Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya |
౯. పోట్ఠపాదసుత్తం
9. Poṭṭhapādasuttaṃ
పోట్ఠపాదపరిబ్బాజకవత్థు
Poṭṭhapādaparibbājakavatthu
౪౦౬. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తేన ఖో పన సమయేన పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో సమయప్పవాదకే తిన్దుకాచీరే ఏకసాలకే మల్లికాయ ఆరామే పటివసతి మహతియా పరిబ్బాజకపరిసాయ సద్ధిం తింసమత్తేహి పరిబ్బాజకసతేహి. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ సావత్థిం పిణ్డాయ పావిసి.
406. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.
౪౦౭. అథ ఖో భగవతో ఏతదహోసి – ‘‘అతిప్పగో ఖో తావ సావత్థియం పిణ్డాయ చరితుం. యంనూనాహం యేన సమయప్పవాదకో తిన్దుకాచీరో ఏకసాలకో మల్లికాయ ఆరామో, యేన పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో తేనుపసఙ్కమేయ్య’’న్తి. అథ ఖో భగవా యేన సమయప్పవాదకో తిన్దుకాచీరో ఏకసాలకో మల్లికాయ ఆరామో తేనుపసఙ్కమి.
407. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo, yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo tenupasaṅkami.
౪౦౮. తేన ఖో పన సమయేన పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో మహతియా పరిబ్బాజకపరిసాయ సద్ధిం నిసిన్నో హోతి ఉన్నాదినియా ఉచ్చాసద్దమహాసద్దాయ అనేకవిహితం తిరచ్ఛానకథం కథేన్తియా. సేయ్యథిదం – రాజకథం చోరకథం మహామత్తకథం సేనాకథం భయకథం యుద్ధకథం అన్నకథం పానకథం వత్థకథం సయనకథం మాలాకథం గన్ధకథం ఞాతికథం యానకథం గామకథం నిగమకథం నగరకథం జనపదకథం ఇత్థికథం సూరకథం విసిఖాకథం కుమ్భట్ఠానకథం పుబ్బపేతకథం నానత్తకథం లోకక్ఖాయికం సముద్దక్ఖాయికం ఇతిభవాభవకథం ఇతి వా.
408. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā. Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
౪౦౯. అద్దసా ఖో పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో భగవన్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం; దిస్వాన సకం పరిసం సణ్ఠపేసి – ‘‘అప్పసద్దా భోన్తో హోన్తు, మా భోన్తో సద్దమకత్థ. అయం సమణో గోతమో ఆగచ్ఛతి. అప్పసద్దకామో ఖో సో ఆయస్మా అప్పసద్దస్స వణ్ణవాదీ. అప్పేవ నామ అప్పసద్దం పరిసం విదిత్వా ఉపసఙ్కమితబ్బం మఞ్ఞేయ్యా’’తి. ఏవం వుత్తే తే పరిబ్బాజకా తుణ్హీ అహేసుం.
409. Addasā kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati. Appasaddakāmo kho so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī. Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
౪౧౦. అథ ఖో భగవా యేన పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో తేనుపసఙ్కమి. అథ ఖో పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఏతు ఖో, భన్తే, భగవా. స్వాగతం, భన్తే, భగవతో. చిరస్సం ఖో, భన్తే, భగవా ఇమం పరియాయమకాసి, యదిదం ఇధాగమనాయ. నిసీదతు, భన్తే, భగవా, ఇదం ఆసనం పఞ్ఞత్త’’న్తి.
410. Atha kho bhagavā yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā, idaṃ āsanaṃ paññatta’’nti.
నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. పోట్ఠపాదోపి ఖో పరిబ్బాజకో అఞ్ఞతరం నీచం ఆసనం గహేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో పోట్ఠపాదం పరిబ్బాజకం భగవా ఏతదవోచ – ‘‘కాయ నుత్థ 1, పోట్ఠపాద, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా, కా చ పన వో అన్తరాకథా విప్పకతా’’తి?
Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Poṭṭhapādopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kāya nuttha 2, poṭṭhapāda, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
అభిసఞ్ఞానిరోధకథా
Abhisaññānirodhakathā
౪౧౧. ఏవం వుత్తే పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘తిట్ఠతేసా, భన్తే, కథా, యాయ మయం ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా. నేసా, భన్తే, కథా భగవతో దుల్లభా భవిస్సతి పచ్ఛాపి సవనాయ. పురిమాని, భన్తే, దివసాని పురిమతరాని, నానాతిత్థియానం సమణబ్రాహ్మణానం కోతూహలసాలాయ సన్నిసిన్నానం సన్నిపతితానం అభిసఞ్ఞానిరోధే కథా ఉదపాది – ‘కథం ను ఖో, భో, అభిసఞ్ఞానిరోధో హోతీ’తి? తత్రేకచ్చే ఏవమాహంసు – ‘అహేతూ అప్పచ్చయా పురిసస్స సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తిపి నిరుజ్ఝన్తిపి. యస్మిం సమయే ఉప్పజ్జన్తి, సఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతి. యస్మిం సమయే నిరుజ్ఝన్తి, అసఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతీ’తి. ఇత్థేకే అభిసఞ్ఞానిరోధం పఞ్ఞపేన్తి.
411. Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭhatesā, bhante, kathā, yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā, bhante, kathā bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni, nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kotūhalasālāya sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ abhisaññānirodhe kathā udapādi – ‘kathaṃ nu kho, bho, abhisaññānirodho hotī’ti? Tatrekacce evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Yasmiṃ samaye uppajjanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye nirujjhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘తమఞ్ఞో ఏవమాహ – ‘న ఖో పన మేతం 3, భో, ఏవం భవిస్సతి. సఞ్ఞా హి, భో, పురిసస్స అత్తా. సా చ ఖో ఉపేతిపి అపేతిపి. యస్మిం సమయే ఉపేతి, సఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతి. యస్మిం సమయే అపేతి, అసఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతీ’తి. ఇత్థేకే అభిసఞ్ఞానిరోధం పఞ్ఞపేన్తి.
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ 4, bho, evaṃ bhavissati. Saññā hi, bho, purisassa attā. Sā ca kho upetipi apetipi. Yasmiṃ samaye upeti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apeti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘తమఞ్ఞో ఏవమాహ – ‘న ఖో పన మేతం, భో, ఏవం భవిస్సతి. సన్తి హి, భో, సమణబ్రాహ్మణా మహిద్ధికా మహానుభావా. తే ఇమస్స పురిసస్స సఞ్ఞం ఉపకడ్ఢన్తిపి అపకడ్ఢన్తిపి. యస్మిం సమయే ఉపకడ్ఢన్తి, సఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతి. యస్మిం సమయే అపకడ్ఢన్తి, అసఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతీ’తి. ఇత్థేకే అభిసఞ్ఞానిరోధం పఞ్ఞపేన్తి.
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, samaṇabrāhmaṇā mahiddhikā mahānubhāvā. Te imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘తమఞ్ఞో ఏవమాహ – ‘న ఖో పన మేతం, భో, ఏవం భవిస్సతి. సన్తి హి, భో, దేవతా మహిద్ధికా మహానుభావా. తా ఇమస్స పురిసస్స సఞ్ఞం ఉపకడ్ఢన్తిపి అపకడ్ఢన్తిపి. యస్మిం సమయే ఉపకడ్ఢన్తి, సఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతి. యస్మిం సమయే అపకడ్ఢన్తి, అసఞ్ఞీ తస్మిం సమయే హోతీ’తి. ఇత్థేకే అభిసఞ్ఞానిరోధం పఞ్ఞపేన్తి.
‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, devatā mahiddhikā mahānubhāvā. Tā imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.
‘‘తస్స మయ్హం, భన్తే, భగవన్తంయేవ ఆరబ్భ సతి ఉదపాది – ‘అహో నూన భగవా, అహో నూన సుగతో, యో ఇమేసం ధమ్మానం సుకుసలో’తి. భగవా, భన్తే, కుసలో, భగవా పకతఞ్ఞూ అభిసఞ్ఞానిరోధస్స. కథం ను ఖో, భన్తే, అభిసఞ్ఞానిరోధో హోతీ’’తి?
‘‘Tassa mayhaṃ, bhante, bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘aho nūna bhagavā, aho nūna sugato, yo imesaṃ dhammānaṃ sukusalo’ti. Bhagavā, bhante, kusalo, bhagavā pakataññū abhisaññānirodhassa. Kathaṃ nu kho, bhante, abhisaññānirodho hotī’’ti?
సహేతుకసఞ్ఞుప్పాదనిరోధకథా
Sahetukasaññuppādanirodhakathā
౪౧౨. ‘‘తత్ర , పోట్ఠపాద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవమాహంసు – ‘అహేతూ అప్పచ్చయా పురిసస్స సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తిపి నిరుజ్ఝన్తిపీ’తి, ఆదితోవ తేసం అపరద్ధం. తం కిస్స హేతు? సహేతూ హి, పోట్ఠపాద, సప్పచ్చయా పురిసస్స సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తిపి నిరుజ్ఝన్తిపి. సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి’’.
412. ‘‘Tatra , poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipī’ti, āditova tesaṃ aparaddhaṃ. Taṃ kissa hetu? Sahetū hi, poṭṭhapāda, sappaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati’’.
౪౧౩. ‘‘కా చ సిక్ఖా’’తి? భగవా అవోచ – ‘‘ఇధ, పోట్ఠపాద, తథాగతో లోకే ఉప్పజ్జతి అరహం, సమ్మాసమ్బుద్ధో…పే॰… (యథా ౧౯౦-౨౧౨ అనుచ్ఛేదేసు, ఏవం విత్థారేతబ్బం). ఏవం ఖో, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు సీలసమ్పన్నో హోతి…పే॰… తస్సిమే పఞ్చనీవరణే పహీనే అత్తని సమనుపస్సతో పామోజ్జం జాయతి, పముదితస్స పీతి జాయతి, పీతిమనస్స కాయో పస్సమ్భతి, పస్సద్ధకాయో సుఖం వేదేతి, సుఖినో చిత్తం సమాధియతి. సో వివిచ్చేవ కామేహి, వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి, సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా కామసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. వివేకజపీతిసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, వివేకజపీతిసుఖసుఖుమ-సచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయం సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
413. ‘‘Kā ca sikkhā’’ti? Bhagavā avoca – ‘‘idha, poṭṭhapāda, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu, evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, poṭṭhapāda, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… tassime pañcanīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati. So vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā kāmasaññā, sā nirujjhati. Vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, vivekajapītisukhasukhuma-saccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayaṃ sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా వివేకజపీతిసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. సమాధిజపీతిసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి , సమాధిజపీతిసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti , samādhijapītisukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’’తి, తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా సమాధిజపీతిసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. ఉపేక్ఖాసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, ఉపేక్ఖాసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Upekkhāsukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, upekkhāsukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా ఉపేక్ఖాసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. అదుక్ఖమసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, అదుక్ఖమసుఖసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā upekkhāsukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Adukkhamasukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, adukkhamasukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా పటిఘసఞ్ఞానం అత్థఙ్గమా నానత్తసఞ్ఞానం అమనసికారా ‘అనన్తో ఆకాసో’తి ఆకాసానఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా రూపసఞ్ఞా 5, సా నిరుజ్ఝతి. ఆకాసానఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, ఆకాసానఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā rūpasaññā 6, sā nirujjhati. Ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘అనన్తం విఞ్ఞాణ’న్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా ఆకాసానఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
‘‘పున చపరం, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు సబ్బసో విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నత్థి కిఞ్చీ’తి ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. తస్స యా పురిమా విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా, సా నిరుజ్ఝతి. ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞా తస్మిం సమయే హోతి, ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసుఖుమసచ్చసఞ్ఞీయేవ తస్మిం సమయే హోతి. ఏవమ్పి సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జతి, సిక్ఖా ఏకా సఞ్ఞా నిరుజ్ఝతి. అయమ్పి సిక్ఖా’’తి భగవా అవోచ.
‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.
౪౧౪. ‘‘యతో ఖో, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు ఇధ సకసఞ్ఞీ హోతి, సో తతో అముత్ర తతో అముత్ర అనుపుబ్బేన సఞ్ఞగ్గం ఫుసతి. తస్స సఞ్ఞగ్గే ఠితస్స ఏవం హోతి – ‘చేతయమానస్స మే పాపియో, అచేతయమానస్స మే సేయ్యో. అహఞ్చేవ ఖో పన చేతేయ్యం, అభిసఙ్ఖరేయ్యం, ఇమా చ మే సఞ్ఞా నిరుజ్ఝేయ్యుం, అఞ్ఞా చ ఓళారికా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జేయ్యుం; యంనూనాహం న చేవ చేతేయ్యం న చ అభిసఙ్ఖరేయ్య’న్తి. సో న చేవ చేతేతి, న చ అభిసఙ్ఖరోతి. తస్స అచేతయతో అనభిసఙ్ఖరోతో తా చేవ సఞ్ఞా నిరుజ్ఝన్తి, అఞ్ఞా చ ఓళారికా సఞ్ఞా న ఉప్పజ్జన్తి. సో నిరోధం ఫుసతి. ఏవం ఖో, పోట్ఠపాద, అనుపుబ్బాభిసఞ్ఞానిరోధ-సమ్పజాన-సమాపత్తి హోతి.
414. ‘‘Yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati. Tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ, abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ na ca abhisaṅkhareyya’nti. So na ceva ceteti, na ca abhisaṅkharoti. Tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti. So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hoti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, అపి ను తే ఇతో పుబ్బే ఏవరూపా అనుపుబ్బాభిసఞ్ఞానిరోధ-సమ్పజాన-సమాపత్తి సుతపుబ్బా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే. ఏవం ఖో అహం , భన్తే, భగవతో భాసితం ఆజానామి – ‘యతో ఖో, పోట్ఠపాద, భిక్ఖు ఇధ సకసఞ్ఞీ హోతి, సో తతో అముత్ర తతో అముత్ర అనుపుబ్బేన సఞ్ఞగ్గం ఫుసతి, తస్స సఞ్ఞగ్గే ఠితస్స ఏవం హోతి – ‘‘చేతయమానస్స మే పాపియో, అచేతయమానస్స మే సేయ్యో. అహఞ్చేవ ఖో పన చేతేయ్యం అభిసఙ్ఖరేయ్యం, ఇమా చ మే సఞ్ఞా నిరుజ్ఝేయ్యుం, అఞ్ఞా చ ఓళారికా సఞ్ఞా ఉప్పజ్జేయ్యుం; యంనూనాహం న చేవ చేతేయ్యం, న చ అభిసఙ్ఖరేయ్య’’న్తి. సో న చేవ చేతేతి, న చాభిసఙ్ఖరోతి, తస్స అచేతయతో అనభిసఙ్ఖరోతో తా చేవ సఞ్ఞా నిరుజ్ఝన్తి, అఞ్ఞా చ ఓళారికా సఞ్ఞా న ఉప్పజ్జన్తి . సో నిరోధం ఫుసతి. ఏవం ఖో, పోట్ఠపాద, అనుపుబ్బాభిసఞ్ఞానిరోధ-సమ్పజాన-సమాపత్తి హోతీ’’’తి. ‘‘ఏవం, పోట్ఠపాదా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, api nu te ito pubbe evarūpā anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti sutapubbā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante. Evaṃ kho ahaṃ , bhante, bhagavato bhāsitaṃ ājānāmi – ‘yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati, tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ, na ca abhisaṅkhareyya’’nti. So na ceva ceteti, na cābhisaṅkharoti, tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti . So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hotī’’’ti. ‘‘Evaṃ, poṭṭhapādā’’ti.
౪౧౫. ‘‘ఏకఞ్ఞేవ ను ఖో, భన్తే, భగవా సఞ్ఞగ్గం పఞ్ఞపేతి, ఉదాహు పుథూపి సఞ్ఞగ్గే పఞ్ఞపేతీ’’తి? ‘‘ఏకమ్పి ఖో అహం, పోట్ఠపాద, సఞ్ఞగ్గం పఞ్ఞపేమి, పుథూపి సఞ్ఞగ్గే పఞ్ఞపేమీ’’తి. ‘‘యథా కథం పన, భన్తే, భగవా ఏకమ్పి సఞ్ఞగ్గం పఞ్ఞపేతి, పుథూపి సఞ్ఞగ్గే పఞ్ఞపేతీ’’తి? ‘‘యథా యథా ఖో, పోట్ఠపాద, నిరోధం ఫుసతి, తథా తథాహం సఞ్ఞగ్గం పఞ్ఞపేమి. ఏవం ఖో అహం, పోట్ఠపాద, ఏకమ్పి సఞ్ఞగ్గం పఞ్ఞపేమి, పుథూపి సఞ్ఞగ్గే పఞ్ఞపేమీ’’తి.
415. ‘‘Ekaññeva nu kho, bhante, bhagavā saññaggaṃ paññapeti, udāhu puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Ekampi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā ekampi saññaggaṃ paññapeti, puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Yathā yathā kho, poṭṭhapāda, nirodhaṃ phusati, tathā tathāhaṃ saññaggaṃ paññapemi. Evaṃ kho ahaṃ, poṭṭhapāda, ekampi saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti.
౪౧౬. ‘‘సఞ్ఞా ను ఖో, భన్తే, పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా ఞాణం, ఉదాహు ఞాణం పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా సఞ్ఞా, ఉదాహు సఞ్ఞా చ ఞాణఞ్చ అపుబ్బం అచరిమం ఉప్పజ్జన్తీ’’తి? ‘‘సఞ్ఞా ఖో, పోట్ఠపాద, పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా ఞాణం, సఞ్ఞుప్పాదా చ పన ఞాణుప్పాదో హోతి. సో ఏవం పజానాతి – ‘ఇదప్పచ్చయా కిర మే ఞాణం ఉదపాదీ’తి. ఇమినా ఖో ఏతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం – యథా సఞ్ఞా పఠమం ఉప్పజ్జతి, పచ్ఛా ఞాణం, సఞ్ఞుప్పాదా చ పన ఞాణుప్పాదో హోతీ’’తి.
416. ‘‘Saññā nu kho, bhante, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, udāhu ñāṇaṃ paṭhamaṃ uppajjati, pacchā saññā, udāhu saññā ca ñāṇañca apubbaṃ acarimaṃ uppajjantī’’ti? ‘‘Saññā kho, poṭṭhapāda, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hoti. So evaṃ pajānāti – ‘idappaccayā kira me ñāṇaṃ udapādī’ti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ – yathā saññā paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hotī’’ti.
సఞ్ఞాఅత్తకథా
Saññāattakathā
౪౧౭. ‘‘సఞ్ఞా ను ఖో, భన్తే, పురిసస్స అత్తా, ఉదాహు అఞ్ఞా సఞ్ఞా అఞ్ఞో అత్తా’’తి? ‘‘కం పన త్వం, పోట్ఠపాద, అత్తానం పచ్చేసీ’’తి ? ‘‘ఓళారికం ఖో అహం, భన్తే, అత్తానం పచ్చేమి రూపిం చాతుమహాభూతికం కబళీకారాహారభక్ఖ’’న్తి 7. ‘‘ఓళారికో చ హి తే, పోట్ఠపాద, అత్తా అభవిస్స రూపీ చాతుమహాభూతికో కబళీకారాహారభక్ఖో. ఏవం సన్తం ఖో తే, పోట్ఠపాద, అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తదమినాపేతం, పోట్ఠపాద , పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తిట్ఠతేవ సాయం 8, పోట్ఠపాద, ఓళారికో అత్తా రూపీ చాతుమహాభూతికో కబళీకారాహారభక్ఖో, అథ ఇమస్స పురిసస్స అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తి, అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా నిరుజ్ఝన్తి. ఇమినా ఖో ఏతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా’’తి.
417. ‘‘Saññā nu kho, bhante, purisassa attā, udāhu aññā saññā añño attā’’ti? ‘‘Kaṃ pana tvaṃ, poṭṭhapāda, attānaṃ paccesī’’ti ? ‘‘Oḷārikaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi rūpiṃ cātumahābhūtikaṃ kabaḷīkārāhārabhakkha’’nti 9. ‘‘Oḷāriko ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho. Evaṃ santaṃ kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda , pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ 10, poṭṭhapāda, oḷāriko attā rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
౪౧౮. ‘‘మనోమయం ఖో అహం, భన్తే, అత్తానం పచ్చేమి సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గిం అహీనిన్ద్రియ’’న్తి. ‘‘మనోమయో చ హి తే, పోట్ఠపాద, అత్తా అభవిస్స సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గీ అహీనిన్ద్రియో, ఏవం సన్తమ్పి ఖో తే, పోట్ఠపాద, అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తదమినాపేతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తిట్ఠతేవ సాయం, పోట్ఠపాద, మనోమయో అత్తా సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గీ అహీనిన్ద్రియో, అథ ఇమస్స పురిసస్స అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తి, అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా నిరుజ్ఝన్తి. ఇమినాపి ఖో ఏతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా’’తి.
418. ‘‘Manomayaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriya’’nti. ‘‘Manomayo ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, manomayo attā sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
౪౧౯. ‘‘అరూపిం ఖో అహం, భన్తే, అత్తానం పచ్చేమి సఞ్ఞామయ’’న్తి. ‘‘అరూపీ చ హి తే, పోట్ఠపాద, అత్తా అభవిస్స సఞ్ఞామయో, ఏవం సన్తమ్పి ఖో తే, పోట్ఠపాద, అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తదమినాపేతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా. తిట్ఠతేవ సాయం, పోట్ఠపాద, అరూపీ అత్తా సఞ్ఞామయో, అథ ఇమస్స పురిసస్స అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా ఉప్పజ్జన్తి, అఞ్ఞా చ సఞ్ఞా నిరుజ్ఝన్తి. ఇమినాపి ఖో ఏతం, పోట్ఠపాద, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా అఞ్ఞావ సఞ్ఞా భవిస్సతి అఞ్ఞో అత్తా’’తి.
419. ‘‘Arūpiṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi saññāmaya’’nti. ‘‘Arūpī ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa saññāmayo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, arūpī attā saññāmayo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.
౪౨౦. ‘‘సక్కా పనేతం, భన్తే, మయా ఞాతుం – ‘సఞ్ఞా పురిసస్స అత్తా’తి వా ‘అఞ్ఞావ సఞ్ఞా అఞ్ఞో అత్తాతి వా’తి? ‘‘దుజ్జానం ఖో ఏతం 11, పోట్ఠపాద, తయా అఞ్ఞదిట్ఠికేన అఞ్ఞఖన్తికేన అఞ్ఞరుచికేన అఞ్ఞత్రాయోగేన అఞ్ఞత్రాచరియకేన – ‘సఞ్ఞా పురిసస్స అత్తా’తి వా, ‘అఞ్ఞావ సఞ్ఞా అఞ్ఞో అత్తాతి వా’’’తి.
420. ‘‘Sakkā panetaṃ, bhante, mayā ñātuṃ – ‘saññā purisassa attā’ti vā ‘aññāva saññā añño attāti vā’ti? ‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ 12, poṭṭhapāda, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attāti vā’’’ti.
‘‘సచే తం, భన్తే, మయా దుజ్జానం అఞ్ఞదిట్ఠికేన అఞ్ఞఖన్తికేన అఞ్ఞరుచికేన అఞ్ఞత్రాయోగేన అఞ్ఞత్రాచరియకేన – ‘సఞ్ఞా పురిసస్స అత్తా’తి వా, ‘అఞ్ఞావ సఞ్ఞా అఞ్ఞో అత్తా’తి వా; ‘కిం పన, భన్తే, సస్సతో లోకో, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి? అబ్యాకతం ఖో ఏతం, పోట్ఠపాద, మయా – ‘సస్సతో లోకో, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’న్తి.
‘‘Sace taṃ, bhante, mayā dujjānaṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attā’ti vā; ‘kiṃ pana, bhante, sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti? Abyākataṃ kho etaṃ, poṭṭhapāda, mayā – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti.
‘‘కిం పన, భన్తే, ‘అసస్సతో లోకో, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి ? ‘‘ఏతమ్పి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా అబ్యాకతం – ‘అసస్సతో లోకో, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti ? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘కిం పన, భన్తే, ‘అన్తవా లోకో…పే॰… ‘అనన్తవా లోకో … ‘తం జీవం తం సరీరం… ‘అఞ్ఞం జీవం అఞ్ఞం సరీరం… ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా… ‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా… ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా… ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి? ‘‘ఏతమ్పి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా అబ్యాకతం – ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా, ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’’న్తి.
‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘antavā loko…pe… ‘anantavā loko … ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.
‘‘కస్మా పనేతం, భన్తే, భగవతా అబ్యాకత’’న్తి? ‘‘న హేతం, పోట్ఠపాద, అత్థసంహితం న ధమ్మసంహితం నాదిబ్రహ్మచరియకం, న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తతి, తస్మా ఏతం మయా అబ్యాకత’’న్తి.
‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā abyākata’’nti? ‘‘Na hetaṃ, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ na dhammasaṃhitaṃ nādibrahmacariyakaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, tasmā etaṃ mayā abyākata’’nti.
‘‘కిం పన, భన్తే, భగవతా బ్యాకత’’న్తి? ‘‘ఇదం దుక్ఖన్తి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా బ్యాకతం. అయం దుక్ఖసముదయోతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా బ్యాకతం. అయం దుక్ఖనిరోధోతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా బ్యాకతం. అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా బ్యాకత’’న్తి.
‘‘Kiṃ pana, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā byākata’’nti.
‘‘కస్మా పనేతం, భన్తే, భగవతా బ్యాకత’’న్తి? ‘‘ఏతఞ్హి, పోట్ఠపాద, అత్థసంహితం, ఏతం ధమ్మసంహితం, ఏతం ఆదిబ్రహ్మచరియకం, ఏతం నిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి; తస్మా ఏతం మయా బ్యాకత’’న్తి. ‘‘ఏవమేతం, భగవా, ఏవమేతం, సుగత . యస్సదాని, భన్తే, భగవా కాలం మఞ్ఞతీ’’తి. అథ ఖో భగవా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామి.
‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Etañhi, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ, etaṃ dhammasaṃhitaṃ, etaṃ ādibrahmacariyakaṃ, etaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati; tasmā etaṃ mayā byākata’’nti. ‘‘Evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata . Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
౪౨౧. అథ ఖో తే పరిబ్బాజకా అచిరపక్కన్తస్స భగవతో పోట్ఠపాదం పరిబ్బాజకం సమన్తతో వాచా 13 సన్నితోదకేన సఞ్ఝబ్భరిమకంసు – ‘‘ఏవమేవ పనాయం భవం పోట్ఠపాదో యఞ్ఞదేవ సమణో గోతమో భాసతి, తం తదేవస్స అబ్భనుమోదతి – ‘ఏవమేతం భగవా ఏవమేతం, సుగతా’తి. న ఖో పన మయం కిఞ్చి 14 సమణస్స గోతమస్స ఏకంసికం ధమ్మం దేసితం ఆజానామ – ‘సస్సతో లోకో’తి వా, ‘అసస్సతో లోకో’తి వా, ‘అన్తవా లోకో’తి వా, ‘అనన్తవా లోకో’తి వా, ‘తం జీవం తం సరీర’న్తి వా, ‘అఞ్ఞం జీవం అఞ్ఞం సరీర’న్తి వా , ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి వా, ‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి వా, ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి వా, ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి వా’’తి.
421. Atha kho te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ samantato vācā 15 sannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ, sugatā’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci 16 samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā, ‘antavā loko’ti vā, ‘anantavā loko’ti vā, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā , ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā’’ti.
ఏవం వుత్తే పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో తే పరిబ్బాజకే ఏతదవోచ – ‘‘అహమ్పి ఖో, భో, న కిఞ్చి సమణస్స గోతమస్స ఏకంసికం ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘సస్సతో లోకో’తి వా, ‘అసస్సతో లోకో’తి వా…పే॰… ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి వా; అపి చ సమణో గోతమో భూతం తచ్ఛం తథం పటిపదం పఞ్ఞపేతి ధమ్మట్ఠితతం ధమ్మనియామతం. భూతం ఖో పన తచ్ఛం తథం పటిపదం పఞ్ఞపేన్తస్స ధమ్మట్ఠితతం ధమ్మనియామతం, కథఞ్హి నామ మాదిసో విఞ్ఞూ సమణస్స గోతమస్స సుభాసితం సుభాసితతో నాబ్భనుమోదేయ్యా’’తి?
Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako te paribbājake etadavoca – ‘‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?
చిత్తహత్థిసారిపుత్తపోట్ఠపాదవత్థు
Cittahatthisāriputtapoṭṭhapādavatthu
౪౨౨. అథ ఖో ద్వీహతీహస్స అచ్చయేన చిత్తో చ హత్థిసారిపుత్తో పోట్ఠపాదో చ పరిబ్బాజకో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమింసు; ఉపసఙ్కమిత్వా చిత్తో హత్థిసారిపుత్తో భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. పోట్ఠపాదో పన పరిబ్బాజకో భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘తదా మం, భన్తే, తే పరిబ్బాజకా అచిరపక్కన్తస్స భగవతో సమన్తతో వాచాసన్నితోదకేన సఞ్ఝబ్భరిమకంసు – ‘ఏవమేవ పనాయం భవం పోట్ఠపాదో యఞ్ఞదేవ సమణో గోతమో భాసతి, తం తదేవస్స అబ్భనుమోదతి – ‘ఏవమేతం భగవా ఏవమేతం సుగతా’’తి. న ఖో పన మయం కిఞ్చి సమణస్స గోతమస్స ఏకంసికం ధమ్మం దేసితం ఆజానామ – ‘‘సస్సతో లోకో’’తి వా, ‘‘అసస్సతో లోకో’’తి వా, ‘‘అన్తవా లోకో’’తి వా, ‘‘అనన్తవా లోకో’’తి వా, ‘‘తం జీవం తం సరీర’’న్తి వా, ‘‘అఞ్ఞం జీవం అఞ్ఞం సరీర’’న్తి వా, ‘‘హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి వా, ‘‘న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి వా, ‘‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి వా, ‘‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి వా’తి. ఏవం వుత్తాహం, భన్తే, తే పరిబ్బాజకే ఏతదవోచం – ‘అహమ్పి ఖో, భో, న కిఞ్చి సమణస్స గోతమస్స ఏకంసికం ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘‘సస్సతో లోకో’’తి వా, ‘‘అసస్సతో లోకో’’తి వా…పే॰… ‘‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’’తి వా; అపి చ సమణో గోతమో భూతం తచ్ఛం తథం పటిపదం పఞ్ఞపేతి ధమ్మట్ఠితతం ధమ్మనియామతం. భూతం ఖో పన తచ్ఛం తథం పటిపదం పఞ్ఞపేన్తస్స ధమ్మట్ఠితతం ధమ్మనియామతం, కథఞ్హి నామ మాదిసో విఞ్ఞూ సమణస్స గోతమస్స సుభాసితం సుభాసితతో నాబ్భనుమోదేయ్యా’’తి?
422. Atha kho dvīhatīhassa accayena citto ca hatthisāriputto poṭṭhapādo ca paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā citto hatthisāriputto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Poṭṭhapādo pana paribbājako bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tadā maṃ, bhante, te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato samantato vācāsannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatā’’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, te paribbājake etadavocaṃ – ‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?
౪౨౩. ‘‘సబ్బేవ ఖో ఏతే, పోట్ఠపాద, పరిబ్బాజకా అన్ధా అచక్ఖుకా; త్వంయేవ నేసం ఏకో చక్ఖుమా. ఏకంసికాపి హి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా; అనేకంసికాపి హి ఖో , పోట్ఠపాద, మయా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా.
423. ‘‘Sabbeva kho ete, poṭṭhapāda, paribbājakā andhā acakkhukā; tvaṃyeva nesaṃ eko cakkhumā. Ekaṃsikāpi hi kho, poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā; anekaṃsikāpi hi kho , poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā.
‘‘కతమే చ తే, పోట్ఠపాద, మయా అనేకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా? ‘సస్సతో లోకో’తి 17 ఖో, పోట్ఠపాద, మయా అనేకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో; ‘అసస్సతో లోకో’తి 18 ఖో, పోట్ఠపాద, మయా అనేకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో; ‘అన్తవా లోకో’తి 19 ఖో పోట్ఠపాద…పే॰… ‘అనన్తవా లోకో’తి 20 ఖో పోట్ఠపాద… ‘తం జీవం తం సరీర’న్తి ఖో పోట్ఠపాద… ‘అఞ్ఞం జీవం అఞ్ఞం సరీర’న్తి ఖో పోట్ఠపాద… ‘హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి ఖో పోట్ఠపాద… న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి ఖో పోట్ఠపాద… ‘హోతి చ న చ హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి ఖో పోట్ఠపాద… ‘నేవ హోతి న న హోతి తథాగతో పరం మరణా’తి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా అనేకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో.
‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? ‘Sassato loko’ti 21 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘asassato loko’ti 22 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘antavā loko’ti 23 kho poṭṭhapāda…pe… ‘anantavā loko’ti 24 kho poṭṭhapāda… ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto.
‘‘కస్మా చ తే, పోట్ఠపాద, మయా అనేకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా? న హేతే, పోట్ఠపాద, అత్థసంహితా న ధమ్మసంహితా న ఆదిబ్రహ్మచరియకా న నిబ్బిదాయ న విరాగాయ న నిరోధాయ న ఉపసమాయ న అభిఞ్ఞాయ న సమ్బోధాయ న నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి. తస్మా తే మయా అనేకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా’’.
‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Na hete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā na dhammasaṃhitā na ādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā’’.
ఏకంసికధమ్మో
Ekaṃsikadhammo
౪౨౪. ‘‘కతమే చ తే, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా ? ఇదం దుక్ఖన్తి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో. అయం దుక్ఖసముదయోతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో. అయం దుక్ఖనిరోధోతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో. అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి ఖో, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికో ధమ్మో దేసితో పఞ్ఞత్తో.
424. ‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā ? Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto.
‘‘కస్మా చ తే, పోట్ఠపాద, మయా ఏకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా? ఏతే, పోట్ఠపాద, అత్థసంహితా , ఏతే ధమ్మసంహితా, ఏతే ఆదిబ్రహ్మచరియకా ఏతే నిబ్బిదాయ విరాగాయ నిరోధాయ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తన్తి. తస్మా తే మయా ఏకంసికా ధమ్మా దేసితా పఞ్ఞత్తా.
‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Ete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā , ete dhammasaṃhitā, ete ādibrahmacariyakā ete nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā.
౪౨౫. ‘‘సన్తి, పోట్ఠపాద, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’తి? తే చే మే ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి పటిజానన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకన్తసుఖం లోకం జానం పస్సం విహరథా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
425. ‘‘Santi, poṭṭhapāda, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకం వా రత్తిం ఏకం వా దివసం ఉపడ్ఢం వా రత్తిం ఉపడ్ఢం వా దివసం ఏకన్తసుఖిం అత్తానం సఞ్జానాథా’తి 25? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో జానాథ – ‘‘అయం మగ్గో అయం పటిపదా ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయా’’’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti 26? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో యా తా దేవతా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా, తాసం భాసమానానం సద్దం సుణాథ – ‘‘సుప్పటిపన్నాత్థ, మారిసా, ఉజుప్పటిపన్నాత్థ, మారిసా, ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయ; మయమ్పి హి, మారిసా, ఏవంపటిపన్నా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా’తి ? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti ? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
౪౨౬. ‘‘సేయ్యథాపి, పోట్ఠపాద, పురిసో ఏవం వదేయ్య – ‘అహం యా ఇమస్మిం జనపదే జనపదకల్యాణీ, తం ఇచ్ఛామి తం కామేమీ’తి. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస, యం త్వం జనపదకల్యాణిం ఇచ్ఛసి కామేసి, జానాసి తం జనపదకల్యాణిం ఖత్తియీ వా బ్రాహ్మణీ వా వేస్సీ వా సుద్దీ వా’తి? ఇతి పుట్ఠో ‘నో’తి వదేయ్య. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస , యం త్వం జనపదకల్యాణిం ఇచ్ఛసి కామేసి, జానాసి తం జనపదకల్యాణిం ఏవంనామా ఏవంగోత్తాతి వా, దీఘా వా రస్సా వా మజ్ఝిమా వా కాళీ వా సామా వా మఙ్గురచ్ఛవీ వాతి, అముకస్మిం గామే వా నిగమే వా నగరే వా’తి? ఇతి పుట్ఠో ‘నో’తి వదేయ్య. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస, యం త్వం న జానాసి న పస్ససి, తం త్వం ఇచ్ఛసి కామేసీ’తి? ఇతి పుట్ఠో ‘ఆమా’తి వదేయ్య.
426. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi taṃ kāmemī’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa , yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి , పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi , poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘ఏవమేవ ఖో, పోట్ఠపాద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’’’తి? తే చే మే ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి పటిజానన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకన్తసుఖం లోకం జానం పస్సం విహరథా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’’’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకం వా రత్తిం ఏకం వా దివసం ఉపడ్ఢం వా రత్తిం ఉపడ్ఢం వా దివసం ఏకన్తసుఖిం అత్తానం సఞ్జానాథా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో జానాథ – ‘‘అయం మగ్గో అయం పటిపదా ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో యా తా దేవతా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా, తాసం భాసమానానం సద్దం సుణాథ – ‘‘సుప్పటిపన్నాత్థ, మారిసా, ఉజుప్పటిపన్నాత్థ, మారిసా, ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయ; మయమ్పి హి, మారిసా, ఏవంపటిపన్నా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా’’’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
౪౨౭. ‘‘సేయ్యథాపి, పోట్ఠపాద, పురిసో చాతుమహాపథే నిస్సేణిం కరేయ్య పాసాదస్స ఆరోహణాయ. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస, యస్స త్వం 27 పాసాదస్స ఆరోహణాయ నిస్సేణిం కరోసి, జానాసి తం పాసాదం పురత్థిమాయ వా దిసాయ దక్ఖిణాయ వా దిసాయ పచ్ఛిమాయ వా దిసాయ ఉత్తరాయ వా దిసాయ ఉచ్చో వా నీచో వా మజ్ఝిమో వా’తి? ఇతి పుట్ఠో ‘నో’తి వదేయ్య. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస, యం త్వం న జానాసి న పస్ససి, తస్స త్వం పాసాదస్స ఆరోహణాయ నిస్సేణిం కరోసీ’తి? ఇతి పుట్ఠో ‘ఆమా’తి వదేయ్య.
427. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ 28 pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
‘‘ఏవమేవ ఖో, పోట్ఠపాద, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’తి. త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘‘ఏకన్తసుఖీ అత్తా హోతి అరోగో పరం మరణా’తి ? తే చే మే ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి పటిజానన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకన్తసుఖం లోకం జానం పస్సం విహరథా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti ? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏకం వా రత్తిం ఏకం వా దివసం ఉపడ్ఢం వా రత్తిం ఉపడ్ఢం వా దివసం ఏకన్తసుఖిం అత్తానం సఞ్జానాథా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో జానాథ అయం మగ్గో అయం పటిపదా ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘నో’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.
‘‘త్యాహం ఏవం వదామి – ‘అపి పన తుమ్హే ఆయస్మన్తో యా తా దేవతా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా’ తాసం దేవతానం భాసమానానం సద్దం సుణాథ- ‘‘సుప్పటిపన్నాత్థ, మారిసా, ఉజుప్పటిపన్నాత్థ , మారిసా, ఏకన్తసుఖస్స లోకస్స సచ్ఛికిరియాయ; మయమ్పి హి, మారిసా, ఏవం పటిపన్నా ఏకన్తసుఖం లోకం ఉపపన్నా’తి? ఇతి పుట్ఠా ‘‘నో’’తి వదన్తి.
‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ tāsaṃ devatānaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha- ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha , mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃ paṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti? Iti puṭṭhā ‘‘no’’ti vadanti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తేసం సమణబ్రాహ్మణానం అప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
తయో అత్తపటిలాభా
Tayo attapaṭilābhā
౪౨౮. ‘‘తయో ఖో మే, పోట్ఠపాద, అత్తపటిలాభా – ఓళారికో అత్తపటిలాభో, మనోమయో అత్తపటిలాభో, అరూపో అత్తపటిలాభో. కతమో చ, పోట్ఠపాద, ఓళారికో అత్తపటిలాభో? రూపీ చాతుమహాభూతికో కబళీకారాహారభక్ఖో 29, అయం ఓళారికో అత్తపటిలాభో. కతమో మనోమయో అత్తపటిలాభో? రూపీ మనోమయో సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గీ అహీనిన్ద్రియో, అయం మనోమయో అత్తపటిలాభో. కతమో అరూపో అత్తపటిలాభో? అరూపీ సఞ్ఞామయో, అయం అరూపో అత్తపటిలాభో.
428. ‘‘Tayo kho me, poṭṭhapāda, attapaṭilābhā – oḷāriko attapaṭilābho, manomayo attapaṭilābho, arūpo attapaṭilābho. Katamo ca, poṭṭhapāda, oḷāriko attapaṭilābho? Rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho 30, ayaṃ oḷāriko attapaṭilābho. Katamo manomayo attapaṭilābho? Rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, ayaṃ manomayo attapaṭilābho. Katamo arūpo attapaṭilābho? Arūpī saññāmayo, ayaṃ arūpo attapaṭilābho.
౪౨౯. ‘‘ఓళారికస్సపి ఖో అహం, పోట్ఠపాద, అత్తపటిలాభస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేమి – యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథాతి. సియా ఖో పన తే, పోట్ఠపాద, ఏవమస్స – సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, దుక్ఖో చ ఖో విహారోతి, న ఖో పనేతం, పోట్ఠపాద, ఏవం దట్ఠబ్బం. సంకిలేసికా చేవ ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా చ ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, పాముజ్జం చేవ భవిస్సతి పీతి చ పస్సద్ధి చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ సుఖో చ విహారో.
429. ‘‘Oḷārikassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi – yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāroti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
౪౩౦. ‘‘మనోమయస్సపి ఖో అహం, పోట్ఠపాద, అత్తపటిలాభస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేమి యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథాతి . సియా ఖో పన తే, పోట్ఠపాద, ఏవమస్స – ‘సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, దుక్ఖో చ ఖో విహారో’తి, న ఖో పనేతం, పోట్ఠపాద, ఏవం దట్ఠబ్బం. సంకిలేసికా చేవ ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా చ ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి , పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, పాముజ్జం చేవ భవిస్సతి పీతి చ పస్సద్ధి చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ సుఖో చ విహారో.
430. ‘‘Manomayassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti . Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
౪౩౧. ‘‘అరూపస్సపి ఖో అహం, పోట్ఠపాద, అత్తపటిలాభస్స పహానాయ ధమ్మం దేసేమి యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి , పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథాతి. సియా ఖో పన తే, పోట్ఠపాద, ఏవమస్స – ‘సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, దుక్ఖో చ ఖో విహారో’తి, న ఖో పనేతం , పోట్ఠపాద, ఏవం దట్ఠబ్బం. సంకిలేసికా చేవ ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా చ ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సతి, పాముజ్జం చేవ భవిస్సతి పీతి చ పస్సద్ధి చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ సుఖో చ విహారో.
431. ‘‘Arūpassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ , poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.
౪౩౨. ‘‘పరే చే, పోట్ఠపాద, అమ్హే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కతమో పన సో, ఆవుసో , ఓళారికో అత్తపటిలాభో, యస్స తుమ్హే పహానాయ ధమ్మం దేసేథ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి, తేసం మయం ఏవం పుట్ఠా ఏవం బ్యాకరేయ్యామ – ‘అయం వా సో, ఆవుసో, ఓళారికో అత్తపటిలాభో, యస్స మయం పహానాయ ధమ్మం దేసేమ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి.
432. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso , oḷāriko attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
౪౩౩. ‘‘పరే చే, పోట్ఠపాద, అమ్హే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కతమో పన సో, ఆవుసో, మనోమయో అత్తపటిలాభో, యస్స తుమ్హే పహానాయ ధమ్మం దేసేథ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి? తేసం మయం ఏవం పుట్ఠా ఏవం బ్యాకరేయ్యామ – ‘అయం వా సో, ఆవుసో, మనోమయో అత్తపటిలాభో యస్స మయం పహానాయ ధమ్మం దేసేమ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి , పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి.
433. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti? Tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, manomayo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
౪౩౪. ‘‘పరే చే, పోట్ఠపాద, అమ్హే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కతమో పన సో, ఆవుసో, అరూపో అత్తపటిలాభో, యస్స తుమ్హే పహానాయ ధమ్మం దేసేథ , యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి, తేసం మయం ఏవం పుట్ఠా ఏవం బ్యాకరేయ్యామ – ‘అయం వా సో, ఆవుసో, అరూపో అత్తపటిలాభో యస్స మయం పహానాయ ధమ్మం దేసేమ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి.
434. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha , yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
౪౩౫. ‘‘సేయ్యథాపి, పోట్ఠపాద, పురిసో నిస్సేణిం కరేయ్య పాసాదస్స ఆరోహణాయ తస్సేవ పాసాదస్స హేట్ఠా. తమేనం ఏవం వదేయ్యుం – ‘అమ్భో పురిస, యస్స త్వం పాసాదస్స ఆరోహణాయ నిస్సేణిం కరోసి, జానాసి తం పాసాదం, పురత్థిమాయ వా దిసాయ దక్ఖిణాయ వా దిసాయ పచ్ఛిమాయ వా దిసాయ ఉత్తరాయ వా దిసాయ ఉచ్చో వా నీచో వా మజ్ఝిమో వా’తి? సో ఏవం వదేయ్య – ‘అయం వా సో, ఆవుసో, పాసాదో, యస్సాహం ఆరోహణాయ నిస్సేణిం కరోమి, తస్సేవ పాసాదస్స హేట్ఠా’తి.
435. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya tasseva pāsādassa heṭṭhā. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ, puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? So evaṃ vadeyya – ‘ayaṃ vā so, āvuso, pāsādo, yassāhaṃ ārohaṇāya nisseṇiṃ karomi, tasseva pāsādassa heṭṭhā’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే తస్స పురిసస్స సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
౪౩౬. ‘‘ఏవమేవ ఖో, పోట్ఠపాద, పరే చే అమ్హే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కతమో పన సో, ఆవుసో, ఓళారికో అత్తపటిలాభో…పే॰… కతమో పన సో, ఆవుసో, మనోమయో అత్తపటిలాభో…పే॰… కతమో పన సో, ఆవుసో, అరూపో అత్తపటిలాభో, యస్స తుమ్హే పహానాయ ధమ్మం దేసేథ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి, తేసం మయం ఏవం పుట్ఠా ఏవం బ్యాకరేయ్యామ – ‘అయం వా సో, ఆవుసో, అరూపో అత్తపటిలాభో, యస్స మయం పహానాయ ధమ్మం దేసేమ, యథాపటిపన్నానం వో సంకిలేసికా ధమ్మా పహీయిస్సన్తి, వోదానియా ధమ్మా అభివడ్ఢిస్సన్తి, పఞ్ఞాపారిపూరిం వేపుల్లత్తఞ్చ దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సథా’తి.
436. ‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, pare ce amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, పోట్ఠపాద, నను ఏవం సన్తే సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి? ‘‘అద్ధా ఖో, భన్తే, ఏవం సన్తే సప్పాటిహీరకతం భాసితం సమ్పజ్జతీ’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.
౪౩౭. ఏవం వుత్తే చిత్తో హత్థిసారిపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘యస్మిం, భన్తే, సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘస్స తస్మిం సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘో అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి; ఓళారికో వాస్స అత్తపటిలాభో తస్మిం సమయే సచ్చో హోతి. యస్మిం, భన్తే, సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘస్స తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘో అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి; మనోమయో వాస్స అత్తపటిలాభో తస్మిం సమయే సచ్చో హోతి. యస్మిం, భన్తే, సమయే అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘస్స తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి, మోఘో మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి; అరూపో వాస్స అత్తపటిలాభో తస్మిం సమయే సచ్చో హోతీ’’తి.
437. Evaṃ vutte citto hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yasmiṃ, bhante, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; oḷāriko vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; manomayo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho manomayo attapaṭilābho hoti; arūpo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hotī’’ti.
‘‘యస్మిం, చిత్త, సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న అరూపో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి ; ఓళారికో అత్తపటిలాభోత్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. యస్మిం, చిత్త, సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న అరూపో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; మనోమయో అత్తపటిలాభోత్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. యస్మిం, చిత్త, సమయే అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న మనోమయో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; అరూపో అత్తపటిలాభోత్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి.
‘‘Yasmiṃ, citta, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati ; oḷāriko attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; manomayo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.
౪౩౮. ‘‘సచే తం, చిత్త, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘అహోసి త్వం అతీతమద్ధానం, న త్వం నాహోసి; భవిస్ససి త్వం అనాగతమద్ధానం, న త్వం న భవిస్ససి; అత్థి త్వం ఏతరహి, న త్వం నత్థీ’తి, ఏవం పుట్ఠో త్వం, చిత్త, కిన్తి బ్యాకరేయ్యాసీ’’తి?
438. ‘‘Sace taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ nāhosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?
‘‘సచే మం, భన్తే, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘అహోసి త్వం అతీతమద్ధానం, న త్వం న అహోసి; భవిస్ససి త్వం అనాగతమద్ధానం, న త్వం న భవిస్ససి; అత్థి త్వం ఏతరహి, న త్వం నత్థీ’తి. ఏవం పుట్ఠో అహం, భన్తే, ఏవం బ్యాకరేయ్యం – ‘అహోసాహం అతీతమద్ధానం, నాహం న అహోసిం; భవిస్సామహం అనాగతమద్ధానం, నాహం న భవిస్సామి; అత్థాహం ఏతరహి, నాహం నత్థీ’తి. ఏవం పుట్ఠో అహం, భన్తే, ఏవం బ్యాకరేయ్య’’న్తి.
‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ na ahosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘ahosāhaṃ atītamaddhānaṃ, nāhaṃ na ahosiṃ; bhavissāmahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nāhaṃ na bhavissāmi; atthāhaṃ etarahi, nāhaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘సచే పన తం, చిత్త, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘యో తే అహోసి అతీతో అత్తపటిలాభో, సోవ 31 తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అనాగతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో? యో 32 తే భవిస్సతి అనాగతో అత్తపటిలాభో, సోవ తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అతీతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో? యో 33 తే ఏతరహి పచ్చుప్పన్నో అత్తపటిలాభో, సోవ 34 తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అతీతో, మోఘో అనాగతో’తి. ఏవం పుట్ఠో త్వం, చిత్త, కిన్తి బ్యాకరేయ్యాసీ’’తి?
‘‘Sace pana taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova 35 te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno? Yo 36 te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno? Yo 37 te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova 38 te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?
‘‘సచే పన మం, భన్తే, ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘యో తే అహోసి అతీతో అత్తపటిలాభో, సోవ తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అనాగతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో. యో తే భవిస్సతి అనాగతో అత్తపటిలాభో, సోవ తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అతీతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో. యో తే ఏతరహి పచ్చుప్పన్నో అత్తపటిలాభో, సోవ తే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అతీతో, మోఘో అనాగతో’తి. ఏవం పుట్ఠో అహం, భన్తే, ఏవం బ్యాకరేయ్యం – ‘యో మే అహోసి అతీతో అత్తపటిలాభో, సోవ మే అత్తపటిలాభో తస్మిం సమయే సచ్చో అహోసి, మోఘో అనాగతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో. యో మే భవిస్సతి అనాగతో అత్తపటిలాభో, సోవ మే అత్తపటిలాభో తస్మిం సమయే సచ్చో భవిస్సతి, మోఘో అతీతో, మోఘో పచ్చుప్పన్నో. యో మే ఏతరహి పచ్చుప్పన్నో అత్తపటిలాభో, సోవ మే అత్తపటిలాభో సచ్చో, మోఘో అతీతో, మోఘో అనాగతో’తి. ఏవం పుట్ఠో అహం, భన్తే, ఏవం బ్యాకరేయ్య’’న్తి.
‘‘Sace pana maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yo me ahosi atīto attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco ahosi, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo me bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco bhavissati, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo me etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
౪౩౯. ‘‘ఏవమేవ ఖో, చిత్త, యస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న అరూపో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి. ఓళారికో అత్తపటిలాభో త్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. యస్మిం, చిత్త, సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి…పే॰… యస్మిం, చిత్త, సమయే అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న మనోమయో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; అరూపో అత్తపటిలాభో త్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి.
439. ‘‘Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati. Oḷāriko attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.
౪౪౦. ‘‘సేయ్యథాపి, చిత్త, గవా ఖీరం, ఖీరమ్హా దధి, దధిమ్హా నవనీతం, నవనీతమ్హా సప్పి, సప్పిమ్హా సప్పిమణ్డో. యస్మిం సమయే ఖీరం హోతి, నేవ తస్మిం సమయే దధీతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న నవనీతన్తి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న సప్పీతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న సప్పిమణ్డోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; ఖీరం త్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. యస్మిం సమయే దధి హోతి…పే॰… నవనీతం హోతి… సప్పి హోతి… సప్పిమణ్డో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే ఖీరన్తి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న దధీతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న నవనీతన్తి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న సప్పీతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; సప్పిమణ్డో త్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. ఏవమేవ ఖో, చిత్త, యస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభో హోతి…పే॰… యస్మిం, చిత్త, సమయే మనోమయో అత్తపటిలాభో హోతి…పే॰… యస్మిం, చిత్త, సమయే అరూపో అత్తపటిలాభో హోతి, నేవ తస్మిం సమయే ఓళారికో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి, న మనోమయో అత్తపటిలాభోతి సఙ్ఖం గచ్ఛతి; అరూపో అత్తపటిలాభో త్వేవ తస్మిం సమయే సఙ్ఖం గచ్ఛతి. ఇమా ఖో చిత్త, లోకసమఞ్ఞా లోకనిరుత్తియో లోకవోహారా లోకపఞ్ఞత్తియో , యాహి తథాగతో వోహరతి అపరామస’’న్తి.
440. ‘‘Seyyathāpi, citta, gavā khīraṃ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṃ, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo. Yasmiṃ samaye khīraṃ hoti, neva tasmiṃ samaye dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati, na sappimaṇḍoti saṅkhaṃ gacchati; khīraṃ tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ samaye dadhi hoti…pe… navanītaṃ hoti… sappi hoti… sappimaṇḍo hoti, neva tasmiṃ samaye khīranti saṅkhaṃ gacchati, na dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati; sappimaṇḍo tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Imā kho citta, lokasamaññā lokaniruttiyo lokavohārā lokapaññattiyo , yāhi tathāgato voharati aparāmasa’’nti.
౪౪౧. ఏవం వుత్తే, పోట్ఠపాదో పరిబ్బాజకో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అభిక్కన్తం, భన్తే! అభిక్కన్తం, భన్తే, సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – ‘చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ’తి. ఏవమేవం భగవతా అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భగవా ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
441. Evaṃ vutte, poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
చిత్తహత్థిసారిపుత్తఉపసమ్పదా
Cittahatthisāriputtaupasampadā
౪౪౨. చిత్తో పన హత్థిసారిపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘అభిక్కన్తం, భన్తే; అభిక్కన్తం, భన్తే! సేయ్యథాపి, భన్తే, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య – ‘చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ’తి. ఏవమేవం భగవతా అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. లభేయ్యాహం, భన్తే, భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, లభేయ్యం ఉపసమ్పద’’న్తి.
442. Citto pana hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante; abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
౪౪౩. అలత్థ ఖో చిత్తో హత్థిసారిపుత్తో భగవతో సన్తికే పబ్బజ్జం, అలత్థ ఉపసమ్పదం. అచిరూపసమ్పన్నో ఖో పనాయస్మా చిత్తో హత్థిసారిపుత్తో ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరన్తో న చిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం – బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహాసి. ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి – అబ్భఞ్ఞాసి. అఞ్ఞతరో ఖో పనాయస్మా చిత్తో హత్థిసారిపుత్తో అరహతం అహోసీతి.
443. Alattha kho citto hatthisāriputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno kho panāyasmā citto hatthisāriputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti – abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā citto hatthisāriputto arahataṃ ahosīti.
పోట్ఠపాదసుత్తం నిట్ఠితం నవమం.
Poṭṭhapādasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౯. పోట్ఠపాదసుత్తవణ్ణనా • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ౯. పోట్ఠపాదసుత్తవణ్ణనా • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā