| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
२. पुब्बेसम्बोधसुत्तवण्णना
2. Pubbesambodhasuttavaṇṇanā
११५. अयं पथवीधातुं निस्साय तं आरब्भ पवत्तो अस्सादो। एवं पवत्तानन्ति एवं काये पभावस्स पवेदनवसेनेव पवत्तानं। हुत्वा अभावाकारेनाति पुब्बे अविज्जमाना पच्चयसामग्गिया हुत्वा उप्पज्जित्वा पुन भङ्गुपगमनतो उद्धं अभावाकारेन। न निच्चाति अनिच्चा अद्धुवत्ता, धुवं निच्चं। पटिपीळनाकारेनाति उदयब्बयवसेन अभिण्हं पीळनाकारेन दुक्खट्ठेन। सभावविगमाकारेनाति अत्तनो सभावस्स विगच्छनाकारेन। सभावधम्मा हि अप्पमत्तं खणं पत्वा निरुज्झन्ति। तस्मा ते ‘‘जराय मरणेन चा’’ति द्वेधा विपरिणमन्ति। तेनाह ‘‘विपरिणामधम्मा’’ति। आदीनं वाति पवत्तेतीति आदीनवो, परमकापञ्ञता। विनीयतीति वूपसमीयति। अच्चन्तप्पहानवसेन निस्सरति एतेनाति निस्सरणं।
115. Ayaṃ pathavīdhātuṃ nissāya taṃ ārabbha pavatto assādo. Evaṃ pavattānanti evaṃ kāye pabhāvassa pavedanavaseneva pavattānaṃ. Hutvā abhāvākārenāti pubbe avijjamānā paccayasāmaggiyā hutvā uppajjitvā puna bhaṅgupagamanato uddhaṃ abhāvākārena. Na niccāti aniccā addhuvattā, dhuvaṃ niccaṃ. Paṭipīḷanākārenāti udayabbayavasena abhiṇhaṃ pīḷanākārena dukkhaṭṭhena. Sabhāvavigamākārenāti attano sabhāvassa vigacchanākārena. Sabhāvadhammā hi appamattaṃ khaṇaṃ patvā nirujjhanti. Tasmā te ‘‘jarāya maraṇena cā’’ti dvedhā vipariṇamanti. Tenāha ‘‘vipariṇāmadhammā’’ti. Ādīnaṃ vāti pavattetīti ādīnavo, paramakāpaññatā. Vinīyatīti vūpasamīyati. Accantappahānavasena nissarati etenāti nissaraṇaṃ.
सायं निपन्ना सब्बरत्तिं खेपेत्वा पातो उट्ठहाम, मासपुण्णघटो विय नो सरीरं निस्सन्दाभावतो।
Sāyaṃ nipannā sabbarattiṃ khepetvā pāto uṭṭhahāma, māsapuṇṇaghaṭo viya no sarīraṃ nissandābhāvato.
फुसितमत्तेसुपीति उदकस्स फुसितमत्तेसुपि।
Phusitamattesupīti udakassa phusitamattesupi.
अतिनामेन्ति कालं। एवं वुत्तनयेन पवत्ता पुग्गला एता पथवीधातुआदयो अस्सादेन्ति नाम अभिरतिवसेन तत्थ आकङ्खुप्पादनतो।
Atināmenti kālaṃ. Evaṃ vuttanayena pavattā puggalā etā pathavīdhātuādayo assādenti nāma abhirativasena tattha ākaṅkhuppādanato.
अभिविसिट्ठेन ञाणेनाति अग्गमग्गञाणेन। रुक्खो बोधि ‘‘बुज्झति एत्था’’ति कत्वा। मग्गो बोधि ‘‘बुज्झति एतेना’’ति कत्वा। सब्बञ्ञुतञ्ञाणं बोधि सम्मा सामञ्च सब्बधम्मानं बुज्झनतो। निब्बानं बोधि बुज्झितब्बतो। तेसन्ति निद्धारणे सामिवचनं। सावकपारमीञाणन्ति सावकपारमीञाणं याथावतो दस्सनवत्थु।
Abhivisiṭṭhena ñāṇenāti aggamaggañāṇena. Rukkho bodhi ‘‘bujjhati etthā’’ti katvā. Maggo bodhi ‘‘bujjhati etenā’’ti katvā. Sabbaññutaññāṇaṃ bodhi sammā sāmañca sabbadhammānaṃ bujjhanato. Nibbānaṃ bodhi bujjhitabbato. Tesanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Sāvakapāramīñāṇanti sāvakapāramīñāṇaṃ yāthāvato dassanavatthu.
अकुप्पाति पटिपक्खेहि अकोपेतब्बो। कारणतोति अरियमग्गतो। ततो हिस्स अकुप्पता। तेनाह ‘‘सा ही’’तिआदी। आरम्मणतोति निब्बानारम्मणतो निब्बानारम्मणानं लोकियसमापत्तीनं अभावतो।
Akuppāti paṭipakkhehi akopetabbo. Kāraṇatoti ariyamaggato. Tato hissa akuppatā. Tenāha ‘‘sā hī’’tiādī. Ārammaṇatoti nibbānārammaṇato nibbānārammaṇānaṃ lokiyasamāpattīnaṃ abhāvato.
वित्थारवसेनाति एकेकधातुवसेनाति वदन्ति, एकेकिस्सा पन धातुया लक्खणविभत्तिदस्सनवसेन। यन्ति हेतुअत्थे निपातो, यं निमित्तन्ति अत्थो। अस्सादेति एतेनाति अस्सादो, तण्हा। अयं पथवीधातुया अस्सादोति एत्थ अयं-सद्दो ‘‘पहानपटिवेधो’’ति एत्थापि आनेत्वा सम्बन्धितब्बो ‘‘अयं पहानपटिवेधो पटिविज्झितब्बट्ठेन समुदयसच्च’’न्ति। एस नयो सेससच्चेसुपि। याति यथावुत्तेसु अस्सादो आदीनवो निस्सरणन्ति इमेसु तीसु ठानेसु पवत्ता या दिट्ठि…पे॰… यो समाधि, अयं भावनापटिवेधो मग्गसच्चन्ति वुत्तनयेनेव योजेतब्बं।
Vitthāravasenāti ekekadhātuvasenāti vadanti, ekekissā pana dhātuyā lakkhaṇavibhattidassanavasena. Yanti hetuatthe nipāto, yaṃ nimittanti attho. Assādeti etenāti assādo, taṇhā. Ayaṃ pathavīdhātuyā assādoti ettha ayaṃ-saddo ‘‘pahānapaṭivedho’’ti etthāpi ānetvā sambandhitabbo ‘‘ayaṃ pahānapaṭivedho paṭivijjhitabbaṭṭhena samudayasacca’’nti. Esa nayo sesasaccesupi. Yāti yathāvuttesu assādo ādīnavo nissaraṇanti imesu tīsu ṭhānesu pavattā yā diṭṭhi…pe… yo samādhi, ayaṃ bhāvanāpaṭivedho maggasaccanti vuttanayeneva yojetabbaṃ.
पुब्बेसम्बोधसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Pubbesambodhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / २. पुब्बेसम्बोधसुत्तं • 2. Pubbesambodhasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. पुब्बेसम्बोधसुत्तवण्णना • 2. Pubbesambodhasuttavaṇṇanā
