| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
खन्धकपुच्छावारो
Khandhakapucchāvāro
पुच्छाविस्सज्जनावण्णना
Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
३२०. उपसम्पदक्खन्धकन्ति महाखन्धकं। ‘‘निदानेन च निद्देसेन च सद्धि’’न्ति इमिना सह निदानेनाति सनिदानं, सह निद्देसेनाति सनिद्देसन्ति वचनत्थं दस्सेति। एत्थ निदानेनाति सिक्खापदपञ्ञत्तिदेससङ्खातेन निदानेन। निद्देसेनाति पुग्गलादिनिद्देसेन। तत्थाति उपसम्पदक्खन्धके। समुक्कट्ठपदानन्ति एत्थ समुक्कट्ठसद्दो उत्तमपरियायोति आह ‘‘उत्तमानी’’ति। पदानीति ‘‘न भिक्खवे ऊनवीसतिवस्सो पुग्गलो उपसम्पादेतब्बो’’ति (पाचि॰ ४०२-४०३; महाव॰ १२४) आदिना नयेन वुत्तानि पदानि। इमेहि पदेहि ‘‘समुक्कट्ठानि पदानि समुक्कट्ठपदानी’’ति वचनत्थं दस्सेति। इतीति अयमत्थो। कस्मा पनेत्थ ‘‘समुक्कट्ठपदानं कति आपत्तियो’’ति पदानमेव सामिवसेन निद्देसो कतो, ननु आपत्तियो नाम पुग्गलानञ्ञेव होन्तीति आह ‘‘येन येन ही’’तिआदि। हीति यस्मा। येन येन पदेन पञ्ञत्ताति सम्बन्धो। सा साति आपत्ति। द्वे आपत्तियोति एत्थ द्विन्नं आपत्तीनं सरूपं दस्सेन्तो आह ‘‘पाचित्तियं, दुक्कट’’न्ति।
320.Upasampadakkhandhakanti mahākhandhakaṃ. ‘‘Nidānena ca niddesena ca saddhi’’nti iminā saha nidānenāti sanidānaṃ, saha niddesenāti saniddesanti vacanatthaṃ dasseti. Ettha nidānenāti sikkhāpadapaññattidesasaṅkhātena nidānena. Niddesenāti puggalādiniddesena. Tatthāti upasampadakkhandhake. Samukkaṭṭhapadānanti ettha samukkaṭṭhasaddo uttamapariyāyoti āha ‘‘uttamānī’’ti. Padānīti ‘‘na bhikkhave ūnavīsativasso puggalo upasampādetabbo’’ti (pāci. 402-403; mahāva. 124) ādinā nayena vuttāni padāni. Imehi padehi ‘‘samukkaṭṭhāni padāni samukkaṭṭhapadānī’’ti vacanatthaṃ dasseti. Itīti ayamattho. Kasmā panettha ‘‘samukkaṭṭhapadānaṃ kati āpattiyo’’ti padānameva sāmivasena niddeso kato, nanu āpattiyo nāma puggalānaññeva hontīti āha ‘‘yena yena hī’’tiādi. Hīti yasmā. Yena yena padena paññattāti sambandho. Sā sāti āpatti. Dve āpattiyoti ettha dvinnaṃ āpattīnaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘pācittiyaṃ, dukkaṭa’’nti.
नस्सन्तेतेति नस्सन्तु एते। विनस्सन्तेतेति विनस्सन्तु एते भिक्खूति अत्थो। तेहीति भिक्खूहि। वदतोति वदन्तानं। सेसेसु उपोसथकरणेसूति सम्बन्धो। ‘‘दुक्कटापत्तियेवा’’ति इमिना एका आपत्तीति एत्थ अत्थपकरणादिवसेन दुक्कटापत्तियेवाति दस्सेति।
Nassanteteti nassantu ete. Vinassanteteti vinassantu ete bhikkhūti attho. Tehīti bhikkhūhi. Vadatoti vadantānaṃ. Sesesu uposathakaraṇesūti sambandho. ‘‘Dukkaṭāpattiyevā’’ti iminā ekā āpattīti ettha atthapakaraṇādivasena dukkaṭāpattiyevāti dasseti.
पवारणक्खन्धकेपीति पिसद्दो उपोसथक्खन्धकं अपेक्खति।
Pavāraṇakkhandhakepīti pisaddo uposathakkhandhakaṃ apekkhati.
चम्मसंयुत्तेपीति चम्मेन संयुत्तं कत्वा देसिते खन्धकेपि, चम्मक्खन्धकेपीति अत्थो। पिसद्दो पवारणक्खन्धकं अपेक्खति। भेसज्जक्खन्धकेपीति पिसद्दो चम्मक्खन्धकं अपेक्खति। समन्ताति अङ्गजातस्स समन्ततो।
Cammasaṃyuttepīti cammena saṃyuttaṃ katvā desite khandhakepi, cammakkhandhakepīti attho. Pisaddo pavāraṇakkhandhakaṃ apekkhati. Bhesajjakkhandhakepīti pisaddo cammakkhandhakaṃ apekkhati. Samantāti aṅgajātassa samantato.
तत्थाति कथिनक्खन्धके। चीवरसंयुत्तेति चीवरक्खन्धके।
Tatthāti kathinakkhandhake. Cīvarasaṃyutteti cīvarakkhandhake.
चम्पेय्यकेति चम्पेय्यक्खन्धके। समुच्चयक्खन्धकेसुपीति पिसद्दो चम्पेय्यक्खन्धकं अपेक्खति।
Campeyyaketi campeyyakkhandhake. Samuccayakkhandhakesupīti pisaddo campeyyakkhandhakaṃ apekkhati.
समथक्खन्धके इमा द्वे आपत्तियो होन्तीति योजना। एसेव नयो सेसेसुपि। खुद्दकवत्थुकेति खुद्दकवत्थुक्खन्धके। गरुभण्डविस्सज्जनेति गरुभण्डस्स विस्सज्जने।
Samathakkhandhake imā dve āpattiyo hontīti yojanā. Eseva nayo sesesupi. Khuddakavatthuketi khuddakavatthukkhandhake. Garubhaṇḍavissajjaneti garubhaṇḍassa vissajjane.
सङ्घभेदेति सङ्घभेदक्खन्धके। ‘‘समाचारं पुच्छिस्सन्ति वुत्ते वत्तक्खन्धके’’ति इमिना समाचारसद्देन वत्तक्खन्धकं गहेतब्बन्ति दस्सेति। साति दुक्कटापत्ति। ‘‘तथा’’ति पदेन ‘‘एका दुक्कटापत्तियेवा’’ति पदं अतिदिसति। ‘‘पातिमोक्खट्ठपने’’ति इमिना पाळियं ठपनं पुच्छिस्सन्ति एत्थ ‘‘पातिमोक्ख’’न्तिआदिपदस्स लोपं दस्सेति। पञ्चसतिकसत्तसतिकेसूति पञ्चसतिकक्खन्धकसत्तसतिकक्खन्धकेसु। आरोपितोति एत्थ रुपधातुया द्विकम्मिकत्ता, न्यादिगणत्ता च ‘‘धम्मो’’ति पधानकम्ममेव वुत्तं, न ‘‘सङ्गह’’न्ति अपधानकम्मं। तेन वुत्तं ‘‘धम्मो सङ्गह’’न्ति। तत्थाति पञ्चसतिकसत्तसतिकेसु।
Saṅghabhedeti saṅghabhedakkhandhake. ‘‘Samācāraṃ pucchissanti vutte vattakkhandhake’’ti iminā samācārasaddena vattakkhandhakaṃ gahetabbanti dasseti. Sāti dukkaṭāpatti. ‘‘Tathā’’ti padena ‘‘ekā dukkaṭāpattiyevā’’ti padaṃ atidisati. ‘‘Pātimokkhaṭṭhapane’’ti iminā pāḷiyaṃ ṭhapanaṃ pucchissanti ettha ‘‘pātimokkha’’ntiādipadassa lopaṃ dasseti. Pañcasatikasattasatikesūti pañcasatikakkhandhakasattasatikakkhandhakesu. Āropitoti ettha rupadhātuyā dvikammikattā, nyādigaṇattā ca ‘‘dhammo’’ti padhānakammameva vuttaṃ, na ‘‘saṅgaha’’nti apadhānakammaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘dhammo saṅgaha’’nti. Tatthāti pañcasatikasattasatikesu.
इति खन्धकपुच्छावण्णनाय योजना समत्ता।
Iti khandhakapucchāvaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / खन्धकपुच्छावारो • Khandhakapucchāvāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / पुच्छाविस्सज्जनावण्णना • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पुच्छाविस्सज्जनावण्णना • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / पुच्छाविस्सज्जनावण्णना • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / पुच्छाविस्सज्जनावण्णना • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
