පුරිසස්ස සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්තිපි නිරුජ්ඣන්තිපි. සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති.
“Regarding this, Poṭṭhapāda, those ascetics and brahmins who say that a person’s perceptions arise and cease without cause or reason are wrong from the start. Why is that? Because a person’s perceptions arise and cease with cause and reason. With training, certain perceptions arise and certain perceptions cease.
කා ච සික්ඛා”ති? භගවා අවෝච.
And what is that training?” said the Buddha.
“ඉධ, පෝට්ඨපාද, තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං, සම්මාසම්බුද්ධෝ …පේ… ඒවං ඛෝ, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති …පේ…
“It’s when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha … That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics. …
තස්සිමේ පඤ්චනීවරණේ පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සතෝ පාමෝජ්ජං ජායති, පමුදිතස්ස පීති ජායති, පීතිමනස්ස කායෝ පස්සම්භති, පස්සද්ධකායෝ සුඛං වේදේති, සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති.
Seeing that the hindrances have been given up in them, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, they feel bliss. And when blissful, the mind becomes immersed.
සෝ විවිච්චේව කාමේහි, විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි, සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා කාමසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. විවේකජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, විවේකජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයං සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. The sensual perception that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of the rapture and bliss born of seclusion. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා විවේකජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. සමාධිජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, සමාධිජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. The subtle and true perception of the rapture and bliss born of seclusion that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of the rapture and bliss born of immersion. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ ච සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති, යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති: ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති, තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා සමාධිජපීතිසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. උපේක්ඛාසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, උපේක්ඛාසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ The subtle and true perception of the rapture and bliss born of immersion that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of bliss with equanimity. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා උපේක්ඛාසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. අදුක්ඛමසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, අදුක්ඛමසුඛසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. The subtle and true perception of bliss with equanimity that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of neutral feeling. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා රූපසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. ආකාසානඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, ආකාසානඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, a bhikkhu, going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite space. The perception of luminous form that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of the dimension of infinite space. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා ආකාසානඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. විඤ්ඤාණඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, විඤ්ඤාණඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, a bhikkhu, going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite consciousness. The subtle and true perception of the dimension of infinite space that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of the dimension of infinite consciousness. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“පුන චපරං, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. තස්ස යා පුරිමා විඤ්ඤාණඤ්චායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤා, සා නිරුජ්ඣති. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤා තස්මිං සමයේ හෝති, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසුඛුමසච්චසඤ්ඤීයේව තස්මිං සමයේ හෝති. ඒවම්පි සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජති, සික්ඛා ඒකා සඤ්ඤා නිරුජ්ඣති. අයම්පි සික්ඛා”ති භගවා අවෝච.
“Furthermore, a bhikkhu, going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, enters and remains in the dimension of nothingness. The subtle and true perception of the dimension of infinite consciousness that they had previously ceases. At that time they have a subtle and true perception of the dimension of nothingness. That’s how, with training, certain perceptions arise and certain perceptions cease. And this is that training,” said the Buddha.
“යතෝ ඛෝ, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු ඉධ සකසඤ්ඤී හෝති, සෝ තතෝ අමුත්‍ර තතෝ අමුත්‍ර අනුපුබ්බේන සඤ්ඤග්ගං ඵුසති. තස්ස සඤ්ඤග්ගේ ඨිතස්ස ඒවං හෝති: ‘චේතයමානස්ස මේ පාපියෝ, අචේතයමානස්ස මේ සේය්‍යෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන චේතේය්‍යං, අභිසඞ්ඛරේය්‍යං, ඉමා ච මේ සඤ්ඤා නිරුජ්ඣේය්‍යුං, අඤ්ඤා ච ඕළාරිකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජේය්‍යුං; යන්නූනාහං න චේව චේතේය්‍යං න ච අභිසඞ්ඛරේය්‍යන්(අ)ති. සෝ න චේව චේතේති, න ච අභිසඞ්ඛරෝති. තස්ස අචේතයතෝ අනභිසඞ්ඛරෝතෝ තා චේව සඤ්ඤා නිරුජ්ඣන්ති, අඤ්ඤා ච ඕළාරිකා සඤ්ඤා න උප්පජ්ජන්ති. සෝ නිරෝධං ඵුසති. ඒවං ඛෝ, පෝට්ඨපාද, අනුපුබ්බාභිසඤ්ඤානිරෝධසම්පජානසමාපත්ති හෝති.
“Poṭṭhapāda, from the time a bhikkhu here takes charge of their own perception, they proceed from one stage to the next, progressively reaching the peak of perception. Standing on the peak of perception they think, ‘Intentionality is bad for me, it’s better to be free of it. For if I were to intend and choose, these perceptions would cease in me, and other coarser perceptions would arise. Why don’t I neither make a choice nor form an intention?’ They neither make a choice nor form an intention. Those perceptions cease in them, and other coarser perceptions don’t arise. They touch cessation. And that, Poṭṭhapāda, is how the progressive cessation of perception is attained with awareness.
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, අපි නු තේ ඉතෝ පුබ්බේ ඒවරූපා අනුපුබ්බාභිසඤ්ඤානිරෝධසම්පජානසමාපත්ති සුතපුබ්බා”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? Have you ever heard of this before?”
“නෝ හේතං, භන්තේ. ඒවං ඛෝ අහං, භන්තේ, භගවතෝ භාසිතං ආජානාමි: ‘යතෝ ඛෝ, පෝට්ඨපාද, භික්ඛු ඉධ සකසඤ්ඤී හෝති, සෝ තතෝ අමුත්‍ර තතෝ අමුත්‍ර අනුපුබ්බේන සඤ්ඤග්ගං ඵුසති, තස්ස සඤ්ඤග්ගේ ඨිතස්ස ඒවං හෝති: “චේතයමානස්ස මේ පාපියෝ, අචේතයමානස්ස මේ සේය්‍යෝ. අහඤ්චේව ඛෝ පන චේතේය්‍යං අභිසඞ්ඛරේය්‍යං, ඉමා ච මේ සඤ්ඤා නිරුජ්ඣේය්‍යුං, අඤ්ඤා ච ඕළාරිකා සඤ්ඤා උප්පජ්ජේය්‍යුං; යන්නූනාහං න චේව චේතේය්‍යං, න ච අභිසඞ්ඛරේය්‍යන්”ති. සෝ න චේව චේතේති, න චාභිසඞ්ඛරෝති, තස්ස අචේතයතෝ අනභිසඞ්ඛරෝතෝ තා චේව සඤ්ඤා නිරුජ්ඣන්ති, අඤ්ඤා ච ඕළාරිකා සඤ්ඤා න උප්පජ්ජන්ති. සෝ නිරෝධං ඵුසති. ඒවං ඛෝ, පෝට්ඨපාද, අනුපුබ්බාභිසඤ්ඤානිරෝධසම්පජානසමාපත්ති හෝතී(අ)”ති.
“No, sir. This is how I understand what the Buddha said: ‘From the time a bhikkhu here takes charge of their own perception, they proceed from one stage to the next, progressively reaching the peak of perception. Standing on the peak of perception they think, “Intentionality is bad for me, it’s better to be free of it. For if I were to intend and choose, these perceptions would cease in me, and other coarser perceptions would arise. Why don’t I neither make a choice nor form an intention?” Those perceptions cease in them, and other coarser perceptions don’t arise. They touch cessation. And that is how the progressive cessation of perception is attained with awareness.’”
“ඒවං, පෝට්ඨපාදා”ති.
“That’s right, Poṭṭhapāda.”
“ඒකඤ්ඤේව නු ඛෝ, භන්තේ, භගවා සඤ්ඤග්ගං පඤ්ඤපේති, උදාහු පුථූපි සඤ්ඤග්ගේ පඤ්ඤපේතී”ති?
“Does the Buddha describe just one peak of perception, or many?”
“ඒකම්පි ඛෝ අහං, පෝට්ඨපාද, සඤ්ඤග්ගං පඤ්ඤපේමි, පුථූපි සඤ්ඤග්ගේ පඤ්ඤපේමී”ති.
“I describe the peak of perception as both one and many.”
“යථා කථං පන, භන්තේ, භගවා ඒකම්පි සඤ්ඤග්ගං පඤ්ඤපේති, පුථූපි සඤ්ඤග්ගේ පඤ්ඤපේතී”ති?
“But sir, how do you describe it as one peak and as many?”
“යථා යථා ඛෝ, පෝට්ඨපාද, නිරෝධං ඵුසති තථා තථාහං සඤ්ඤග්ගං පඤ්ඤපේමි. ඒවං ඛෝ අහං, පෝට්ඨපාද, ඒකම්පි සඤ්ඤග්ගං පඤ්ඤපේමි, පුථූපි සඤ්ඤග්ගේ පඤ්ඤපේමී”ති.
“I describe the peak of perception according to the specific manner in which one touches cessation. That’s how I describe the peak of perception as both one and many.”
“සඤ්ඤා නු ඛෝ, භන්තේ, පඨමං උප්පජ්ජති, පච්ඡා ඤාණං, උදාහු ඤාණං පඨමං උප්පජ්ජති, පච්ඡා සඤ්ඤා, උදාහු සඤ්ඤා ච ඤාණඤ්ච අපුබ්බං අචරිමං උප්පජ්ජන්තී”ති?
“But sir, does perception arise first and knowledge afterwards? Or does knowledge arise first and perception afterwards? Or do they both arise at the same time?”
“සඤ්ඤා ඛෝ, පෝට්ඨපාද, පඨමං උප්පජ්ජති, පච්ඡා ඤාණං, සඤ්ඤුප්පාදා ච පන ඤාණුප්පාදෝ හෝති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘ඉදප්පච්චයා කිර මේ ඤාණං උදපාදී(අ)ති. ඉමිනා ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං—යථා සඤ්ඤා පඨමං උප්පජ්ජති, පච්ඡා ඤාණං, සඤ්ඤුප්පාදා ච පන ඤාණුප්පාදෝ හෝතී”ති.
“Perception arises first and knowledge afterwards. The arising of perception leads to the arising of knowledge. They understand, ‘My knowledge arose from a specific condition.’ That is a way to understand how perception arises first and knowledge afterwards; that the arising of perception leads to the arising of knowledge.”
1.3. සඤ්ඤාඅත්තකථා
1.3. Perception and the Self
“සඤ්ඤා නු ඛෝ, භන්තේ, පුරිසස්ස අත්තා, උදාහු අඤ්ඤා සඤ්ඤා අඤ්ඤෝ අත්තා”ති?
“Sir, is perception a person’s self, or are perception and self different things?”
“කං පන ත්වං, පෝට්ඨපාද, අත්තානං පච්චේසී”ති?
“But Poṭṭhapāda, do you believe in a self?”
“ඕළාරිකං ඛෝ අහං, භන්තේ, අත්තානං පච්චේමි රූපිං චාතුමහාභූතිකං කබළීකාරාහාරභක්ඛන්”ති.
“I believe in a substantial self, sir, which has form, made up of the four primary elements, and consumes solid food.”
“ඕළාරිකෝ ච හි තේ, පෝට්ඨපාද, අත්තා අභවිස්ස රූපී චාතුමහාභූතිකෝ කබළීකාරාහාරභක්ඛෝ. ඒවං සන්තං ඛෝ තේ, පෝට්ඨපාද, අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තදමිනාපේතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තිට්ඨතේව සායං, පෝට්ඨපාද, ඕළාරිකෝ අත්තා රූපී චාතුමහාභූතිකෝ කබළීකාරාහාරභක්ඛෝ, අථ ඉමස්ස පුරිසස්ස අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්ති, අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා නිරුජ්ඣන්ති. ඉමිනා ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා”ති.
“Suppose there were such a substantial self, Poṭṭhapāda. In that case, perception would be one thing, the self another. Here is another way to understand how perception and self are different things. So long as that substantial self remains, still some perceptions arise in a person and others cease. That is a way to understand how perception and self are different things.”
“මනෝමයං ඛෝ අහං, භන්තේ, අත්තානං පච්චේමි සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්‍රියන්”ති.
“Sir, I believe in a mind-made self which is complete in all its various parts, not deficient in any faculty.”
“මනෝමයෝ ච හි තේ, පෝට්ඨපාද, අත්තා අභවිස්ස සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගී අහීනින්ද්‍රියෝ, ඒවං සන්තම්පි ඛෝ තේ, පෝට්ඨපාද, අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තදමිනාපේතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තිට්ඨතේව සායං, පෝට්ඨපාද, මනෝමයෝ අත්තා සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගී අහීනින්ද්‍රියෝ, අථ ඉමස්ස පුරිසස්ස අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්ති, අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා නිරුජ්ඣන්ති. ඉමිනාපි ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා”ති.
“Suppose there were such a mind-made self, Poṭṭhapāda. In that case, perception would be one thing, the self another. Here is another way to understand how perception and self are different things. So long as that mind-made self remains, still some perceptions arise in a person and others cease. That too is a way to understand how perception and self are different things.”
“අරූපිං ඛෝ අහං, භන්තේ, අත්තානං පච්චේමි සඤ්ඤාමයන්”ති.
“Sir, I believe in a formless self which is made of perception.”
“අරූපී ච හි තේ, පෝට්ඨපාද, අත්තා අභවිස්ස සඤ්ඤාමයෝ, ඒවං සන්තම්පි ඛෝ තේ, පෝට්ඨපාද, අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තදමිනාපේතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා. තිට්ඨතේව සායං, පෝට්ඨපාද, අරූපී අත්තා සඤ්ඤාමයෝ, අථ ඉමස්ස පුරිසස්ස අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්ති, අඤ්ඤා ච සඤ්ඤා නිරුජ්ඣන්ති. ඉමිනාපි ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, පරියායේන වේදිතබ්බං යථා අඤ්ඤාව සඤ්ඤා භවිස්සති අඤ්ඤෝ අත්තා”ති.
“Suppose there were such a formless self, Poṭṭhapāda. In that case, perception would be one thing, the self another. Here is another way to understand how perception and self are different things. So long as that formless self remains, still some perceptions arise in a person and others cease. That too is a way to understand how perception and self are different things.”
“සක්කා පනේතං, භන්තේ, මයා ඤාතුං: ‘සඤ්ඤා පුරිසස්ස අත්තා(අ)ති වා ‘අඤ්ඤාව සඤ්ඤා අඤ්ඤෝ අත්තා(අ)ති වා”ති?
“But, sir, am I able to know whether perception is a person’s self, or whether perception and self are different things?”
“දුජ්ජානං ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, තයා අඤ්ඤදිට්ඨිකේන අඤ්ඤඛන්තිකේන අඤ්ඤරුචිකේන අඤ්ඤත්‍රායෝගේන අඤ්ඤත්‍රාචරියකේන: ‘සඤ්ඤා පුරිසස්ස අත්තා(අ)ති වා, ‘අඤ්ඤාව සඤ්ඤා අඤ්ඤෝ අත්තාති(අ) වා”ති.
“It’s hard for you to understand this, since you have a different view, creed, and preference, unless you dedicate yourself to practice with the guidance of tradition.”
“සචේතං, භන්තේ, මයා දුජ්ජානං අඤ්ඤදිට්ඨිකේන අඤ්ඤඛන්තිකේන අඤ්ඤරුචිකේන අඤ්ඤත්‍රායෝගේන අඤ්ඤත්‍රාචරියකේන: ‘සඤ්ඤා පුරිසස්ස අත්තා(අ)ති වා, ‘අඤ්ඤාව සඤ්ඤා අඤ්ඤෝ අත්තා(අ)ති වා; කිං පන, භන්තේ, ‘සස්සතෝ ලෝකෝ, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Well, if that’s the case, sir, then what do you make of this: ‘The cosmos is eternal. This is the only truth, anything else is wrong’?”
“අබ්‍යාකතං ඛෝ ඒතං, පෝට්ඨපාද, මයා: ‘සස්සතෝ ලෝකෝ, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති.
“This has not been declared by me, Poṭṭhapāda.”
“කිං පන, භන්තේ, ‘අසස්සතෝ ලෝකෝ, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Then what do you make of this: ‘The cosmos is not eternal. This is the only truth, anything else is wrong’?”
“ඒතම්පි ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා අබ්‍යාකතං: ‘අසස්සතෝ ලෝකෝ, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති.
“This too has not been declared by me.”
“කිං පන, භන්තේ, ‘අන්තවා ලෝකෝ …පේ… ‘අනන්තවා ලෝකෝ … ‘තං ජීවං තං සරීරං … ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරං … ‘හෝති තථාගතෝ පරං මරණා … ‘න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා … ‘හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා … ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති?
“Then what do you make of this: ‘The cosmos is finite …’ … ‘The cosmos is infinite …’ … ‘The soul and the body are the same thing …’ … ‘The soul and the body are different things …’ … ‘A Realized One still exists after death …’ … ‘A Realized One no longer exists after death …’ … ‘A Realized One both still exists and no longer exists after death …’ … ‘A Realized One neither still exists nor no longer exists after death. This is the only truth, anything else is wrong’?”
“ඒතම්පි ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා අබ්‍යාකතං: ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා, ඉදමේව සච්චං මෝඝමඤ්ඤන්(අ)”ති.
“This too has not been declared by me.”
“කස්මා පනේතං, භන්තේ, භගවතා අබ්‍යාකතන්”ති?
“Why haven’t these things been declared by the Buddha?”
“න හේතං, පෝට්ඨපාද, අත්ථසංහිතං න ධම්මසංහිතං නාදිබ්‍රහ්මචරියකං, න නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තති, තස්මා ඒතං මයා අබ්‍යාකතන්”ති.
“Because they’re not beneficial or relevant to the fundamentals of the spiritual life. They don’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. That’s why I haven’t declared them.”
“කිං පන, භන්තේ, භගවතා බ්‍යාකතන්”ති?
“Then what has been declared by the Buddha?”
“ඉදං දුක්ඛන්ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා බ්‍යාකතං. අයං දුක්ඛසමුදයෝති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා බ්‍යාකතං. අයං දුක්ඛනිරෝධෝති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා බ්‍යාකතං. අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදාති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා බ්‍යාකතන්”ති.
“I have declared this: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’.”
“කස්මා පනේතං, භන්තේ, භගවතා බ්‍යාකතන්”ති?
“Why have these things been declared by the Buddha?”
“ඒතඤ්හි, පෝට්ඨපාද, අත්ථසංහිතං, ඒතං ධම්මසංහිතං, ඒතං ආදිබ්‍රහ්මචරියකං, ඒතං නිබ්බිදාය විරාගාය නිරෝධාය උපසමාය අභිඤ්ඤාය සම්බෝධාය නිබ්බානාය සංවත්තති; තස්මා ඒතං මයා බ්‍යාකතන්”ති.
“Because they are beneficial and relevant to the fundamentals of the spiritual life. They lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. That’s why I have declared them.”
“ඒවමේතං, භගවා, ඒවමේතං, සුගත. යස්සදානි, භන්තේ, භගවා කාලං මඤ්ඤතී”ති. අථ ඛෝ භගවා උට්ඨායාසනා පක්කාමි.
“That’s so true, Blessed One! That’s so true, Holy One! Please, sir, go at your convenience.” Then the Buddha got up from his seat and left.
අථ ඛෝ තේ පරිබ්බාජකා අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ පෝට්ඨපාදං පරිබ්බාජකං සමන්තතෝ වාචා සන්නිතෝදකේන සඤ්ඣබ්භරිමකංසු: “ඒවමේව පනායං භවං පෝට්ඨපාදෝ යඤ්ඤදේව සමණෝ ගෝතමෝ භාසති, තං තදේවස්ස අබ්භනුමෝදති: ‘ඒවමේතං, භගවා, ඒවමේතං, සුගතා(අ)ති. න ඛෝ පන මයං කිඤ්චි සමණස්ස ගෝතමස්ස ඒකංසිකං ධම්මං දේසිතං ආජානාම: ‘සස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති වා, ‘අසස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති වා, ‘අන්තවා ලෝකෝ(අ)ති වා, ‘අනන්තවා ලෝකෝ(අ)ති වා, ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති වා, ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති වා, ‘හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති වා, ‘න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති වා, ‘හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති වා, ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති වා”ති.
Soon after the Buddha left, those wanderers beset Poṭṭhapāda on all sides with sneering and jeering. “No matter what the ascetic Gotama says, Poṭṭhapāda agrees with him: ‘That’s so true, Blessed One! That’s so true, Holy One!’ We understand that the ascetic Gotama didn’t give any definitive teaching at all regarding whether the cosmos is eternal and so on.”
ඒවං වුත්තේ, පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ තේ පරිබ්බාජකේ ඒතදවෝච: “අහම්පි ඛෝ, භෝ, න කිඤ්චි සමණස්ස ගෝතමස්ස ඒකංසිකං ධම්මං දේසිතං ආජානාමි: ‘සස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති වා, ‘අසස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති වා …පේ… ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති වා; අපි ච සමණෝ ගෝතමෝ භූතං තච්ඡං තථං පටිපදං පඤ්ඤපේති ධම්මට්ඨිතතං ධම්මනියාමතං. භූතං ඛෝ පන තච්ඡං තථං පටිපදං පඤ්ඤපේන්තස්ස ධම්මට්ඨිතතං ධම්මනියාමතං, කථඤ්හි නාම මාදිසෝ විඤ්ඤූ සමණස්ස ගෝතමස්ස සුභාසිතං සුභාසිතතෝ නාබ්භනුමෝදේය්‍යා”ති?
When they said this, Poṭṭhapāda said to them, “I too understand that the ascetic Gotama didn’t give any definitive teaching at all regarding whether the cosmos is eternal and so on. Nevertheless, the practice that he describes is true, real, and accurate. It is the regularity of natural principles, the invariance of natural principles. So how could a sensible person such as I not agree that what was well spoken by the ascetic Gotama was in fact well spoken?”
2. චිත්තහත්ථිසාරිපුත්තපෝට්ඨපාදවත්ථු
2. On Citta Hatthisāriputta
අථ ඛෝ ද්වීහතීහස්ස අච්චයේන චිත්තෝ ච හත්ථිසාරිපුත්තෝ පෝට්ඨපාදෝ ච පරිබ්බාජකෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා චිත්තෝ හත්ථිසාරිපුත්තෝ භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. පෝට්ඨපාදෝ පන පරිබ්බාජකෝ භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “තදා මං, භන්තේ, තේ පරිබ්බාජකා අචිරපක්කන්තස්ස භගවතෝ සමන්තතෝ වාචාසන්නිතෝදකේන සඤ්ඣබ්භරිමකංසු: ‘ඒවමේව පනායං භවං පෝට්ඨපාදෝ යඤ්ඤදේව සමණෝ ගෝතමෝ භාසති, තං තදේවස්ස අබ්භනුමෝදති: “ඒවමේතං, භගවා, ඒවමේතං, සුගතා”ති. න ඛෝ පන මයං කිඤ්චි සමණස්ස ගෝතමස්ස ඒකංසිකං ධම්මං දේසිතං ආජානාම: “සස්සතෝ ලෝකෝ”ති වා, “අසස්සතෝ ලෝකෝ”ති වා, “අන්තවා ලෝකෝ”ති වා, “අනන්තවා ලෝකෝ”ති වා, “තං ජීවං තං සරීරන්”ති වා, “අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්”ති වා, “හෝති තථාගතෝ පරං මරණා”ති වා, “න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා”ති වා, “හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා”ති වා, “නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා”ති වා(අ)ති. ඒවං වුත්තාහං, භන්තේ, තේ පරිබ්බාජකේ ඒතදවෝචං: ‘අහම්පි ඛෝ, භෝ, න කිඤ්චි සමණස්ස ගෝතමස්ස ඒකංසිකං ධම්මං දේසිතං ආජානාමි: “සස්සතෝ ලෝකෝ”ති වා, “අසස්සතෝ ලෝකෝ”ති වා …පේ… “නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා”ති වා; අපි ච සමණෝ ගෝතමෝ භූතං තච්ඡං තථං පටිපදං පඤ්ඤපේති ධම්මට්ඨිතතං ධම්මනියාමතං. භූතං ඛෝ පන තච්ඡං තථං පටිපදං පඤ්ඤපේන්තස්ස ධම්මට්ඨිතතං ධම්මනියාමතං, කථඤ්හි නාම මාදිසෝ විඤ්ඤූ සමණස්ස ගෝතමස්ස සුභාසිතං සුභාසිතතෝ නාබ්භනුමෝදේය්‍යා(අ)”ති?
Then after two or three days had passed, Citta Hatthisāriputta and Poṭṭhapāda went to see the Buddha. Citta Hatthisāriputta bowed and sat down to one side. But the wanderer Poṭṭhapāda exchanged greetings with the Buddha, and when the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side. Poṭṭhapāda told the Buddha what had happened after he left. The Buddha said:
“සබ්බේව ඛෝ ඒතේ, පෝට්ඨපාද, පරිබ්බාජකා අන්ධා අචක්ඛුකා; ත්වංයේව නේසං ඒකෝ චක්ඛුමා. ඒකංසිකාපි හි ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා; අනේකංසිකාපි හි ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා.
“All those wanderers, Poṭṭhapāda, are blind and sightless. You are the only one whose eyes are clear. For I have taught and pointed out teachings that are definitive and also teachings that are not definitive.
කතමේ ච තේ, පෝට්ඨපාද, මයා අනේකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා? ‘සස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා අනේකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ; ‘අසස්සතෝ ලෝකෝ(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා අනේකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ; ‘අන්තවා ලෝකෝ(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද …පේ… ‘අනන්තවා ලෝකෝ(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … ‘තං ජීවං තං සරීරන්(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … ‘අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … ‘හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … ‘හෝති ච න ච හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද … ‘නේව හෝති න න හෝති තථාගතෝ පරං මරණා(අ)ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා අනේකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ.
And what teachings have I taught and pointed out as not definitive? ‘The cosmos is eternal’ … ‘The cosmos is not eternal’ … ‘The cosmos is finite’ … ‘The cosmos is infinite’ … ‘The soul is the same thing as the body’ … ‘The soul and the body are different things’ … ‘A Realized One still exists after death’ … ‘A Realized One no longer exists after death’ … ‘A Realized One both still exists and no longer exists after death’ … ‘A Realized One neither still exists nor no longer exists after death.’
කස්මා ච තේ, පෝට්ඨපාද, මයා අනේකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා? න හේතේ, පෝට්ඨපාද, අත්ථසංහිතා න ධම්මසංහිතා න ආදිබ්‍රහ්මචරියකා න නිබ්බිදාය න විරාගාය න නිරෝධාය න උපසමාය න අභිඤ්ඤාය න සම්බෝධාය න නිබ්බානාය සංවත්තන්ති. තස්මා තේ මයා අනේකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා.
And why have I taught and pointed out such teachings as not definitive? Because those things aren’t beneficial or relevant to the fundamentals of the spiritual life. They don’t lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. That’s why I have taught and pointed out such teachings as not definitive.
2.1. ඒකංසිකධම්මා
2.1. Teachings That Are Definitive
කතමේ ච තේ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා? ඉදං දුක්ඛන්ති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ. අයං දුක්ඛසමුදයෝති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ. අයං දුක්ඛනිරෝධෝති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ. අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදාති ඛෝ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකෝ ධම්මෝ දේසිතෝ පඤ්ඤත්තෝ.
And what teachings have I taught and pointed out as definitive? ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’.
කස්මා ච තේ, පෝට්ඨපාද, මයා ඒකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා? ඒතේ හි, පෝට්ඨපාද, අත්ථසංහිතා, ඒතේ ධම්මසංහිතා, ඒතේ ආදිබ්‍රහ්මචරියකා ඒතේ නිබ්බිදාය විරාගාය නිරෝධාය උපසමාය අභිඤ්ඤාය සම්බෝධාය නිබ්බානාය සංවත්තන්ති. තස්මා තේ මයා ඒකංසිකා ධම්මා දේසිතා පඤ්ඤත්තා.
And why have I taught and pointed out such teachings as definitive? Because they are beneficial and relevant to the fundamentals of the spiritual life. They lead to disillusionment, dispassion, cessation, peace, insight, awakening, and Nibbana. That’s why I have taught and pointed out such teachings as definitive.
සන්ති, පෝට්ඨපාද, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: ‘ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා(අ)ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: “ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා”(අ)ති? තේ චේ මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමා(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකන්තසුඛං ලෝකං ජානං පස්සං විහරථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
There are some ascetics and brahmins who have this doctrine and view: ‘The self is exclusively happy and is well after death.’ I go up to them and say, ‘Is it really true that this is the venerables’ view?’ And they answer, ‘Yes’. I say to them, ‘But do you meditate knowing and seeing an exclusively happy world?’ Asked this, they say, ‘No.’
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකං වා රත්තිං ඒකං වා දිවසං උපඩ්ඪං වා රත්තිං උපඩ්ඪං වා දිවසං ඒකන්තසුඛිං අත්තානං සඤ්ජානාථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
I say to them, ‘But have you perceived an exclusively happy self for a single day or night, or even half a day or night?’ Asked this, they say, ‘No.’
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ජානාථ: “අයං මග්ගෝ අයං පටිපදා ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියායා”(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
I say to them, ‘But do you know a path and a practice to realize an exclusively happy world?’ Asked this, they say, ‘No.’
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ යා තා දේවතා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා, තාසං භාසමානානං සද්දං සුණාථ: “සුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, උජුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියාය; මයම්පි හි, මාරිසා, ඒවංපටිපන්නා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා”(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
I say to them, ‘But have you ever heard the voice of the deities reborn in an exclusively happy world saying, “Practice well, dear sirs, practice directly so as to realize an exclusively happy world. For this is how we practiced, and we were reborn in an exclusively happy world”?’ Asked this, they say, ‘No.’
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? This being so, doesn’t what they say turn out to have no demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“සේය්‍යථාපි, පෝට්ඨපාද, පුරිසෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අහං යා ඉමස්මිං ජනපදේ ජනපදකල්‍යාණී, තං ඉච්ඡාමි තං කාමේමී(අ)ති. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යං ත්වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්ඡසි කාමේසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං ඛත්තියී වා බ්‍රාහ්මණී වා වේස්සී වා සුද්දී වා(අ)ති? ඉති පුට්ඨෝ ‘නෝ(අ)ති වදේය්‍ය. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යං ත්වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්ඡසි කාමේසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං ඒවංනාමා ඒවඞ්ගෝත්තාති වා, දීඝා වා රස්සා වා මජ්ඣිමා වා කාළී වා සාමා වා මඞ්ගුරච්ඡවී වාති, අමුකස්මිං ගාමේ වා නිගමේ වා නගරේ වා(අ)ති? ඉති පුට්ඨෝ ‘නෝ(අ)ති වදේය්‍ය. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යං ත්වං න ජානාසි න පස්සසි, තං ත්වං ඉච්ඡසි කාමේසී(අ)ති? ඉති පුට්ඨෝ ‘ආමා(අ)ති වදේය්‍ය.
“Suppose, Poṭṭhapāda, a man were to say: ‘Whoever the finest lady in the land is, it is her that I want, her that I desire!’ They’d say to him, ‘Mister, that finest lady in the land who you desire—do you know whether she’s an aristocrat, a brahmin, a peasant, or a menial?’ Asked this, he’d say, ‘No.’ They’d say to him, ‘Mister, that finest lady in the land who you desire—do you know her name or clan? Whether she’s tall or short or medium? Whether her skin is black, brown, or tawny? What village, town, or city she comes from?’ Asked this, he’d say, ‘No.’ They’d say to him, ‘Mister, do you desire someone who you’ve never even known or seen?’ Asked this, he’d say, ‘Yes.’
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? This being so, doesn’t that man’s statement turn out to have no demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“ඒවමේව ඛෝ, පෝට්ඨපාද, යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: ‘ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා(අ)ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: “ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා”(අ)ති? තේ චේ මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමා(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකන්තසුඛං ලෝකං ජානං පස්සං විහරථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
“In the same way, the ascetics and brahmins who have that doctrine and view …
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකං වා රත්තිං ඒකං වා දිවසං උපඩ්ඪං වා රත්තිං උපඩ්ඪං වා දිවසං ඒකන්තසුඛිං අත්තානං සඤ්ජානාථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ජානාථ: “අයං මග්ගෝ අයං පටිපදා ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියායා”(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ යා තා දේවතා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා, තාසං භාසමානානං සද්දං සුණාථ: “සුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, උජුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියාය; මයම්පි හි, මාරිසා, ඒවංපටිපන්නා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා”(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
Doesn’t what they say turn out to have no demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“සේය්‍යථාපි, පෝට්ඨපාද, පුරිසෝ චාතුමහාපථේ නිස්සේණිං කරේය්‍ය පාසාදස්ස ආරෝහණාය. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යස්ස ත්වං පාසාදස්ස ආරෝහණාය නිස්සේණිං කරෝසි, ජානාසි තං පාසාදං පුරත්ථිමාය වා දිසාය දක්ඛිණාය වා දිසාය පච්ඡිමාය වා දිසාය උත්තරාය වා දිසාය උච්චෝ වා නීචෝ වා මජ්ඣිමෝ වා(අ)ති? ඉති පුට්ඨෝ ‘නෝ(අ)ති වදේය්‍ය. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යං ත්වං න ජානාසි න පස්සසි, තස්ස ත්වං පාසාදස්ස ආරෝහණාය නිස්සේණිං කරෝසී(අ)ති? ඉති පුට්ඨෝ ‘ආමා(අ)ති වදේය්‍ය.
“Suppose a man was to build a ladder at the crossroads for climbing up to a stilt longhouse. They’d say to him, ‘Mister, that stilt longhouse that you’re building a ladder for—do you know whether it’s to the north, south, east, or west? Or whether it’s tall or short or medium?’ Asked this, he’d say, ‘No.’ They’d say to him, ‘Mister, are you building a ladder for a longhouse that you’ve never even known or seen?’ Asked this, he’d say, ‘Yes.’
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? This being so, doesn’t that man’s statement turn out to have no demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“ඒවමේව ඛෝ, පෝට්ඨපාද, යේ තේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: ‘ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා(අ)ති. ත්‍යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: “ඒකන්තසුඛී අත්තා හෝති අරෝගෝ පරං මරණා”(අ)ති? තේ චේ මේ ඒවං පුට්ඨා ‘ආමා(අ)ති පටිජානන්ති. ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකන්තසුඛං ලෝකං ජානං පස්සං විහරථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
“In the same way, the ascetics and brahmins who have those various doctrines and views …
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ඒකං වා රත්තිං ඒකං වා දිවසං උපඩ්ඪං වා රත්තිං උපඩ්ඪං වා දිවසං ඒකන්තසුඛිං අත්තානං සඤ්ජානාථා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ ජානාථ අයං මග්ගෝ අයං පටිපදා ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියායා(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘අපි පන තුම්හේ ආයස්මන්තෝ යා තා දේවතා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා තාසං දේවතානං භාසමානානං සද්දං සුණාථ: “සුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, උජුප්පටිපන්නාත්ථ, මාරිසා, ඒකන්තසුඛස්ස ලෝකස්ස සච්ඡිකිරියාය; මයම්පි හි, මාරිසා, ඒවං පටිපන්නා ඒකන්තසුඛං ලෝකං උපපන්නා”(අ)ති? ඉති පුට්ඨා ‘නෝ(අ)ති වදන්ති.
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
Doesn’t what they say turn out to have no demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං අප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
2.2. තයෝඅත්තපටිලාභ
2.2. Three Kinds of Reincarnation
“තයෝ ඛෝ මේ, පෝට්ඨපාද, අත්තපටිලාභා—ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ, මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ, අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ. කතමෝ ච, පෝට්ඨපාද, ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ? රූපී චාතුමහාභූතිකෝ කබළීකාරාහාරභක්ඛෝ, අයං ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ. කතමෝ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ? රූපී මනෝමයෝ සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගී අහීනින්ද්‍රියෝ, අයං මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ. කතමෝ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ? අරූපී සඤ්ඤාමයෝ, අයං අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ.
“Poṭṭhapāda, there are these three kinds of reincarnation: a substantial reincarnation, a mind-made reincarnation, and a formless reincarnation. And what is a substantial reincarnation? It has form, made up of the four primary elements, and consumes solid food. What is a mind-made reincarnation? It has form, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty. What is a formless reincarnation? It is formless, made of perception.
ඕළාරිකස්සපි ඛෝ අහං, පෝට්ඨපාද, අත්තපටිලාභස්ස පහානාය ධම්මං දේසේමි: ‘යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති. සියා ඛෝ පන තේ, පෝට්ඨපාද, ඒවමස්ස: ‘සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, දුක්ඛෝ ච ඛෝ විහාරෝ(අ)ති. න ඛෝ පනේතං, පෝට්ඨපාද, ඒවං දට්ඨබ්බං. සඞ්කිලේසිකා චේව ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ච ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, පාමුජ්ජඤ්චේව භවිස්සති පීති ච පස්සද්ධි ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච සුඛෝ ච විහාරෝ.
I teach the Dhamma for the giving up of these three kinds of reincarnation: ‘When you practice accordingly, corrupting qualities will be given up in you and cleansing qualities will grow. You’ll enter and remain in the fullness and abundance of wisdom, having realized it with your own insight in this very life.’ Poṭṭhapāda, you might think: ‘Corrupting qualities will be given up and cleansing qualities will grow. One will enter and remain in the fullness and abundance of wisdom, having realized it with one’s own insight in this very life. But such a life is suffering.’ But you should not see it like this. Corrupting qualities will be given up and cleansing qualities will grow. One will enter and remain in the fullness and abundance of wisdom, having realized it with one’s own insight in this very life. And there will be only joy and happiness, tranquility, mindfulness and awareness. Such a life is blissful.
මනෝමයස්සපි ඛෝ අහං, පෝට්ඨපාද, අත්තපටිලාභස්ස පහානාය ධම්මං දේසේමි: ‘යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති. සියා ඛෝ පන තේ, පෝට්ඨපාද, ඒවමස්ස: ‘සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, දුක්ඛෝ ච ඛෝ විහාරෝ(අ)ති. න ඛෝ පනේතං, පෝට්ඨපාද, ඒවං දට්ඨබ්බං. සඞ්කිලේසිකා චේව ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ච ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, පාමුජ්ජඤ්චේව භවිස්සති පීති ච පස්සද්ධි ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච සුඛෝ ච විහාරෝ.
අරූපස්සපි ඛෝ අහං, පෝට්ඨපාද, අත්තපටිලාභස්ස පහානාය ධම්මං දේසේමි: ‘යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති. සියා ඛෝ පන තේ, පෝට්ඨපාද, ඒවමස්ස: ‘සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, දුක්ඛෝ ච ඛෝ විහාරෝ(අ)ති. න ඛෝ පනේතං, පෝට්ඨපාද, ඒවං දට්ඨබ්බං. සඞ්කිලේසිකා චේව ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ච ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, පාමුජ්ජඤ්චේව භවිස්සති පීති ච පස්සද්ධි ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච සුඛෝ ච විහාරෝ.
පරේ චේ, පෝට්ඨපාද, අම්හේ ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස තුම්හේ පහානාය ධම්මං දේසේථ, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති, තේසං මයං ඒවං පුට්ඨා ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යාම: ‘අයං වා සෝ, ආවුසෝ, ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස මයං පහානාය ධම්මං දේසේම, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
Poṭṭhapāda, if others should ask us, ‘But friends, what is that substantial reincarnation for the giving up of which you teach?’ We’d answer like this, ‘This is that substantial reincarnation.’
පරේ චේ, පෝට්ඨපාද, අම්හේ ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස තුම්හේ පහානාය ධම්මං දේසේථ, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති? තේසං මයං ඒවං පුට්ඨා ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යාම: ‘අයං වා සෝ, ආවුසෝ, මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ යස්ස මයං පහානාය ධම්මං දේසේම, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
If others should ask us, ‘But friends, what is that mind-made reincarnation?’ We’d answer like this, ‘This is that mind-made reincarnation.’
පරේ චේ, පෝට්ඨපාද, අම්හේ ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස තුම්හේ පහානාය ධම්මං දේසේථ, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති? තේසං මයං ඒවං පුට්ඨා ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යාම: ‘අයං වා සෝ, ආවුසෝ, අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ යස්ස මයං පහානාය ධම්මං දේසේම, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
If others should ask us, ‘But friends, what is that formless reincarnation?’ We’d answer like this, ‘This is that formless reincarnation.’
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? This being so, doesn’t that statement turn out to have a demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“සේය්‍යථාපි, පෝට්ඨපාද, පුරිසෝ නිස්සේණිං කරේය්‍ය පාසාදස්ස ආරෝහණාය තස්සේව පාසාදස්ස හේට්ඨා. තමේනං ඒවං වදේය්‍යුං: ‘අම්භෝ පුරිස, යස්ස ත්වං පාසාදස්ස ආරෝහණාය නිස්සේණිං කරෝසි, ජානාසි තං පාසාදං, පුරත්ථිමාය වා දිසාය දක්ඛිණාය වා දිසාය පච්ඡිමාය වා දිසාය උත්තරාය වා දිසාය උච්චෝ වා නීචෝ වා මජ්ඣිමෝ වා(අ)ති? සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අයං වා සෝ, ආවුසෝ, පාසාදෝ, යස්සාහං ආරෝහණාය නිස්සේණිං කරෝමි, තස්සේව පාසාදස්ස හේට්ඨා(අ)ති.
“Suppose a man were to build a ladder for climbing up to a stilt longhouse right underneath that longhouse. They’d say to him, ‘Mister, that stilt longhouse that you’re building a ladder for—do you know whether it’s to the north, south, east, or west? Or whether it’s tall or short or medium?’ He’d say, ‘This is that stilt longhouse for which I’m building a ladder, right underneath it.’
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති?
What do you think, Poṭṭhapāda? This being so, doesn’t that man’s statement turn out to have a demonstrable basis?”
“අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ තස්ස පුරිසස්ස සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
“Clearly that’s the case, sir.”
“ඒවමේව ඛෝ, පෝට්ඨපාද, පරේ චේ අම්හේ ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ …පේ… කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ …පේ… කතමෝ පන සෝ, ආවුසෝ, අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස තුම්හේ පහානාය ධම්මං දේසේථ, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති? තේසං මයං ඒවං පුට්ඨා ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යාම: ‘අයං වා සෝ, ආවුසෝ, අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ, යස්ස මයං පහානාය ධම්මං දේසේම, යථාපටිපන්නානං වෝ සඞ්කිලේසිකා ධම්මා පහීයිස්සන්ති, වෝදානියා ධම්මා අභිවඩ්ඪිස්සන්ති, පඤ්ඤාපාරිපූරිං වේපුල්ලත්තඤ්ච දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සථා(අ)ති.
තං කිං මඤ්ඤසි, පෝට්ඨපාද, නනු ඒවං සන්තේ සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති? “අද්ධා ඛෝ, භන්තේ, ඒවං සන්තේ සප්පාටිහීරකතං භාසිතං සම්පජ්ජතී”ති.
ඒවං වුත්තේ, චිත්තෝ හත්ථිසාරිපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “යස්මිං, භන්තේ, සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝස්ස තස්මිං සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝෝ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති; ඕළාරිකෝ වාස්ස අත්තපටිලාභෝ තස්මිං සමයේ සච්චෝ හෝති. යස්මිං, භන්තේ, සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝස්ස තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝෝ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති; මනෝමයෝ වාස්ස අත්තපටිලාභෝ තස්මිං සමයේ සච්චෝ හෝති. යස්මිං, භන්තේ, සමයේ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝස්ස තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, මෝඝෝ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති; අරූපෝ වාස්ස අත්තපටිලාභෝ තස්මිං සමයේ සච්චෝ හෝතී”ති.
When the Buddha had spoken, Citta Hatthisāriputta said, “Sir, while in a substantial reincarnation, are the mind-made and formless reincarnations fictitious, and only the substantial reincarnation real? While in a mind-made reincarnation, are the substantial and formless reincarnations fictitious, and only the mind-made reincarnation real? While in a formless reincarnation, are the substantial and mind-made reincarnations fictitious, and only the formless reincarnation real?”
“යස්මිං, චිත්ත, සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න අරූපෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. යස්මිං, චිත්ත, සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න අරූපෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. යස්මිං, චිත්ත, සමයේ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; අරූපෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති.
“While in a substantial reincarnation, it’s not referred to as a mind-made or formless reincarnation, only as a substantial reincarnation. While in a mind-made reincarnation, it’s not referred to as a substantial or formless reincarnation, only as a mind-made reincarnation. While in a formless reincarnation, it’s not referred to as a substantial or mind-made reincarnation, only as a formless reincarnation.
සචේ තං, චිත්ත, ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘අහෝසි ත්වං අතීතමද්ධානං, න ත්වං නාහෝසි; භවිස්සසි ත්වං අනාගතමද්ධානං, න ත්වං න භවිස්සසි; අත්ථි ත්වං ඒතරහි, න ත්වං නත්ථී(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ ත්වං, චිත්ත, කින්ති බ්‍යාකරේය්‍යාසී”ති?
Citta, suppose they were to ask you, ‘Did you exist in the past? Will you exist in the future? Do you exist now?’ How would you answer?”
“සචේ මං, භන්තේ, ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘අහෝසි ත්වං අතීතමද්ධානං, න ත්වං න අහෝසි; භවිස්සසි ත්වං අනාගතමද්ධානං, න ත්වං න භවිස්සසි; අත්ථි ත්වං ඒතරහි, න ත්වං නත්ථී(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ අහං, භන්තේ, ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යං: ‘අහෝසාහං අතීතමද්ධානං, නාහං න අහෝසිං; භවිස්සාමහං අනාගතමද්ධානං, නාහං න භවිස්සාමි; අත්ථාහං ඒතරහි, නාහං නත්ථී(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ අහං, භන්තේ, ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යන්”ති.
“Sir, if they were to ask me this, I’d answer like this, ‘I did exist in the past. I will exist in the future. I do exist now.’ That’s how I’d answer.”
“සචේ පන තං, චිත්ත, ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘යෝ තේ අහෝසි අතීතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අනාගතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ? යෝ තේ භවිස්සති අනාගතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ? යෝ තේ ඒතරහි පච්චුප්පන්නෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ අනාගතෝ(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ ත්වං, චිත්ත, කින්ති බ්‍යාකරේය්‍යාසී”ති?
“But Citta, suppose they were to ask you, ‘Is the reincarnation you had in the past your only real one, and those of the future and present fictitious? Is the reincarnation you will have in the future your only real one, and those of the past and present fictitious? Is the reincarnation you have now your only real one, and those of the past and future fictitious?’ How would you answer?”
“සචේ පන මං, භන්තේ, ඒවං පුච්ඡේය්‍යුං: ‘යෝ තේ අහෝසි අතීතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අනාගතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ. යෝ තේ භවිස්සති අනාගතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ. යෝ තේ ඒතරහි පච්චුප්පන්නෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව තේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ අනාගතෝ(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ අහං, භන්තේ, ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යං: ‘යෝ මේ අහෝසි අතීතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව මේ අත්තපටිලාභෝ තස්මිං සමයේ සච්චෝ අහෝසි, මෝඝෝ අනාගතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ. යෝ මේ භවිස්සති අනාගතෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව මේ අත්තපටිලාභෝ තස්මිං සමයේ සච්චෝ භවිස්සති, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ පච්චුප්පන්නෝ. යෝ මේ ඒතරහි පච්චුප්පන්නෝ අත්තපටිලාභෝ, සෝව මේ අත්තපටිලාභෝ සච්චෝ, මෝඝෝ අතීතෝ, මෝඝෝ අනාගතෝ(අ)ති. ඒවං පුට්ඨෝ අහං, භන්තේ, ඒවං බ්‍යාකරේය්‍යන්”ති.
“Sir, if they were to ask me this, I’d answer like this, ‘The reincarnation I had in the past was real at that time, and those of the future and present fictitious. The reincarnation I will have in the future will be real at the time, and those of the past and present fictitious. The reincarnation I have now is real at this time, and those of the past and future fictitious.’ That’s how I’d answer.”
“ඒවමේව ඛෝ, චිත්ත, යස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න අරූපෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති. ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. යස්මිං, චිත්ත, සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති …පේ… යස්මිං, චිත්ත, සමයේ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; අරූපෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති.
“In the same way, while in any one of the three reincarnations, it’s not referred to as the other two, only under its own name.
සේය්‍යථාපි, චිත්ත, ගවා ඛීරං, ඛීරම්හා දධි, දධිම්හා නවනීතං, නවනීතම්හා සප්පි, සප්පිම්හා සප්පිමණ්ඩෝ. යස්මිං සමයේ ඛීරං හෝති, නේව තස්මිං සමයේ දධීති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න නවනීතන්ති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න සප්පීති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න සප්පිමණ්ඩෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; ඛීරන්ත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. යස්මිං සමයේ දධි හෝති …පේ… නවනීතං හෝති … සප්පි හෝති … සප්පිමණ්ඩෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ ඛීරන්ති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න දධීති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න නවනීතන්ති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න සප්පීති සඞ්ඛං ගච්ඡති; සප්පිමණ්ඩෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. ඒවමේව ඛෝ, චිත්ත, යස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති …පේ… යස්මිං, චිත්ත, සමයේ මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති …පේ… යස්මිං, චිත්ත, සමයේ අරූපෝ අත්තපටිලාභෝ හෝති, නේව තස්මිං සමයේ ඕළාරිකෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති, න මනෝමයෝ අත්තපටිලාභෝති සඞ්ඛං ගච්ඡති; අරූපෝ අත්තපටිලාභෝත්වේව තස්මිං සමයේ සඞ්ඛං ගච්ඡති. ඉමා ඛෝ, චිත්ත, ලෝකසමඤ්ඤා ලෝකනිරුත්තියෝ ලෝකවෝහාරා ලෝකපඤ්ඤත්තියෝ, යාහි තථාගතෝ වෝහරති අපරාමසන්”ති.
From a cow comes milk, from milk comes curds, from curds come butter, from butter comes ghee, and from ghee comes cream of ghee. And the cream of ghee is said to be the best of these. While it’s milk, it’s not referred to as curds, butter, ghee, or cream of ghee. It’s only referred to as milk. While it’s curd or butter or ghee or cream of ghee, it’s not referred to as anything else, only under its own name. In the same way, while in any one of the three reincarnations, it’s not referred to as the other two, only under its own name. These are the world’s usages, terms, expressions, and descriptions, which the Realized One uses without misapprehending them.”
ඒවං වුත්තේ, පෝට්ඨපාදෝ පරිබ්බාජකෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භන්තේ, අභික්කන්තං, භන්තේ. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භගවතා අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං, භන්තේ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
When he had spoken, the wanderer Poṭṭhapāda said to the Buddha, “Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, so too the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
2.3. චිත්තහත්ථිසාරිපුත්තෞපසම්පදා
2.3. The Ordination of Citta Hatthisāriputta
චිත්තෝ පන හත්ථිසාරිපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භන්තේ, අභික්කන්තං, භන්තේ. සේය්‍යථාපි, භන්තේ, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භගවතා අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං, භන්තේ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. ලභේය්‍යාහං, භන්තේ, භගවතෝ සන්තිකේ පබ්බජ්ජං, ලභේය්‍යං උපසම්පදන්”ති.
But Citta Hatthisāriputta said to the Buddha, “Excellent, sir! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, so too the Buddha has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to the Buddha, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. Sir, may I receive the going forth, the ordination in the Buddha’s presence?”
අලත්ථ ඛෝ චිත්තෝ හත්ථිසාරිපුත්තෝ භගවතෝ සන්තිකේ පබ්බජ්ජං, අලත්ථ උපසම්පදං. අචිරූපසම්පන්නෝ ඛෝ පනායස්මා චිත්තෝ හත්ථිසාරිපුත්තෝ ඒකෝ වූපකට්ඨෝ අප්පමත්තෝ ආතාපී පහිතත්තෝ විහරන්තෝ න චිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්‍රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසි. “ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා”ති අබ්භඤ්ඤාසි. අඤ්ඤතරෝ ඛෝ පනායස්මා චිත්තෝ හත්ථිසාරිපුත්තෝ අරහතං අහෝසීති.
And Citta Hatthisāriputta received the going forth, the ordination in the Buddha’s presence. Not long after his ordination, Venerable Citta Hatthisāriputta, living alone, withdrawn, diligent, keen, and resolute, soon realized the supreme end of the spiritual path in this very life. He lived having achieved with his own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness. He understood: “Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.” And Venerable Citta Hatthisāriputta became one of the perfected.
පෝට්ඨපාදසුත්තං නිට්ඨිතං නවමං.
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
