Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ദീഘനികായ • Dīghanikāya

    ൯. പോട്ഠപാദസുത്തം

    9. Poṭṭhapādasuttaṃ

    പോട്ഠപാദപരിബ്ബാജകവത്ഥു

    Poṭṭhapādaparibbājakavatthu

    ൪൦൬. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ സമയപ്പവാദകേ തിന്ദുകാചീരേ ഏകസാലകേ മല്ലികായ ആരാമേ പടിവസതി മഹതിയാ പരിബ്ബാജകപരിസായ സദ്ധിം തിംസമത്തേഹി പരിബ്ബാജകസതേഹി. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സാവത്ഥിം പിണ്ഡായ പാവിസി.

    406. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.

    ൪൦൭. അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘അതിപ്പഗോ ഖോ താവ സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിതും. യംനൂനാഹം യേന സമയപ്പവാദകോ തിന്ദുകാചീരോ ഏകസാലകോ മല്ലികായ ആരാമോ, യേന പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ തേനുപസങ്കമേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേന സമയപ്പവാദകോ തിന്ദുകാചീരോ ഏകസാലകോ മല്ലികായ ആരാമോ തേനുപസങ്കമി.

    407. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo, yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti. Atha kho bhagavā yena samayappavādako tindukācīro ekasālako mallikāya ārāmo tenupasaṅkami.

    ൪൦൮. തേന ഖോ പന സമയേന പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ മഹതിയാ പരിബ്ബാജകപരിസായ സദ്ധിം നിസിന്നോ ഹോതി ഉന്നാദിനിയാ ഉച്ചാസദ്ദമഹാസദ്ദായ അനേകവിഹിതം തിരച്ഛാനകഥം കഥേന്തിയാ. സേയ്യഥിദം – രാജകഥം ചോരകഥം മഹാമത്തകഥം സേനാകഥം ഭയകഥം യുദ്ധകഥം അന്നകഥം പാനകഥം വത്ഥകഥം സയനകഥം മാലാകഥം ഗന്ധകഥം ഞാതികഥം യാനകഥം ഗാമകഥം നിഗമകഥം നഗരകഥം ജനപദകഥം ഇത്ഥികഥം സൂരകഥം വിസിഖാകഥം കുമ്ഭട്ഠാനകഥം പുബ്ബപേതകഥം നാനത്തകഥം ലോകക്ഖായികം സമുദ്ദക്ഖായികം ഇതിഭവാഭവകഥം ഇതി വാ.

    408. Tena kho pana samayena poṭṭhapādo paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā. Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.

    ൪൦൯. അദ്ദസാ ഖോ പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം; ദിസ്വാന സകം പരിസം സണ്ഠപേസി – ‘‘അപ്പസദ്ദാ ഭോന്തോ ഹോന്തു, മാ ഭോന്തോ സദ്ദമകത്ഥ. അയം സമണോ ഗോതമോ ആഗച്ഛതി. അപ്പസദ്ദകാമോ ഖോ സോ ആയസ്മാ അപ്പസദ്ദസ്സ വണ്ണവാദീ. അപ്പേവ നാമ അപ്പസദ്ദം പരിസം വിദിത്വാ ഉപസങ്കമിതബ്ബം മഞ്ഞേയ്യാ’’തി. ഏവം വുത്തേ തേ പരിബ്ബാജകാ തുണ്ഹീ അഹേസും.

    409. Addasā kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati. Appasaddakāmo kho so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī. Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti. Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.

    ൪൧൦. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേന പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഏതു ഖോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ. സ്വാഗതം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ. ചിരസ്സം ഖോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഇമം പരിയായമകാസി, യദിദം ഇധാഗമനായ. നിസീദതു, ഭന്തേ, ഭഗവാ, ഇദം ആസനം പഞ്ഞത്ത’’ന്തി.

    410. Atha kho bhagavā yena poṭṭhapādo paribbājako tenupasaṅkami. Atha kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā. Svāgataṃ, bhante, bhagavato. Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi, yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu, bhante, bhagavā, idaṃ āsanaṃ paññatta’’nti.

    നിസീദി ഭഗവാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. പോട്ഠപാദോപി ഖോ പരിബ്ബാജകോ അഞ്ഞതരം നീചം ആസനം ഗഹേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ പോട്ഠപാദം പരിബ്ബാജകം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘കായ നുത്ഥ 1, പോട്ഠപാദ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ, കാ ച പന വോ അന്തരാകഥാ വിപ്പകതാ’’തി?

    Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Poṭṭhapādopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kāya nuttha 2, poṭṭhapāda, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?

    അഭിസഞ്ഞാനിരോധകഥാ

    Abhisaññānirodhakathā

    ൪൧൧. ഏവം വുത്തേ പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘തിട്ഠതേസാ, ഭന്തേ, കഥാ, യായ മയം ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ. നേസാ, ഭന്തേ, കഥാ ഭഗവതോ ദുല്ലഭാ ഭവിസ്സതി പച്ഛാപി സവനായ. പുരിമാനി, ഭന്തേ, ദിവസാനി പുരിമതരാനി, നാനാതിത്ഥിയാനം സമണബ്രാഹ്മണാനം കോതൂഹലസാലായ സന്നിസിന്നാനം സന്നിപതിതാനം അഭിസഞ്ഞാനിരോധേ കഥാ ഉദപാദി – ‘കഥം നു ഖോ, ഭോ, അഭിസഞ്ഞാനിരോധോ ഹോതീ’തി? തത്രേകച്ചേ ഏവമാഹംസു – ‘അഹേതൂ അപ്പച്ചയാ പുരിസസ്സ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തിപി നിരുജ്ഝന്തിപി. യസ്മിം സമയേ ഉപ്പജ്ജന്തി, സഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. യസ്മിം സമയേ നിരുജ്ഝന്തി, അസഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതീ’തി. ഇത്ഥേകേ അഭിസഞ്ഞാനിരോധം പഞ്ഞപേന്തി.

    411. Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tiṭṭhatesā, bhante, kathā, yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā, bhante, kathā bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savanāya. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni, nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kotūhalasālāya sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ abhisaññānirodhe kathā udapādi – ‘kathaṃ nu kho, bho, abhisaññānirodho hotī’ti? Tatrekacce evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Yasmiṃ samaye uppajjanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye nirujjhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.

    ‘‘തമഞ്ഞോ ഏവമാഹ – ‘ന ഖോ പന മേതം 3, ഭോ, ഏവം ഭവിസ്സതി. സഞ്ഞാ ഹി, ഭോ, പുരിസസ്സ അത്താ. സാ ച ഖോ ഉപേതിപി അപേതിപി. യസ്മിം സമയേ ഉപേതി, സഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. യസ്മിം സമയേ അപേതി, അസഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതീ’തി. ഇത്ഥേകേ അഭിസഞ്ഞാനിരോധം പഞ്ഞപേന്തി.

    ‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ 4, bho, evaṃ bhavissati. Saññā hi, bho, purisassa attā. Sā ca kho upetipi apetipi. Yasmiṃ samaye upeti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apeti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.

    ‘‘തമഞ്ഞോ ഏവമാഹ – ‘ന ഖോ പന മേതം, ഭോ, ഏവം ഭവിസ്സതി. സന്തി ഹി, ഭോ, സമണബ്രാഹ്മണാ മഹിദ്ധികാ മഹാനുഭാവാ. തേ ഇമസ്സ പുരിസസ്സ സഞ്ഞം ഉപകഡ്ഢന്തിപി അപകഡ്ഢന്തിപി. യസ്മിം സമയേ ഉപകഡ്ഢന്തി, സഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. യസ്മിം സമയേ അപകഡ്ഢന്തി, അസഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതീ’തി. ഇത്ഥേകേ അഭിസഞ്ഞാനിരോധം പഞ്ഞപേന്തി.

    ‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, samaṇabrāhmaṇā mahiddhikā mahānubhāvā. Te imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.

    ‘‘തമഞ്ഞോ ഏവമാഹ – ‘ന ഖോ പന മേതം, ഭോ, ഏവം ഭവിസ്സതി. സന്തി ഹി, ഭോ, ദേവതാ മഹിദ്ധികാ മഹാനുഭാവാ. താ ഇമസ്സ പുരിസസ്സ സഞ്ഞം ഉപകഡ്ഢന്തിപി അപകഡ്ഢന്തിപി. യസ്മിം സമയേ ഉപകഡ്ഢന്തി, സഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. യസ്മിം സമയേ അപകഡ്ഢന്തി, അസഞ്ഞീ തസ്മിം സമയേ ഹോതീ’തി. ഇത്ഥേകേ അഭിസഞ്ഞാനിരോധം പഞ്ഞപേന്തി.

    ‘‘Tamañño evamāha – ‘na kho pana metaṃ, bho, evaṃ bhavissati. Santi hi, bho, devatā mahiddhikā mahānubhāvā. Tā imassa purisassa saññaṃ upakaḍḍhantipi apakaḍḍhantipi. Yasmiṃ samaye upakaḍḍhanti, saññī tasmiṃ samaye hoti. Yasmiṃ samaye apakaḍḍhanti, asaññī tasmiṃ samaye hotī’ti. Ittheke abhisaññānirodhaṃ paññapenti.

    ‘‘തസ്സ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തംയേവ ആരബ്ഭ സതി ഉദപാദി – ‘അഹോ നൂന ഭഗവാ, അഹോ നൂന സുഗതോ, യോ ഇമേസം ധമ്മാനം സുകുസലോ’തി. ഭഗവാ, ഭന്തേ, കുസലോ, ഭഗവാ പകതഞ്ഞൂ അഭിസഞ്ഞാനിരോധസ്സ. കഥം നു ഖോ, ഭന്തേ, അഭിസഞ്ഞാനിരോധോ ഹോതീ’’തി?

    ‘‘Tassa mayhaṃ, bhante, bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘aho nūna bhagavā, aho nūna sugato, yo imesaṃ dhammānaṃ sukusalo’ti. Bhagavā, bhante, kusalo, bhagavā pakataññū abhisaññānirodhassa. Kathaṃ nu kho, bhante, abhisaññānirodho hotī’’ti?

    സഹേതുകസഞ്ഞുപ്പാദനിരോധകഥാ

    Sahetukasaññuppādanirodhakathā

    ൪൧൨. ‘‘തത്ര , പോട്ഠപാദ, യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവമാഹംസു – ‘അഹേതൂ അപ്പച്ചയാ പുരിസസ്സ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തിപി നിരുജ്ഝന്തിപീ’തി, ആദിതോവ തേസം അപരദ്ധം. തം കിസ്സ ഹേതു? സഹേതൂ ഹി, പോട്ഠപാദ, സപ്പച്ചയാ പുരിസസ്സ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തിപി നിരുജ്ഝന്തിപി. സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി’’.

    412. ‘‘Tatra , poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘ahetū appaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipī’ti, āditova tesaṃ aparaddhaṃ. Taṃ kissa hetu? Sahetū hi, poṭṭhapāda, sappaccayā purisassa saññā uppajjantipi nirujjhantipi. Sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati’’.

    ൪൧൩. ‘‘കാ ച സിക്ഖാ’’തി? ഭഗവാ അവോച – ‘‘ഇധ, പോട്ഠപാദ, തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ॰… (യഥാ ൧൯൦-൨൧൨ അനുച്ഛേദേസു, ഏവം വിത്ഥാരേതബ്ബം). ഏവം ഖോ, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു സീലസമ്പന്നോ ഹോതി…പേ॰… തസ്സിമേ പഞ്ചനീവരണേ പഹീനേ അത്തനി സമനുപസ്സതോ പാമോജ്ജം ജായതി, പമുദിതസ്സ പീതി ജായതി, പീതിമനസ്സ കായോ പസ്സമ്ഭതി, പസ്സദ്ധകായോ സുഖം വേദേതി, സുഖിനോ ചിത്തം സമാധിയതി. സോ വിവിച്ചേവ കാമേഹി, വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി, സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ കാമസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. വിവേകജപീതിസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, വിവേകജപീതിസുഖസുഖുമ-സച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയം സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    413. ‘‘Kā ca sikkhā’’ti? Bhagavā avoca – ‘‘idha, poṭṭhapāda, tathāgato loke uppajjati arahaṃ, sammāsambuddho…pe… (yathā 190-212 anucchedesu, evaṃ vitthāretabbaṃ). Evaṃ kho, poṭṭhapāda, bhikkhu sīlasampanno hoti…pe… tassime pañcanīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati. So vivicceva kāmehi, vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā kāmasaññā, sā nirujjhati. Vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, vivekajapītisukhasukhuma-saccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayaṃ sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ വിവേകജപീതിസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. സമാധിജപീതിസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി , സമാധിജപീതിസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā vivekajapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti , samādhijapītisukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖകോ ച വിഹരതി സതോ ച സമ്പജാനോ, സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദേതി, യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി – ‘‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’’തി, തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ സമാധിജപീതിസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. ഉപേക്ഖാസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, ഉപേക്ഖാസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā samādhijapītisukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Upekkhāsukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, upekkhāsukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ ഉപേക്ഖാസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. അദുക്ഖമസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, അദുക്ഖമസുഖസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā upekkhāsukhasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Adukkhamasukhasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, adukkhamasukhasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു സബ്ബസോ രൂപസഞ്ഞാനം സമതിക്കമാ പടിഘസഞ്ഞാനം അത്ഥങ്ഗമാ നാനത്തസഞ്ഞാനം അമനസികാരാ ‘അനന്തോ ആകാസോ’തി ആകാസാനഞ്ചായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ രൂപസഞ്ഞാ 5, സാ നിരുജ്ഝതി. ആകാസാനഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, ആകാസാനഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā rūpasaññā 6, sā nirujjhati. Ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു സബ്ബസോ ആകാസാനഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘അനന്തം വിഞ്ഞാണ’ന്തി വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ ആകാസാനഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā ākāsānañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ‘‘പുന ചപരം, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു സബ്ബസോ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമതിക്കമ്മ ‘നത്ഥി കിഞ്ചീ’തി ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. തസ്സ യാ പുരിമാ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ, സാ നിരുജ്ഝതി. ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞാ തസ്മിം സമയേ ഹോതി, ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസുഖുമസച്ചസഞ്ഞീയേവ തസ്മിം സമയേ ഹോതി. ഏവമ്പി സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, സിക്ഖാ ഏകാ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝതി. അയമ്പി സിക്ഖാ’’തി ഭഗവാ അവോച.

    ‘‘Puna caparaṃ, poṭṭhapāda, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa yā purimā viññāṇañcāyatanasukhumasaccasaññā, sā nirujjhati. Ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññā tasmiṃ samaye hoti, ākiñcaññāyatanasukhumasaccasaññīyeva tasmiṃ samaye hoti. Evampi sikkhā ekā saññā uppajjati, sikkhā ekā saññā nirujjhati. Ayampi sikkhā’’ti bhagavā avoca.

    ൪൧൪. ‘‘യതോ ഖോ, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു ഇധ സകസഞ്ഞീ ഹോതി, സോ തതോ അമുത്ര തതോ അമുത്ര അനുപുബ്ബേന സഞ്ഞഗ്ഗം ഫുസതി. തസ്സ സഞ്ഞഗ്ഗേ ഠിതസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘ചേതയമാനസ്സ മേ പാപിയോ, അചേതയമാനസ്സ മേ സേയ്യോ. അഹഞ്ചേവ ഖോ പന ചേതേയ്യം, അഭിസങ്ഖരേയ്യം, ഇമാ ച മേ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝേയ്യും, അഞ്ഞാ ച ഓളാരികാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജേയ്യും; യംനൂനാഹം ന ചേവ ചേതേയ്യം ന ച അഭിസങ്ഖരേയ്യ’ന്തി. സോ ന ചേവ ചേതേതി, ന ച അഭിസങ്ഖരോതി. തസ്സ അചേതയതോ അനഭിസങ്ഖരോതോ താ ചേവ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝന്തി, അഞ്ഞാ ച ഓളാരികാ സഞ്ഞാ ന ഉപ്പജ്ജന്തി. സോ നിരോധം ഫുസതി. ഏവം ഖോ, പോട്ഠപാദ, അനുപുബ്ബാഭിസഞ്ഞാനിരോധ-സമ്പജാന-സമാപത്തി ഹോതി.

    414. ‘‘Yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati. Tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ, abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ na ca abhisaṅkhareyya’nti. So na ceva ceteti, na ca abhisaṅkharoti. Tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti. So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hoti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, അപി നു തേ ഇതോ പുബ്ബേ ഏവരൂപാ അനുപുബ്ബാഭിസഞ്ഞാനിരോധ-സമ്പജാന-സമാപത്തി സുതപുബ്ബാ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ. ഏവം ഖോ അഹം , ഭന്തേ, ഭഗവതോ ഭാസിതം ആജാനാമി – ‘യതോ ഖോ, പോട്ഠപാദ, ഭിക്ഖു ഇധ സകസഞ്ഞീ ഹോതി, സോ തതോ അമുത്ര തതോ അമുത്ര അനുപുബ്ബേന സഞ്ഞഗ്ഗം ഫുസതി, തസ്സ സഞ്ഞഗ്ഗേ ഠിതസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘ചേതയമാനസ്സ മേ പാപിയോ, അചേതയമാനസ്സ മേ സേയ്യോ. അഹഞ്ചേവ ഖോ പന ചേതേയ്യം അഭിസങ്ഖരേയ്യം, ഇമാ ച മേ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝേയ്യും, അഞ്ഞാ ച ഓളാരികാ സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജേയ്യും; യംനൂനാഹം ന ചേവ ചേതേയ്യം, ന ച അഭിസങ്ഖരേയ്യ’’ന്തി. സോ ന ചേവ ചേതേതി, ന ചാഭിസങ്ഖരോതി, തസ്സ അചേതയതോ അനഭിസങ്ഖരോതോ താ ചേവ സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝന്തി, അഞ്ഞാ ച ഓളാരികാ സഞ്ഞാ ന ഉപ്പജ്ജന്തി . സോ നിരോധം ഫുസതി. ഏവം ഖോ, പോട്ഠപാദ, അനുപുബ്ബാഭിസഞ്ഞാനിരോധ-സമ്പജാന-സമാപത്തി ഹോതീ’’’തി. ‘‘ഏവം, പോട്ഠപാദാ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, api nu te ito pubbe evarūpā anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti sutapubbā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante. Evaṃ kho ahaṃ , bhante, bhagavato bhāsitaṃ ājānāmi – ‘yato kho, poṭṭhapāda, bhikkhu idha sakasaññī hoti, so tato amutra tato amutra anupubbena saññaggaṃ phusati, tassa saññagge ṭhitassa evaṃ hoti – ‘‘cetayamānassa me pāpiyo, acetayamānassa me seyyo. Ahañceva kho pana ceteyyaṃ abhisaṅkhareyyaṃ, imā ca me saññā nirujjheyyuṃ, aññā ca oḷārikā saññā uppajjeyyuṃ; yaṃnūnāhaṃ na ceva ceteyyaṃ, na ca abhisaṅkhareyya’’nti. So na ceva ceteti, na cābhisaṅkharoti, tassa acetayato anabhisaṅkharoto tā ceva saññā nirujjhanti, aññā ca oḷārikā saññā na uppajjanti . So nirodhaṃ phusati. Evaṃ kho, poṭṭhapāda, anupubbābhisaññānirodha-sampajāna-samāpatti hotī’’’ti. ‘‘Evaṃ, poṭṭhapādā’’ti.

    ൪൧൫. ‘‘ഏകഞ്ഞേവ നു ഖോ, ഭന്തേ, ഭഗവാ സഞ്ഞഗ്ഗം പഞ്ഞപേതി, ഉദാഹു പുഥൂപി സഞ്ഞഗ്ഗേ പഞ്ഞപേതീ’’തി? ‘‘ഏകമ്പി ഖോ അഹം, പോട്ഠപാദ, സഞ്ഞഗ്ഗം പഞ്ഞപേമി, പുഥൂപി സഞ്ഞഗ്ഗേ പഞ്ഞപേമീ’’തി. ‘‘യഥാ കഥം പന, ഭന്തേ, ഭഗവാ ഏകമ്പി സഞ്ഞഗ്ഗം പഞ്ഞപേതി, പുഥൂപി സഞ്ഞഗ്ഗേ പഞ്ഞപേതീ’’തി? ‘‘യഥാ യഥാ ഖോ, പോട്ഠപാദ, നിരോധം ഫുസതി, തഥാ തഥാഹം സഞ്ഞഗ്ഗം പഞ്ഞപേമി. ഏവം ഖോ അഹം, പോട്ഠപാദ, ഏകമ്പി സഞ്ഞഗ്ഗം പഞ്ഞപേമി, പുഥൂപി സഞ്ഞഗ്ഗേ പഞ്ഞപേമീ’’തി.

    415. ‘‘Ekaññeva nu kho, bhante, bhagavā saññaggaṃ paññapeti, udāhu puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Ekampi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā ekampi saññaggaṃ paññapeti, puthūpi saññagge paññapetī’’ti? ‘‘Yathā yathā kho, poṭṭhapāda, nirodhaṃ phusati, tathā tathāhaṃ saññaggaṃ paññapemi. Evaṃ kho ahaṃ, poṭṭhapāda, ekampi saññaggaṃ paññapemi, puthūpi saññagge paññapemī’’ti.

    ൪൧൬. ‘‘സഞ്ഞാ നു ഖോ, ഭന്തേ, പഠമം ഉപ്പജ്ജതി, പച്ഛാ ഞാണം, ഉദാഹു ഞാണം പഠമം ഉപ്പജ്ജതി, പച്ഛാ സഞ്ഞാ, ഉദാഹു സഞ്ഞാ ച ഞാണഞ്ച അപുബ്ബം അചരിമം ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി? ‘‘സഞ്ഞാ ഖോ, പോട്ഠപാദ, പഠമം ഉപ്പജ്ജതി, പച്ഛാ ഞാണം, സഞ്ഞുപ്പാദാ ച പന ഞാണുപ്പാദോ ഹോതി. സോ ഏവം പജാനാതി – ‘ഇദപ്പച്ചയാ കിര മേ ഞാണം ഉദപാദീ’തി. ഇമിനാ ഖോ ഏതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം – യഥാ സഞ്ഞാ പഠമം ഉപ്പജ്ജതി, പച്ഛാ ഞാണം, സഞ്ഞുപ്പാദാ ച പന ഞാണുപ്പാദോ ഹോതീ’’തി.

    416. ‘‘Saññā nu kho, bhante, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, udāhu ñāṇaṃ paṭhamaṃ uppajjati, pacchā saññā, udāhu saññā ca ñāṇañca apubbaṃ acarimaṃ uppajjantī’’ti? ‘‘Saññā kho, poṭṭhapāda, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hoti. So evaṃ pajānāti – ‘idappaccayā kira me ñāṇaṃ udapādī’ti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ – yathā saññā paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇaṃ, saññuppādā ca pana ñāṇuppādo hotī’’ti.

    സഞ്ഞാഅത്തകഥാ

    Saññāattakathā

    ൪൧൭. ‘‘സഞ്ഞാ നു ഖോ, ഭന്തേ, പുരിസസ്സ അത്താ, ഉദാഹു അഞ്ഞാ സഞ്ഞാ അഞ്ഞോ അത്താ’’തി? ‘‘കം പന ത്വം, പോട്ഠപാദ, അത്താനം പച്ചേസീ’’തി ? ‘‘ഓളാരികം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, അത്താനം പച്ചേമി രൂപിം ചാതുമഹാഭൂതികം കബളീകാരാഹാരഭക്ഖ’’ന്തി 7. ‘‘ഓളാരികോ ച ഹി തേ, പോട്ഠപാദ, അത്താ അഭവിസ്സ രൂപീ ചാതുമഹാഭൂതികോ കബളീകാരാഹാരഭക്ഖോ. ഏവം സന്തം ഖോ തേ, പോട്ഠപാദ, അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തദമിനാപേതം, പോട്ഠപാദ , പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തിട്ഠതേവ സായം 8, പോട്ഠപാദ, ഓളാരികോ അത്താ രൂപീ ചാതുമഹാഭൂതികോ കബളീകാരാഹാരഭക്ഖോ, അഥ ഇമസ്സ പുരിസസ്സ അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തി, അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝന്തി. ഇമിനാ ഖോ ഏതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ’’തി.

    417. ‘‘Saññā nu kho, bhante, purisassa attā, udāhu aññā saññā añño attā’’ti? ‘‘Kaṃ pana tvaṃ, poṭṭhapāda, attānaṃ paccesī’’ti ? ‘‘Oḷārikaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi rūpiṃ cātumahābhūtikaṃ kabaḷīkārāhārabhakkha’’nti 9. ‘‘Oḷāriko ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho. Evaṃ santaṃ kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda , pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ 10, poṭṭhapāda, oḷāriko attā rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Iminā kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.

    ൪൧൮. ‘‘മനോമയം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, അത്താനം പച്ചേമി സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗിം അഹീനിന്ദ്രിയ’’ന്തി. ‘‘മനോമയോ ച ഹി തേ, പോട്ഠപാദ, അത്താ അഭവിസ്സ സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗീ അഹീനിന്ദ്രിയോ, ഏവം സന്തമ്പി ഖോ തേ, പോട്ഠപാദ, അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തദമിനാപേതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തിട്ഠതേവ സായം, പോട്ഠപാദ, മനോമയോ അത്താ സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗീ അഹീനിന്ദ്രിയോ, അഥ ഇമസ്സ പുരിസസ്സ അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തി, അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝന്തി. ഇമിനാപി ഖോ ഏതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ’’തി.

    418. ‘‘Manomayaṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriya’’nti. ‘‘Manomayo ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, manomayo attā sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.

    ൪൧൯. ‘‘അരൂപിം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, അത്താനം പച്ചേമി സഞ്ഞാമയ’’ന്തി. ‘‘അരൂപീ ച ഹി തേ, പോട്ഠപാദ, അത്താ അഭവിസ്സ സഞ്ഞാമയോ, ഏവം സന്തമ്പി ഖോ തേ, പോട്ഠപാദ, അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തദമിനാപേതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ. തിട്ഠതേവ സായം, പോട്ഠപാദ, അരൂപീ അത്താ സഞ്ഞാമയോ, അഥ ഇമസ്സ പുരിസസ്സ അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജന്തി, അഞ്ഞാ ച സഞ്ഞാ നിരുജ്ഝന്തി. ഇമിനാപി ഖോ ഏതം, പോട്ഠപാദ, പരിയായേന വേദിതബ്ബം യഥാ അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ ഭവിസ്സതി അഞ്ഞോ അത്താ’’തി.

    419. ‘‘Arūpiṃ kho ahaṃ, bhante, attānaṃ paccemi saññāmaya’’nti. ‘‘Arūpī ca hi te, poṭṭhapāda, attā abhavissa saññāmayo, evaṃ santampi kho te, poṭṭhapāda, aññāva saññā bhavissati añño attā. Tadamināpetaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā. Tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, arūpī attā saññāmayo, atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti, aññā ca saññā nirujjhanti. Imināpi kho etaṃ, poṭṭhapāda, pariyāyena veditabbaṃ yathā aññāva saññā bhavissati añño attā’’ti.

    ൪൨൦. ‘‘സക്കാ പനേതം, ഭന്തേ, മയാ ഞാതും – ‘സഞ്ഞാ പുരിസസ്സ അത്താ’തി വാ ‘അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ അഞ്ഞോ അത്താതി വാ’തി? ‘‘ദുജ്ജാനം ഖോ ഏതം 11, പോട്ഠപാദ, തയാ അഞ്ഞദിട്ഠികേന അഞ്ഞഖന്തികേന അഞ്ഞരുചികേന അഞ്ഞത്രായോഗേന അഞ്ഞത്രാചരിയകേന – ‘സഞ്ഞാ പുരിസസ്സ അത്താ’തി വാ, ‘അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ അഞ്ഞോ അത്താതി വാ’’’തി.

    420. ‘‘Sakkā panetaṃ, bhante, mayā ñātuṃ – ‘saññā purisassa attā’ti vā ‘aññāva saññā añño attāti vā’ti? ‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ 12, poṭṭhapāda, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attāti vā’’’ti.

    ‘‘സചേ തം, ഭന്തേ, മയാ ദുജ്ജാനം അഞ്ഞദിട്ഠികേന അഞ്ഞഖന്തികേന അഞ്ഞരുചികേന അഞ്ഞത്രായോഗേന അഞ്ഞത്രാചരിയകേന – ‘സഞ്ഞാ പുരിസസ്സ അത്താ’തി വാ, ‘അഞ്ഞാവ സഞ്ഞാ അഞ്ഞോ അത്താ’തി വാ; ‘കിം പന, ഭന്തേ, സസ്സതോ ലോകോ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’ന്തി? അബ്യാകതം ഖോ ഏതം, പോട്ഠപാദ, മയാ – ‘സസ്സതോ ലോകോ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’ന്തി.

    ‘‘Sace taṃ, bhante, mayā dujjānaṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena – ‘saññā purisassa attā’ti vā, ‘aññāva saññā añño attā’ti vā; ‘kiṃ pana, bhante, sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti? Abyākataṃ kho etaṃ, poṭṭhapāda, mayā – ‘sassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’nti.

    ‘‘കിം പന, ഭന്തേ, ‘അസസ്സതോ ലോകോ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’’ന്തി ? ‘‘ഏതമ്പി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ അബ്യാകതം – ‘അസസ്സതോ ലോകോ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’’ന്തി.

    ‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti ? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘asassato loko, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘കിം പന, ഭന്തേ, ‘അന്തവാ ലോകോ…പേ॰… ‘അനന്തവാ ലോകോ … ‘തം ജീവം തം സരീരം… ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീരം… ‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ… ‘ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ… ‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ… ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’’ന്തി? ‘‘ഏതമ്പി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ അബ്യാകതം – ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ, ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’’ന്തി.

    ‘‘Kiṃ pana, bhante, ‘antavā loko…pe… ‘anantavā loko … ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti? ‘‘Etampi kho, poṭṭhapāda, mayā abyākataṃ – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā, idameva saccaṃ moghamañña’’’nti.

    ‘‘കസ്മാ പനേതം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ അബ്യാകത’’ന്തി? ‘‘ന ഹേതം, പോട്ഠപാദ, അത്ഥസംഹിതം ന ധമ്മസംഹിതം നാദിബ്രഹ്മചരിയകം, ന നിബ്ബിദായ ന വിരാഗായ ന നിരോധായ ന ഉപസമായ ന അഭിഞ്ഞായ ന സമ്ബോധായ ന നിബ്ബാനായ സംവത്തതി, തസ്മാ ഏതം മയാ അബ്യാകത’’ന്തി.

    ‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā abyākata’’nti? ‘‘Na hetaṃ, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ na dhammasaṃhitaṃ nādibrahmacariyakaṃ, na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, tasmā etaṃ mayā abyākata’’nti.

    ‘‘കിം പന, ഭന്തേ, ഭഗവതാ ബ്യാകത’’ന്തി? ‘‘ഇദം ദുക്ഖന്തി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ബ്യാകതം. അയം ദുക്ഖസമുദയോതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ബ്യാകതം. അയം ദുക്ഖനിരോധോതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ബ്യാകതം. അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ബ്യാകത’’ന്തി.

    ‘‘Kiṃ pana, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā byākataṃ. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā byākata’’nti.

    ‘‘കസ്മാ പനേതം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ ബ്യാകത’’ന്തി? ‘‘ഏതഞ്ഹി, പോട്ഠപാദ, അത്ഥസംഹിതം, ഏതം ധമ്മസംഹിതം, ഏതം ആദിബ്രഹ്മചരിയകം, ഏതം നിബ്ബിദായ വിരാഗായ നിരോധായ ഉപസമായ അഭിഞ്ഞായ സമ്ബോധായ നിബ്ബാനായ സംവത്തതി; തസ്മാ ഏതം മയാ ബ്യാകത’’ന്തി. ‘‘ഏവമേതം, ഭഗവാ, ഏവമേതം, സുഗത . യസ്സദാനി, ഭന്തേ, ഭഗവാ കാലം മഞ്ഞതീ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.

    ‘‘Kasmā panetaṃ, bhante, bhagavatā byākata’’nti? ‘‘Etañhi, poṭṭhapāda, atthasaṃhitaṃ, etaṃ dhammasaṃhitaṃ, etaṃ ādibrahmacariyakaṃ, etaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati; tasmā etaṃ mayā byākata’’nti. ‘‘Evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata . Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

    ൪൨൧. അഥ ഖോ തേ പരിബ്ബാജകാ അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ പോട്ഠപാദം പരിബ്ബാജകം സമന്തതോ വാചാ 13 സന്നിതോദകേന സഞ്ഝബ്ഭരിമകംസു – ‘‘ഏവമേവ പനായം ഭവം പോട്ഠപാദോ യഞ്ഞദേവ സമണോ ഗോതമോ ഭാസതി, തം തദേവസ്സ അബ്ഭനുമോദതി – ‘ഏവമേതം ഭഗവാ ഏവമേതം, സുഗതാ’തി. ന ഖോ പന മയം കിഞ്ചി 14 സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഏകംസികം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമ – ‘സസ്സതോ ലോകോ’തി വാ, ‘അസസ്സതോ ലോകോ’തി വാ, ‘അന്തവാ ലോകോ’തി വാ, ‘അനന്തവാ ലോകോ’തി വാ, ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി വാ, ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി വാ , ‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി വാ, ‘ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി വാ, ‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി വാ, ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി വാ’’തി.

    421. Atha kho te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato poṭṭhapādaṃ paribbājakaṃ samantato vācā 15 sannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ, sugatā’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci 16 samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā, ‘antavā loko’ti vā, ‘anantavā loko’ti vā, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti vā, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti vā , ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā’’ti.

    ഏവം വുത്തേ പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ തേ പരിബ്ബാജകേ ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭോ, ന കിഞ്ചി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഏകംസികം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി – ‘സസ്സതോ ലോകോ’തി വാ, ‘അസസ്സതോ ലോകോ’തി വാ…പേ॰… ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി വാ; അപി ച സമണോ ഗോതമോ ഭൂതം തച്ഛം തഥം പടിപദം പഞ്ഞപേതി ധമ്മട്ഠിതതം ധമ്മനിയാമതം. ഭൂതം ഖോ പന തച്ഛം തഥം പടിപദം പഞ്ഞപേന്തസ്സ ധമ്മട്ഠിതതം ധമ്മനിയാമതം, കഥഞ്ഹി നാമ മാദിസോ വിഞ്ഞൂ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സുഭാസിതം സുഭാസിതതോ നാബ്ഭനുമോദേയ്യാ’’തി?

    Evaṃ vutte poṭṭhapādo paribbājako te paribbājake etadavoca – ‘‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘sassato loko’ti vā, ‘asassato loko’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?

    ചിത്തഹത്ഥിസാരിപുത്തപോട്ഠപാദവത്ഥു

    Cittahatthisāriputtapoṭṭhapādavatthu

    ൪൨൨. അഥ ഖോ ദ്വീഹതീഹസ്സ അച്ചയേന ചിത്തോ ച ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ പോട്ഠപാദോ ച പരിബ്ബാജകോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ചിത്തോ ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. പോട്ഠപാദോ പന പരിബ്ബാജകോ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘തദാ മം, ഭന്തേ, തേ പരിബ്ബാജകാ അചിരപക്കന്തസ്സ ഭഗവതോ സമന്തതോ വാചാസന്നിതോദകേന സഞ്ഝബ്ഭരിമകംസു – ‘ഏവമേവ പനായം ഭവം പോട്ഠപാദോ യഞ്ഞദേവ സമണോ ഗോതമോ ഭാസതി, തം തദേവസ്സ അബ്ഭനുമോദതി – ‘ഏവമേതം ഭഗവാ ഏവമേതം സുഗതാ’’തി. ന ഖോ പന മയം കിഞ്ചി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഏകംസികം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമ – ‘‘സസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അസസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അന്തവാ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അനന്തവാ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി വാ, ‘‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’’ന്തി വാ, ‘‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ‘‘ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ‘‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ, ‘‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ’തി. ഏവം വുത്താഹം, ഭന്തേ, തേ പരിബ്ബാജകേ ഏതദവോചം – ‘അഹമ്പി ഖോ, ഭോ, ന കിഞ്ചി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ ഏകംസികം ധമ്മം ദേസിതം ആജാനാമി – ‘‘സസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ, ‘‘അസസ്സതോ ലോകോ’’തി വാ…പേ॰… ‘‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’’തി വാ; അപി ച സമണോ ഗോതമോ ഭൂതം തച്ഛം തഥം പടിപദം പഞ്ഞപേതി ധമ്മട്ഠിതതം ധമ്മനിയാമതം. ഭൂതം ഖോ പന തച്ഛം തഥം പടിപദം പഞ്ഞപേന്തസ്സ ധമ്മട്ഠിതതം ധമ്മനിയാമതം, കഥഞ്ഹി നാമ മാദിസോ വിഞ്ഞൂ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സുഭാസിതം സുഭാസിതതോ നാബ്ഭനുമോദേയ്യാ’’തി?

    422. Atha kho dvīhatīhassa accayena citto ca hatthisāriputto poṭṭhapādo ca paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā citto hatthisāriputto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Poṭṭhapādo pana paribbājako bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tadā maṃ, bhante, te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato samantato vācāsannitodakena sañjhabbharimakaṃsu – ‘evameva panāyaṃ bhavaṃ poṭṭhapādo yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati, taṃ tadevassa abbhanumodati – ‘evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatā’’ti. Na kho pana mayaṃ kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāma – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, te paribbājake etadavocaṃ – ‘ahampi kho, bho, na kiñci samaṇassa gotamassa ekaṃsikaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘‘sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā; api ca samaṇo gotamo bhūtaṃ tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapeti dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ. Bhūtaṃ kho pana tacchaṃ tathaṃ paṭipadaṃ paññapentassa dhammaṭṭhitataṃ dhammaniyāmataṃ, kathañhi nāma mādiso viññū samaṇassa gotamassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyā’’ti?

    ൪൨൩. ‘‘സബ്ബേവ ഖോ ഏതേ, പോട്ഠപാദ, പരിബ്ബാജകാ അന്ധാ അചക്ഖുകാ; ത്വംയേവ നേസം ഏകോ ചക്ഖുമാ. ഏകംസികാപി ഹി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ; അനേകംസികാപി ഹി ഖോ , പോട്ഠപാദ, മയാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ.

    423. ‘‘Sabbeva kho ete, poṭṭhapāda, paribbājakā andhā acakkhukā; tvaṃyeva nesaṃ eko cakkhumā. Ekaṃsikāpi hi kho, poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā; anekaṃsikāpi hi kho , poṭṭhapāda, mayā dhammā desitā paññattā.

    ‘‘കതമേ ച തേ, പോട്ഠപാദ, മയാ അനേകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ? ‘സസ്സതോ ലോകോ’തി 17 ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ അനേകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ; ‘അസസ്സതോ ലോകോ’തി 18 ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ അനേകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ; ‘അന്തവാ ലോകോ’തി 19 ഖോ പോട്ഠപാദ…പേ॰… ‘അനന്തവാ ലോകോ’തി 20 ഖോ പോട്ഠപാദ… ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി ഖോ പോട്ഠപാദ… ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി ഖോ പോട്ഠപാദ… ‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ പോട്ഠപാദ… ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ പോട്ഠപാദ… ‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ പോട്ഠപാദ… ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ അനേകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ.

    ‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? ‘Sassato loko’ti 21 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘asassato loko’ti 22 kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto; ‘antavā loko’ti 23 kho poṭṭhapāda…pe… ‘anantavā loko’ti 24 kho poṭṭhapāda… ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti kho poṭṭhapāda… ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho poṭṭhapāda… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti kho, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsiko dhammo desito paññatto.

    ‘‘കസ്മാ ച തേ, പോട്ഠപാദ, മയാ അനേകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ? ന ഹേതേ, പോട്ഠപാദ, അത്ഥസംഹിതാ ന ധമ്മസംഹിതാ ന ആദിബ്രഹ്മചരിയകാ ന നിബ്ബിദായ ന വിരാഗായ ന നിരോധായ ന ഉപസമായ ന അഭിഞ്ഞായ ന സമ്ബോധായ ന നിബ്ബാനായ സംവത്തന്തി. തസ്മാ തേ മയാ അനേകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ’’.

    ‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Na hete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā na dhammasaṃhitā na ādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā anekaṃsikā dhammā desitā paññattā’’.

    ഏകംസികധമ്മോ

    Ekaṃsikadhammo

    ൪൨൪. ‘‘കതമേ ച തേ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ ? ഇദം ദുക്ഖന്തി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ. അയം ദുക്ഖസമുദയോതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ. അയം ദുക്ഖനിരോധോതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ. അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി ഖോ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികോ ധമ്മോ ദേസിതോ പഞ്ഞത്തോ.

    424. ‘‘Katame ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā ? Idaṃ dukkhanti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhasamudayoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhoti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti kho, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsiko dhammo desito paññatto.

    ‘‘കസ്മാ ച തേ, പോട്ഠപാദ, മയാ ഏകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ? ഏതേ, പോട്ഠപാദ, അത്ഥസംഹിതാ , ഏതേ ധമ്മസംഹിതാ, ഏതേ ആദിബ്രഹ്മചരിയകാ ഏതേ നിബ്ബിദായ വിരാഗായ നിരോധായ ഉപസമായ അഭിഞ്ഞായ സമ്ബോധായ നിബ്ബാനായ സംവത്തന്തി. തസ്മാ തേ മയാ ഏകംസികാ ധമ്മാ ദേസിതാ പഞ്ഞത്താ.

    ‘‘Kasmā ca te, poṭṭhapāda, mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā? Ete, poṭṭhapāda, atthasaṃhitā , ete dhammasaṃhitā, ete ādibrahmacariyakā ete nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti. Tasmā te mayā ekaṃsikā dhammā desitā paññattā.

    ൪൨൫. ‘‘സന്തി, പോട്ഠപാദ, ഏകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’തി? തേ ചേ മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമാ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകന്തസുഖം ലോകം ജാനം പസ്സം വിഹരഥാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    425. ‘‘Santi, poṭṭhapāda, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകം വാ രത്തിം ഏകം വാ ദിവസം ഉപഡ്ഢം വാ രത്തിം ഉപഡ്ഢം വാ ദിവസം ഏകന്തസുഖിം അത്താനം സഞ്ജാനാഥാ’തി 25? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ജാനാഥ – ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’’’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti 26? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ യാ താ ദേവതാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ, താസം ഭാസമാനാനം സദ്ദം സുണാഥ – ‘‘സുപ്പടിപന്നാത്ഥ, മാരിസാ, ഉജുപ്പടിപന്നാത്ഥ, മാരിസാ, ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായ; മയമ്പി ഹി, മാരിസാ, ഏവംപടിപന്നാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ’തി ? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti ? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ൪൨൬. ‘‘സേയ്യഥാപി, പോട്ഠപാദ, പുരിസോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അഹം യാ ഇമസ്മിം ജനപദേ ജനപദകല്യാണീ, തം ഇച്ഛാമി തം കാമേമീ’തി. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, യം ത്വം ജനപദകല്യാണിം ഇച്ഛസി കാമേസി, ജാനാസി തം ജനപദകല്യാണിം ഖത്തിയീ വാ ബ്രാഹ്മണീ വാ വേസ്സീ വാ സുദ്ദീ വാ’തി? ഇതി പുട്ഠോ ‘നോ’തി വദേയ്യ. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ , യം ത്വം ജനപദകല്യാണിം ഇച്ഛസി കാമേസി, ജാനാസി തം ജനപദകല്യാണിം ഏവംനാമാ ഏവംഗോത്താതി വാ, ദീഘാ വാ രസ്സാ വാ മജ്ഝിമാ വാ കാളീ വാ സാമാ വാ മങ്ഗുരച്ഛവീ വാതി, അമുകസ്മിം ഗാമേ വാ നിഗമേ വാ നഗരേ വാ’തി? ഇതി പുട്ഠോ ‘നോ’തി വദേയ്യ. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, യം ത്വം ന ജാനാസി ന പസ്സസി, തം ത്വം ഇച്ഛസി കാമേസീ’തി? ഇതി പുട്ഠോ ‘ആമാ’തി വദേയ്യ.

    426. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ icchāmi taṃ kāmemī’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddī vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa , yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi taṃ janapadakalyāṇiṃ evaṃnāmā evaṃgottāti vā, dīghā vā rassā vā majjhimā vā kāḷī vā sāmā vā maṅguracchavī vāti, amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി , പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi , poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, പോട്ഠപാദ, യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’’’തി? തേ ചേ മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമാ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകന്തസുഖം ലോകം ജാനം പസ്സം വിഹരഥാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’’’ti? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകം വാ രത്തിം ഏകം വാ ദിവസം ഉപഡ്ഢം വാ രത്തിം ഉപഡ്ഢം വാ ദിവസം ഏകന്തസുഖിം അത്താനം സഞ്ജാനാഥാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ജാനാഥ – ‘‘അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha – ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ യാ താ ദേവതാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ, താസം ഭാസമാനാനം സദ്ദം സുണാഥ – ‘‘സുപ്പടിപന്നാത്ഥ, മാരിസാ, ഉജുപ്പടിപന്നാത്ഥ, മാരിസാ, ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായ; മയമ്പി ഹി, മാരിസാ, ഏവംപടിപന്നാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ’’’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā, tāsaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha – ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha, mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃpaṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’’’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ൪൨൭. ‘‘സേയ്യഥാപി, പോട്ഠപാദ, പുരിസോ ചാതുമഹാപഥേ നിസ്സേണിം കരേയ്യ പാസാദസ്സ ആരോഹണായ. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, യസ്സ ത്വം 27 പാസാദസ്സ ആരോഹണായ നിസ്സേണിം കരോസി, ജാനാസി തം പാസാദം പുരത്ഥിമായ വാ ദിസായ ദക്ഖിണായ വാ ദിസായ പച്ഛിമായ വാ ദിസായ ഉത്തരായ വാ ദിസായ ഉച്ചോ വാ നീചോ വാ മജ്ഝിമോ വാ’തി? ഇതി പുട്ഠോ ‘നോ’തി വദേയ്യ. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, യം ത്വം ന ജാനാസി ന പസ്സസി, തസ്സ ത്വം പാസാദസ്സ ആരോഹണായ നിസ്സേണിം കരോസീ’തി? ഇതി പുട്ഠോ ‘ആമാ’തി വദേയ്യ.

    427. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso cātumahāpathe nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ 28 pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? Iti puṭṭho ‘no’ti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na passasi, tassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosī’ti? Iti puṭṭho ‘āmā’ti vadeyya.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, പോട്ഠപാദ, യേ തേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’തി. ത്യാഹം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം വദാമി – ‘സച്ചം കിര തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏവംവാദിനോ ഏവംദിട്ഠിനോ – ‘‘ഏകന്തസുഖീ അത്താ ഹോതി അരോഗോ പരം മരണാ’തി ? തേ ചേ മേ ഏവം പുട്ഠാ ‘ആമാ’തി പടിജാനന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകന്തസുഖം ലോകം ജാനം പസ്സം വിഹരഥാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘‘ekantasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇā’ti ? Te ce me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekantasukhaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharathā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ഏകം വാ രത്തിം ഏകം വാ ദിവസം ഉപഡ്ഢം വാ രത്തിം ഉപഡ്ഢം വാ ദിവസം ഏകന്തസുഖിം അത്താനം സഞ്ജാനാഥാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി. ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ ജാനാഥ അയം മഗ്ഗോ അയം പടിപദാ ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘നോ’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ upaḍḍhaṃ vā rattiṃ upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhiṃ attānaṃ sañjānāthā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto jānātha ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā’ti? Iti puṭṭhā ‘no’ti vadanti.

    ‘‘ത്യാഹം ഏവം വദാമി – ‘അപി പന തുമ്ഹേ ആയസ്മന്തോ യാ താ ദേവതാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ’ താസം ദേവതാനം ഭാസമാനാനം സദ്ദം സുണാഥ- ‘‘സുപ്പടിപന്നാത്ഥ, മാരിസാ, ഉജുപ്പടിപന്നാത്ഥ , മാരിസാ, ഏകന്തസുഖസ്സ ലോകസ്സ സച്ഛികിരിയായ; മയമ്പി ഹി, മാരിസാ, ഏവം പടിപന്നാ ഏകന്തസുഖം ലോകം ഉപപന്നാ’തി? ഇതി പുട്ഠാ ‘‘നോ’’തി വദന്തി.

    ‘‘Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘api pana tumhe āyasmanto yā tā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ tāsaṃ devatānaṃ bhāsamānānaṃ saddaṃ suṇātha- ‘‘suppaṭipannāttha, mārisā, ujuppaṭipannāttha , mārisā, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya; mayampi hi, mārisā, evaṃ paṭipannā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā’ti? Iti puṭṭhā ‘‘no’’ti vadanti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തേസം സമണബ്രാഹ്മണാനം അപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    തയോ അത്തപടിലാഭാ

    Tayo attapaṭilābhā

    ൪൨൮. ‘‘തയോ ഖോ മേ, പോട്ഠപാദ, അത്തപടിലാഭാ – ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ, മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ, അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ. കതമോ ച, പോട്ഠപാദ, ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ? രൂപീ ചാതുമഹാഭൂതികോ കബളീകാരാഹാരഭക്ഖോ 29, അയം ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ. കതമോ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ? രൂപീ മനോമയോ സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗീ അഹീനിന്ദ്രിയോ, അയം മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ. കതമോ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ? അരൂപീ സഞ്ഞാമയോ, അയം അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ.

    428. ‘‘Tayo kho me, poṭṭhapāda, attapaṭilābhā – oḷāriko attapaṭilābho, manomayo attapaṭilābho, arūpo attapaṭilābho. Katamo ca, poṭṭhapāda, oḷāriko attapaṭilābho? Rūpī cātumahābhūtiko kabaḷīkārāhārabhakkho 30, ayaṃ oḷāriko attapaṭilābho. Katamo manomayo attapaṭilābho? Rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo, ayaṃ manomayo attapaṭilābho. Katamo arūpo attapaṭilābho? Arūpī saññāmayo, ayaṃ arūpo attapaṭilābho.

    ൪൨൯. ‘‘ഓളാരികസ്സപി ഖോ അഹം, പോട്ഠപാദ, അത്തപടിലാഭസ്സ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമി – യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാതി. സിയാ ഖോ പന തേ, പോട്ഠപാദ, ഏവമസ്സ – സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, ദുക്ഖോ ച ഖോ വിഹാരോതി, ന ഖോ പനേതം, പോട്ഠപാദ, ഏവം ദട്ഠബ്ബം. സംകിലേസികാ ചേവ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ച ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, പാമുജ്ജം ചേവ ഭവിസ്സതി പീതി ച പസ്സദ്ധി ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച സുഖോ ച വിഹാരോ.

    429. ‘‘Oḷārikassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi – yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāroti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.

    ൪൩൦. ‘‘മനോമയസ്സപി ഖോ അഹം, പോട്ഠപാദ, അത്തപടിലാഭസ്സ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമി യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാതി . സിയാ ഖോ പന തേ, പോട്ഠപാദ, ഏവമസ്സ – ‘സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, ദുക്ഖോ ച ഖോ വിഹാരോ’തി, ന ഖോ പനേതം, പോട്ഠപാദ, ഏവം ദട്ഠബ്ബം. സംകിലേസികാ ചേവ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ച ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി , പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, പാമുജ്ജം ചേവ ഭവിസ്സതി പീതി ച പസ്സദ്ധി ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച സുഖോ ച വിഹാരോ.

    430. ‘‘Manomayassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti . Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ, poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.

    ൪൩൧. ‘‘അരൂപസ്സപി ഖോ അഹം, പോട്ഠപാദ, അത്തപടിലാഭസ്സ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമി യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി , പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാതി. സിയാ ഖോ പന തേ, പോട്ഠപാദ, ഏവമസ്സ – ‘സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, ദുക്ഖോ ച ഖോ വിഹാരോ’തി, ന ഖോ പനേതം , പോട്ഠപാദ, ഏവം ദട്ഠബ്ബം. സംകിലേസികാ ചേവ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ച ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, പാമുജ്ജം ചേവ ഭവിസ്സതി പീതി ച പസ്സദ്ധി ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച സുഖോ ച വിഹാരോ.

    431. ‘‘Arūpassapi kho ahaṃ, poṭṭhapāda, attapaṭilābhassa pahānāya dhammaṃ desemi yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti. Siyā kho pana te, poṭṭhapāda, evamassa – ‘saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, dukkho ca kho vihāro’ti, na kho panetaṃ , poṭṭhapāda, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Saṃkilesikā ceva dhammā pahīyissanti, vodāniyā ca dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati, pāmujjaṃ ceva bhavissati pīti ca passaddhi ca sati ca sampajaññañca sukho ca vihāro.

    ൪൩൨. ‘‘പരേ ചേ, പോട്ഠപാദ, അമ്ഹേ ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘കതമോ പന സോ, ആവുസോ , ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ തുമ്ഹേ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേഥ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി, തേസം മയം ഏവം പുട്ഠാ ഏവം ബ്യാകരേയ്യാമ – ‘അയം വാ സോ, ആവുസോ, ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ മയം പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി.

    432. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso , oḷāriko attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.

    ൪൩൩. ‘‘പരേ ചേ, പോട്ഠപാദ, അമ്ഹേ ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘കതമോ പന സോ, ആവുസോ, മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ തുമ്ഹേ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേഥ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി? തേസം മയം ഏവം പുട്ഠാ ഏവം ബ്യാകരേയ്യാമ – ‘അയം വാ സോ, ആവുസോ, മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ യസ്സ മയം പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി , പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി.

    433. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti? Tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, manomayo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti , paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.

    ൪൩൪. ‘‘പരേ ചേ, പോട്ഠപാദ, അമ്ഹേ ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘കതമോ പന സോ, ആവുസോ, അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ തുമ്ഹേ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേഥ , യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി, തേസം മയം ഏവം പുട്ഠാ ഏവം ബ്യാകരേയ്യാമ – ‘അയം വാ സോ, ആവുസോ, അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ യസ്സ മയം പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി.

    434. ‘‘Pare ce, poṭṭhapāda, amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha , yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ൪൩൫. ‘‘സേയ്യഥാപി, പോട്ഠപാദ, പുരിസോ നിസ്സേണിം കരേയ്യ പാസാദസ്സ ആരോഹണായ തസ്സേവ പാസാദസ്സ ഹേട്ഠാ. തമേനം ഏവം വദേയ്യും – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, യസ്സ ത്വം പാസാദസ്സ ആരോഹണായ നിസ്സേണിം കരോസി, ജാനാസി തം പാസാദം, പുരത്ഥിമായ വാ ദിസായ ദക്ഖിണായ വാ ദിസായ പച്ഛിമായ വാ ദിസായ ഉത്തരായ വാ ദിസായ ഉച്ചോ വാ നീചോ വാ മജ്ഝിമോ വാ’തി? സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അയം വാ സോ, ആവുസോ, പാസാദോ, യസ്സാഹം ആരോഹണായ നിസ്സേണിം കരോമി, തസ്സേവ പാസാദസ്സ ഹേട്ഠാ’തി.

    435. ‘‘Seyyathāpi, poṭṭhapāda, puriso nisseṇiṃ kareyya pāsādassa ārohaṇāya tasseva pāsādassa heṭṭhā. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, yassa tvaṃ pāsādassa ārohaṇāya nisseṇiṃ karosi, jānāsi taṃ pāsādaṃ, puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya ucco vā nīco vā majjhimo vā’ti? So evaṃ vadeyya – ‘ayaṃ vā so, āvuso, pāsādo, yassāhaṃ ārohaṇāya nisseṇiṃ karomi, tasseva pāsādassa heṭṭhā’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ തസ്സ പുരിസസ്സ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tassa purisassa sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ൪൩൬. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, പോട്ഠപാദ, പരേ ചേ അമ്ഹേ ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘കതമോ പന സോ, ആവുസോ, ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ…പേ॰… കതമോ പന സോ, ആവുസോ, മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ…പേ॰… കതമോ പന സോ, ആവുസോ, അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ തുമ്ഹേ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേഥ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി, തേസം മയം ഏവം പുട്ഠാ ഏവം ബ്യാകരേയ്യാമ – ‘അയം വാ സോ, ആവുസോ, അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ, യസ്സ മയം പഹാനായ ധമ്മം ദേസേമ, യഥാപടിപന്നാനം വോ സംകിലേസികാ ധമ്മാ പഹീയിസ്സന്തി, വോദാനിയാ ധമ്മാ അഭിവഡ്ഢിസ്സന്തി, പഞ്ഞാപാരിപൂരിം വേപുല്ലത്തഞ്ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സഥാ’തി.

    436. ‘‘Evameva kho, poṭṭhapāda, pare ce amhe evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamo pana so, āvuso, oḷāriko attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, manomayo attapaṭilābho…pe… katamo pana so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa tumhe pahānāya dhammaṃ desetha, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti, tesaṃ mayaṃ evaṃ puṭṭhā evaṃ byākareyyāma – ‘ayaṃ vā so, āvuso, arūpo attapaṭilābho, yassa mayaṃ pahānāya dhammaṃ desema, yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, പോട്ഠപാദ, നനു ഏവം സന്തേ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘അദ്ധാ ഖോ, ഭന്തേ, ഏവം സന്തേ സപ്പാടിഹീരകതം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, poṭṭhapāda, nanu evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti? ‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante sappāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ sampajjatī’’ti.

    ൪൩൭. ഏവം വുത്തേ ചിത്തോ ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘യസ്മിം, ഭന്തേ, സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘസ്സ തസ്മിം സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘോ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി; ഓളാരികോ വാസ്സ അത്തപടിലാഭോ തസ്മിം സമയേ സച്ചോ ഹോതി. യസ്മിം, ഭന്തേ, സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘസ്സ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘോ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി; മനോമയോ വാസ്സ അത്തപടിലാഭോ തസ്മിം സമയേ സച്ചോ ഹോതി. യസ്മിം, ഭന്തേ, സമയേ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘസ്സ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, മോഘോ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി; അരൂപോ വാസ്സ അത്തപടിലാഭോ തസ്മിം സമയേ സച്ചോ ഹോതീ’’തി.

    437. Evaṃ vutte citto hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yasmiṃ, bhante, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; oḷāriko vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho arūpo attapaṭilābho hoti; manomayo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hoti. Yasmiṃ, bhante, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, moghassa tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, mogho manomayo attapaṭilābho hoti; arūpo vāssa attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco hotī’’ti.

    ‘‘യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന അരൂപോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി ; ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന അരൂപോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; മനോമയോ അത്തപടിലാഭോത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന മനോമയോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; അരൂപോ അത്തപടിലാഭോത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

    ‘‘Yasmiṃ, citta, samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati ; oḷāriko attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; manomayo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābhotveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.

    ൪൩൮. ‘‘സചേ തം, ചിത്ത, ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘അഹോസി ത്വം അതീതമദ്ധാനം, ന ത്വം നാഹോസി; ഭവിസ്സസി ത്വം അനാഗതമദ്ധാനം, ന ത്വം ന ഭവിസ്സസി; അത്ഥി ത്വം ഏതരഹി, ന ത്വം നത്ഥീ’തി, ഏവം പുട്ഠോ ത്വം, ചിത്ത, കിന്തി ബ്യാകരേയ്യാസീ’’തി?

    438. ‘‘Sace taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ nāhosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti, evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?

    ‘‘സചേ മം, ഭന്തേ, ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘അഹോസി ത്വം അതീതമദ്ധാനം, ന ത്വം ന അഹോസി; ഭവിസ്സസി ത്വം അനാഗതമദ്ധാനം, ന ത്വം ന ഭവിസ്സസി; അത്ഥി ത്വം ഏതരഹി, ന ത്വം നത്ഥീ’തി. ഏവം പുട്ഠോ അഹം, ഭന്തേ, ഏവം ബ്യാകരേയ്യം – ‘അഹോസാഹം അതീതമദ്ധാനം, നാഹം ന അഹോസിം; ഭവിസ്സാമഹം അനാഗതമദ്ധാനം, നാഹം ന ഭവിസ്സാമി; അത്ഥാഹം ഏതരഹി, നാഹം നത്ഥീ’തി. ഏവം പുട്ഠോ അഹം, ഭന്തേ, ഏവം ബ്യാകരേയ്യ’’ന്തി.

    ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘ahosi tvaṃ atītamaddhānaṃ, na tvaṃ na ahosi; bhavissasi tvaṃ anāgatamaddhānaṃ, na tvaṃ na bhavissasi; atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘ahosāhaṃ atītamaddhānaṃ, nāhaṃ na ahosiṃ; bhavissāmahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nāhaṃ na bhavissāmi; atthāhaṃ etarahi, nāhaṃ natthī’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.

    ‘‘സചേ പന തം, ചിത്ത, ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘യോ തേ അഹോസി അതീതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ 31 തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അനാഗതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ? യോ 32 തേ ഭവിസ്സതി അനാഗതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ? യോ 33 തേ ഏതരഹി പച്ചുപ്പന്നോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ 34 തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ അനാഗതോ’തി. ഏവം പുട്ഠോ ത്വം, ചിത്ത, കിന്തി ബ്യാകരേയ്യാസീ’’തി?

    ‘‘Sace pana taṃ, citta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova 35 te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno? Yo 36 te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno? Yo 37 te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova 38 te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho tvaṃ, citta, kinti byākareyyāsī’’ti?

    ‘‘സചേ പന മം, ഭന്തേ, ഏവം പുച്ഛേയ്യും – ‘യോ തേ അഹോസി അതീതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അനാഗതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ. യോ തേ ഭവിസ്സതി അനാഗതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ. യോ തേ ഏതരഹി പച്ചുപ്പന്നോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ തേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ അനാഗതോ’തി. ഏവം പുട്ഠോ അഹം, ഭന്തേ, ഏവം ബ്യാകരേയ്യം – ‘യോ മേ അഹോസി അതീതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ മേ അത്തപടിലാഭോ തസ്മിം സമയേ സച്ചോ അഹോസി, മോഘോ അനാഗതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ. യോ മേ ഭവിസ്സതി അനാഗതോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ മേ അത്തപടിലാഭോ തസ്മിം സമയേ സച്ചോ ഭവിസ്സതി, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ പച്ചുപ്പന്നോ. യോ മേ ഏതരഹി പച്ചുപ്പന്നോ അത്തപടിലാഭോ, സോവ മേ അത്തപടിലാഭോ സച്ചോ, മോഘോ അതീതോ, മോഘോ അനാഗതോ’തി. ഏവം പുട്ഠോ അഹം, ഭന്തേ, ഏവം ബ്യാകരേയ്യ’’ന്തി.

    ‘‘Sace pana maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo te ahosi atīto attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo te bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo te etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova te attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yo me ahosi atīto attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco ahosi, mogho anāgato, mogho paccuppanno. Yo me bhavissati anāgato attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho tasmiṃ samaye sacco bhavissati, mogho atīto, mogho paccuppanno. Yo me etarahi paccuppanno attapaṭilābho, sova me attapaṭilābho sacco, mogho atīto, mogho anāgato’ti. Evaṃ puṭṭho ahaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.

    ൪൩൯. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, ചിത്ത, യസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന അരൂപോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി. ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി…പേ॰… യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന മനോമയോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.

    439. ‘‘Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na arūpo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati. Oḷāriko attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati.

    ൪൪൦. ‘‘സേയ്യഥാപി, ചിത്ത, ഗവാ ഖീരം, ഖീരമ്ഹാ ദധി, ദധിമ്ഹാ നവനീതം, നവനീതമ്ഹാ സപ്പി, സപ്പിമ്ഹാ സപ്പിമണ്ഡോ. യസ്മിം സമയേ ഖീരം ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ദധീതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന നവനീതന്തി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന സപ്പീതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന സപ്പിമണ്ഡോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; ഖീരം ത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. യസ്മിം സമയേ ദധി ഹോതി…പേ॰… നവനീതം ഹോതി… സപ്പി ഹോതി… സപ്പിമണ്ഡോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ഖീരന്തി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന ദധീതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന നവനീതന്തി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന സപ്പീതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; സപ്പിമണ്ഡോ ത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. ഏവമേവ ഖോ, ചിത്ത, യസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി…പേ॰… യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ മനോമയോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി…പേ॰… യസ്മിം, ചിത്ത, സമയേ അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ഹോതി, നേവ തസ്മിം സമയേ ഓളാരികോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി, ന മനോമയോ അത്തപടിലാഭോതി സങ്ഖം ഗച്ഛതി; അരൂപോ അത്തപടിലാഭോ ത്വേവ തസ്മിം സമയേ സങ്ഖം ഗച്ഛതി. ഇമാ ഖോ ചിത്ത, ലോകസമഞ്ഞാ ലോകനിരുത്തിയോ ലോകവോഹാരാ ലോകപഞ്ഞത്തിയോ , യാഹി തഥാഗതോ വോഹരതി അപരാമസ’’ന്തി.

    440. ‘‘Seyyathāpi, citta, gavā khīraṃ, khīramhā dadhi, dadhimhā navanītaṃ, navanītamhā sappi, sappimhā sappimaṇḍo. Yasmiṃ samaye khīraṃ hoti, neva tasmiṃ samaye dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati, na sappimaṇḍoti saṅkhaṃ gacchati; khīraṃ tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Yasmiṃ samaye dadhi hoti…pe… navanītaṃ hoti… sappi hoti… sappimaṇḍo hoti, neva tasmiṃ samaye khīranti saṅkhaṃ gacchati, na dadhīti saṅkhaṃ gacchati, na navanītanti saṅkhaṃ gacchati, na sappīti saṅkhaṃ gacchati; sappimaṇḍo tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho, citta, yasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye manomayo attapaṭilābho hoti…pe… yasmiṃ, citta, samaye arūpo attapaṭilābho hoti, neva tasmiṃ samaye oḷāriko attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati, na manomayo attapaṭilābhoti saṅkhaṃ gacchati; arūpo attapaṭilābho tveva tasmiṃ samaye saṅkhaṃ gacchati. Imā kho citta, lokasamaññā lokaniruttiyo lokavohārā lokapaññattiyo , yāhi tathāgato voharati aparāmasa’’nti.

    ൪൪൧. ഏവം വുത്തേ, പോട്ഠപാദോ പരിബ്ബാജകോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ, സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.

    441. Evaṃ vutte, poṭṭhapādo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante, seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    ചിത്തഹത്ഥിസാരിപുത്തഉപസമ്പദാ

    Cittahatthisāriputtaupasampadā

    ൪൪൨. ചിത്തോ പന ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ; അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ലഭേയ്യാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, ലഭേയ്യം ഉപസമ്പദ’’ന്തി.

    442. Citto pana hatthisāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante; abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.

    ൪൪൩. അലത്ഥ ഖോ ചിത്തോ ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജ്ജം, അലത്ഥ ഉപസമ്പദം. അചിരൂപസമ്പന്നോ ഖോ പനായസ്മാ ചിത്തോ ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ ന ചിരസ്സേവ – യസ്സത്ഥായ കുലപുത്താ സമ്മദേവ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജന്തി, തദനുത്തരം – ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി – അബ്ഭഞ്ഞാസി. അഞ്ഞതരോ ഖോ പനായസ്മാ ചിത്തോ ഹത്ഥിസാരിപുത്തോ അരഹതം അഹോസീതി.

    443. Alattha kho citto hatthisāriputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirūpasampanno kho panāyasmā citto hatthisāriputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti – abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā citto hatthisāriputto arahataṃ ahosīti.

    പോട്ഠപാദസുത്തം നിട്ഠിതം നവമം.

    Poṭṭhapādasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. കായ നോത്ഥ (സ്യാ॰ ക॰)
    2. kāya nottha (syā. ka.)
    3. ന ഖോ നാമേതം (സീ॰ പീ॰)
    4. na kho nāmetaṃ (sī. pī.)
    5. പുരിമസഞ്ഞാ (ക॰)
    6. purimasaññā (ka.)
    7. കബളീകാരഭക്ഖന്തി (സ്യാ॰ ക॰)
    8. തിട്ഠതേവായം (സീ॰ പീ॰)
    9. kabaḷīkārabhakkhanti (syā. ka.)
    10. tiṭṭhatevāyaṃ (sī. pī.)
    11. ഏവം (ക॰)
    12. evaṃ (ka.)
    13. വാചായ (സ്യാ॰ ക॰)
    14. കഞ്ചി (പീ॰)
    15. vācāya (syā. ka.)
    16. kañci (pī.)
    17. ലോകോതി വാ (സീ॰ ക॰)
    18. ലോകോതി വാ (സീ॰ ക॰)
    19. ലോകോതി വാ (സീ॰ ക॰)
    20. ലോകോതി വാ (സീ॰ ക॰)
    21. lokoti vā (sī. ka.)
    22. lokoti vā (sī. ka.)
    23. lokoti vā (sī. ka.)
    24. lokoti vā (sī. ka.)
    25. സമ്പജാനാഥാതി (സീ॰ സ്യാ॰ ക॰)
    26. sampajānāthāti (sī. syā. ka.)
    27. യം ത്വം (സീ॰ ക॰)
    28. yaṃ tvaṃ (sī. ka.)
    29. കബളീകാരഭക്ഖോ (സ്യാ॰ ക॰)
    30. kabaḷīkārabhakkho (syā. ka.)
    31. സ്വേവ (സീ॰ പീ॰), സോയേവ (സ്യാ॰)
    32. യോ വാ (പീ॰)
    33. യോ വാ (പീ॰)
    34. സോ ച (ക॰)
    35. sveva (sī. pī.), soyeva (syā.)
    36. yo vā (pī.)
    37. yo vā (pī.)
    38. so ca (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ദീഘ നികായ (അട്ഠകഥാ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ൯. പോട്ഠപാദസുത്തവണ്ണനാ • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ദീഘനികായ (ടീകാ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ൯. പോട്ഠപാദസുത്തവണ്ണനാ • 9. Poṭṭhapādasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact