| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ขนฺธกปุจฺฉาวาโร
Khandhakapucchāvāro
ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา
Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
๓๒๐. อุปสมฺปทกฺขนฺธกนฺติ มหาขนฺธกํฯ ‘‘นิทาเนน จ นิเทฺทเสน จ สทฺธิ’’นฺติ อิมินา สห นิทาเนนาติ สนิทานํ, สห นิเทฺทเสนาติ สนิเทฺทสนฺติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ เอตฺถ นิทาเนนาติ สิกฺขาปทปญฺญตฺติเทสสงฺขาเตน นิทาเนนฯ นิเทฺทเสนาติ ปุคฺคลาทินิเทฺทเสนฯ ตตฺถาติ อุปสมฺปทกฺขนฺธเกฯ สมุกฺกฎฺฐปทานนฺติ เอตฺถ สมุกฺกฎฺฐสโทฺท อุตฺตมปริยาโยติ อาห ‘‘อุตฺตมานี’’ติฯ ปทานีติ ‘‘น ภิกฺขเว อูนวีสติวโสฺส ปุคฺคโล อุปสมฺปาเทตโพฺพ’’ติ (ปาจิ. ๔๐๒-๔๐๓; มหาว. ๑๒๔) อาทินา นเยน วุตฺตานิ ปทานิฯ อิเมหิ ปเทหิ ‘‘สมุกฺกฎฺฐานิ ปทานิ สมุกฺกฎฺฐปทานี’’ติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ อิตีติ อยมโตฺถฯ กสฺมา ปเนตฺถ ‘‘สมุกฺกฎฺฐปทานํ กติ อาปตฺติโย’’ติ ปทานเมว สามิวเสน นิเทฺทโส กโต, นนุ อาปตฺติโย นาม ปุคฺคลานเญฺญว โหนฺตีติ อาห ‘‘เยน เยน หี’’ติอาทิฯ หีติ ยสฺมาฯ เยน เยน ปเทน ปญฺญตฺตาติ สมฺพโนฺธฯ สา สาติ อาปตฺติฯ เทฺว อาปตฺติโยติ เอตฺถ ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ สรูปํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปาจิตฺติยํ, ทุกฺกฎ’’นฺติฯ
320.Upasampadakkhandhakanti mahākhandhakaṃ. ‘‘Nidānena ca niddesena ca saddhi’’nti iminā saha nidānenāti sanidānaṃ, saha niddesenāti saniddesanti vacanatthaṃ dasseti. Ettha nidānenāti sikkhāpadapaññattidesasaṅkhātena nidānena. Niddesenāti puggalādiniddesena. Tatthāti upasampadakkhandhake. Samukkaṭṭhapadānanti ettha samukkaṭṭhasaddo uttamapariyāyoti āha ‘‘uttamānī’’ti. Padānīti ‘‘na bhikkhave ūnavīsativasso puggalo upasampādetabbo’’ti (pāci. 402-403; mahāva. 124) ādinā nayena vuttāni padāni. Imehi padehi ‘‘samukkaṭṭhāni padāni samukkaṭṭhapadānī’’ti vacanatthaṃ dasseti. Itīti ayamattho. Kasmā panettha ‘‘samukkaṭṭhapadānaṃ kati āpattiyo’’ti padānameva sāmivasena niddeso kato, nanu āpattiyo nāma puggalānaññeva hontīti āha ‘‘yena yena hī’’tiādi. Hīti yasmā. Yena yena padena paññattāti sambandho. Sā sāti āpatti. Dve āpattiyoti ettha dvinnaṃ āpattīnaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘pācittiyaṃ, dukkaṭa’’nti.
นสฺสเนฺตเตติ นสฺสนฺตุ เอเตฯ วินสฺสเนฺตเตติ วินสฺสนฺตุ เอเต ภิกฺขูติ อโตฺถฯ เตหีติ ภิกฺขูหิฯ วทโตติ วทนฺตานํฯ เสเสสุ อุโปสถกรเณสูติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘ทุกฺกฎาปตฺติเยวา’’ติ อิมินา เอกา อาปตฺตีติ เอตฺถ อตฺถปกรณาทิวเสน ทุกฺกฎาปตฺติเยวาติ ทเสฺสติฯ
Nassanteteti nassantu ete. Vinassanteteti vinassantu ete bhikkhūti attho. Tehīti bhikkhūhi. Vadatoti vadantānaṃ. Sesesu uposathakaraṇesūti sambandho. ‘‘Dukkaṭāpattiyevā’’ti iminā ekā āpattīti ettha atthapakaraṇādivasena dukkaṭāpattiyevāti dasseti.
ปวารณกฺขนฺธเกปีติ ปิสโทฺท อุโปสถกฺขนฺธกํ อเปกฺขติฯ
Pavāraṇakkhandhakepīti pisaddo uposathakkhandhakaṃ apekkhati.
จมฺมสํยุเตฺตปีติ จเมฺมน สํยุตฺตํ กตฺวา เทสิเต ขนฺธเกปิ, จมฺมกฺขนฺธเกปีติ อโตฺถฯ ปิสโทฺท ปวารณกฺขนฺธกํ อเปกฺขติฯ เภสชฺชกฺขนฺธเกปีติ ปิสโทฺท จมฺมกฺขนฺธกํ อเปกฺขติฯ สมนฺตาติ องฺคชาตสฺส สมนฺตโตฯ
Cammasaṃyuttepīti cammena saṃyuttaṃ katvā desite khandhakepi, cammakkhandhakepīti attho. Pisaddo pavāraṇakkhandhakaṃ apekkhati. Bhesajjakkhandhakepīti pisaddo cammakkhandhakaṃ apekkhati. Samantāti aṅgajātassa samantato.
ตตฺถาติ กถินกฺขนฺธเกฯ จีวรสํยุเตฺตติ จีวรกฺขนฺธเกฯ
Tatthāti kathinakkhandhake. Cīvarasaṃyutteti cīvarakkhandhake.
จเมฺปยฺยเกติ จเมฺปยฺยกฺขนฺธเกฯ สมุจฺจยกฺขนฺธเกสุปีติ ปิสโทฺท จเมฺปยฺยกฺขนฺธกํ อเปกฺขติฯ
Campeyyaketi campeyyakkhandhake. Samuccayakkhandhakesupīti pisaddo campeyyakkhandhakaṃ apekkhati.
สมถกฺขนฺธเก อิมา เทฺว อาปตฺติโย โหนฺตีติ โยชนาฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ ขุทฺทกวตฺถุเกติ ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธเกฯ ครุภณฺฑวิสฺสชฺชเนติ ครุภณฺฑสฺส วิสฺสชฺชเนฯ
Samathakkhandhake imā dve āpattiyo hontīti yojanā. Eseva nayo sesesupi. Khuddakavatthuketi khuddakavatthukkhandhake. Garubhaṇḍavissajjaneti garubhaṇḍassa vissajjane.
สงฺฆเภเทติ สงฺฆเภทกฺขนฺธเกฯ ‘‘สมาจารํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ วุเตฺต วตฺตกฺขนฺธเก’’ติ อิมินา สมาจารสเทฺทน วตฺตกฺขนฺธกํ คเหตพฺพนฺติ ทเสฺสติฯ สาติ ทุกฺกฎาปตฺติฯ ‘‘ตถา’’ติ ปเทน ‘‘เอกา ทุกฺกฎาปตฺติเยวา’’ติ ปทํ อติทิสติฯ ‘‘ปาติโมกฺขฎฺฐปเน’’ติ อิมินา ปาฬิยํ ฐปนํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ เอตฺถ ‘‘ปาติโมกฺข’’นฺติอาทิปทสฺส โลปํ ทเสฺสติฯ ปญฺจสติกสตฺตสติเกสูติ ปญฺจสติกกฺขนฺธกสตฺตสติกกฺขนฺธเกสุฯ อาโรปิโตติ เอตฺถ รุปธาตุยา ทฺวิกมฺมิกตฺตา, นฺยาทิคณตฺตา จ ‘‘ธโมฺม’’ติ ปธานกมฺมเมว วุตฺตํ, น ‘‘สงฺคห’’นฺติ อปธานกมฺมํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ธโมฺม สงฺคห’’นฺติฯ ตตฺถาติ ปญฺจสติกสตฺตสติเกสุฯ
Saṅghabhedeti saṅghabhedakkhandhake. ‘‘Samācāraṃ pucchissanti vutte vattakkhandhake’’ti iminā samācārasaddena vattakkhandhakaṃ gahetabbanti dasseti. Sāti dukkaṭāpatti. ‘‘Tathā’’ti padena ‘‘ekā dukkaṭāpattiyevā’’ti padaṃ atidisati. ‘‘Pātimokkhaṭṭhapane’’ti iminā pāḷiyaṃ ṭhapanaṃ pucchissanti ettha ‘‘pātimokkha’’ntiādipadassa lopaṃ dasseti. Pañcasatikasattasatikesūti pañcasatikakkhandhakasattasatikakkhandhakesu. Āropitoti ettha rupadhātuyā dvikammikattā, nyādigaṇattā ca ‘‘dhammo’’ti padhānakammameva vuttaṃ, na ‘‘saṅgaha’’nti apadhānakammaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘dhammo saṅgaha’’nti. Tatthāti pañcasatikasattasatikesu.
อิติ ขนฺธกปุจฺฉาวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti khandhakapucchāvaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ขนฺธกปุจฺฉาวาโร • Khandhakapucchāvāro
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Pucchāvissajjanāvaṇṇanā
