Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

อภิธมฺมปิฎเก

Abhidhammapiṭake

กถาวตฺถุปาฬิ

Kathāvatthupāḷi

๑. ปุคฺคลกถา

1. Puggalakathā

๑. สุทฺธสจฺจิกโฎฺฐ

1. Suddhasaccikaṭṭho

๑. อนุโลมปจฺจนีกํ

1. Anulomapaccanīkaṃ

๑. ¹ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ ²? อามนฺตาฯ โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

1. ³ Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti ⁴? Āmantā. Yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร ⁵ วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re ⁶ vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

อนุโลมปญฺจกํฯ

Anulomapañcakaṃ.

๒. ⁷ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

2. ⁸ Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

ปฎิกมฺมจตุกฺกํฯ

Paṭikammacatukkaṃ.

๓. ตฺวํ เจ ปน มญฺญสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’ติ, เตน ตว ⁹ ตตฺถ เหตาย ปฎิญฺญาย เหวํ ปฎิชานนฺตํ ¹⁰ เหวํ นิคฺคเหตเพฺพฯ อถ ตํ นิคฺคณฺหามฯ สุนิคฺคหิโต จ ¹¹ โหสิฯ

3. Tvaṃ ce pana maññasi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’ti, tena tava ¹² tattha hetāya paṭiññāya hevaṃ paṭijānantaṃ ¹³ hevaṃ niggahetabbe. Atha taṃ niggaṇhāma. Suniggahito ca ¹⁴ hosi.

หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน , เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena , tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

นิคฺคหจตุกฺกํฯ

Niggahacatukkaṃ.

๔. เอเส เจ ทุนฺนิคฺคหิเต เหวเมวํ ¹⁵ ตตฺถ ทกฺขฯ วตฺตเพฺพ โข – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ โน จ มยํ ตยา ตตฺถ เหตาย ปฎิญฺญาย เหวํ ปฎิชานนฺตา เหวํ นิคฺคเหตพฺพาฯ อถ มํ นิคฺคณฺหาสิฯ ทุนฺนิคฺคหิตา จ ¹⁶ โหมฯ

4. Ese ce dunniggahite hevamevaṃ ¹⁷ tattha dakkha. Vattabbe kho – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’’ no ca vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. No ca mayaṃ tayā tattha hetāya paṭiññāya hevaṃ paṭijānantā hevaṃ niggahetabbā. Atha maṃ niggaṇhāsi. Dunniggahitā ca ¹⁸ homa.

หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ , ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ ฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ อิทํ เต มิจฺฉาฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho , tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti . Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti idaṃ te micchā.

อุปนยนจตุกฺกํฯ

Upanayanacatukkaṃ.

๕. น เหวํ นิคฺคเหตเพฺพฯ เตน หิ ยํ นิคฺคณฺหาสิ – ‘‘หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โน จ วตฺตเพฺพ – โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

5. Na hevaṃ niggahetabbe. Tena hi yaṃ niggaṇhāsi – ‘‘hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, no ca vattabbe – yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ อิทํ เต มิจฺฉาฯ เตน หิ เย กเต นิคฺคเห เส นิคฺคเห ทุกฺกเฎฯ สุกเต ปฎิกเมฺมฯ สุกตา ปฎิปาทนาติฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti idaṃ te micchā. Tena hi ye kate niggahe se niggahe dukkaṭe. Sukate paṭikamme. Sukatā paṭipādanāti.

นิคฺคมนจตุกฺกํฯ

Niggamanacatukkaṃ.

ปฐโม นิคฺคโหฯ

Paṭhamo niggaho.

๑. สุทฺธสจฺจิกโฎฺฐ

1. Suddhasaccikaṭṭho

๒. ปจฺจนีกานุโลมํ

2. Paccanīkānulomaṃ

๖. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

6. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

ปจฺจนีกปญฺจกํฯ

Paccanīkapañcakaṃ.

๗. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

7. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti ? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

ปฎิกมฺมจตุกฺกํฯ

Paṭikammacatukkaṃ.

๘. ตฺวํ เจ ปน มญฺญสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน’ , โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ, เตน ตว ตตฺถ เหตาย ปฎิญฺญาย เหวํ ปฎิชานนฺตํ เหวํ นิคฺคเหตเพฺพฯ อถ ตํ นิคฺคณฺหามฯ สุนิคฺคหิโต จ โหสิฯ

8. Tvaṃ ce pana maññasi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena’ , no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti, tena tava tattha hetāya paṭiññāya hevaṃ paṭijānantaṃ hevaṃ niggahetabbe. Atha taṃ niggaṇhāma. Suniggahito ca hosi.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ อิทํ เต มิจฺฉาฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti idaṃ te micchā.

๙. เอเส เจ ทุนฺนิคฺคหิเต เหวเมวํ ตตฺถ ทกฺขฯ วตฺตเพฺพ โข – ‘‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ โน จ มยํ ตยา ตตฺถ เหตาย ปฎิญฺญาย เหวํ ปฎิชานนฺตา เหวํ นิคฺคเหตพฺพาฯ อถ มํ นิคฺคณฺหาสิฯ ทุนฺนิคฺคหิตา จ โหมฯ

9. Ese ce dunniggahite hevamevaṃ tattha dakkha. Vattabbe kho – ‘‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’’ no ca vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. No ca mayaṃ tayā tattha hetāya paṭiññāya hevaṃ paṭijānantā hevaṃ niggahetabbā. Atha maṃ niggaṇhāsi. Dunniggahitā ca homa.

หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

อุปนยนจตุกฺกํฯ

Upanayanacatukkaṃ.

๑๐. น เหวํ นิคฺคเหตเพฺพฯ เตน หิ ยํ นิคฺคณฺหาสิ – ‘‘หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘วตฺตเพฺพ โข – ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โน จ วตฺตเพฺพ – โย สจฺจิกโฎฺฐ ปรมโตฺถ, ตโต โส ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

10. Na hevaṃ niggahetabbe. Tena hi yaṃ niggaṇhāsi – ‘‘hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘vattabbe kho – puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, no ca vattabbe – yo saccikaṭṭho paramattho, tato so puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

นิคฺคมนจตุกฺกํฯ

Niggamanacatukkaṃ.

ทุติโย นิคฺคโหฯ

Dutiyo niggaho.

๒. (ก) โอกาสสจฺจิกโฎฺฐ

2. (Ka) okāsasaccikaṭṭho

๑. อนุโลมปจฺจนีกํ

1. Anulomapaccanīkaṃ

๑๑. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สพฺพตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

11. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbattha puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘sabbattha puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbattha puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbattha puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbattha puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

ตติโย นิคฺคโหฯ

Tatiyo niggaho.

๓. (ก) กาลสจฺจิกโฎฺฐ

3. (Ka) kālasaccikaṭṭho

๑. อนุโลมปจฺจนีกํ

1. Anulomapaccanīkaṃ

๑๒. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สพฺพทา ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

12. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbadā puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพทา ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพทา ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘sabbadā puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbadā puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพทา ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพทา ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbadā puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbadā puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

จตุโตฺถ นิคฺคโหฯ

Catuttho niggaho.

๔. (ก) อวยวสจฺจิกโฎฺฐ

4. (Ka) avayavasaccikaṭṭho

๑. อนุโลมปจฺจนีกํ

1. Anulomapaccanīkaṃ

๑๓. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สเพฺพสุ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

13. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbesu puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘sabbesu puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbesu puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbesu puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbesu puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

ปญฺจโม นิคฺคโหฯ

Pañcamo niggaho.

๒. (ข) โอกาสสจฺจิกโฎฺฐ

2. (Kha) okāsasaccikaṭṭho

๒. ปจฺจนีกานุโลมํ

2. Paccanīkānulomaṃ

๑๔. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สพฺพตฺถ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

14. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbattha puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน , เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena , tena vata re vattabbe – ‘‘sabbattha puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbattha puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพตฺถ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbattha puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbattha puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

ฉโฎฺฐ นิคฺคโหฯ

Chaṭṭho niggaho.

๓. (ข) กาลสจฺจิกโฎฺฐ

3. (Kha) kālasaccikaṭṭho

๒. ปจฺจนีกานุโลมํ

2. Paccanīkānulomaṃ

๑๕. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สพฺพทา ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

15. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbadā puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพทา ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพทา ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘sabbadā puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbadā puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สพฺพทา ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สพฺพทา ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbadā puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbadā puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

สตฺตโม นิคฺคโหฯ

Sattamo niggaho.

๔. (ข) อวยวสจฺจิกโฎฺฐ

4. (Kha) avayavasaccikaṭṭho

๒. ปจฺจนีกานุโลมํ

2. Paccanīkānulomaṃ

๑๖. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ สเพฺพสุ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

16. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Sabbesu puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘sabbesu puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘sabbesu puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน’ , โน จ วตฺตเพฺพ – ‘สเพฺพสุ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘sabbesu puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena’ , no ca vattabbe – ‘sabbesu puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’’ti micchā…pe….

อฎฺฐกนิคฺคโหฯ

Aṭṭhakaniggaho.

๕. สุทฺธิกสํสนฺทนํ

5. Suddhikasaṃsandanaṃ

๑๗. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

17. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน’ , โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena’ , no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๑๘. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… สญฺญา จ อุปลพฺภติ…เป.… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ…เป.… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

18. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… saññā ca upalabbhati…pe… saṅkhārā ca upalabbhanti…pe… viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ viññāṇaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๑๙. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, จกฺขายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตายตนญฺจ อุปลพฺภติ… ฆานายตนญฺจ อุปลพฺภติ… ชิวฺหายตนญฺจ อุปลพฺภติ… กายายตนญฺจ อุปลพฺภติ… รูปายตนญฺจ อุปลพฺภติ… สทฺทายตนญฺจ อุปลพฺภติ… คนฺธายตนญฺจ อุปลพฺภติ… รสายตนญฺจ อุปลพฺภติ… โผฎฺฐพฺพายตนญฺจ อุปลพฺภติ… มนายตนญฺจ อุปลพฺภติ… ธมฺมายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

19. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, cakkhāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotāyatanañca upalabbhati… ghānāyatanañca upalabbhati… jivhāyatanañca upalabbhati… kāyāyatanañca upalabbhati… rūpāyatanañca upalabbhati… saddāyatanañca upalabbhati… gandhāyatanañca upalabbhati… rasāyatanañca upalabbhati… phoṭṭhabbāyatanañca upalabbhati… manāyatanañca upalabbhati… dhammāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๒๐. จกฺขุธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตธาตุ จ อุปลพฺภติ… ฆานธาตุ จ อุปลพฺภติ… ชิวฺหาธาตุ จ อุปลพฺภติ… กายธาตุ จ อุปลพฺภติ… รูปธาตุ จ อุปลพฺภติ… สทฺทธาตุ จ อุปลพฺภติ… คนฺธธาตุ จ อุปลพฺภติ… รสธาตุ จ อุปลพฺภติ… โผฎฺฐพฺพธาตุ จ อุปลพฺภติ… จกฺขุวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… โสตวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… ฆานวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… ชิวฺหาวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… กายวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… มโนธาตุ จ อุปลพฺภติ… มโนวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ… ธมฺมธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

20. Cakkhudhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotadhātu ca upalabbhati… ghānadhātu ca upalabbhati… jivhādhātu ca upalabbhati… kāyadhātu ca upalabbhati… rūpadhātu ca upalabbhati… saddadhātu ca upalabbhati… gandhadhātu ca upalabbhati… rasadhātu ca upalabbhati… phoṭṭhabbadhātu ca upalabbhati… cakkhuviññāṇadhātu ca upalabbhati… sotaviññāṇadhātu ca upalabbhati… ghānaviññāṇadhātu ca upalabbhati… jivhāviññāṇadhātu ca upalabbhati… kāyaviññāṇadhātu ca upalabbhati… manodhātu ca upalabbhati… manoviññāṇadhātu ca upalabbhati… dhammadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๒๑. จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ฆานินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ชิวฺหินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… กายินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ … มนินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ชีวิตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… อิตฺถินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ปุริสินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… สุขินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ทุกฺขินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… โสมนสฺสินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… โทมนสฺสินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… อุเปกฺขินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… สทฺธินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… วีริยินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… สตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… สมาธินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… ปญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ… อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

21. Cakkhundriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotindriyañca upalabbhati… ghānindriyañca upalabbhati… jivhindriyañca upalabbhati… kāyindriyañca upalabbhati … manindriyañca upalabbhati… jīvitindriyañca upalabbhati… itthindriyañca upalabbhati… purisindriyañca upalabbhati… sukhindriyañca upalabbhati… dukkhindriyañca upalabbhati… somanassindriyañca upalabbhati… domanassindriyañca upalabbhati… upekkhindriyañca upalabbhati… saddhindriyañca upalabbhati… vīriyindriyañca upalabbhati… satindriyañca upalabbhati… samādhindriyañca upalabbhati… paññindriyañca upalabbhati… anaññātaññassāmītindriyañca upalabbhati… aññindriyañca upalabbhati… aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๒๒. ¹⁹ ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

22. ²⁰ Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๒๓. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ เวทนา จ อุปลพฺภติ…เป.… สญฺญา จ อุปลพฺภติ…เป.… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ…เป.… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

23. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ vedanā ca upalabbhati…pe… saññā ca upalabbhati…pe… saṅkhārā ca upalabbhanti…pe… viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ viññāṇaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๒๔. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ จกฺขายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตายตนญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

24. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ cakkhāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotāyatanañca upalabbhati…pe… dhammāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๒๕. จกฺขุธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… กายธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… รูปธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… โผฎฺฐพฺพธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… จกฺขุวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… มโนวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

25. Cakkhudhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… kāyadhātu ca upalabbhati…pe… rūpadhātu ca upalabbhati…pe… phoṭṭhabbadhātu ca upalabbhati…pe… cakkhuviññāṇadhātu ca upalabbhati…pe… manoviññāṇadhātu ca upalabbhati…pe… dhammadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๒๖. จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… อญฺญินฺทฺริยญฺจ ²¹ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

26. Cakkhundriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… aññindriyañca ²² upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๒๗. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

27. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

สุทฺธิกสํสนฺทนาฯ

Suddhikasaṃsandanā.

๖. โอปมฺมสํสนฺทนํ

6. Opammasaṃsandanaṃ

๒๘. รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนาติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

28. Rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanāti? Āmantā. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๒๙. รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สญฺญา จ อุปลพฺภติ…เป.… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ…เป.… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญํ วิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

29. Rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saññā ca upalabbhati…pe… saṅkhārā ca upalabbhanti…pe… viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññaṃ viññāṇanti? Āmantā. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญํ วิญฺญาณํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน , อญฺญํ รูปํ อญฺญํ วิญฺญาณํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññaṃ viññāṇaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena , aññaṃ rūpaṃ aññaṃ viññāṇaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญํ วิญฺญาณํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญํ วิญฺญาณํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññaṃ viññāṇaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññaṃ viññāṇaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๓๐. เวทนา อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สญฺญา จ อุปลพฺภติ…เป.… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ…เป.… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

30. Vedanā upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saññā ca upalabbhati…pe… saṅkhārā ca upalabbhanti…pe… viññāṇañca upalabbhati…pe… rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๑. สญฺญา อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ…เป.… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… รูปญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

31. Saññā upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti…pe… viññāṇañca upalabbhati…pe… rūpañca upalabbhati…pe… vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๒. สงฺขารา อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… รูปญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… เวทนา จ อุปลพฺภติ…เป.… สญฺญา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

32. Saṅkhārā upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati…pe… rūpañca upalabbhati…pe… vedanā ca upalabbhati…pe… saññā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๓. วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… เวทนา จ อุปลพฺภติ…เป.… สญฺญา จ อุปลพฺภติ…เป.… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ วิญฺญาณํ อเญฺญ สงฺขาราติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

33. Viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati…pe… vedanā ca upalabbhati…pe… saññā ca upalabbhati…pe… saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ viññāṇaṃ aññe saṅkhārāti? Āmantā. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ viññāṇaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ วิญฺญาณํ อเญฺญ สงฺขารา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ วิญฺญาณํ อเญฺญ สงฺขารา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ viññāṇaṃ aññe saṅkhārā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ viññāṇaṃ aññe saṅkhārā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ วิญฺญาณํ อเญฺญ สงฺขารา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ วิญฺญาณํ อเญฺญ สงฺขารา, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ วิญฺญาณํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ viññāṇaṃ aññe saṅkhārā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ viññāṇaṃ aññe saṅkhārā, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ viññāṇaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๓๔. จกฺขายตนํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตายตนญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตายตนํ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมายตนํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, จกฺขายตนญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… มนายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

34. Cakkhāyatanaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotāyatanañca upalabbhati…pe… dhammāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotāyatanaṃ upalabbhati…pe… dhammāyatanaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, cakkhāyatanañca upalabbhati…pe… manāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๕. จกฺขุธาตุ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตธาตุ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมธาตุ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, จกฺขุธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… มโนวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

35. Cakkhudhātu upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotadhātu ca upalabbhati…pe… dhammadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotadhātu upalabbhati…pe… dhammadhātu upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, cakkhudhātu ca upalabbhati…pe… manoviññāṇadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๖. จกฺขุนฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

36. Cakkhundriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotindriyañca upalabbhati…pe… aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotindriyaṃ upalabbhati…pe… aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… cakkhundriyañca upalabbhati…pe… aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyanti? Āmantā. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๓๗. รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

37. Rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ รูปํ อญฺญา เวทนา, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ rūpaṃ aññā vedanā, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ rūpaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

๓๘. รูปํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สญฺญา จ อุปลพฺภติ… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

38. Rūpaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saññā ca upalabbhati… saṅkhārā ca upalabbhanti… viññāṇañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๓๙. เวทนา อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สญฺญา จ อุปลพฺภติ… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ… รูปญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

39. Vedanā upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saññā ca upalabbhati… saṅkhārā ca upalabbhanti… viññāṇañca upalabbhati… rūpañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๐. สญฺญา อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ… วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ… รูปญฺจ อุปลพฺภติ… เวทนา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

40. Saññā upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, saṅkhārā ca upalabbhanti… viññāṇañca upalabbhati… rūpañca upalabbhati… vedanā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๑. สงฺขารา อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, วิญฺญาณญฺจ อุปลพฺภติ… รูปญฺจ อุปลพฺภติ… เวทนา จ อุปลพฺภติ… สญฺญา จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

41. Saṅkhārā upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena, viññāṇañca upalabbhati… rūpañca upalabbhati… vedanā ca upalabbhati… saññā ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๒. วิญฺญาณํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, รูปญฺจ อุปลพฺภติ… เวทนา จ อุปลพฺภติ… สญฺญา จ อุปลพฺภติ… สงฺขารา จ อุปลพฺภนฺติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

42. Viññāṇaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, rūpañca upalabbhati… vedanā ca upalabbhati… saññā ca upalabbhati… saṅkhārā ca upalabbhanti saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๓. จกฺขายตนํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตายตนญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตายตนํ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมายตนํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน จกฺขายตนญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… มนายตนญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

43. Cakkhāyatanaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotāyatanañca upalabbhati…pe… dhammāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotāyatanaṃ upalabbhati…pe… dhammāyatanaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena cakkhāyatanañca upalabbhati…pe… manāyatanañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๔. จกฺขุธาตุ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… ธมฺมธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตธาตุ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… ธมฺมธาตุ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, จกฺขุธาตุ จ อุปลพฺภติ…เป.… มโนวิญฺญาณธาตุ จ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.…ฯ

44. Cakkhudhātu upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotadhātu ca upalabbhati…pe… dhammadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotadhātu upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… dhammadhātu upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, cakkhudhātu ca upalabbhati…pe… manoviññāṇadhātu ca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe….

๔๕. จกฺขุนฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, โสตินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน…เป.… โสตินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ…เป.… อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

45. Cakkhundriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, sotindriyañca upalabbhati…pe… aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena…pe… sotindriyaṃ upalabbhati…pe… aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, cakkhundriyañca upalabbhati…pe… aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyanti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อญฺญํ อญฺญินฺทฺริยํ, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน, อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘aññātāvindriyaṃ upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, aññaṃ aññātāvindriyaṃ aññaṃ aññindriyaṃ, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno, aññātāvindriyañca upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ aññātāvindriyaṃ añño puggalo’’’ti micchā…pe….

โอปมฺมสํสนฺทนํฯ

Opammasaṃsandanaṃ.

๗. จตุกฺกนยสํสนฺทนํ

7. Catukkanayasaṃsandanaṃ

๔๖. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ รูปํ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

46. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Rūpaṃ puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘รูปํ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘rūpaṃ puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘rūpaṃ puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘รูปํ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘rūpaṃ puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘rūpaṃ puggalo’’’ti micchā…pe….

๔๗. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ รูปสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร รูปา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ รูปนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

47. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Rūpasmiṃ puggalo…pe… aññatra rūpā puggalo…pe… puggalasmiṃ rūpanti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ รูป’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน ,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ รูป’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ rūpa’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena ,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ rūpa’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ รูป’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ รูป’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ rūpa’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ rūpa’’’nti micchā…pe….

๔๘. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ เวทนา ปุคฺคโล…เป.… เวทนาย ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร เวทนาย ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ เวทนา…เป.…ฯ

48. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vedanā puggalo…pe… vedanāya puggalo…pe… aññatra vedanāya puggalo…pe… puggalasmiṃ vedanā…pe….

สญฺญา ปุคฺคโล…เป.… สญฺญาย ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร สญฺญาย ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ สญฺญา…เป.…ฯ

Saññā puggalo…pe… saññāya puggalo…pe… aññatra saññāya puggalo…pe… puggalasmiṃ saññā…pe….

สงฺขารา ปุคฺคโล…เป.… สงฺขาเรสุ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร สงฺขาเรหิ ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ สงฺขารา…เป.…ฯ

Saṅkhārā puggalo…pe… saṅkhāresu puggalo…pe… aññatra saṅkhārehi puggalo…pe… puggalasmiṃ saṅkhārā…pe….

วิญฺญาณํ ปุคฺคโล…เป.… วิญฺญาณสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร วิญฺญาณา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

Viññāṇaṃ puggalo…pe… viññāṇasmiṃ puggalo…pe… aññatra viññāṇā puggalo…pe… puggalasmiṃ viññāṇanti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ viññāṇa’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ viññāṇa’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ viññāṇa’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ viññāṇa’’’nti micchā…pe….

๔๙. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ จกฺขายตนํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขายตนํ…เป.… ธมฺมายตนํ ปุคฺคโล…เป.… ธมฺมายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร ธมฺมายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ ธมฺมายตนํ…เป.…ฯ

49. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Cakkhāyatanaṃ puggalo…pe… cakkhāyatanasmiṃ puggalo…pe… aññatra cakkhāyatanā puggalo…pe… puggalasmiṃ cakkhāyatanaṃ…pe… dhammāyatanaṃ puggalo…pe… dhammāyatanasmiṃ puggalo…pe… aññatra dhammāyatanā puggalo…pe… puggalasmiṃ dhammāyatanaṃ…pe….

จกฺขุธาตุ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขุธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขุธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขุธาตุ…เป.… ธมฺมธาตุ ปุคฺคโล…เป.… ธมฺมธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร ธมฺมธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ ธมฺมธาตุ…เป.…ฯ

Cakkhudhātu puggalo…pe… cakkhudhātuyā puggalo…pe… aññatra cakkhudhātuyā puggalo…pe… puggalasmiṃ cakkhudhātu…pe… dhammadhātu puggalo…pe… dhammadhātuyā puggalo…pe… aññatra dhammadhātuyā puggalo…pe… puggalasmiṃ dhammadhātu…pe….

จกฺขุนฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขุนฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขุนฺทฺริยา ปุคฺคโล …เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขุนฺทฺริยํ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร อญฺญาตาวินฺทฺริยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

Cakkhundriyaṃ puggalo…pe… cakkhundriyasmiṃ puggalo…pe… aññatra cakkhundriyā puggalo …pe… puggalasmiṃ cakkhundriyaṃ…pe… aññātāvindriyaṃ puggalo…pe… aññātāvindriyasmiṃ puggalo…pe… aññatra aññātāvindriyā puggalo…pe… puggalasmiṃ aññātāvindriyanti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ ฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti . Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthena,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’’nti micchā…pe….

๕๐. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติ? อามนฺตาฯ รูปํ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

50. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti? Āmantā. Rūpaṃ puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘รูปํ ปุคฺคโลติ’’’ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘rūpaṃ puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘rūpaṃ puggaloti’’’ micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘รูปํ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘รูปํ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘rūpaṃ puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘rūpaṃ puggalo’’’ti micchā…pe….

๕๑. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติ? อามนฺตาฯ รูปสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร รูปา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ รูปํ…เป.…ฯ

51. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti? Āmantā. Rūpasmiṃ puggalo…pe… aññatra rūpā puggalo…pe… puggalasmiṃ rūpaṃ…pe….

เวทนา ปุคฺคโล…เป.… เวทนาย ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร เวทนาย ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ เวทนา…เป.…ฯ

Vedanā puggalo…pe… vedanāya puggalo…pe… aññatra vedanāya puggalo…pe… puggalasmiṃ vedanā…pe….

Saññā puggalo…pe… saññāya puggalo…pe… aññatra saññāya puggalo…pe… puggalasmiṃ saññā…pe….

Saṅkhārā puggalo…pe… saṅkhāresu puggalo…pe… aññatra saṅkhārehi puggalo…pe… puggalasmiṃ saṅkhārā…pe….

Viññāṇaṃ puggalo…pe… viññāṇasmiṃ puggalo…pe… aññatra viññāṇā puggalo…pe… puggalasmiṃ viññāṇanti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ viññāṇa’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ viññāṇa’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ วิญฺญาณ’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ viññāṇa’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ viññāṇa’’’nti micchā…pe….

๕๒. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติ? อามนฺตาฯ จกฺขายตนํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขายตนํ…เป.… ธมฺมายตนํ ปุคฺคโล…เป.… ธมฺมายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร ธมฺมายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ ธมฺมายตนํ…เป.…ฯ

52. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti? Āmantā. Cakkhāyatanaṃ puggalo…pe… cakkhāyatanasmiṃ puggalo…pe… aññatra cakkhāyatanā puggalo…pe… puggalasmiṃ cakkhāyatanaṃ…pe… dhammāyatanaṃ puggalo…pe… dhammāyatanasmiṃ puggalo…pe… aññatra dhammāyatanā puggalo…pe… puggalasmiṃ dhammāyatanaṃ…pe….

จกฺขุนฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขุนฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขุนฺทฺริยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขุนฺทฺริยํ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร อญฺญาตาวินฺทฺริยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

Cakkhundriyaṃ puggalo…pe… cakkhundriyasmiṃ puggalo…pe… aññatra cakkhundriyā puggalo…pe… puggalasmiṃ cakkhundriyaṃ…pe… aññātāvindriyaṃ puggalo…pe… aññātāvindriyasmiṃ puggalo…pe… aññatra aññātāvindriyā puggalo…pe… puggalasmiṃ aññātāvindriyanti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘puggalasmiṃ aññātāvindriya’’’nti micchā…pe….

จตุกฺกนยสํสนฺทนํฯ

Catukkanayasaṃsandanaṃ.

๘. ลกฺขณยุตฺติกถา

8. Lakkhaṇayuttikathā

๕๓. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สปฺปจฺจโย…เป.… ปุคฺคโล อปฺปจฺจโย… ปุคฺคโล สงฺขโต … ปุคฺคโล อสงฺขโต… ปุคฺคโล สสฺสโต … ปุคฺคโล อสสฺสโต… ปุคฺคโล สนิมิโตฺต… ปุคฺคโล อนิมิโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ (สํขิตฺตํ)

53. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Puggalo sappaccayo…pe… puggalo appaccayo… puggalo saṅkhato … puggalo asaṅkhato… puggalo sassato … puggalo asassato… puggalo sanimitto… puggalo animittoti? Na hevaṃ vattabbe. (Saṃkhittaṃ)

๕๔. ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สปฺปจฺจโย…เป.… ปุคฺคโล อปฺปจฺจโย… ปุคฺคโล สงฺขโต… ปุคฺคโล อสงฺขโต… ปุคฺคโล สสฺสโต… ปุคฺคโล อสสฺสโต… ปุคฺคโล สนิมิโตฺต… ปุคฺคโล อนิมิโตฺตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ (สํขิตฺตํ)

54. Puggalo nupalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti? Āmantā. Puggalo sappaccayo…pe… puggalo appaccayo… puggalo saṅkhato… puggalo asaṅkhato… puggalo sassato… puggalo asassato… puggalo sanimitto… puggalo animittoti? Na hevaṃ vattabbe. (Saṃkhittaṃ)

ลกฺขณยุตฺติกถาฯ

Lakkhaṇayuttikathā.

๙. วจนโสธนํ

9. Vacanasodhanaṃ

๕๕. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, อุปลพฺภติ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, อุปลพฺภติ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ อุปลพฺภติ เกหิจิ น อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

55. Puggalo upalabbhati, upalabbhati puggaloti? Puggalo upalabbhati, upalabbhati kehici puggalo kehici na puggaloti. Puggalo kehici upalabbhati kehici na upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๕๖. ปุคฺคโล สจฺจิกโฎฺฐ, สจฺจิกโฎฺฐ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล สจฺจิกโฎฺฐ, สจฺจิกโฎฺฐ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ สจฺจิกโฎฺฐ เกหิจิ น สจฺจิกโฎฺฐติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

56. Puggalo saccikaṭṭho, saccikaṭṭho puggaloti? Puggalo saccikaṭṭho, saccikaṭṭho kehici puggalo kehici na puggaloti. Puggalo kehici saccikaṭṭho kehici na saccikaṭṭhoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๕๗. ปุคฺคโล วิชฺชมาโน, วิชฺชมาโน ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล วิชฺชมาโน, วิชฺชมาโน เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ วิชฺชมาโน เกหิจิ น วิชฺชมาโนติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

57. Puggalo vijjamāno, vijjamāno puggaloti? Puggalo vijjamāno, vijjamāno kehici puggalo kehici na puggaloti. Puggalo kehici vijjamāno kehici na vijjamānoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๕๘. ปุคฺคโล สํวิชฺชมาโน, สํวิชฺชมาโน ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล สํวิชฺชมาโน, สํวิชฺชมาโน เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ สํวิชฺชมาโน เกหิจิ น สํวิชฺชมาโนติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

58. Puggalo saṃvijjamāno, saṃvijjamāno puggaloti? Puggalo saṃvijjamāno, saṃvijjamāno kehici puggalo kehici na puggaloti. Puggalo kehici saṃvijjamāno kehici na saṃvijjamānoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๕๙. ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ อตฺถิ เกหิจิ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

59. Puggalo atthi, atthi puggaloti? Puggalo atthi, atthi kehici puggalo kehici na puggaloti. Puggalo kehici atthi kehici natthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๐. ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ น สโพฺพ ปุคฺคโลติ? อามนฺตา…เป.… ปุคฺคโล นตฺถิ, นตฺถิ น สโพฺพ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ (สํขิตฺตํ)

60. Puggalo atthi, atthi na sabbo puggaloti? Āmantā…pe… puggalo natthi, natthi na sabbo puggaloti? Na hevaṃ vattabbe. (Saṃkhittaṃ)

วจนโสธนํฯ

Vacanasodhanaṃ.

๑๐. ปญฺญตฺตานุโยโค

10. Paññattānuyogo

๖๑. รูปธาตุยา รูปี ปุคฺคโลติ? อามนฺตาฯ กามธาตุยา กามี ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

61. Rūpadhātuyā rūpī puggaloti? Āmantā. Kāmadhātuyā kāmī puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๒. รูปธาตุยา รูปิโน สตฺตาติ? อามนฺตาฯ กามธาตุยา กามิโน สตฺตาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

62. Rūpadhātuyā rūpino sattāti? Āmantā. Kāmadhātuyā kāmino sattāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๓. อรูปธาตุยา อรูปี ปุคฺคโลติ? อามนฺตาฯ กามธาตุยา กามี ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

63. Arūpadhātuyā arūpī puggaloti? Āmantā. Kāmadhātuyā kāmī puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๔. อรูปธาตุยา อรูปิโน สตฺตาติ? อามนฺตาฯ กามธาตุยา กามิโน สตฺตาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

64. Arūpadhātuyā arūpino sattāti? Āmantā. Kāmadhātuyā kāmino sattāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๕. รูปธาตุยา รูปี ปุคฺคโล อรูปธาตุยา อรูปี ปุคฺคโล, อตฺถิ จ โกจิ รูปธาตุยา จุโต อรูปธาตุํ อุปปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ รูปี ปุคฺคโล อุปจฺฉิโนฺน, อรูปี ปุคฺคโล ชาโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

65. Rūpadhātuyā rūpī puggalo arūpadhātuyā arūpī puggalo, atthi ca koci rūpadhātuyā cuto arūpadhātuṃ upapajjatīti? Āmantā. Rūpī puggalo upacchinno, arūpī puggalo jātoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๖. รูปธาตุยา รูปิโน สตฺตา อรูปธาตุยา อรูปิโน สตฺตา, อตฺถิ จ โกจิ รูปธาตุยา จุโต อรูปธาตุํ อุปปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ รูปี สโตฺต อุปจฺฉิโนฺน, อรูปี สโตฺต ชาโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

66. Rūpadhātuyā rūpino sattā arūpadhātuyā arūpino sattā, atthi ca koci rūpadhātuyā cuto arūpadhātuṃ upapajjatīti? Āmantā. Rūpī satto upacchinno, arūpī satto jātoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๖๗. กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเตติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโลติ วา ชีโวติ วา, ชีโวติ วา ปุคฺคโลติ วา, ปุคฺคลํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเตติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ กาโย, อโญฺญ ปุคฺคโลติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ชีวํ, อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

67. Kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāteti? Āmantā. Puggaloti vā jīvoti vā, jīvoti vā puggaloti vā, puggalaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāteti? Āmantā. Añño kāyo, añño puggaloti? Āmantā. Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, ปุคฺคโลติ วา ชีโวติ วา, ชีโวติ วา ปุคฺคโลติ วา, ปุคฺคลํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีร’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, ปุคฺคโลติ วา ชีโวติ วา, ชีโวติ วา ปุคฺคโลติ วา, ปุคฺคลํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีร’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, puggaloti vā jīvoti vā, jīvoti vā puggaloti vā, puggalaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, añño kāyo añño puggalo; tena vata re vattabbe – ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, puggaloti vā jīvoti vā, jīvoti vā puggaloti vā, puggalaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, añño kāyo añño puggalo,’ no ca vattabbe – ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’’nti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีร’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, ปุคฺคโลติ วา ชีโวติ วา, ชีโวติ วา ปุคฺคโลติ วา, ปุคฺคลํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, ปุคฺคโลติ วา ชีโวติ วา, ชีโวติ วา ปุคฺคโลติ วา, ปุคฺคลํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’, โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีร’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

No ce pana vattabbe – ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti, no ca vata re vattabbe – ‘‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, puggaloti vā jīvoti vā, jīvoti vā puggaloti vā, puggalaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, añño kāyo añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, puggaloti vā jīvoti vā, jīvoti vā puggaloti vā, puggalaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, añño kāyo añño puggalo’, no ca vattabbe – ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’’nti micchā…pe….

๖๘. กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเตติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

68. Kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāteti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti? Āmantā. Añño kāyo añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe.

อาชานาหิ ปฎิกมฺมํฯ หญฺจิ กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi paṭikammaṃ. Hañci kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘añño kāyo añño puggalo’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘añño kāyo añño puggalo’’’ti micchā.

โน เจ ปน วตฺตเพฺพ – ‘‘อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’’ติ, โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘กาโยติ วา สรีรนฺติ วา, สรีรนฺติ วา กาโยติ วา, กายํ อปฺปิยํ กริตฺวา เอเสเส เอกเฎฺฐ สเม สมภาเค ตชฺชาเต, วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน,’ โน จ วตฺตเพฺพ – ‘อโญฺญ กาโย อโญฺญ ปุคฺคโล’’’ติ มิจฺฉาฯ (สํขิตฺตํ)

No ce pana vattabbe – ‘‘añño kāyo añño puggalo’’ti, no ca vata re vattabbe – ‘‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, vuttaṃ bhagavatā – ‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘kāyoti vā sarīranti vā, sarīranti vā kāyoti vā, kāyaṃ appiyaṃ karitvā esese ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte, vuttaṃ bhagavatā – atthi puggalo attahitāya paṭipanno,’ no ca vattabbe – ‘añño kāyo añño puggalo’’’ti micchā. (Saṃkhittaṃ)

ปญฺญตฺตานุโยโคฯ

Paññattānuyogo.

๑๑. คติอนุโยโค

11. Gatianuyogo

๖๙. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ โส ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ …เป.…ฯ

69. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. So puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe …pe….

๗๐. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

70. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Añño puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๑. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ โส จ อโญฺญ จ สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

71. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. So ca añño ca sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๒. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ เนว โส สนฺธาวติ, น อโญฺญ สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

72. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Neva so sandhāvati, na añño sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๓. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ โส ปุคฺคโล สนฺธาวติ, อโญฺญ ปุคฺคโล สนฺธาวติ, โส จ อโญฺญ จ สนฺธาวติ, เนว โส สนฺธาวติ น อโญฺญ สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

73. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. So puggalo sandhāvati, añño puggalo sandhāvati, so ca añño ca sandhāvati, neva so sandhāvati na añño sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๔. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลก’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

74. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ loka’’nti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā –

‘‘ส สตฺตกฺขตฺตุปรมํ, สนฺธาวิตฺวาน ปุคฺคโล;

‘‘Sa sattakkhattuparamaṃ, sandhāvitvāna puggalo;

ทุกฺขสฺสนฺตกโร โหติ, สพฺพสํโยชนกฺขยา’’ติ ²³ฯ

Dukkhassantakaro hoti, sabbasaṃyojanakkhayā’’ti ²⁴.

อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติฯ

Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti.

๗๕. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลก’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อนมตโคฺคยํ ²⁵, ภิกฺขเว, สํสาโรฯ ปุพฺพโกฎิ น ปญฺญายติ, อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสํโยชนานํ สนฺธาวตํ สํสรต’’นฺติ ²⁶! อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติฯ

75. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ loka’’nti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘anamataggoyaṃ ²⁷, bhikkhave, saṃsāro. Pubbakoṭi na paññāyati, avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarata’’nti ²⁸! Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti.

๗๖. ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

76. Puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๗. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ มนุโสฺส หุตฺวา เทโว โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว มนุโสฺส โส เทโวติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

77. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Atthi koci manusso hutvā devo hotīti? Āmantā. Sveva manusso so devoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๗๘. เสฺวว มนุโสฺส โส เทโวติ? อามนฺตาฯ มนุโสฺส หุตฺวา เทโว โหติ, เทโว หุตฺวา มนุโสฺส โหติ, มนุสฺสภูโต อโญฺญ, เทโว อโญฺญ, มนุสฺสภูโต เสฺววายํ สนฺธาวตีติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

78. Sveva manusso so devoti? Āmantā. Manusso hutvā devo hoti, devo hutvā manusso hoti, manussabhūto añño, devo añño, manussabhūto svevāyaṃ sandhāvatīti micchā…pe….

สเจ หิ สนฺธาวติ เสฺวว ปุคฺคโล อิโต จุโต ปรํ โลกํ อนโญฺญ, เหวํ มรณํ น เหหิติ, ปาณาติปาโตปิ นุปลพฺภติฯ กมฺมํ อตฺถิ, กมฺมวิปาโก อตฺถิ, กตานํ กมฺมานํ วิปาโก อตฺถิ, กุสลากุสเล วิปจฺจมาเน เสฺววายํ สนฺธาวตีติ มิจฺฉาฯ

Sace hi sandhāvati sveva puggalo ito cuto paraṃ lokaṃ anañño, hevaṃ maraṇaṃ na hehiti, pāṇātipātopi nupalabbhati. Kammaṃ atthi, kammavipāko atthi, katānaṃ kammānaṃ vipāko atthi, kusalākusale vipaccamāne svevāyaṃ sandhāvatīti micchā.

๗๙. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ มนุโสฺส หุตฺวา ยโกฺข โหติ, เปโต โหติ, เนรยิโก โหติ , ติรจฺฉานคโต โหติ, โอโฎฺฐ โหติ, โคโณ โหติ, คทฺรโภ โหติ, สูกโร โหติ, มหิํโส ²⁹ โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว มนุโสฺส โส มหิํโสติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

79. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Atthi koci manusso hutvā yakkho hoti, peto hoti, nerayiko hoti , tiracchānagato hoti, oṭṭho hoti, goṇo hoti, gadrabho hoti, sūkaro hoti, mahiṃso ³⁰ hotīti? Āmantā. Sveva manusso so mahiṃsoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๐. เสฺวว มนุโสฺส โส มหิํโสติ? อามนฺตาฯ มนุโสฺส หุตฺวา มหิํโส โหติ, มหิํโส หุตฺวา มนุโสฺส โหติ, มนุสฺสภูโต อโญฺญ, มหิํโส อโญฺญ, มนุสฺสภูโต เสฺววายํ สนฺธาวตีติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

80. Sveva manusso so mahiṃsoti? Āmantā. Manusso hutvā mahiṃso hoti, mahiṃso hutvā manusso hoti, manussabhūto añño, mahiṃso añño, manussabhūto svevāyaṃ sandhāvatīti micchā…pe….

๘๑. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตา ฯ อตฺถิ โกจิ ขตฺติโย หุตฺวา พฺราหฺมโณ โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว ขตฺติโย โส พฺราหฺมโณติ ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

81. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā . Atthi koci khattiyo hutvā brāhmaṇo hotīti? Āmantā. Sveva khattiyo so brāhmaṇoti ? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๒. อตฺถิ โกจิ ขตฺติโย หุตฺวา เวโสฺส โหติ, สุโทฺท โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว ขตฺติโย โส สุโทฺทติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

82. Atthi koci khattiyo hutvā vesso hoti, suddo hotīti? Āmantā. Sveva khattiyo so suddoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๓. อตฺถิ โกจิ พฺราหฺมโณ หุตฺวา เวโสฺส โหติ, สุโทฺท โหติ, ขตฺติโย โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว พฺราหฺมโณ โส ขตฺติโยติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

83. Atthi koci brāhmaṇo hutvā vesso hoti, suddo hoti, khattiyo hotīti? Āmantā. Sveva brāhmaṇo so khattiyoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๔. อตฺถิ โกจิ เวโสฺส หุตฺวา สุโทฺท โหติ, ขตฺติโย โหติ, พฺราหฺมโณ โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว เวโสฺส โส พฺราหฺมโณติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

84. Atthi koci vesso hutvā suddo hoti, khattiyo hoti, brāhmaṇo hotīti? Āmantā. Sveva vesso so brāhmaṇoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๕. อตฺถิ โกจิ สุโทฺท หุตฺวา ขตฺติโย โหติ, พฺราหฺมโณ โหติ, เวโสฺส โหตีติ? อามนฺตาฯ เสฺวว สุโทฺท โส เวโสฺสติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

85. Atthi koci suddo hutvā khattiyo hoti, brāhmaṇo hoti, vesso hotīti? Āmantā. Sveva suddo so vessoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๖. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ ? อามนฺตาฯ หตฺถจฺฉิโนฺน หตฺถจฺฉิโนฺนว โหติ, ปาทจฺฉิโนฺน ปาทจฺฉิโนฺนว โหติ, หตฺถปาทจฺฉิโนฺน หตฺถปาทจฺฉิโนฺนว โหติ, กณฺณจฺฉิโนฺน… นาสจฺฉิโนฺน… กณฺณนาสจฺฉิโนฺน… องฺคุลิจฺฉิโนฺน… อฬจฺฉิโนฺน… กณฺฑรจฺฉิโนฺน… กุณิหตฺถโก… ผณหตฺถโก… กุฎฺฐิโย… คณฺฑิโย… กิลาสิโย… โสสิโย… อปมาริโย… โอโฎฺฐ… โคโณ… คทฺรโภ… สูกโร… มหิํโส มหิํโสว โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

86. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti ? Āmantā. Hatthacchinno hatthacchinnova hoti, pādacchinno pādacchinnova hoti, hatthapādacchinno hatthapādacchinnova hoti, kaṇṇacchinno… nāsacchinno… kaṇṇanāsacchinno… aṅgulicchinno… aḷacchinno… kaṇḍaracchinno… kuṇihatthako… phaṇahatthako… kuṭṭhiyo… gaṇḍiyo… kilāsiyo… sosiyo… apamāriyo… oṭṭho… goṇo… gadrabho… sūkaro… mahiṃso mahiṃsova hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๗. น วตฺตพฺพํ – ‘‘เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลก’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ โสตาปโนฺน ปุคฺคโล มนุสฺสโลกา จุโต เทวโลกํ อุปปโนฺน ตตฺถปิ โสตาปโนฺนว โหตีติ? อามนฺตาฯ

87. Na vattabbaṃ – ‘‘sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ loka’’nti? Āmantā. Nanu sotāpanno puggalo manussalokā cuto devalokaṃ upapanno tatthapi sotāpannova hotīti? Āmantā.

หญฺจิ โสตาปโนฺน ปุคฺคโล มนุสฺสโลกา จุโต เทวโลกํ อุปปโนฺน ตตฺถปิ โสตาปโนฺนว โหติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลก’’นฺติฯ

Hañci sotāpanno puggalo manussalokā cuto devalokaṃ upapanno tatthapi sotāpannova hoti, tena vata re vattabbe – ‘‘sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ loka’’nti.

๘๘. โสตาปโนฺน ปุคฺคโล มนุสฺสโลกา จุโต เทวโลกํ อุปปโนฺน ตตฺถปิ โสตาปโนฺนว โหตีติ กตฺวา เตน จ การเณน เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ โสตาปโนฺน ปุคฺคโล มนุสฺสโลกา จุโต เทวโลกํ อุปปโนฺน ตตฺถปิ มนุโสฺส โหตีติ กตฺวา? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

88. Sotāpanno puggalo manussalokā cuto devalokaṃ upapanno tatthapi sotāpannova hotīti katvā tena ca kāraṇena sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Sotāpanno puggalo manussalokā cuto devalokaṃ upapanno tatthapi manusso hotīti katvā? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๘๙. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ อนโญฺญ อวิคโต สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

89. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Anañño avigato sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๐. อนโญฺญ อวิคโต สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ หตฺถจฺฉิโนฺน หตฺถจฺฉิโนฺนว โหติ, ปาทจฺฉิโนฺน ปาทจฺฉิโนฺนว โหติ, หตฺถปาทจฺฉิโนฺน หตฺถปาทจฺฉิโนฺนว โหติ, กณฺณจฺฉิโนฺน… นาสจฺฉิโนฺน… กณฺณนาสจฺฉิโนฺน… องฺคุลิจฺฉิโนฺน… อฬจฺฉิโนฺน… กณฺฑรจฺฉิโนฺน… กุณิหตฺถโก… ผณหตฺถโก… กุฎฺฐิโย… คณฺฑิโย… กิลาสิโย… โสสิโย… อปมาริโย… โอโฎฺฐ… โคโณ… คทฺรโภ… สูกโร… มหิํโส มหิํโสว โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

90. Anañño avigato sandhāvatīti? Āmantā. Hatthacchinno hatthacchinnova hoti, pādacchinno pādacchinnova hoti, hatthapādacchinno hatthapādacchinnova hoti, kaṇṇacchinno… nāsacchinno… kaṇṇanāsacchinno… aṅgulicchinno… aḷacchinno… kaṇḍaracchinno… kuṇihatthako… phaṇahatthako… kuṭṭhiyo… gaṇḍiyo… kilāsiyo… sosiyo… apamāriyo… oṭṭho… goṇo… gadrabho… sūkaro… mahiṃso mahiṃsova hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๑. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ สรูโป สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… สรูโป สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

91. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Sarūpo sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… sarūpo sandhāvatīti? Āmantā. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

สเวทโน…เป.… สสโญฺญ…เป.… สสงฺขาโร…เป.… สวิญฺญาโณ สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… สวิญฺญาโณ สนฺธาวตีติ? อามนฺตา ฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Savedano…pe… sasañño…pe… sasaṅkhāro…pe… saviññāṇo sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… saviññāṇo sandhāvatīti? Āmantā . Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๒. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ อรูโป สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อรูโป สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

92. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Arūpo sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… arūpo sandhāvatīti? Āmantā. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

อเวทโน…เป.… อสโญฺญ…เป.… อสงฺขาโร…เป.… อวิญฺญาโณ สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อวิญฺญาโณ สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Avedano…pe… asañño…pe… asaṅkhāro…pe… aviññāṇo sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… aviññāṇo sandhāvatīti? Āmantā. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๓. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ รูปํ สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… รูปํ สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

93. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Rūpaṃ sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… rūpaṃ sandhāvatīti? Āmantā. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

เวทนา …เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณํ สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วิญฺญาณํ สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Vedanā …pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… viññāṇaṃ sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… viññāṇaṃ sandhāvatīti? Āmantā. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๔. เสฺวว ปุคฺคโล สนฺธาวติ อสฺมา โลกา ปรํ โลกํ, ปรสฺมา โลกา อิมํ โลกนฺติ? อามนฺตาฯ รูปํ น สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… รูปํ น สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

94. Sveva puggalo sandhāvati asmā lokā paraṃ lokaṃ, parasmā lokā imaṃ lokanti? Āmantā. Rūpaṃ na sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… rūpaṃ na sandhāvatīti? Āmantā. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

เวทนา …เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณํ น สนฺธาวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วิญฺญาณํ น สนฺธาวตีติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ (สํขิตฺตํ)ฯ

Vedanā …pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… viññāṇaṃ na sandhāvatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… viññāṇaṃ na sandhāvatīti? Āmantā. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe. (Saṃkhittaṃ).

ขเนฺธสุ ภิชฺชมาเนสุ, โส เจ ภิชฺชติ ปุคฺคโล;

Khandhesu bhijjamānesu, so ce bhijjati puggalo;

อุเจฺฉทา ภวติ ทิฎฺฐิ, ยา พุเทฺธน วิวชฺชิตาฯ

Ucchedā bhavati diṭṭhi, yā buddhena vivajjitā.

ขเนฺธสุ ภิชฺชมาเนสุ, โน เจ ภิชฺชติ ปุคฺคโล;

Khandhesu bhijjamānesu, no ce bhijjati puggalo;

ปุคฺคโล สสฺสโต โหติ, นิพฺพาเนน สมสโมติฯ

Puggalo sassato hoti, nibbānena samasamoti.

คติอนุโยโคฯ

Gatianuyogo.

๑๒. อุปาทาปญฺญตฺตานุโยโค

12. Upādāpaññattānuyogo

๙๕. รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ รูปํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? อามนฺตา? ปุคฺคโลปิ อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

95. Rūpaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Rūpaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ vipariṇāmadhammanti? Āmantā? Puggalopi anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๖. เวทนํ อุปาทาย… สญฺญํ อุปาทาย… สงฺขาเร อุปาทาย… วิญฺญาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโลปิ อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

96. Vedanaṃ upādāya… saññaṃ upādāya… saṅkhāre upādāya… viññāṇaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Viññāṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ vipariṇāmadhammanti? Āmantā. Puggalopi anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๗. รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ นีลํ รูปํ อุปาทาย นีลกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปีตํ รูปํ อุปาทาย… โลหิตํ รูปํ อุปาทาย… โอทาตํ รูปํ อุปาทาย… สนิทสฺสนํ รูปํ อุปาทาย… อนิทสฺสนํ รูปํ อุปาทาย… สปฺปฎิฆํ รูปํ อุปาทาย… อปฺปฎิฆํ รูปํ อุปาทาย อปฺปฎิฆสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

97. Rūpaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Nīlaṃ rūpaṃ upādāya nīlakassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… pītaṃ rūpaṃ upādāya… lohitaṃ rūpaṃ upādāya… odātaṃ rūpaṃ upādāya… sanidassanaṃ rūpaṃ upādāya… anidassanaṃ rūpaṃ upādāya… sappaṭighaṃ rūpaṃ upādāya… appaṭighaṃ rūpaṃ upādāya appaṭighassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๘. เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ กุสลํ เวทนํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… กุสลํ เวทนํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ กุสลา เวทนา สผลา สวิปากา อิฎฺฐผลา กนฺตผลา มนุญฺญผลา อเสจนกผลา สุขุทฺรยา สุขวิปากาติ? อามนฺตาฯ กุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อิฎฺฐผโล กนฺตผโล มนุญฺญผโล อเสจนกผโล สุขุทฺรโย สุขวิปาโกติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

98. Vedanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Kusalaṃ vedanaṃ upādāya kusalassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… kusalaṃ vedanaṃ upādāya kusalassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Kusalā vedanā saphalā savipākā iṭṭhaphalā kantaphalā manuññaphalā asecanakaphalā sukhudrayā sukhavipākāti? Āmantā. Kusalopi puggalo saphalo savipāko iṭṭhaphalo kantaphalo manuññaphalo asecanakaphalo sukhudrayo sukhavipākoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๙๙. เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อกุสลํ เวทนํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อกุสลํ เวทนํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อกุสลา เวทนา สผลา สวิปากา อนิฎฺฐผลา อกนฺตผลา อมนุญฺญผลา เสจนกผลา ทุกฺขุทฺรยา ทุกฺขวิปากาติ? อามนฺตาฯ อกุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อนิฎฺฐผโล อกนฺตผโล อมนุญฺญผโล เสจนกผโล ทุกฺขุทฺรโย ทุกฺขวิปาโกติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

99. Vedanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Akusalaṃ vedanaṃ upādāya akusalassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… akusalaṃ vedanaṃ upādāya akusalassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Akusalā vedanā saphalā savipākā aniṭṭhaphalā akantaphalā amanuññaphalā secanakaphalā dukkhudrayā dukkhavipākāti? Āmantā. Akusalopi puggalo saphalo savipāko aniṭṭhaphalo akantaphalo amanuññaphalo secanakaphalo dukkhudrayo dukkhavipākoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๐. เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อพฺยากตํ เวทนํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อพฺยากตํ เวทนํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อพฺยากตา เวทนา อนิจฺจา สงฺขตา ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมา วิปริณามธมฺมาติ? อามนฺตาฯ อพฺยากโตปิ ปุคฺคโล อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

100. Vedanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Abyākataṃ vedanaṃ upādāya abyākatassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… abyākataṃ vedanaṃ upādāya abyākatassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Abyākatā vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā vipariṇāmadhammāti? Āmantā. Abyākatopi puggalo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๑. สญฺญํ อุปาทาย… สงฺขาเร อุปาทาย… วิญฺญาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ กุสลํ วิญฺญาณํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… กุสลํ วิญฺญาณํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ กุสลํ วิญฺญาณํ สผลํ สวิปากํ อิฎฺฐผลํ กนฺตผลํ มนุญฺญผลํ อเสจนกผลํ สุขุทฺรยํ สุขวิปากนฺติ ? อามนฺตาฯ กุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อิฎฺฐผโล กนฺตผโล มนุญฺญผโล อเสจนกผโล สุขุทฺรโย สุขวิปาโกติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

101. Saññaṃ upādāya… saṅkhāre upādāya… viññāṇaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Kusalaṃ viññāṇaṃ upādāya kusalassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… kusalaṃ viññāṇaṃ upādāya kusalassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Kusalaṃ viññāṇaṃ saphalaṃ savipākaṃ iṭṭhaphalaṃ kantaphalaṃ manuññaphalaṃ asecanakaphalaṃ sukhudrayaṃ sukhavipākanti ? Āmantā. Kusalopi puggalo saphalo savipāko iṭṭhaphalo kantaphalo manuññaphalo asecanakaphalo sukhudrayo sukhavipākoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๒. วิญฺญาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อกุสลํ วิญฺญาณํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อกุสลํ วิญฺญาณํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อกุสลํ วิญฺญาณํ สผลํ สวิปากํ อนิฎฺฐผลํ อกนฺตผลํ อมนุญฺญผลํ เสจนกผลํ ทุกฺขุทฺรยํ ทุกฺขวิปากนฺติ? อามนฺตาฯ อกุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อนิฎฺฐผโล อกนฺตผโล อมนุญฺญผโล เสจนกผโล ทุกฺขุทฺรโย ทุกฺขวิปาโกติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

102. Viññāṇaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Akusalaṃ viññāṇaṃ upādāya akusalassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… akusalaṃ viññāṇaṃ upādāya akusalassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Akusalaṃ viññāṇaṃ saphalaṃ savipākaṃ aniṭṭhaphalaṃ akantaphalaṃ amanuññaphalaṃ secanakaphalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākanti? Āmantā. Akusalopi puggalo saphalo savipāko aniṭṭhaphalo akantaphalo amanuññaphalo secanakaphalo dukkhudrayo dukkhavipākoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๓. วิญฺญาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อพฺยากตํ วิญฺญาณํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อพฺยากตํ วิญฺญาณํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ อพฺยากตํ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฎิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ? อามนฺตาฯ อพฺยากโตปิ ปุคฺคโล อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

103. Viññāṇaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Abyākataṃ viññāṇaṃ upādāya abyākatassa puggalassa paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… abyākataṃ viññāṇaṃ upādāya abyākatassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Abyākataṃ viññāṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammaṃ vipariṇāmadhammanti? Āmantā. Abyākatopi puggalo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๔. จกฺขุํ อุปาทาย ‘‘จกฺขุมา ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตา ฯ จกฺขุมฺหิ นิรุเทฺธ ‘‘จกฺขุมา ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… โสตํ อุปาทาย… ฆานํ อุปาทาย… ชิวฺหํ อุปาทาย… กายํ อุปาทาย… มนํ อุปาทาย ‘‘มนวา ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตาฯ มนมฺหิ นิรุเทฺธ ‘‘มนวา ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

104. Cakkhuṃ upādāya ‘‘cakkhumā puggalo’’ti vattabboti? Āmantā . Cakkhumhi niruddhe ‘‘cakkhumā puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe…pe… sotaṃ upādāya… ghānaṃ upādāya… jivhaṃ upādāya… kāyaṃ upādāya… manaṃ upādāya ‘‘manavā puggalo’’ti vattabboti? Āmantā. Manamhi niruddhe ‘‘manavā puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe.

๑๐๕. มิจฺฉาทิฎฺฐิํ อุปาทาย ‘‘มิจฺฉาทิฎฺฐิโย ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตาฯ มิจฺฉาทิฎฺฐิยา นิรุทฺธาย ‘‘มิจฺฉาทิฎฺฐิโย ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ มิจฺฉาสงฺกปฺปํ อุปาทาย… มิจฺฉาวาจํ อุปาทาย… มิจฺฉากมฺมนฺตํ อุปาทาย… มิจฺฉาอาชีวํ อุปาทาย … มิจฺฉาวายามํ อุปาทาย… มิจฺฉาสติํ อุปาทาย… มิจฺฉาสมาธิํ อุปาทาย ‘‘มิจฺฉาสมาธิโย ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตาฯ มิจฺฉาสมาธิมฺหิ นิรุเทฺธ ‘‘มิจฺฉาสมาธิโย ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

105. Micchādiṭṭhiṃ upādāya ‘‘micchādiṭṭhiyo puggalo’’ti vattabboti? Āmantā. Micchādiṭṭhiyā niruddhāya ‘‘micchādiṭṭhiyo puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe. Micchāsaṅkappaṃ upādāya… micchāvācaṃ upādāya… micchākammantaṃ upādāya… micchāājīvaṃ upādāya … micchāvāyāmaṃ upādāya… micchāsatiṃ upādāya… micchāsamādhiṃ upādāya ‘‘micchāsamādhiyo puggalo’’ti vattabboti? Āmantā. Micchāsamādhimhi niruddhe ‘‘micchāsamādhiyo puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe.

๑๐๖. สมฺมาทิฎฺฐิํ อุปาทาย ‘‘สมฺมาทิฎฺฐิโย ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตาฯ สมฺมาทิฎฺฐิยา นิรุทฺธาย ‘‘สมฺมาทิฎฺฐิโย ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… สมฺมาสงฺกปฺปํ อุปาทาย… สมฺมาวาจํ อุปาทาย… สมฺมากมฺมนฺตํ อุปาทาย… สมฺมาอาชีวํ อุปาทาย… สมฺมาวายามํ อุปาทาย… สมฺมาสติํ อุปาทาย… สมฺมาสมาธิํ อุปาทาย ‘‘สมฺมาสมาธิโย ปุคฺคโล’’ติ วตฺตโพฺพติ? อามนฺตาฯ สมฺมาสมาธิมฺหิ นิรุเทฺธ ‘‘สมฺมาสมาธิโย ปุคฺคโล นิรุโทฺธ’’ติ วตฺตโพฺพติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

106. Sammādiṭṭhiṃ upādāya ‘‘sammādiṭṭhiyo puggalo’’ti vattabboti? Āmantā. Sammādiṭṭhiyā niruddhāya ‘‘sammādiṭṭhiyo puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe…pe… sammāsaṅkappaṃ upādāya… sammāvācaṃ upādāya… sammākammantaṃ upādāya… sammāājīvaṃ upādāya… sammāvāyāmaṃ upādāya… sammāsatiṃ upādāya… sammāsamādhiṃ upādāya ‘‘sammāsamādhiyo puggalo’’ti vattabboti? Āmantā. Sammāsamādhimhi niruddhe ‘‘sammāsamādhiyo puggalo niruddho’’ti vattabboti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๗. รูปํ อุปาทาย, เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ขนฺธานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… รูปํ อุปาทาย, เวทนํ อุปาทาย, สญฺญํ อุปาทาย, สงฺขาเร อุปาทาย, วิญฺญาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ อุปาทาย ปญฺจนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

107. Rūpaṃ upādāya, vedanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Dvinnaṃ khandhānaṃ upādāya dvinnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… rūpaṃ upādāya, vedanaṃ upādāya, saññaṃ upādāya, saṅkhāre upādāya, viññāṇaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Pañcannaṃ khandhānaṃ upādāya pañcannaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๘. จกฺขายตนํ อุปาทาย, โสตายตนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ อายตนานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… จกฺขายตนํ อุปาทาย, โสตายตนํ อุปาทาย…เป.… ธมฺมายตนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวาทสนฺนํ อายตนานํ อุปาทาย ทฺวาทสนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

108. Cakkhāyatanaṃ upādāya, sotāyatanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Dvinnaṃ āyatanānaṃ upādāya dvinnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… cakkhāyatanaṃ upādāya, sotāyatanaṃ upādāya…pe… dhammāyatanaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Dvādasannaṃ āyatanānaṃ upādāya dvādasannaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๐๙. จกฺขุธาตุํ อุปาทาย, โสตธาตุํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ธาตูนํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… จกฺขุธาตุํ อุปาทาย, โสตธาตุํ อุปาทาย…เป.… ธมฺมธาตุํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตา ฯ อฎฺฐารสนฺนํ ธาตูนํ อุปาทาย อฎฺฐารสนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

109. Cakkhudhātuṃ upādāya, sotadhātuṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Dvinnaṃ dhātūnaṃ upādāya dvinnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… cakkhudhātuṃ upādāya, sotadhātuṃ upādāya…pe… dhammadhātuṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā . Aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ upādāya aṭṭhārasannaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๐. จกฺขุนฺทฺริยํ อุปาทาย, โสตินฺทฺริยํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ อินฺทฺริยานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… จกฺขุนฺทฺริยํ อุปาทาย, โสตินฺทฺริยํ อุปาทาย…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ พาวีสตีนํ ³¹ อินฺทฺริยานํ อุปาทาย พาวีสตีนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

110. Cakkhundriyaṃ upādāya, sotindriyaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Dvinnaṃ indriyānaṃ upādāya dvinnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… cakkhundriyaṃ upādāya, sotindriyaṃ upādāya…pe… aññātāvindriyaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Āmantā. Bāvīsatīnaṃ ³² indriyānaṃ upādāya bāvīsatīnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๑. เอกโวการภวํ อุปาทาย เอกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ จตุโวการภวํ อุปาทาย จตุนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เอกโวการภวํ อุปาทาย เอกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ ปญฺจโวการภวํ อุปาทาย ปญฺจนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺญตฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เอกโวการภเว เอโกว ปุคฺคโลติ? อามนฺตาฯ จตุโวการภเว จตฺตาโรว ³³ ปุคฺคลาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เอกโวการภเว เอโกว ปุคฺคโลติ? อามนฺตาฯ ปญฺจโวการภเว ปเญฺจว ปุคฺคลาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

111. Ekavokārabhavaṃ upādāya ekassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Catuvokārabhavaṃ upādāya catunnaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… ekavokārabhavaṃ upādāya ekassa puggalassa paññattīti? Āmantā. Pañcavokārabhavaṃ upādāya pañcannaṃ puggalānaṃ paññattīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… ekavokārabhave ekova puggaloti? Āmantā. Catuvokārabhave cattārova ³⁴ puggalāti? Na hevaṃ vattabbe…pe… ekavokārabhave ekova puggaloti? Āmantā. Pañcavokārabhave pañceva puggalāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๒. ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺญตฺติ, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? ( ) ³⁵ ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺญตฺติ, รุโกฺขปิ อนิโจฺจ ฉายาปิ อนิจฺจา, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺติ, รูปมฺปิ อนิจฺจํ ปุคฺคโลปิ อนิโจฺจติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺญตฺติ, อโญฺญ รุโกฺข อญฺญา ฉายา, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺติ, อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

112. Yathā rukkhaṃ upādāya chāyāya paññatti, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññattīti? ( ) ³⁶ Yathā rukkhaṃ upādāya chāyāya paññatti, rukkhopi anicco chāyāpi aniccā, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññatti, rūpampi aniccaṃ puggalopi aniccoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… yathā rukkhaṃ upādāya chāyāya paññatti, añño rukkho aññā chāyā, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññatti, aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๓. ยถา คามํ อุปาทาย คามิกสฺส ปญฺญตฺติ, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? ยถา คามํ อุปาทาย คามิกสฺส ปญฺญตฺติ, อโญฺญ คาโม อโญฺญ คามิโก, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺติ, อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

113. Yathā gāmaṃ upādāya gāmikassa paññatti, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññattīti? Yathā gāmaṃ upādāya gāmikassa paññatti, añño gāmo añño gāmiko, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññatti, aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๔. ยถา รฎฺฐํ อุปาทาย รโญฺญ ปญฺญตฺติ, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ ? ยถา รฎฺฐํ อุปาทาย รโญฺญ ปญฺญตฺติ, อญฺญํ รฎฺฐํ อโญฺญ ราชา, เอวเมวํ รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺติ, อญฺญํ รูปํ อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

114. Yathā raṭṭhaṃ upādāya rañño paññatti, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññattīti ? Yathā raṭṭhaṃ upādāya rañño paññatti, aññaṃ raṭṭhaṃ añño rājā, evamevaṃ rūpaṃ upādāya puggalassa paññatti, aññaṃ rūpaṃ añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๕. ยถา น นิคโฬ เนคฬิโก, ยสฺส นิคโฬ โส เนคฬิโก, เอวเมวํ น รูปํ รูปวา, ยสฺส รูปํ โส รูปวาติ? ยถา น นิคโฬ เนคฬิโก, ยสฺส นิคโฬ โส เนคฬิโก, อโญฺญ นิคโฬ อโญฺญ เนคฬิโก, เอวเมวํ น รูปํ รูปวา, ยสฺส รูปํ โส รูปวา, อญฺญํ รูปํ อโญฺญ รูปวาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

115. Yathā na nigaḷo negaḷiko, yassa nigaḷo so negaḷiko, evamevaṃ na rūpaṃ rūpavā, yassa rūpaṃ so rūpavāti? Yathā na nigaḷo negaḷiko, yassa nigaḷo so negaḷiko, añño nigaḷo añño negaḷiko, evamevaṃ na rūpaṃ rūpavā, yassa rūpaṃ so rūpavā, aññaṃ rūpaṃ añño rūpavāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๑๖. จิเตฺต จิเตฺต ปุคฺคลสฺส ปญฺญตฺตีติ? อามนฺตาฯ จิเตฺต จิเตฺต ปุคฺคโล ชายติ ชียติ มียติ จวติ อุปปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อโญฺญติ วาติ? อามนฺตา ฯ ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วาติ? วตฺตพฺพํฯ

116. Citte citte puggalassa paññattīti? Āmantā. Citte citte puggalo jāyati jīyati mīyati cavati upapajjatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… dutiye citte uppanne na vattabbaṃ soti vā aññoti vāti? Āmantā . Dutiye citte uppanne na vattabbaṃ kumārakoti vā kumārikāti vāti? Vattabbaṃ.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘‘โสติ วา อโญฺญติ วา,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วา’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – โสติ วา อโญฺญติ วา, ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘‘soti vā aññoti vā,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘kumārakoti vā kumārikāti vā’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – soti vā aññoti vā, dutiye citte uppanne vattabbaṃ – kumārakoti vā kumārikāti vā’’’ti micchā.

หญฺจิ วา ปน ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – ‘‘กุมารโกติ วา กุมาริกา’’ติ วา, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – ‘โสติ วา อโญฺญติ วา’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – โสติ วา อโญฺญติ วา, ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Hañci vā pana dutiye citte uppanne vattabbaṃ – ‘‘kumārakoti vā kumārikā’’ti vā, tena vata re vattabbe – ‘‘dutiye citte uppanne vattabbaṃ – ‘soti vā aññoti vā’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – soti vā aññoti vā, dutiye citte uppanne vattabbaṃ – kumārakoti vā kumārikāti vā’’’ti micchā.

๑๑๗. ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘‘โสติ วา อโญฺญติ วา’’ติ? อามนฺตาฯ ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘‘อิตฺถีติ วา ปุริโสติ วา คหโฎฺฐติ วา ปพฺพชิโตติ วา เทโวติ วา มนุโสฺสติ วา’’ติ? วตฺตพฺพํฯ

117. Dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘‘soti vā aññoti vā’’ti? Āmantā. Dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘‘itthīti vā purisoti vā gahaṭṭhoti vā pabbajitoti vā devoti vā manussoti vā’’ti? Vattabbaṃ.

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘‘โสติ วา อโญฺญติ วา,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – ‘เทโวติ วา มนุโสฺสติ วา’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – โสติ วา อโญฺญติ วา, ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – เทโวติ วา มนุโสฺสติ วา’’’ติ มิจฺฉาฯ

Ājānāhi niggahaṃ. Hañci dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘‘soti vā aññoti vā,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – ‘devoti vā manussoti vā’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – soti vā aññoti vā, dutiye citte uppanne vattabbaṃ – devoti vā manussoti vā’’’ti micchā.

หญฺจิ วา ปน ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – ‘‘เทโวติ วา มนุโสฺสติ วา,’’ เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – ‘โสติ วา อโญฺญติ วา’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตเพฺพ โข – ‘ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน น วตฺตพฺพํ – โสติ วา อโญฺญติ วา, ทุติเย จิเตฺต อุปฺปเนฺน วตฺตพฺพํ – เทโวติ วา มนุโสฺสติ วา’’’ติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

Hañci vā pana dutiye citte uppanne vattabbaṃ – ‘‘devoti vā manussoti vā,’’ tena vata re vattabbe – ‘‘dutiye citte uppanne vattabbaṃ – ‘soti vā aññoti vā’’’ti. Yaṃ tattha vadesi – ‘‘vattabbe kho – ‘dutiye citte uppanne na vattabbaṃ – soti vā aññoti vā, dutiye citte uppanne vattabbaṃ – devoti vā manussoti vā’’’ti micchā…pe….

๑๑๘. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ โย ปสฺสติ ยํ ปสฺสติ เยน ปสฺสติ, โส ปสฺสติ ตํ ปสฺสติ เตน ปสฺสตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ โย ปสฺสติ ยํ ปสฺสติ เยน ปสฺสติ, โส ปสฺสติ ตํ ปสฺสติ เตน ปสฺสติ; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

118. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu yo passati yaṃ passati yena passati, so passati taṃ passati tena passatīti? Āmantā. Hañci yo passati yaṃ passati yena passati, so passati taṃ passati tena passati; tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๑๙. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ โย สุณาติ…เป.… โย ฆายติ… โย สายติ… โย ผุสติ… โย วิชานาติ ยํ วิชานาติ เยน วิชานาติ, โส วิชานาติ ตํ วิชานาติ เตน วิชานาตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ โย วิชานาติ ยํ วิชานาติ เยน วิชานาติ, โส วิชานาติ ตํ วิชานาติ เตน วิชานาติ; เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

119. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu yo suṇāti…pe… yo ghāyati… yo sāyati… yo phusati… yo vijānāti yaṃ vijānāti yena vijānāti, so vijānāti taṃ vijānāti tena vijānātīti? Āmantā. Hañci yo vijānāti yaṃ vijānāti yena vijānāti, so vijānāti taṃ vijānāti tena vijānāti; tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๒๐. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ โย น ปสฺสติ ยํ น ปสฺสติ เยน น ปสฺสติ, โส น ปสฺสติ ตํ น ปสฺสติ เตน น ปสฺสตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ โย น ปสฺสติ ยํ น ปสฺสติ เยน น ปสฺสติ, โส น ปสฺสติ ตํ น ปสฺสติ เตน น ปสฺสติ; โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

120. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu yo na passati yaṃ na passati yena na passati, so na passati taṃ na passati tena na passatīti? Āmantā. Hañci yo na passati yaṃ na passati yena na passati, so na passati taṃ na passati tena na passati; no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ โย น สุณาติ…เป.… โย น ฆายติ… โย น สายติ… โย น ผุสติ… โย น วิชานาติ ยํ น วิชานาติ เยน น วิชานาติ, โส น วิชานาติ ตํ น วิชานาติ เตน น วิชานาตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ โย น วิชานาติ ยํ น วิชานาติ เยน น วิชานาติ, โส น วิชานาติ ตํ น วิชานาติ เตน น วิชานาติ; โน จ วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu yo na suṇāti…pe… yo na ghāyati… yo na sāyati… yo na phusati… yo na vijānāti yaṃ na vijānāti yena na vijānāti, so na vijānāti taṃ na vijānāti tena na vijānātīti? Āmantā. Hañci yo na vijānāti yaṃ na vijānāti yena na vijānāti, so na vijānāti taṃ na vijānāti tena na vijānāti; no ca vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๒๑. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปสฺสามหํ, ภิกฺขเว, ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สเตฺต จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวเณฺณ ทุพฺพเณฺณ, สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สเตฺต ปชานามี’’ติ ³⁷! อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติฯ

121. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘passāmahaṃ, bhikkhave, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmī’’ti ³⁸! Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti.

๑๒๒. วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปสฺสามหํ, ภิกฺขเว, ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สเตฺต จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวเณฺณ ทุพฺพเณฺณ, สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สเตฺต ปชานามี’’ติ กตฺวา เตเนว การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ ภควา ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ? รูปํ ปสฺสติฯ รูปํ ปุคฺคโล, รูปํ จวติ, รูปํ อุปปชฺชติ, รูปํ ยถากมฺมูปคนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

122. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘passāmahaṃ, bhikkhave, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmī’’ti katvā teneva kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena rūpaṃ passati puggalaṃ passatīti? Rūpaṃ passati. Rūpaṃ puggalo, rūpaṃ cavati, rūpaṃ upapajjati, rūpaṃ yathākammūpaganti? Na hevaṃ vattabbe.

ภควา ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ? ปุคฺคลํ ปสฺสติฯ ปุคฺคโล รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ นีลํ ปีตกํ โลหิตกํ โอทาตํ จกฺขุวิเญฺญยฺยํ จกฺขุสฺมิํ ปฎิหญฺญติ, จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena rūpaṃ passati puggalaṃ passatīti? Puggalaṃ passati. Puggalo rūpaṃ rūpāyatanaṃ rūpadhātu nīlaṃ pītakaṃ lohitakaṃ odātaṃ cakkhuviññeyyaṃ cakkhusmiṃ paṭihaññati, cakkhussa āpāthaṃ āgacchatīti? Na hevaṃ vattabbe.

ภควา ทิเพฺพน จกฺขุนา วิสุเทฺธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ? อุโภ ปสฺสติฯ อุโภ รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ, อุโภ นีลา, อุโภ ปีตกา, อุโภ โลหิตกา, อุโภ โอทาตา, อุโภ จกฺขุวิเญฺญยฺยา, อุโภ จกฺขุสฺมิํ ปฎิหญฺญนฺติ, อุโภ จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ, อุโภ จวนฺติ, อุโภ อุปปชฺชนฺติ, อุโภ ยถากมฺมูปคาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena rūpaṃ passati puggalaṃ passatīti? Ubho passati. Ubho rūpaṃ rūpāyatanaṃ rūpadhātu, ubho nīlā, ubho pītakā, ubho lohitakā, ubho odātā, ubho cakkhuviññeyyā, ubho cakkhusmiṃ paṭihaññanti, ubho cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, ubho cavanti, ubho upapajjanti, ubho yathākammūpagāti? Na hevaṃ vattabbe.

อุปาทาปญฺญตฺตานุโยโคฯ

Upādāpaññattānuyogo.

๑๓. ปุริสการานุโยโค

13. Purisakārānuyogo

๑๒๓. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ? อามนฺตาฯ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

123. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti? Āmantā. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๔. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

124. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Tassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๕. ตสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

125. Tassa kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๖. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

126. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๗. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

127. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๘. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ, มหาปถวิยา กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

128. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Mahāpathavī upalabbhatīti, mahāpathaviyā kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๒๙. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ, มหาสมุทฺทสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

129. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Mahāsamuddo upalabbhatīti, mahāsamuddassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๐. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ, สิเนรุสฺส ปพฺพตราชสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

130. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Sinerupabbatarājā upalabbhatīti, sinerussa pabbatarājassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๑. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ อาโป อุปลพฺภตีติ, อาปสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

131. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Āpo upalabbhatīti, āpassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๒. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ เตโช อุปลพฺภตีติ, เตชสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

132. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Tejo upalabbhatīti, tejassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๓. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ วาโย อุปลพฺภตีติ, วายสฺส กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

133. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Vāyo upalabbhatīti, vāyassa kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๔. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ , ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

134. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti , tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๕. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ อญฺญานิ กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อโญฺญ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

135. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā upalabbhatīti? Āmantā. Aññāni kalyāṇapāpakāni kammāni añño kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretāti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๖. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

136. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti? Āmantā. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๗. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

137. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๘. ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

138. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๓๙. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

139. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๐. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

140. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๑. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ… อาโป อุปลพฺภตีติ… เตโช อุปลพฺภตีติ… วาโย อุปลพฺภตีติ…เป.… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

141. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Mahāpathavī upalabbhatīti…pe… mahāsamuddo upalabbhatīti… sinerupabbatarājā upalabbhatīti… āpo upalabbhatīti… tejo upalabbhatīti… vāyo upalabbhatīti…pe… tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๒. กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก อุปลพฺภตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปาโก, อโญฺญ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

142. Kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko upalabbhatīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Añño kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipāko, añño kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākapaṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๓. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

143. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti? Āmantā. Dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๔. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

144. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๕. ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

145. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๖. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

146. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti ? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๗. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

147. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๘. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตา ฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ… มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ… อาโป อุปลพฺภตีติ… เตโช อุปลพฺภตีติ… วาโย อุปลพฺภตีติ…เป.… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

148. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā . Mahāpathavī upalabbhatīti… mahāsamuddo upalabbhatīti… sinerupabbatarājā upalabbhatīti… āpo upalabbhatīti… tejo upalabbhatīti… vāyo upalabbhatīti…pe… tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๔๙. ทิพฺพํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตา ฯ อญฺญํ ทิพฺพํ สุขํ, อโญฺญ ทิพฺพสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

149. Dibbaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, dibbassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā . Aññaṃ dibbaṃ sukhaṃ, añño dibbassa sukhassa paṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๐. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

150. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti? Āmantā. Mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๑. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

151. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๒. ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

152. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๓. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

153. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๔. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

154. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๕. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ… อาโป อุปลพฺภตีติ… เตโช อุปลพฺภตีติ… วาโย อุปลพฺภตีติ… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

155. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Mahāpathavī upalabbhatīti…pe… mahāsamuddo upalabbhatīti… sinerupabbatarājā upalabbhatīti… āpo upalabbhatīti… tejo upalabbhatīti… vāyo upalabbhatīti… tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๖. มานุสกํ สุขํ อุปลพฺภตีติ, มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ ? อามนฺตาฯ อญฺญํ มานุสกํ สุขํ อโญฺญ มานุสกสฺส สุขสฺส ปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

156. Mānusakaṃ sukhaṃ upalabbhatīti, mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti ? Āmantā. Aññaṃ mānusakaṃ sukhaṃ añño mānusakassa sukhassa paṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๗. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

157. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti? Āmantā. Āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๘. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

158. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๕๙. ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

159. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๐. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

160. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๑. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

161. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๒. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ… อาโป อุปลพฺภตีติ… เตโช อุปลพฺภตีติ… วาโย อุปลพฺภตีติ… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

162. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Mahāpathavī upalabbhatīti…pe… mahāsamuddo upalabbhatīti… sinerupabbatarājā upalabbhatīti… āpo upalabbhatīti… tejo upalabbhatīti… vāyo upalabbhatīti… tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๓. อาปายิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ ? อามนฺตาฯ อญฺญํ อาปายิกํ ทุกฺขํ, อโญฺญ อาปายิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

163. Āpāyikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti ? Āmantā. Aññaṃ āpāyikaṃ dukkhaṃ, añño āpāyikassa dukkhassa paṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๔. เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

164. Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti? Āmantā. Nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe.

เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๕. ตสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

165. Tassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๖. เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

166. Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Puggalo upalabbhatīti, puggalassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๗. เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อุปลพฺภตีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

167. Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Nibbānaṃ upalabbhatīti, nibbānassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๘. เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อุปลพฺภตีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อุปลพฺภตีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อุปลพฺภตีติ… อาโป อุปลพฺภตีติ… เตโช อุปลพฺภตีติ… วาโย อุปลพฺภตีติ… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อุปลพฺภนฺตีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

168. Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Mahāpathavī upalabbhatīti…pe… mahāsamuddo upalabbhatīti… sinerupabbatarājā upalabbhatīti… āpo upalabbhatīti… tejo upalabbhatīti… vāyo upalabbhatīti… tiṇakaṭṭhavanappatayo upalabbhantīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī upalabbhatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๖๙. เนรยิกํ ทุกฺขํ อุปลพฺภตีติ, เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ ? อามนฺตาฯ อญฺญํ เนรยิกํ ทุกฺขํ, อโญฺญ เนรยิกสฺส ทุกฺขสฺส ปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

169. Nerayikaṃ dukkhaṃ upalabbhatīti, nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedī upalabbhatīti ? Āmantā. Aññaṃ nerayikaṃ dukkhaṃ, añño nerayikassa dukkhassa paṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๐. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ โส กโรติ โส ปฎิสํเวเทตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

170. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. So karoti so paṭisaṃvedetīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๑. โส กโรติ โส ปฎิสํเวเทตีติ? อามนฺตาฯ สยงฺกตํ สุขทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

171. So karoti so paṭisaṃvedetīti? Āmantā. Sayaṅkataṃ sukhadukkhanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๒. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ กโรติ อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

172. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Añño karoti añño paṭisaṃvedetīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๓. อโญฺญ กโรติ อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? อามนฺตาฯ ปรงฺกตํ สุขทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

173. Añño karoti añño paṭisaṃvedetīti? Āmantā. Paraṅkataṃ sukhadukkhanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๔. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตา ฯ โส จ อโญฺญ จ กโรนฺติ โส จ อโญฺญ จ ปฎิสํเวเทนฺตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

174. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā . So ca añño ca karonti so ca añño ca paṭisaṃvedentīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๕. โส จ อโญฺญ จ กโรนฺติ, โส จ อโญฺญ จ ปฎิสํเวเทนฺตีติ? อามนฺตาฯ สยงฺกตญฺจ ปรงฺกตญฺจ สุขทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

175. So ca añño ca karonti, so ca añño ca paṭisaṃvedentīti? Āmantā. Sayaṅkatañca paraṅkatañca sukhadukkhanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๖. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ เนว โส กโรติ น โส ปฎิสํเวเทติ, น อโญฺญ กโรติ น อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

176. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. Neva so karoti na so paṭisaṃvedeti, na añño karoti na añño paṭisaṃvedetīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๗. เนว โส กโรติ น โส ปฎิสํเวเทติ, น อโญฺญ กโรติ น อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? อามนฺตาฯ อสยงฺการํ อปรงฺการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ สุขทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

177. Neva so karoti na so paṭisaṃvedeti, na añño karoti na añño paṭisaṃvedetīti? Āmantā. Asayaṅkāraṃ aparaṅkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๘. กลฺยาณปาปกานิ กมฺมานิ อุปลพฺภนฺตีติ, กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตา กาเรตา วิปากปฎิสํเวที อุปลพฺภตีติ? อามนฺตาฯ โส กโรติ โส ปฎิสํเวเทติ, อโญฺญ กโรติ อโญฺญ ปฎิสํเวเทติ, โส จ อโญฺญ จ กโรนฺติ โส จ อโญฺญ จ ปฎิสํเวเทนฺติ, เนว โส กโรติ น โส ปฎิสํเวเทติ, น อโญฺญ กโรติ น อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

178. Kalyāṇapāpakāni kammāni upalabbhantīti, kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ kattā kāretā vipākapaṭisaṃvedī upalabbhatīti? Āmantā. So karoti so paṭisaṃvedeti, añño karoti añño paṭisaṃvedeti, so ca añño ca karonti so ca añño ca paṭisaṃvedenti, neva so karoti na so paṭisaṃvedeti, na añño karoti na añño paṭisaṃvedetīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๗๙. โส กโรติ โส ปฎิสํเวเทติ, อโญฺญ กโรติ อโญฺญ ปฎิสํเวเทติ, โส จ อโญฺญ จ กโรนฺติ โส จ อโญฺญ จ ปฎิสํเวเทนฺติ, เนว โส กโรติ น โส ปฎิสํเวเทติ, น อโญฺญ กโรติ น อโญฺญ ปฎิสํเวเทตีติ? อามนฺตาฯ สยงฺกตํ สุขทุกฺขํ, ปรงฺกตํ สุขทุกฺขํ, สยงฺกตญฺจ ปรงฺกตญฺจ สุขทุกฺขํ, อสยงฺการํ อปรงฺการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ สุขทุกฺขนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

179. So karoti so paṭisaṃvedeti, añño karoti añño paṭisaṃvedeti, so ca añño ca karonti so ca añño ca paṭisaṃvedenti, neva so karoti na so paṭisaṃvedeti, na añño karoti na añño paṭisaṃvedetīti? Āmantā. Sayaṅkataṃ sukhadukkhaṃ, paraṅkataṃ sukhadukkhaṃ, sayaṅkatañca paraṅkatañca sukhadukkhaṃ, asayaṅkāraṃ aparaṅkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๐. กมฺมํ อตฺถีติ? อามนฺตา ฯ กมฺมการโก อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

180. Kammaṃ atthīti? Āmantā . Kammakārako atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๑. กมฺมํ อตฺถีติ, กมฺมการโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส การโก อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

181. Kammaṃ atthīti, kammakārako atthīti? Āmantā. Tassa kārako atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๒. ตสฺส การโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

182. Tassa kārako atthīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๓. กมฺมํ อตฺถีติ, กมฺมการโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อตฺถีติ, ปุคฺคลสฺส การโก อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

183. Kammaṃ atthīti, kammakārako atthīti? Āmantā. Puggalo atthīti, puggalassa kārako atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๔. กมฺมํ อตฺถีติ, กมฺมการโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อตฺถีติ, นิพฺพานสฺส การโก อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

184. Kammaṃ atthīti, kammakārako atthīti? Āmantā. Nibbānaṃ atthīti, nibbānassa kārako atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๕. กมฺมํ อตฺถีติ, กมฺมการโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อตฺถีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อตฺถีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อตฺถีติ… อาโป อตฺถีติ… เตโช อตฺถีติ… วาโย อตฺถีติ… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อตฺถีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ การโก อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

185. Kammaṃ atthīti, kammakārako atthīti? Āmantā. Mahāpathavī atthīti…pe… mahāsamuddo atthīti… sinerupabbatarājā atthīti… āpo atthīti… tejo atthīti… vāyo atthīti… tiṇakaṭṭhavanappatayo atthīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ kārako atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๖. กมฺมํ อตฺถีติ, กมฺมการโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ กมฺมํ, อโญฺญ กมฺมการโกติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

186. Kammaṃ atthīti, kammakārako atthīti? Āmantā. Aññaṃ kammaṃ, añño kammakārakoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๗. วิปาโก อตฺถีติ? อามนฺตาฯ วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

187. Vipāko atthīti? Āmantā. Vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๘. วิปาโก อตฺถีติ, วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ปฎิสํเวที อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

188. Vipāko atthīti, vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Tassa paṭisaṃvedī atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๘๙. ตสฺส ปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ตสฺส ตเสฺสว นตฺถิ ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฎฺฎุปเจฺฉโท, นตฺถิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วิปาโก อตฺถีติ, วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อตฺถีติ, ปุคฺคลสฺส ปฎิสํเวที อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

189. Tassa paṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Tassa tasseva natthi dukkhassa antakiriyā, natthi vaṭṭupacchedo, natthi anupādāparinibbānanti? Na hevaṃ vattabbe…pe… vipāko atthīti, vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Puggalo atthīti, puggalassa paṭisaṃvedī atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๙๐. วิปาโก อตฺถีติ, วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ นิพฺพานํ อตฺถีติ, นิพฺพานสฺส ปฎิสํเวที อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

190. Vipāko atthīti, vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Nibbānaṃ atthīti, nibbānassa paṭisaṃvedī atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๙๑. วิปาโก อตฺถีติ, วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ มหาปถวี อตฺถีติ…เป.… มหาสมุโทฺท อตฺถีติ… สิเนรุปพฺพตราชา อตฺถีติ… อาโป อตฺถีติ… เตโช อตฺถีติ… วาโย อตฺถีติ… ติณกฎฺฐวนปฺปตโย อตฺถีติ, ติณกฎฺฐวนปฺปตีนํ ปฎิสํเวที อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

191. Vipāko atthīti, vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Mahāpathavī atthīti…pe… mahāsamuddo atthīti… sinerupabbatarājā atthīti… āpo atthīti… tejo atthīti… vāyo atthīti… tiṇakaṭṭhavanappatayo atthīti, tiṇakaṭṭhavanappatīnaṃ paṭisaṃvedī atthīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๙๒. วิปาโก อตฺถีติ, วิปากปฎิสํเวที อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ วิปาโก, อโญฺญ วิปากปฎิสํเวทีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ (สํขิตฺตํ)

192. Vipāko atthīti, vipākapaṭisaṃvedī atthīti? Āmantā. Añño vipāko, añño vipākapaṭisaṃvedīti? Na hevaṃ vattabbe. (Saṃkhittaṃ)

ปุริสการานุโยโคฯ

Purisakārānuyogo.

กลฺยาณวโคฺค ปฐโมฯ

Kalyāṇavaggo paṭhamo.

๑๔. อภิญฺญานุโยโค

14. Abhiññānuyogo

๑๙๓. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ อิทฺธิํ วิกุพฺพตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ อิทฺธิํ วิกุพฺพติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

193. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci iddhiṃ vikubbatīti? Āmantā. Hañci atthi koci iddhiṃ vikubbati, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๙๔. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ…เป.… ปรจิตฺตํ วิชานาติ… ปุเพฺพนิวาสํ อนุสฺสรติ… ทิเพฺพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ… อาสวานํ ขยํ สจฺฉิกโรตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ อาสวานํ ขยํ สจฺฉิกโรติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

194. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci dibbāya sotadhātuyā saddaṃ suṇāti…pe… paracittaṃ vijānāti… pubbenivāsaṃ anussarati… dibbena cakkhunā rūpaṃ passati… āsavānaṃ khayaṃ sacchikarotīti? Āmantā. Hañci atthi koci āsavānaṃ khayaṃ sacchikaroti, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๙๕. อตฺถิ โกจิ อิทฺธิํ วิกุพฺพตีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย อิทฺธิํ วิกุพฺพติ, เสฺวว ปุคฺคโล? โย อิทฺธิํ น วิกุพฺพติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

195. Atthi koci iddhiṃ vikubbatīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo iddhiṃ vikubbati, sveva puggalo? Yo iddhiṃ na vikubbati, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๙๖. โย ทิพฺพาย โสตธาตุยา สทฺทํ สุณาติ…เป.… โย ปรจิตฺตํ วิชานาติ… โย ปุเพฺพนิวาสํ อนุสฺสรติ… โย ทิเพฺพน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ… โย อาสวานํ ขยํ สจฺฉิกโรติ, เสฺวว ปุคฺคโล? โย อาสวานํ ขยํ น สจฺฉิกโรติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

196. Yo dibbāya sotadhātuyā saddaṃ suṇāti…pe… yo paracittaṃ vijānāti… yo pubbenivāsaṃ anussarati… yo dibbena cakkhunā rūpaṃ passati… yo āsavānaṃ khayaṃ sacchikaroti, sveva puggalo? Yo āsavānaṃ khayaṃ na sacchikaroti, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

อภิญฺญานุโยโคฯ

Abhiññānuyogo.

๑๕-๑๘. ญาตกานุโยคาทิ

15-18. Ñātakānuyogādi

๑๙๗. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ มาตา อตฺถีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ มาตา อตฺถิ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

197. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu mātā atthīti? Āmantā. Hañci mātā atthi, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๙๘. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ปิตา อตฺถิ…เป.… ภาตา อตฺถิ… ภคินี อตฺถิ… ขตฺติโย อตฺถิ … พฺราหฺมโณ อตฺถิ… เวโสฺส อตฺถิ… สุโทฺท อตฺถิ… คหโฎฺฐ อตฺถิ… ปพฺพชิโต อตฺถิ… เทโว อตฺถิ… มนุโสฺส อตฺถีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ มนุโสฺส อตฺถิ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

198. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu pitā atthi…pe… bhātā atthi… bhaginī atthi… khattiyo atthi … brāhmaṇo atthi… vesso atthi… suddo atthi… gahaṭṭho atthi… pabbajito atthi… devo atthi… manusso atthīti? Āmantā. Hañci manusso atthi, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๑๙๙. มาตา อตฺถีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น มาตา หุตฺวา มาตา โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น ปุคฺคโล หุตฺวา ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อตฺถิ โกจิ น ปิตา หุตฺวา…เป.… น ภาตา หุตฺวา… น ภคินี หุตฺวา… น ขตฺติโย หุตฺวา… น พฺราหฺมโณ หุตฺวา… น เวโสฺส หุตฺวา… น สุโทฺท หุตฺวา… น คหโฎฺฐ หุตฺวา… น ปพฺพชิโต หุตฺวา… น เทโว หุตฺวา… น มนุโสฺส หุตฺวา มนุโสฺส โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น ปุคฺคโล หุตฺวา ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

199. Mātā atthīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Atthi koci na mātā hutvā mātā hotīti? Āmantā. Atthi koci na puggalo hutvā puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… atthi koci na pitā hutvā…pe… na bhātā hutvā… na bhaginī hutvā… na khattiyo hutvā… na brāhmaṇo hutvā… na vesso hutvā… na suddo hutvā… na gahaṭṭho hutvā… na pabbajito hutvā… na devo hutvā… na manusso hutvā manusso hotīti? Āmantā. Atthi koci na puggalo hutvā puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๐๐. มาตา อตฺถีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ มาตา หุตฺวา น มาตา โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ ปุคฺคโล หุตฺวา น ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

200. Mātā atthīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti ? Āmantā. Atthi koci mātā hutvā na mātā hotīti? Āmantā. Atthi koci puggalo hutvā na puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

อตฺถิ โกจิ ปิตา หุตฺวา… ภาตา หุตฺวา… ภคินี หุตฺวา… ขตฺติโย หุตฺวา… พฺราหฺมโณ หุตฺวา… เวโสฺส หุตฺวา… สุโทฺท หุตฺวา… คหโฎฺฐ หุตฺวา… ปพฺพชิโต หุตฺวา… เทโว หุตฺวา… มนุโสฺส หุตฺวา น มนุโสฺส โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ ปุคฺคโล หุตฺวา น ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Atthi koci pitā hutvā… bhātā hutvā… bhaginī hutvā… khattiyo hutvā… brāhmaṇo hutvā… vesso hutvā… suddo hutvā… gahaṭṭho hutvā… pabbajito hutvā… devo hutvā… manusso hutvā na manusso hotīti? Āmantā. Atthi koci puggalo hutvā na puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๑๙. ปฎิเวธานุโยโค

19. Paṭivedhānuyogo

๒๐๑. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ โสตาปโนฺน อตฺถีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ โสตาปโนฺน อตฺถิ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

201. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu sotāpanno atthīti? Āmantā. Hañci sotāpanno atthi, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๐๒. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ สกทาคามี อตฺถิ…เป.… อนาคามี อตฺถิ… อรหา อตฺถิ… อุภโตภาควิมุโตฺต อตฺถิ… ปญฺญาวิมุโตฺต อตฺถิ… กายสกฺขิ ³⁹ อตฺถิ… ทิฎฺฐิปฺปโตฺต อตฺถิ… สทฺธาวิมุโตฺต อตฺถิ… ธมฺมานุสารี อตฺถิ… สทฺธานุสารี อตฺถีติ? อามนฺตาฯ

202. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu sakadāgāmī atthi…pe… anāgāmī atthi… arahā atthi… ubhatobhāgavimutto atthi… paññāvimutto atthi… kāyasakkhi ⁴⁰ atthi… diṭṭhippatto atthi… saddhāvimutto atthi… dhammānusārī atthi… saddhānusārī atthīti? Āmantā.

หญฺจิ สทฺธานุสารี อตฺถิ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

Hañci saddhānusārī atthi, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๐๓. โสตาปโนฺน อตฺถีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น โสตาปโนฺน หุตฺวา โสตาปโนฺน โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น ปุคฺคโล หุตฺวา ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

203. Sotāpanno atthīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Atthi koci na sotāpanno hutvā sotāpanno hotīti? Āmantā. Atthi koci na puggalo hutvā puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๐๔. อตฺถิ โกจิ น สกทาคามี หุตฺวา… น อนาคามี หุตฺวา… น อรหา หุตฺวา… น อุภโตภาควิมุโตฺต หุตฺวา… น ปญฺญาวิมุโตฺต หุตฺวา… น กายสกฺขิ หุตฺวา… น ทิฎฺฐิปฺปโตฺต หุตฺวา… น สทฺธาวิมุโตฺต หุตฺวา… น ธมฺมานุสารี หุตฺวา… น สทฺธานุสารี หุตฺวา สทฺธานุสารี โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ น ปุคฺคโล หุตฺวา ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

204. Atthi koci na sakadāgāmī hutvā… na anāgāmī hutvā… na arahā hutvā… na ubhatobhāgavimutto hutvā… na paññāvimutto hutvā… na kāyasakkhi hutvā… na diṭṭhippatto hutvā… na saddhāvimutto hutvā… na dhammānusārī hutvā… na saddhānusārī hutvā saddhānusārī hotīti? Āmantā. Atthi koci na puggalo hutvā puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๐๕. โสตาปโนฺน อตฺถีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ โสตาปโนฺน หุตฺวา น โสตาปโนฺน โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ ปุคฺคโล หุตฺวา น ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

205. Sotāpanno atthīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Atthi koci sotāpanno hutvā na sotāpanno hotīti? Āmantā. Atthi koci puggalo hutvā na puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

อตฺถิ โกจิ สกทาคามี หุตฺวา… อนาคามี หุตฺวา น อนาคามี โหตีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โกจิ ปุคฺคโล หุตฺวา น ปุคฺคโล โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Atthi koci sakadāgāmī hutvā… anāgāmī hutvā na anāgāmī hotīti? Āmantā. Atthi koci puggalo hutvā na puggalo hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

ปฎิเวธานุโยโคฯ

Paṭivedhānuyogo.

๒๐. สงฺฆานุโยโค

20. Saṅghānuyogo

๒๐๖. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ จตฺตาโร ปุริสยุคา อฎฺฐ ปุริสปุคฺคลา อตฺถีติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ จตฺตาโร ปุริสยุคา อฎฺฐ ปุริสปุคฺคลา อตฺถิ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

206. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu cattāro purisayugā aṭṭha purisapuggalā atthīti? Āmantā . Hañci cattāro purisayugā aṭṭha purisapuggalā atthi, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๐๗. จตฺตาโร ปุริสยุคา อฎฺฐ ปุริสปุคฺคลา อตฺถีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ จตฺตาโร ปุริสยุคา อฎฺฐ ปุริสปุคฺคลา พุทฺธปาตุภาวา ปาตุภวนฺตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล พุทฺธปาตุภาวา ปาตุภวตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

207. Cattāro purisayugā aṭṭha purisapuggalā atthīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Cattāro purisayugā aṭṭha purisapuggalā buddhapātubhāvā pātubhavantīti? Āmantā. Puggalo buddhapātubhāvā pātubhavatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

ปุคฺคโล พุทฺธปาตุภาวา ปาตุภวตีติ? อามนฺตาฯ พุทฺธสฺส ภควโต ปรินิพฺพุเต อุจฺฉิโนฺน ปุคฺคโล, นตฺถิ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Puggalo buddhapātubhāvā pātubhavatīti? Āmantā. Buddhassa bhagavato parinibbute ucchinno puggalo, natthi puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

สงฺฆานุโยโคฯ

Saṅghānuyogo.

๒๑. สจฺจิกฎฺฐสภาคานุโยโค

21. Saccikaṭṭhasabhāgānuyogo

๒๐๘. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปุคฺคโล อสงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ

208. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Puggalo saṅkhatoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… puggalo asaṅkhatoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Na hevaṃ vattabbe.

๒๐๙. ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? อามนฺตา ฯ สงฺขตญฺจ อสงฺขตญฺจ ฐเปตฺวา อตฺถญฺญา ตติยา โกฎีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

209. Puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Āmantā . Saṅkhatañca asaṅkhatañca ṭhapetvā atthaññā tatiyā koṭīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๐. สงฺขตญฺจ อสงฺขตญฺจ ฐเปตฺวา อตฺถญฺญา ตติยา โกฎีติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘เทฺวมา, ภิกฺขเว, ธาตุโยฯ กตมา เทฺว? สงฺขตา จ ธาตุ อสงฺขตา จ ธาตุฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, เทฺว ธาตุโย’’ติ ⁴¹! อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘สงฺขตญฺจ อสงฺขตญฺจ ฐเปตฺวา อตฺถญฺญา ตติยา โกฎี’’ติฯ

210. Saṅkhatañca asaṅkhatañca ṭhapetvā atthaññā tatiyā koṭīti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā – ‘‘dvemā, bhikkhave, dhātuyo. Katamā dve? Saṅkhatā ca dhātu asaṅkhatā ca dhātu. Imā kho, bhikkhave, dve dhātuyo’’ti ⁴²! Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘saṅkhatañca asaṅkhatañca ṭhapetvā atthaññā tatiyā koṭī’’ti.

๒๑๑. ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ สงฺขตํ, อญฺญํ อสงฺขตํ, อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

211. Puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Āmantā. Aññaṃ saṅkhataṃ, aññaṃ asaṅkhataṃ, añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๒. ขนฺธา สงฺขตา, นิพฺพานํ อสงฺขตํ, ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? อามนฺตาฯ อเญฺญ ขนฺธา, อญฺญํ นิพฺพานํ, อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

212. Khandhā saṅkhatā, nibbānaṃ asaṅkhataṃ, puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Āmantā. Aññe khandhā, aññaṃ nibbānaṃ, añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๓. รูปํ สงฺขตํ, นิพฺพานํ อสงฺขตํ, ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ รูปํ, อญฺญํ นิพฺพานํ, อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณํ สงฺขตํ, นิพฺพานํ อสงฺขตํ, ปุคฺคโล เนว สงฺขโต นาสงฺขโตติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ วิญฺญาณํ, อญฺญํ นิพฺพานํ, อโญฺญ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

213. Rūpaṃ saṅkhataṃ, nibbānaṃ asaṅkhataṃ, puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Āmantā. Aññaṃ rūpaṃ, aññaṃ nibbānaṃ, añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ saṅkhataṃ, nibbānaṃ asaṅkhataṃ, puggalo neva saṅkhato nāsaṅkhatoti? Āmantā. Aññaṃ viññāṇaṃ, aññaṃ nibbānaṃ, añño puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๔. ปุคฺคลสฺส อุปฺปาโท ปญฺญายติ, วโย ปญฺญายติ, ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, สงฺขตสฺส สงฺขตลกฺขณานิฯ สงฺขตานํ, ภิกฺขเว, ธมฺมานํ ⁴³ อุปฺปาโท ปญฺญายติ , วโย ปญฺญายติ, ฐิตานํ อญฺญถตฺตํ ปญฺญายตี’’ติ ⁴⁴ฯ ปุคฺคลสฺส อุปฺปาโท ปญฺญายติ, วโย ปญฺญายติ, ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายติ; เตน หิ ปุคฺคโล สงฺขโตติฯ

214. Puggalassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti? Āmantā. Puggalo saṅkhatoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… vuttaṃ bhagavatā – ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, saṅkhatassa saṅkhatalakkhaṇāni. Saṅkhatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ ⁴⁵ uppādo paññāyati , vayo paññāyati, ṭhitānaṃ aññathattaṃ paññāyatī’’ti ⁴⁶. Puggalassa uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati; tena hi puggalo saṅkhatoti.

๒๑๕. ปุคฺคลสฺส น อุปฺปาโท ปญฺญายติ, น วโย ปญฺญายติ, น ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายตีติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล อสงฺขโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, อสงฺขตสฺส อสงฺขตลกฺขณานิฯ อสงฺขตานํ, ภิกฺขเว, ธมฺมานํ น อุปฺปาโท ปญฺญายติ, น วโย ปญฺญายติ, น ฐิตานํ อญฺญถตฺตํ ปญฺญายตี’’ติ ⁴⁷ฯ ปุคฺคลสฺส น อุปฺปาโท ปญฺญายติ, น วโย ปญฺญายติ, น ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายติ; เตน หิ ปุคฺคโล อสงฺขโตติฯ

215. Puggalassa na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti? Āmantā. Puggalo asaṅkhatoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… vuttaṃ bhagavatā – ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, asaṅkhatassa asaṅkhatalakkhaṇāni. Asaṅkhatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na ṭhitānaṃ aññathattaṃ paññāyatī’’ti ⁴⁸. Puggalassa na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati; tena hi puggalo asaṅkhatoti.

๒๑๖. ปรินิพฺพุโต ปุคฺคโล อตฺถตฺถมฺหิ, นตฺถตฺถมฺหีติ? อตฺถตฺถมฺหีติฯ ปรินิพฺพุโต ปุคฺคโล สสฺสโตติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… นตฺถตฺถมฺหีติฯ ปรินิพฺพุโต ปุคฺคโล อุจฺฉิโนฺนติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

216. Parinibbuto puggalo atthatthamhi, natthatthamhīti? Atthatthamhīti. Parinibbuto puggalo sassatoti? Na hevaṃ vattabbe…pe… natthatthamhīti. Parinibbuto puggalo ucchinnoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๗. ปุคฺคโล กิํ นิสฺสาย ติฎฺฐตีติ? ภวํ นิสฺสาย ติฎฺฐตีติฯ ภโว อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโลปิ อนิโจฺจ สงฺขโต ปฎิจฺจสมุปฺปโนฺน ขยธโมฺม วยธโมฺม วิราคธโมฺม นิโรธธโมฺม วิปริณามธโมฺมติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

217. Puggalo kiṃ nissāya tiṭṭhatīti? Bhavaṃ nissāya tiṭṭhatīti. Bhavo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Āmantā. Puggalopi anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammo vipariṇāmadhammoti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๑๘. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

218. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti? Āmantā . Hañci atthi koci sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānāti, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๑๙. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ ทุกฺขํ เวทนํ เวทิยมาโน…เป.… อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

219. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci dukkhaṃ vedanaṃ vediyamāno…pe… adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti? Āmantā. Hañci atthi koci adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānāti, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๒๐. อตฺถิ โกจิ สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาติ, เสฺวว ปุคฺคโล; โย สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ น ปชานาติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

220. Atthi koci sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānāti, sveva puggalo; yo sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti na pajānāti, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

โย ทุกฺขํ เวทนํ เวทิยมาโน…เป.… โย อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาติ, เสฺวว ปุคฺคโล; โย อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ น ปชานาติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Yo dukkhaṃ vedanaṃ vediyamāno…pe… yo adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānāti, sveva puggalo; yo adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti na pajānāti, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๒๑. อตฺถิ โกจิ สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อญฺญา สุขา เวทนา, อโญฺญ สุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘สุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อญฺญา ทุกฺขา เวทนา…เป.… อญฺญา อทุกฺขมสุขา เวทนา, อโญฺญ อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยมาโน ‘‘อทุกฺขมสุขํ เวทนํ เวทิยามี’’ติ ปชานาตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ …เป.…ฯ

221. Atthi koci sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Aññā sukhā vedanā, añño sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘sukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… aññā dukkhā vedanā…pe… aññā adukkhamasukhā vedanā, añño adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti pajānātīti? Na hevaṃ vattabbe …pe….

๒๒๒. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ กาเย กายานุปสฺสี วิหรตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

222. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci kāye kāyānupassī viharatīti? Āmantā. Hañci atthi koci kāye kāyānupassī viharati, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๒๓. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ โกจิ เวทนาสุ…เป.… จิเตฺต… ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรตีติ ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ โกจิ ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, เตน วต เร วตฺตเพฺพ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

223. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu atthi koci vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharatīti ? Āmantā. Hañci atthi koci dhammesu dhammānupassī viharati, tena vata re vattabbe – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๒๔. อตฺถิ โกจิ กาเย กายานุปสฺสี วิหรตีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ โย กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ, เสฺวว ปุคฺคโล; โย น กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

224. Atthi koci kāye kāyānupassī viharatīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Yo kāye kāyānupassī viharati, sveva puggalo; yo na kāye kāyānupassī viharati, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

โย เวทนาสุ…เป.… จิเตฺต… ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, เสฺวว ปุคฺคโล; โย น ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ, น โส ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

Yo vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati, sveva puggalo; yo na dhammesu dhammānupassī viharati, na so puggaloti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๒๕. อตฺถิ โกจิ กาเย กายานุปสฺสี วิหรตีติ กตฺวา เตน จ การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ อโญฺญ กาโย, อโญฺญ กาเย กายานุปสฺสี วิหรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อญฺญา เวทนา… อญฺญํ จิตฺตํ… อเญฺญ ธมฺมา, อโญฺญ ธเมฺมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

225. Atthi koci kāye kāyānupassī viharatīti katvā tena ca kāraṇena puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Añño kāyo, añño kāye kāyānupassī viharatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… aññā vedanā… aññaṃ cittaṃ… aññe dhammā, añño dhammesu dhammānupassī viharatīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๒๖. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

226. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā –

‘‘สุญฺญโต โลกํ อเวกฺขสฺสุ, โมฆราช สทา สโต;

‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;

อตฺตานุทิฎฺฐิํ อูหจฺจ ⁴⁹, เอวํ มจฺจุตโร สิยา;

Attānudiṭṭhiṃ ūhacca ⁵⁰, evaṃ maccutaro siyā;

เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสตี’’ติ ⁵¹ฯ

Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti ⁵².

อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๒๗. ปุคฺคโล อเวกฺขตีติ? อามนฺตาฯ สห รูเปน อเวกฺขติ, วินา รูเปน อเวกฺขตีติ? สห รูเปน อเวกฺขตีติฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… วินา รูเปน อเวกฺขตีติ, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

227. Puggalo avekkhatīti? Āmantā. Saha rūpena avekkhati, vinā rūpena avekkhatīti? Saha rūpena avekkhatīti. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe… vinā rūpena avekkhatīti, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๒๘. ปุคฺคโล อเวกฺขตีติ? อามนฺตาฯ อพฺภนฺตรคโต อเวกฺขติ, พหิทฺธา นิกฺขมิตฺวา อเวกฺขตีติ? อพฺภนฺตรคโต อเวกฺขตีติฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… พหิทฺธา นิกฺขมิตฺวา อเวกฺขตีติ, อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ

228. Puggalo avekkhatīti? Āmantā. Abbhantaragato avekkhati, bahiddhā nikkhamitvā avekkhatīti? Abbhantaragato avekkhatīti. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe… bahiddhā nikkhamitvā avekkhatīti, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Na hevaṃ vattabbe…pe….

๒๒๙. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฎิปโนฺน’’ติฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติฯ

229. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’ti. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti.

๒๓๐. น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘เอกปุคฺคโล, ภิกฺขเว, โลเก อุปฺปชฺชมาโน อุปฺปชฺชติ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสาน’’นฺติ ⁵³ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติฯ

230. Na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti ⁵⁴. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti.

๒๓๑. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘สเพฺพ ธมฺมา อนตฺตา’’ติ ⁵⁵ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

231. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti ⁵⁶. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๒. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ทุกฺขเมว อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปชฺชติ, ทุกฺขเมว ⁵⁷ นิรุชฺฌมานํ นิรุชฺฌตีติ น กงฺขติ น วิจิกิจฺฉติ, อปรปฺปจฺจยญฺญาณเมวสฺส เอตฺถ โหติฯ เอตฺตาวตา โข, กจฺจาน, สมฺมาทิฎฺฐิ โหตี’’ติ ⁵⁸ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

232. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘dukkhameva uppajjamānaṃ uppajjati, dukkhameva ⁵⁹ nirujjhamānaṃ nirujjhatīti na kaṅkhati na vicikicchati, aparappaccayaññāṇamevassa ettha hoti. Ettāvatā kho, kaccāna, sammādiṭṭhi hotī’’ti ⁶⁰. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๓. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ วชิรา ภิกฺขุนี มารํ ปาปิมนฺตํ เอตทโวจ –

233. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu vajirā bhikkhunī māraṃ pāpimantaṃ etadavoca –

‘‘กินฺนุ สโตฺตติ ปเจฺจสิ, มาร ทิฎฺฐิคตํ นุ เต;

‘‘Kinnu sattoti paccesi, māra diṭṭhigataṃ nu te;

สุทฺธสงฺขารปุโญฺชยํ, นยิธ สตฺตุปลพฺภติฯ

Suddhasaṅkhārapuñjoyaṃ, nayidha sattupalabbhati.

‘‘ยถา หิ ⁶¹ องฺคสมฺภารา, โหติ สโทฺท รโถ อิติ;

‘‘Yathā hi ⁶² aṅgasambhārā, hoti saddo ratho iti;

เอวํ ขเนฺธสุ สเนฺตสุ, โหติ สโตฺตติ สมฺมุติ ⁶³ฯ

Evaṃ khandhesu santesu, hoti sattoti sammuti ⁶⁴.

‘‘ทุกฺขเมว หิ สโมฺภติ, ทุกฺขํ ติฎฺฐติ เวติ จ;

‘‘Dukkhameva hi sambhoti, dukkhaṃ tiṭṭhati veti ca;

นาญฺญตฺร ทุกฺขา สโมฺภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌตี’’ติ ⁶⁵ฯ

Nāññatra dukkhā sambhoti, nāññaṃ dukkhā nirujjhatī’’ti ⁶⁶.

Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๔. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ อายสฺมา อานโนฺท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘‘สุโญฺญ โลโก สุโญฺญ โลโก’ติ, ภเนฺต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภเนฺต, ‘สุโญฺญ โลโก’ติ วุจฺจตี’’ติ? ‘‘ยสฺมา โข, อานนฺท, สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วา, ตสฺมา ‘สุโญฺญ โลโก’ติ วุจฺจติฯ กิญฺจานนฺท, สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วา? จกฺขุํ โข, อานนฺท, สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วา, รูปา สุญฺญา…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ สุญฺญํ… จกฺขุสมฺผโสฺส สุโญฺญ… ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา, ตมฺปิ สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วา, โสตํ สุญฺญํ…เป.… สทฺทา สุญฺญา… ฆานํ สุญฺญํ… คนฺธา สุญฺญา… ชิวฺหา สุญฺญา… รสา สุญฺญา… กาโย สุโญฺญ… โผฎฺฐพฺพา สุญฺญา… มโน สุโญฺญ… ธมฺมา สุญฺญา… มโนวิญฺญาณํ สุญฺญํ… มโนสมฺผโสฺส สุโญฺญ… ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา, ตมฺปิ สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วาฯ ยสฺมา โข, อานนฺท, สุญฺญํ อเตฺตน วา อตฺตนิเยน วา, ตสฺมา ‘สุโญฺญ โลโก’ติ วุจฺจตี’’ติ ⁶⁷ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

234. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘suñño loko suñño loko’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, ‘suñño loko’ti vuccatī’’ti? ‘‘Yasmā kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā ‘suñño loko’ti vuccati. Kiñcānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā? Cakkhuṃ kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, rūpā suññā…pe… cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ… cakkhusamphasso suñño… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā, sotaṃ suññaṃ…pe… saddā suññā… ghānaṃ suññaṃ… gandhā suññā… jivhā suññā… rasā suññā… kāyo suñño… phoṭṭhabbā suññā… mano suñño… dhammā suññā… manoviññāṇaṃ suññaṃ… manosamphasso suñño… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā. Yasmā kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā ‘suñño loko’ti vuccatī’’ti ⁶⁸. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๕. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺตนิ วา, ภิกฺขเว, สติ ‘อตฺตนิยํ เม’ติ อสฺสา’’ติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘อตฺตนิเย วา, ภิกฺขเว, สติ ‘อตฺตา เม’ติ อสฺสา’’ติ? ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ฯ ‘‘อตฺตนิ จ, ภิกฺขเว, อตฺตนิเย จ สจฺจโต เถตโต อนุปลพฺภิยมาเน ⁶⁹ ยมฺปิทํ ⁷⁰ ทิฎฺฐิฎฺฐานํ โส โลโก โส อตฺตา โส เปจฺจ ภวิสฺสามิ นิโจฺจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธโมฺม, สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสามีติ – ‘นนฺวายํ, ภิกฺขเว, เกวโล ปริปูโร พาลธโมฺม’’’ติ? ‘‘กิญฺหิ โน สิยา, ภเนฺต, เกวโล หิ, ภเนฺต, ปริปูโร พาลธโมฺม’’ติ ⁷¹ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

235. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘attani vā, bhikkhave, sati ‘attaniyaṃ me’ti assā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Attaniye vā, bhikkhave, sati ‘attā me’ti assā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Attani ca, bhikkhave, attaniye ca saccato thetato anupalabbhiyamāne ⁷² yampidaṃ ⁷³ diṭṭhiṭṭhānaṃ so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti – ‘nanvāyaṃ, bhikkhave, kevalo paripūro bāladhammo’’’ti? ‘‘Kiñhi no siyā, bhante, kevalo hi, bhante, paripūro bāladhammo’’ti ⁷⁴. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๖. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตโย เม, เสนิย, สตฺถาโร สโนฺต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม ตโย? อิธ, เสนิย, เอกโจฺจ สตฺถา ทิเฎฺฐว ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ, อภิสมฺปรายญฺจ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติฯ

236. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘tayo me, seniya, satthāro santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo? Idha, seniya, ekacco satthā diṭṭheva dhamme attānaṃ saccato thetato paññāpeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññāpeti.

‘‘อิธ ปน, เสนิย, เอกโจฺจ สตฺถา ทิเฎฺฐว หิ โข ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ, โน จ โข อภิสมฺปรายํ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติฯ

‘‘Idha pana, seniya, ekacco satthā diṭṭheva hi kho dhamme attānaṃ saccato thetato paññāpeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññāpeti.

‘‘อิธ ปน, เสนิย, เอกโจฺจ สตฺถา ทิเฎฺฐ เจว ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต น ปญฺญาเปติ, อภิสมฺปรายญฺจ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต น ปญฺญาเปติฯ

‘‘Idha pana, seniya, ekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññāpeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññāpeti.

‘‘ตตฺร, เสนิย, ยฺวายํ สตฺถา ทิเฎฺฐ เจว ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ, อภิสมฺปรายญฺจ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ – อยํ วุจฺจติ, เสนิย, สตฺถา สสฺสตวาโทฯ

‘‘Tatra, seniya, yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññāpeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññāpeti – ayaṃ vuccati, seniya, satthā sassatavādo.

‘‘ตตฺร , เสนิย, ยฺวายํ สตฺถา ทิเฎฺฐว หิ โข ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ, โน จ โข อภิสมฺปรายํ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต ปญฺญาเปติ – อยํ วุจฺจติ, เสนิย, สตฺถา อุเจฺฉทวาโทฯ

‘‘Tatra , seniya, yvāyaṃ satthā diṭṭheva hi kho dhamme attānaṃ saccato thetato paññāpeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññāpeti – ayaṃ vuccati, seniya, satthā ucchedavādo.

‘‘ตตฺร, เสนิย, ยฺวายํ สตฺถา ทิเฎฺฐ เจว ธเมฺม อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต น ปญฺญาเปติ, อภิสมฺปรายญฺจ อตฺตานํ สจฺจโต เถตโต น ปญฺญาเปติ – อยํ วุจฺจติ, เสนิย, สตฺถา สมฺมาสมฺพุโทฺธฯ อิเม โข, เสนิย, ตโย สตฺถาโร สโนฺต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติ ⁷⁵ฯ อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

‘‘Tatra, seniya, yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññāpeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññāpeti – ayaṃ vuccati, seniya, satthā sammāsambuddho. Ime kho, seniya, tayo satthāro santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti ⁷⁶. Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๗. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘สปฺปิกุโมฺภ’’ติ? อามนฺตา ฯ อตฺถิ โกจิ สปฺปิสฺส กุมฺภํ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ

237. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘sappikumbho’’ti? Āmantā . Atthi koci sappissa kumbhaṃ karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti.

๒๓๘. ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนาติ? อามนฺตาฯ นนุ ภควา สจฺจวาที กาลวาที ภูตวาที ตถวาที อวิตถวาที อนญฺญถวาทีติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘เตลกุโมฺภ… มธุกุโมฺภ… ผาณิตกุโมฺภ… ขีรกุโมฺภ… อุทกกุโมฺภ… ปานียถาลกํ… ปานียโกสกํ… ปานียสราวกํ… นิจฺจภตฺตํ… ธุวยาคู’’ติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ กาจิ ยาคุ นิจฺจา ธุวา สสฺสตา อวิปริณามธมฺมาติ? น เหวํ วตฺตเพฺพฯ…เป.…ฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฎฺฐปรมเตฺถนา’’ติฯ (สํขิตฺตํ)

238. Puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenāti? Āmantā. Nanu bhagavā saccavādī kālavādī bhūtavādī tathavādī avitathavādī anaññathavādīti? Āmantā. Vuttaṃ bhagavatā – ‘‘telakumbho… madhukumbho… phāṇitakumbho… khīrakumbho… udakakumbho… pānīyathālakaṃ… pānīyakosakaṃ… pānīyasarāvakaṃ… niccabhattaṃ… dhuvayāgū’’ti? Āmantā. Atthi kāci yāgu niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammāti? Na hevaṃ vattabbe.…Pe…. Tena hi na vattabbaṃ – ‘‘puggalo upalabbhati saccikaṭṭhaparamatthenā’’ti. (Saṃkhittaṃ)

อฎฺฐกนิคฺคหเปยฺยาลา, สนฺธาวนิยา อุปาทาย;

Aṭṭhakaniggahapeyyālā, sandhāvaniyā upādāya;

จิเตฺตน ปญฺจมํ กลฺยาณํ, อิทฺธิสุตฺตาหรเณน อฎฺฐมํฯ

Cittena pañcamaṃ kalyāṇaṃ, iddhisuttāharaṇena aṭṭhamaṃ.

สจฺจิกฎฺฐสภาคานุโยโคฯ

Saccikaṭṭhasabhāgānuyogo.

ปุคฺคลกถา นิฎฺฐิตาฯ

Puggalakathā niṭṭhitā.

Next: ๒. ปริหานิกถา • 2. Parihānikathā

Footnotes:

1. อิมินา ลกฺขเณน สกวาทีปุจฺฉา ทสฺสิตา

2. สจฺจิกฎฺฐปรมเฎฺฐนาติ (สฺยา. ปี. ก. สี.)

3. iminā lakkhaṇena sakavādīpucchā dassitā

4. saccikaṭṭhaparamaṭṭhenāti (syā. pī. ka. sī.)

5. โน วต เร (สฺยา. ปี.)

6. no vata re (syā. pī.)

7. อิมินา ลกฺขเณน ปรวาทีปุจฺฉา ทสฺสิตา

8. iminā lakkhaṇena paravādīpucchā dassitā

9. ตฺวํ (สฺยา.) ฎีกา โอโลเกตพฺพา

10. ฎีกา โอโลเกตพฺพา

11. สุนิคฺคหิโตว (สฺยา.)

12. tvaṃ (syā.) ṭīkā oloketabbā

13. ṭīkā oloketabbā

14. suniggahitova (syā.)

15. เหวเมว (สฺยา.)

16. ทุนฺนิคฺคหิตาว (สฺยา.)

17. hevameva (syā.)

18. dunniggahitāva (syā.)

19. ปุ. ป. มาติกา ๔.๒๔; อ. นิ. ๔.๙๕-๙๖

20. pu. pa. mātikā 4.24; a. ni. 4.95-96

21. อญฺญาตาวินฺทฺริยญฺจ (พหูสุ)

22. aññātāvindriyañca (bahūsu)

23. สํ. นิ. ๒.๑๓๓; อิติวุ. ๒๔ อิติวุตฺตเกปิ

24. saṃ. ni. 2.133; itivu. 24 itivuttakepi

25. อนมตคฺคายํ (ก.)

26. สํ. นิ. ๒.๑๒๔

27. anamataggāyaṃ (ka.)

28. saṃ. ni. 2.124

29. มหิโส (สี. สฺยา. กํ. ปี.)

30. mahiso (sī. syā. kaṃ. pī.)

31. พาวีสติยา (?)

32. bāvīsatiyā (?)

33. จตฺตาโร (?)

34. cattāro (?)

35. (อามนฺตา) (?) เอวํ อนนฺตรวารตฺตเยปิ

36. (āmantā) (?) evaṃ anantaravārattayepi

37. ม. นิ. ๑.๒๑๓ โถกํ วิสทิสํ

38. ma. ni. 1.213 thokaṃ visadisaṃ

39. กายสกฺขี (สฺยา.)

40. kāyasakkhī (syā.)

41. ม. นิ. ๑.๑๒๕, อาลปนมตฺตเมว นานํ

42. ma. ni. 1.125, ālapanamattameva nānaṃ

43. กตมานิ ตีณิ (อ. นิ. ๓.๔๗)

44. อ. นิ. ๓.๔๗

45. katamāni tīṇi (a. ni. 3.47)

46. a. ni. 3.47

47. อ. นิ. ๓.๔๘

48. a. ni. 3.48

49. โอหจฺจ (สฺยา.), อุหจฺจ (ก.)

50. ohacca (syā.), uhacca (ka.)

51. สุ. นิ. ๑๑๒๕; จูฬนิ. ๘๘ โมฆราชมาณวปุจฺฉานิเทฺทส

52. su. ni. 1125; cūḷani. 88 mogharājamāṇavapucchāniddesa

53. อ. นิ. ๑.๑๖๒-๑๖๙

54. a. ni. 1.162-169

55. ม. นิ. ๑.๓๕๖; ธ. ป. ๒๗๙ ธมฺมปเท

56. ma. ni. 1.356; dha. pa. 279 dhammapade

57. ทุกฺขํ (สํ. นิ. ๒.๑๕)

58. สํ. นิ. ๒.๑๕

59. dukkhaṃ (saṃ. ni. 2.15)

60. saṃ. ni. 2.15

61. ยถาปิ (พหูสุ)

62. yathāpi (bahūsu)

63. สมฺมติ (สฺยา. กํ.)

64. sammati (syā. kaṃ.)

65. สํ. นิ. ๑.๑๗๑

66. saṃ. ni. 1.171

67. สํ. นิ. ๔.๘๕

68. saṃ. ni. 4.85

69. อนุปลพฺภมาเน (ม. นิ. ๑.๒๔๔)

70. ยมิทํ (สฺยา.) ยมฺปิตํ (ม. นิ. ๑.๒๔๔)

71. ม. นิ. ๑.๒๔๔

72. anupalabbhamāne (ma. ni. 1.244)

73. yamidaṃ (syā.) yampitaṃ (ma. ni. 1.244)

74. ma. ni. 1.244

75. ปุ. ป. ๑๓๑ ปุคฺคลปญฺญตฺติยํ, อตฺถโต เอกํ

76. pu. pa. 131 puggalapaññattiyaṃ, atthato ekaṃ

Related texts:

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๑. ปุคฺคลกถา • 1. Puggalakathā

ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑. ปุคฺคลกถา • 1. Puggalakathā

ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑. ปุคฺคลกถา • 1. Puggalakathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact