| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾ
Pubbenivāsakathā
೧೨. ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ನಿರೋಧಪಾದಕಾನಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಭವೋಕ್ಕಮನತ್ಥಾನಿ। ತತ್ಥ ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸುಖಂ ದಿವಸಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಇಚ್ಚೇವಂ ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ। ಸೇಕ್ಖಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ‘‘ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಸಮಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಏಕೋಪಿ ಹುತ್ವಾ ಬಹುಧಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತನಯಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಪತ್ಥೇನ್ತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಅಚಿತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿರೋಧಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ವಾ ಸುಖಂ ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನಿರೋಧಪಾದಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನಾ ಹುತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಭವೋಕ್ಕಮನತ್ಥಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
12. Iti imāni cattāri jhānāni kesañci cittekaggatatthāni honti, kesañci vipassanāpādakāni, kesañci abhiññāpādakāni, kesañci nirodhapādakāni, kesañci bhavokkamanatthāni. Tattha khīṇāsavānaṃ cittekaggatatthāni honti, te hi samāpajjitvā ‘‘ekaggacittā sukhaṃ divasaṃ viharissāmā’’ti iccevaṃ kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭha samāpattiyo nibbattenti. Sekkhaputhujjanānaṃ ‘‘samāpattito vuṭṭhāya samāhitena cittena vipassissāmā’’ti nibbattentānaṃ vipassanāpādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā samāpattito vuṭṭhāya ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’ti vuttanayā abhiññāyo patthentā nibbattenti, tesaṃ abhiññāpādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā ‘‘nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā sattāhaṃ acittakā hutvā diṭṭheva dhamme nirodhaṃ nibbānaṃ patvā sukhaṃ viharissāmā’’ti nibbattenti, tesaṃ nirodhapādakāni honti. Ye pana aṭṭha samāpattiyo nibbattetvā ‘‘aparihīnajjhānā hutvā brahmaloke uppajjissāmā’’ti nibbattenti, tesaṃ bhavokkamanatthāni honti.
ಭಗವತಾ ಪನಿದಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಬೋಧಿರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಞ್ಚೇವ ಅಹೋಸಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಞ್ಚ ನಿರೋಧಪಾದಕಞ್ಚ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಾಧಕಞ್ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಗುಣದಾಯಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯೇಸಞ್ಚ ಗುಣಾನಂ ದಾಯಕಂ ಅಹೋಸಿ, ತೇಸಂ ಏಕದೇಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸೋ ಏವಂ ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Bhagavatā panidaṃ catutthajjhānaṃ bodhirukkhamūle nibbattitaṃ, taṃ tassa vipassanāpādakañceva ahosi abhiññāpādakañca nirodhapādakañca sabbakiccasādhakañca sabbalokiyalokuttaraguṇadāyakanti veditabbaṃ. Yesañca guṇānaṃ dāyakaṃ ahosi, tesaṃ ekadesaṃ dassento ‘‘so evaṃ samāhite citte’’tiādimāha.
ತತ್ಥ ಸೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ। ಏವನ್ತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಕ್ಕಮನಿದಸ್ಸನಮೇತಂ। ಇಮಿನಾ ಕಮೇನ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಮಾಹಿತೇತಿ ಇಮಿನಾ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿನಾ ಸಮಾಹಿತೇ। ಪರಿಸುದ್ಧೇತಿಆದೀಸು ಪನ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಭಾವೇನ ಪರಿಸುದ್ಧೇ। ಪರಿಸುದ್ಧತ್ತಾಯೇವ ಪರಿಯೋದಾತೇ, ಪಭಸ್ಸರೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸುಖಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಘಾತೇನ ವಿಹತರಾಗಾದಿಅಙ್ಗಣತ್ತಾ ಅನಙ್ಗಣೇ। ಅನಙ್ಗಣತ್ತಾಯೇವ ಚ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ; ಅಙ್ಗಣೇನ ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ। ಸುಭಾವಿತತ್ತಾ ಮುದುಭೂತೇ, ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಸೇ ವತ್ತಮಾನಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಮುದೂತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಮುದುತ್ತಾಯೇವ ಚ ಕಮ್ಮನಿಯೇ, ಕಮ್ಮಕ್ಖಮೇ ಕಮ್ಮಯೋಗ್ಗೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮುದು ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಕಮ್ಮನಿಯಂ ಹೋತಿ ಸುಧನ್ತಮಿವ ಸುವಣ್ಣಂ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಚ ಸುಭಾವಿತತ್ತಾ ಏವ। ಯಥಾಹ – ‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಂ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ಏವಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಮುದು ಚ ಹೋತಿ ಕಮ್ಮನಿಯಞ್ಚ, ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨)।
Tattha soti so ahaṃ. Evanti catutthajjhānakkamanidassanametaṃ. Iminā kamena catutthajjhānaṃ paṭilabhitvāti vuttaṃ hoti. Samāhiteti iminā catutthajjhānasamādhinā samāhite. Parisuddhetiādīsu pana upekkhāsatipārisuddhibhāvena parisuddhe. Parisuddhattāyeva pariyodāte, pabhassareti vuttaṃ hoti. Sukhādīnaṃ paccayānaṃ ghātena vihatarāgādiaṅgaṇattā anaṅgaṇe. Anaṅgaṇattāyeva ca vigatūpakkilese; aṅgaṇena hi cittaṃ upakkilissati. Subhāvitattā mudubhūte, vasībhāvappatteti vuttaṃ hoti. Vase vattamānañhi cittaṃ mudūti vuccati. Muduttāyeva ca kammaniye, kammakkhame kammayoggeti vuttaṃ hoti. Mudu hi cittaṃ kammaniyaṃ hoti sudhantamiva suvaṇṇaṃ, tadubhayampi ca subhāvitattā eva. Yathāha – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ mudu ca hoti kammaniyañca, yathayidaṃ, bhikkhave, citta’’nti (a. ni. 1.22).
ಏತೇಸು ಪರಿಸುದ್ಧಭಾವಾದೀಸು ಠಿತತ್ತಾ ಠಿತೇ। ಠಿತತ್ತಾಯೇವ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ, ಅಚಲೇ ನಿರಿಞ್ಜನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮುದುಕಮ್ಮಞ್ಞಭಾವೇನ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ಠಿತತ್ತಾ ಠಿತೇ, ಸದ್ಧಾದೀಹಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ। ಸದ್ಧಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯೇನ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ವೀರಿಯಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕೋಸಜ್ಜೇನ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಸತಿಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪಮಾದೇನ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಸಮಾಧಿಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಪಞ್ಞಾಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಓಭಾಸಗತಂ ಕಿಲೇಸನ್ಧಕಾರೇನ ನ ಇಞ್ಜತಿ। ಇಮೇಹಿ ಛಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹಾರಕ್ಖಮಂ ಹೋತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಚ್ಛಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ।
Etesu parisuddhabhāvādīsu ṭhitattā ṭhite. Ṭhitattāyeva āneñjappatte, acale niriñjaneti vuttaṃ hoti. Mudukammaññabhāvena vā attano vase ṭhitattā ṭhite, saddhādīhi pariggahitattā āneñjappatte. Saddhāpariggahitañhi cittaṃ assaddhiyena na iñjati, vīriyapariggahitaṃ kosajjena na iñjati, satipariggahitaṃ pamādena na iñjati, samādhipariggahitaṃ uddhaccena na iñjati, paññāpariggahitaṃ avijjāya na iñjati, obhāsagataṃ kilesandhakārena na iñjati. Imehi chahi dhammehi pariggahitaṃ āneñjappattaṃ cittaṃ hoti. Evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ cittaṃ abhinīhārakkhamaṃ hoti abhiññāsacchikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ abhiññāsacchikiriyāya.
ಅಪರೋ ನಯೋ – ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿನಾ ಸಮಾಹಿತೇ। ನೀವರಣದೂರೀಭಾವೇನ ಪರಿಸುದ್ಧೇ। ವಿತಕ್ಕಾದಿಸಮತಿಕ್ಕಮೇನ ಪರಿಯೋದಾತೇ। ಝಾನಪ್ಪಟಿಲಾಭಪಚ್ಚಯಾನಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಇಚ್ಛಾವಚರಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅನಙ್ಗಣೇ। ಅಭಿಜ್ಝಾದೀನಂ ಚಿತ್ತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಿಗಮೇನ ವಿಗತೂಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಅನಙ್ಗಣವತ್ಥಸುತ್ತಾನುಸಾರೇನ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೫೭ ಆದಯೋ) ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಸಿಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮುದುಭೂತೇ। ಇದ್ಧಿಪಾದಭಾವೂಪಗಮೇನ ಕಮ್ಮನಿಯೇ। ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಪಣೀತಭಾವೂಪಗಮೇನ ಠಿತೇ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತೇ । ಯಥಾ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತಿ; ಏವಂ ಠಿತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನೀಹಾರಕ್ಖಮಂ ಹೋತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಚ್ಛಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ, ಪಾದಕಂ ಪದಟ್ಠಾನಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Aparo nayo – catutthajjhānasamādhinā samāhite. Nīvaraṇadūrībhāvena parisuddhe. Vitakkādisamatikkamena pariyodāte. Jhānappaṭilābhapaccayānaṃ pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ abhāvena anaṅgaṇe. Abhijjhādīnaṃ cittūpakkilesānaṃ vigamena vigatūpakkilese. Ubhayampi cetaṃ anaṅgaṇavatthasuttānusārena (ma. ni. 1.57 ādayo) veditabbaṃ. Vasippattiyā mudubhūte. Iddhipādabhāvūpagamena kammaniye. Bhāvanāpāripūriyā paṇītabhāvūpagamena ṭhiteāneñjappatte. Yathā āneñjappattaṃ hoti; evaṃ ṭhiteti attho. Evampi aṭṭhaṅgasamannāgataṃ cittaṃ abhinīhārakkhamaṃ hoti abhiññāsacchikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ abhiññāsacchikiriyāya, pādakaṃ padaṭṭhānabhūtanti attho.
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕೇ ಜಾತೇ ಏತಸ್ಮಿಂ ಚಿತ್ತೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಮ್ಹಿ ಯಂ ಞಾಣಂ ತದತ್ಥಾಯ। ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸೋತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅತೀತಜಾತೀಸು ನಿವುತ್ಥಕ್ಖನ್ಧಾ। ನಿವುತ್ಥಾತಿ ಅಜ್ಝಾವುತ್ಥಾ ಅನುಭೂತಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧಾ ನಿವುತ್ಥಧಮ್ಮಾ ವಾ ನಿವುತ್ಥಾ, ಗೋಚರನಿವಾಸೇನ ನಿವುತ್ಥಾ, ಅತ್ತನೋ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ವಿಞ್ಞಾತಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾ, ಪರವಿಞ್ಞಾಣವಿಞ್ಞಾತಾಪಿ ವಾ ಛಿನ್ನವಟುಮಕಾನುಸ್ಸರಣಾದೀಸು। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತೀತಿ ಯಾಯ ಸತಿಯಾ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ, ಸಾ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿ। ಞಾಣನ್ತಿ ತಾಯ ಸತಿಯಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣಂ। ಏವಮಿಮಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಾಯ ಏತಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಪತ್ತಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ಅಭಿನೀಹರಿಂ।
Pubbenivāsānussatiñāṇāyāti evaṃ abhiññāpādake jāte etasmiṃ citte pubbenivāsānussatimhi yaṃ ñāṇaṃ tadatthāya. Tattha pubbenivāsoti pubbe atītajātīsu nivutthakkhandhā. Nivutthāti ajjhāvutthā anubhūtā attano santāne uppajjitvā niruddhā nivutthadhammā vā nivutthā, gocaranivāsena nivutthā, attano viññāṇena viññātā paricchinnā, paraviññāṇaviññātāpi vā chinnavaṭumakānussaraṇādīsu. Pubbenivāsānussatīti yāya satiyā pubbenivāsaṃ anussarati, sā pubbenivāsānussati. Ñāṇanti tāya satiyā sampayuttañāṇaṃ. Evamimassa pubbenivāsānussatiñāṇassa atthāya pubbenivāsānussatiñāṇāya etassa ñāṇassa adhigamāya pattiyāti vuttaṃ hoti. Abhininnāmesinti abhinīhariṃ.
ಸೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ। ಅನೇಕವಿಹಿತನ್ತಿ ಅನೇಕವಿಧಂ, ಅನೇಕೇಹಿ ವಾ ಪಕಾರೇಹಿ ಪವತ್ತಿತಂ ಸಂವಣ್ಣಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸನ್ತಿ ಸಮನನ್ತರಾತೀತಂ ಭವಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿವುತ್ಥಸನ್ತಾನಂ। ಅನುಸ್ಸರಾಮೀತಿ ‘‘ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಂ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋ’’ತಿ ಏವಂ ಜಾತಿಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ಸರಾಮಿ, ಅನುದೇವ ವಾ ಸರಾಮಿ, ಚಿತ್ತೇ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮಿತಮತ್ತೇ ಏವ ಸರಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪೂರಿತಪಾರಮೀನಞ್ಹಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾನಂ ಪರಿಕಮ್ಮಕರಣಂ ನತ್ಥಿ, ತೇನ ತೇ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿನ್ನಾಮೇತ್ವಾವ ಸರನ್ತಿ। ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಕುಲಪುತ್ತಾ ಪನ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾವ ಸರನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ವಸೇನ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ತಂ ಪನ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಅತಿಭಾರಿಯಂ ವಿನಯನಿದಾನಂ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ನ ವದಾಮ। ಅತ್ಥಿಕೇಹಿ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೪೦೨ ಆದಯೋ) ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಇಧ ಪನ ಪಾಳಿಮೇವ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ।
Soti so ahaṃ. Anekavihitanti anekavidhaṃ, anekehi vā pakārehi pavattitaṃ saṃvaṇṇitanti attho. Pubbenivāsanti samanantarātītaṃ bhavaṃ ādiṃ katvā tattha tattha nivutthasantānaṃ. Anussarāmīti ‘‘ekampi jātiṃ dvepi jātiyo’’ti evaṃ jātipaṭipāṭiyā anugantvā anugantvā sarāmi, anudeva vā sarāmi, citte abhininnāmitamatte eva sarāmīti dasseti. Pūritapāramīnañhi mahāpurisānaṃ parikammakaraṇaṃ natthi, tena te cittaṃ abhininnāmetvāva saranti. Ādikammikakulaputtā pana parikammaṃ katvāva saranti, tasmā tesaṃ vasena parikammaṃ vattabbaṃ siyā. Taṃ pana vuccamānaṃ atibhāriyaṃ vinayanidānaṃ karoti, tasmā taṃ na vadāma. Atthikehi pana visuddhimagge (visuddhi. 2.402 ādayo) vuttanayeneva gahetabbaṃ. Idha pana pāḷimeva vaṇṇayissāma.
ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ಆರದ್ಧಪ್ಪಕಾರದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನೇವ ಯ್ವಾಯಂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸೋ ಆರದ್ಧೋ, ತಸ್ಸ ಪಕಾರಪ್ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿನ್ತಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಮೂಲಂ ಚುತಿಪರಿಯೋಸಾನಂ ಏಕಭವಪರಿಯಾಪನ್ನಂ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ। ಏಸ ನಯೋ ದ್ವೇಪಿ ಜಾತಿಯೋತಿಆದೀಸು। ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇತಿಆದೀಸು ಪನ ಪರಿಹಾಯಮಾನೋ ಕಪ್ಪೋ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೋ, ವಡ್ಢಮಾನೋ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಚ ಸಂವಟ್ಟೇನ ಸಂವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀ ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ ತಮ್ಮೂಲಕತ್ತಾ। ವಿವಟ್ಟೇನ ಚ ವಿವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀ। ಏವಞ್ಹಿ ಸತಿ ಯಾನಿ ತಾನಿ ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ । ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಸಂವಟ್ಟೋ ಸಂವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀ, ವಿವಟ್ಟೋ ವಿವಟ್ಟಟ್ಠಾಯೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
Seyyathidanti āraddhappakāradassanatthe nipāto. Teneva yvāyaṃ pubbenivāso āraddho, tassa pakārappabhedaṃ dassento ekampi jātintiādimāha. Tattha ekampi jātinti ekampi paṭisandhimūlaṃ cutipariyosānaṃ ekabhavapariyāpannaṃ khandhasantānaṃ. Esa nayo dvepi jātiyotiādīsu. Anekepi saṃvaṭṭakappetiādīsu pana parihāyamāno kappo saṃvaṭṭakappo, vaḍḍhamāno vivaṭṭakappoti veditabbo. Tattha ca saṃvaṭṭena saṃvaṭṭaṭṭhāyī gahito hoti tammūlakattā. Vivaṭṭena ca vivaṭṭaṭṭhāyī. Evañhi sati yāni tāni ‘‘cattārimāni, bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyāni . Katamāni cattāri? Saṃvaṭṭo saṃvaṭṭaṭṭhāyī, vivaṭṭo vivaṭṭaṭṭhāyī’’ti vuttāni tāni sabbāni pariggahitāni honti.
ತತ್ಥ ತಯೋ ಸಂವಟ್ಟಾ – ತೇಜೋಸಂವಟ್ಟೋ, ಆಪೋಸಂವಟ್ಟೋ, ವಾಯೋಸಂವಟ್ಟೋತಿ। ತಿಸ್ಸೋ ಸಂವಟ್ಟಸೀಮಾ – ಆಭಸ್ಸರಾ, ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ, ವೇಹಪ್ಫಲಾತಿ। ಯದಾ ಕಪ್ಪೋ ತೇಜೇನ ಸಂವಟ್ಟತಿ, ಆಭಸ್ಸರತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಯ್ಹತಿ। ಯದಾ ಉದಕೇನ ಸಂವಟ್ಟತಿ, ಸುಭಕಿಣ್ಹತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕೇನ ವಿಲೀಯತಿ। ಯದಾ ವಾತೇನ ಸಂವಟ್ಟತಿ, ವೇಹಪ್ಫಲತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವಾತೇನ ವಿದ್ಧಂಸಿಯತಿ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಸದಾಪಿ ಏಕಂ ಬುದ್ಧಕ್ಖೇತ್ತಂ ವಿನಸ್ಸತಿ।
Tattha tayo saṃvaṭṭā – tejosaṃvaṭṭo, āposaṃvaṭṭo, vāyosaṃvaṭṭoti. Tisso saṃvaṭṭasīmā – ābhassarā, subhakiṇhā, vehapphalāti. Yadā kappo tejena saṃvaṭṭati, ābhassarato heṭṭhā agginā ḍayhati. Yadā udakena saṃvaṭṭati, subhakiṇhato heṭṭhā udakena vilīyati. Yadā vātena saṃvaṭṭati, vehapphalato heṭṭhā vātena viddhaṃsiyati. Vitthārato pana sadāpi ekaṃ buddhakkhettaṃ vinassati.
ಬುದ್ಧಕ್ಖೇತ್ತಂ ನಾಮ ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ – ಜಾತಿಕ್ಖೇತ್ತಂ, ಆಣಾಕ್ಖೇತ್ತಂ, ವಿಸಯಕ್ಖೇತ್ತಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಜಾತಿಕ್ಖೇತ್ತಂ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಹೋತಿ, ಯಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಆದೀಸು ಕಮ್ಪತಿ। ಆಣಾಕ್ಖೇತ್ತಂ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯತ್ಥ ರತನಪರಿತ್ತಂ, ಖನ್ಧಪರಿತ್ತಂ, ಧಜಗ್ಗಪರಿತ್ತಂ, ಆಟಾನಾಟಿಯಪರಿತ್ತಂ, ಮೋರಪರಿತ್ತನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ಪರಿತ್ತಾನಂ ಆನುಭಾವೋ ಪವತ್ತತಿ। ವಿಸಯಕ್ಖೇತ್ತಂ ಪನ ಅನನ್ತಂ ಅಪರಿಮಾಣಂ, ‘‘ಯಂ ಯಾವತಾ ವಾ ಪನ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೮೧) ವುತ್ತಂ ಯತ್ಥ ಯಂ ಯಂ ಆಕಙ್ಖತಿ ತಂ ತಂ ಅನುಸ್ಸರತಿ। ಏವಮೇತೇಸು ತೀಸು ಬುದ್ಧಕ್ಖೇತ್ತೇಸು ಏಕಂ ಆಣಾಕ್ಖೇತ್ತಂ ವಿನಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ವಿನಸ್ಸನ್ತೇ ಜಾತಿಕ್ಖೇತ್ತಮ್ಪಿ ವಿನಟ್ಠಮೇವ ಹೋತಿ; ವಿನಸ್ಸನ್ತಞ್ಚ ಏಕತೋವ ವಿನಸ್ಸತಿ, ಸಣ್ಠಹನ್ತಮ್ಪಿ ಏಕತೋವ ಸಣ್ಠಹತಿ। ತಸ್ಸ ವಿನಾಸೋ ಚ ಸಣ್ಠಹನಞ್ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೪೦೪) ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥಿಕೇಹಿ ತತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Buddhakkhettaṃ nāma tividhaṃ hoti – jātikkhettaṃ, āṇākkhettaṃ, visayakkhettañca. Tattha jātikkhettaṃ dasasahassacakkavāḷapariyantaṃ hoti, yaṃ tathāgatassa paṭisandhiādīsu kampati. Āṇākkhettaṃ koṭisatasahassacakkavāḷapariyantaṃ hoti. Yattha ratanaparittaṃ, khandhaparittaṃ, dhajaggaparittaṃ, āṭānāṭiyaparittaṃ, moraparittanti imesaṃ parittānaṃ ānubhāvo pavattati. Visayakkhettaṃ pana anantaṃ aparimāṇaṃ, ‘‘yaṃ yāvatā vā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vuttaṃ yattha yaṃ yaṃ ākaṅkhati taṃ taṃ anussarati. Evametesu tīsu buddhakkhettesu ekaṃ āṇākkhettaṃ vinassati. Tasmiṃ pana vinassante jātikkhettampi vinaṭṭhameva hoti; vinassantañca ekatova vinassati, saṇṭhahantampi ekatova saṇṭhahati. Tassa vināso ca saṇṭhahanañca visuddhimagge (visuddhi. 2.404) vuttaṃ. Atthikehi tato gahetabbaṃ.
ಯೇ ಪನೇತೇ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಾ ವುತ್ತಾ, ಏತೇಸು ಭಗವಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝನತ್ಥಾಯ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅನೇಕೇಪಿ ಸಂವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಸರಿ। ಕಥಂ? ‘‘ಅಮುತ್ರಾಸಿ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ। ತತ್ಥ ಅಮುತ್ರಾಸಿನ್ತಿ ಅಮುಮ್ಹಿ ಸಂವಟ್ಟಕಪ್ಪೇ ಅಹಂ ಅಮುಮ್ಹಿ ಭವೇ ವಾ ಯೋನಿಯಾ ವಾ ಗತಿಯಾ ವಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯಾ ವಾ ಸತ್ತಾವಾಸೇ ವಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ವಾ ಅಹೋಸಿಂ। ಏವಂನಾಮೋತಿ ವೇಸ್ಸನ್ತರೋ ವಾ ಜೋತಿಪಾಲೋ ವಾ। ಏವಂಗೋತ್ತೋತಿ ಭಗ್ಗವೋ ವಾ ಗೋತಮೋ ವಾ। ಏವಂವಣ್ಣೋತಿ ಓದಾತೋ ವಾ ಸಾಮೋ ವಾ। ಏವಮಾಹಾರೋತಿ ಸಾಲಿಮಂಸೋದನಾಹಾರೋ ವಾ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನೋ ವಾ। ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರೇನ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕಾನಂ ಸಾಮಿಸನಿರಾಮಿಸಾದಿಪ್ಪಭೇದಾನಂ ವಾ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ। ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋತಿ ಏವಂ ವಸ್ಸಸತಪರಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ ವಾ ಚತುರಾಸೀತಿಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಪರಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ ವಾ।
Ye panete saṃvaṭṭavivaṭṭā vuttā, etesu bhagavā bodhimaṇḍe sammāsambodhiṃ abhisambujjhanatthāya nisinno anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe sari. Kathaṃ? ‘‘Amutrāsi’’ntiādinā nayena. Tattha amutrāsinti amumhi saṃvaṭṭakappe ahaṃ amumhi bhave vā yoniyā vā gatiyā vā viññāṇaṭṭhitiyā vā sattāvāse vā sattanikāye vā ahosiṃ. Evaṃnāmoti vessantaro vā jotipālo vā. Evaṃgottoti bhaggavo vā gotamo vā. Evaṃvaṇṇoti odāto vā sāmo vā. Evamāhāroti sālimaṃsodanāhāro vā pavattaphalabhojano vā. Evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedīti anekappakārena kāyikacetasikānaṃ sāmisanirāmisādippabhedānaṃ vā sukhadukkhānaṃ paṭisaṃvedī. Evamāyupariyantoti evaṃ vassasataparamāyupariyanto vā caturāsītikappasahassaparamāyupariyanto vā.
ಸೋ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿನ್ತಿ ಸೋ ಅಹಂ ತತೋ ಭವತೋ ಯೋನಿತೋ ಗತಿತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿತೋ ಸತ್ತಾವಾಸತೋ ಸತ್ತನಿಕಾಯತೋ ವಾ ಚುತೋ, ಪುನ ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಭವೇ ಯೋನಿಯಾ ಗತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯಾ ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ವಾ ಉದಪಾದಿಂ। ತತ್ರಾಪಾಸಿನ್ತಿ ಅಥ ತತ್ರಾಪಿ ಭವೇ ಯೋನಿಯಾ ಗತಿಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯಾ ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ವಾ ಪುನ ಅಹೋಸಿಂ। ಏವಂನಾಮೋತಿಆದಿ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Sotato cuto amutra udapādinti so ahaṃ tato bhavato yonito gatito viññāṇaṭṭhitito sattāvāsato sattanikāyato vā cuto, puna amukasmiṃ nāma bhave yoniyā gatiyā viññāṇaṭṭhitiyā sattāvāse sattanikāye vā udapādiṃ. Tatrāpāsinti atha tatrāpi bhave yoniyā gatiyā viññāṇaṭṭhitiyā sattāvāse sattanikāye vā puna ahosiṃ. Evaṃnāmotiādi vuttanayameva.
ಅಥ ವಾ ಯಸ್ಮಾ ಅಮುತ್ರಾಸಿನ್ತಿ ಇದಂ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಆರೋಹನ್ತಸ್ಸ ಯಾವದಿಚ್ಛಕಂ ಸರಣಂ। ಸೋ ತತೋ ಚುತೋತಿ ಪಟಿನಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಂ। ತಸ್ಮಾ ಇಧೂಪಪನ್ನೋತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಇಧೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಅನನ್ತರಂ ಅಮುತ್ರ ಉದಪಾದಿನ್ತಿ ತುಸಿತಭವನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ರಾಪಾಸಿಂ ಏವಂನಾಮೋತಿ ತತ್ರಾಪಿ ತುಸಿತಭವನೇ ಸೇತಕೇತು ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿಂ। ಏವಂಗೋತ್ತೋತಿ ತಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಗೋತ್ತೋ। ಏವಂವಣ್ಣೋತಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ। ಏವಮಾಹಾರೋತಿ ದಿಬ್ಬಸುಧಾಹಾರೋ। ಏವಂಸುಖದುಕ್ಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ಏವಂ ದಿಬ್ಬಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ। ದುಕ್ಖಂ ಪನ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಮತ್ತಮೇವ। ಏವಮಾಯುಪರಿಯನ್ತೋತಿ ಏವಂ ಸತ್ತಪಞ್ಞಾಸವಸ್ಸಕೋಟಿಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾಯುಪರಿಯನ್ತೋ। ಸೋ ತತೋ ಚುತೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ ತತೋ ತುಸಿತಭವನತೋ ಚುತೋ। ಇಧೂಪಪನ್ನೋತಿ ಇಧ ಮಹಾಮಾಯಾಯ ದೇವಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ।
Atha vā yasmā amutrāsinti idaṃ anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ saraṇaṃ. So tato cutoti paṭinivattantassa paccavekkhaṇaṃ. Tasmā idhūpapannoti imissā idhūpapattiyā anantaraṃ amutra udapādinti tusitabhavanaṃ sandhāyāhāti veditabbaṃ. Tatrāpāsiṃ evaṃnāmoti tatrāpi tusitabhavane setaketu nāma devaputto ahosiṃ. Evaṃgottoti tāhi devatāhi saddhiṃ ekagotto. Evaṃvaṇṇoti suvaṇṇavaṇṇo. Evamāhāroti dibbasudhāhāro. Evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedīti evaṃ dibbasukhappaṭisaṃvedī. Dukkhaṃ pana saṅkhāradukkhamattameva. Evamāyupariyantoti evaṃ sattapaññāsavassakoṭisaṭṭhivassasatasahassāyupariyanto. So tato cutoti so ahaṃ tato tusitabhavanato cuto. Idhūpapannoti idha mahāmāyāya deviyā kucchimhi nibbatto.
ಇತೀತಿ ಏವಂ। ಸಾಕಾರಂ ಸಉದ್ದೇಸನ್ತಿ ನಾಮಗೋತ್ತವಸೇನ ಸಉದ್ದೇಸಂ, ವಣ್ಣಾದಿವಸೇನ ಸಾಕಾರಂ। ನಾಮಗೋತ್ತವಸೇನ ಹಿ ಸತ್ತೋ ‘‘ದತ್ತೋ, ತಿಸ್ಸೋ, ಗೋತಮೋ’’ತಿ ಉದ್ದಿಸೀಯತಿ; ವಣ್ಣಾದೀಹಿ ಓದಾತೋ, ಸಾಮೋತಿ ನಾನತ್ತತೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ; ತಸ್ಮಾ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಉದ್ದೇಸೋ, ಇತರೇ ಆಕಾರಾ। ಕಿಂ ಪನ ಬುದ್ಧಾಯೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಸರನ್ತೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ನ ಬುದ್ಧಾಯೇವ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧ-ಬುದ್ಧಸಾವಕ-ತಿತ್ಥಿಯಾಪಿ, ನೋ ಚ ಖೋ ಅವಿಸೇಸೇನ। ತಿತ್ಥಿಯಾ ಹಿ ಚತ್ತಾಲೀಸಂಯೇವ ಕಪ್ಪೇ ಸರನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಪರಂ। ಕಸ್ಮಾ? ದುಬ್ಬಲಪಞ್ಞತ್ತಾ। ತೇಸಞ್ಹಿ ನಾಮರೂಪಪರಿಚ್ಛೇದವಿರಹತೋ ದುಬ್ಬಲಾ ಪಞ್ಞಾ ಹೋತಿ। ಸಾವಕೇಸು ಪನ ಅಸೀತಿಮಹಾಸಾವಕಾ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಸರನ್ತಿ; ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ ಏಕಮಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ದ್ವೇ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ। ಏತ್ತಕೋ ಹಿ ತೇಸಂ ಅಭಿನೀಹಾರೋ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ, ಯಾವ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ತಾವ ಸರನ್ತಿ। ತಿತ್ಥಿಯಾ ಚ ಖನ್ಧಪಟಿಪಾಟಿಮೇವ ಸರನ್ತಿ। ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಸರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಅನ್ಧಾನಂ ವಿಯ ಇಚ್ಛಿತಪ್ಪದೇಸೋಕ್ಕಮನಂ ನತ್ಥಿ। ಸಾವಕಾ ಉಭಯಥಾಪಿ ಸರನ್ತಿ; ತಥಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ। ಬುದ್ಧಾ ಪನ ಖನ್ಧಪಟಿಪಾಟಿಯಾಪಿ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನಪಿ ಸೀಹೋಕ್ಕನ್ತವಸೇನಪಿ ಅನೇಕಾಸು ಕಪ್ಪಕೋಟೀಸು ಹೇಟ್ಠಾ ವಾ ಉಪರಿ ವಾ ಯಂ ಯಂ ಠಾನಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸರನ್ತಿಯೇವ।
Itīti evaṃ. Sākāraṃ sauddesanti nāmagottavasena sauddesaṃ, vaṇṇādivasena sākāraṃ. Nāmagottavasena hi satto ‘‘datto, tisso, gotamo’’ti uddisīyati; vaṇṇādīhi odāto, sāmoti nānattato paññāyati; tasmā nāmagottaṃ uddeso, itare ākārā. Kiṃ pana buddhāyeva pubbenivāsaṃ sarantīti? Vuccate – na buddhāyeva, paccekabuddha-buddhasāvaka-titthiyāpi, no ca kho avisesena. Titthiyā hi cattālīsaṃyeva kappe saranti, na tato paraṃ. Kasmā? Dubbalapaññattā. Tesañhi nāmarūpaparicchedavirahato dubbalā paññā hoti. Sāvakesu pana asītimahāsāvakā kappasatasahassaṃ saranti; dve aggasāvakā ekamasaṅkhyeyyaṃ satasahassañca. Paccekabuddhā dve asaṅkhyeyyāni satasahassañca. Ettako hi tesaṃ abhinīhāro. Buddhānaṃ pana paricchedo natthi, yāva icchanti tāva saranti. Titthiyā ca khandhapaṭipāṭimeva saranti. Paṭipāṭiṃ muñcitvā cutipaṭisandhivasena sarituṃ na sakkonti. Tesañhi andhānaṃ viya icchitappadesokkamanaṃ natthi. Sāvakā ubhayathāpi saranti; tathā paccekabuddhā. Buddhā pana khandhapaṭipāṭiyāpi cutipaṭisandhivasenapi sīhokkantavasenapi anekāsu kappakoṭīsu heṭṭhā vā upari vā yaṃ yaṃ ṭhānaṃ ākaṅkhanti, taṃ sabbaṃ sarantiyeva.
ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದೀಸು ಮೇತಿ ಮಯಾ। ವಿಜ್ಜಾತಿ ವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ವಿಜ್ಜಾ। ಕಿಂ ವಿದಿತಂ ಕರೋತಿ? ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ। ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಸ್ಸ ಅವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಮೋಹೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತಮೋತಿ ಸ್ವೇವ ಮೋಹೋ ತಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಟ್ಠೇನ ‘‘ತಮೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆಲೋಕೋತಿ ಸಾಯೇವವಿಜ್ಜಾ ಓಭಾಸಕರಣಟ್ಠೇನ ‘‘ಆಲೋಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾತಿ ಅಯಂ ಅತ್ಥೋ, ಸೇಸಂ ಪಸಂಸಾವಚನಂ। ಯೋಜನಾ ಪನೇತ್ಥ – ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ವಿಜ್ಜಾ ಅಧಿಗತಾ, ತಸ್ಸ ಮೇ ಅಧಿಗತವಿಜ್ಜಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ, ವಿನಟ್ಠಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ಏಸ ನಯೋ ಇತರಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪದದ್ವಯೇ।
Ayaṃ kho me brāhmaṇātiādīsu meti mayā. Vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādakamoho vuccati. Tamoti sveva moho tappaṭicchādakaṭṭhena ‘‘tamo’’ti vuccati. Ālokoti sāyevavijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ‘‘āloko’’ti vuccati. Ettha ca vijjā adhigatāti ayaṃ attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha – ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye.
ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾತಿ ಓಪಮ್ಮತ್ಥೇ। ತನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ। ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ। ವೀರಿಯಾತಾಪೇನ ಆತಾಪಿನೋ। ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ, ಪೇಸಿತಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹಞ್ಞೇಯ್ಯ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಮೋ ವಿಹಞ್ಞೇಯ್ಯ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಮಮ ಅವಿಜ್ಜಾ ವಿಹತಾ ವಿಜ್ಜಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತಮೋ ವಿಹತೋ ಆಲೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಏತಸ್ಸ ಮೇ ಪಧಾನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಅನುರೂಪಮೇವ ಫಲಂ ಲದ್ಧನ್ತಿ।
Yathā tanti ettha yathāti opammatthe. Tanti nipāto. Satiyā avippavāsena appamattassa. Vīriyātāpena ātāpino. Kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pahitattassa, pesitacittassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya vijjā uppajjeyya, tamo vihaññeyya āloko uppajjeyya; evameva mama avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.
ಅಯಂ ಖೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪಠಮಾ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿದಾ ಅಹೋಸಿ ಕುಕ್ಕುಟಚ್ಛಾಪಕಸ್ಸೇವ ಅಣ್ಡಕೋಸಮ್ಹಾತಿ ಅಯಂ ಖೋ ಮಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ಪುಬ್ಬೇ ನಿವುತ್ಥಕ್ಖನ್ಧಪಟಿಚ್ಛಾದಕಂ ಅವಿಜ್ಜಣ್ಡಕೋಸಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ಪಠಮಾ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿದಾ ಪಠಮಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಿ ಪಠಮಾ ಅರಿಯಾಜಾತಿ ಅಹೋಸಿ, ಕುಕ್ಕುಟಚ್ಛಾಪಕಸ್ಸೇವ ಮುಖತುಣ್ಡಕೇನ ವಾ ಪಾದನಖಸಿಖಾಯ ವಾ ಅಣ್ಡಕೋಸಂ ಪದಾಲೇತ್ವಾ ತಮ್ಹಾ ಅಣ್ಡಕೋಸಮ್ಹಾ ಅಭಿನಿಬ್ಭಿದಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಿ ಕುಕ್ಕುಟನಿಕಾಯೇ ಪಚ್ಚಾಜಾತೀತಿ।
Ayaṃ kho me brāhmaṇa paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti ayaṃ kho mama brāhmaṇa pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakkhandhapaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamā abhinibbhidā paṭhamā nikkhanti paṭhamā ariyājāti ahosi, kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti.
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pubbenivāsakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡಂ • Verañjakaṇḍaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pubbenivāsakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pubbenivāsakathāvaṇṇanā
