| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๓. ตติยวโคฺค
3. Tatiyavaggo
๑. ปุคฺคลสุตฺตวณฺณนา
1. Puggalasuttavaṇṇanā
๑๓๒. ตติยวคฺคสฺส ปฐเม ‘‘นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน ตเมน ยุโตฺตติ ตโมฯ กายทุจฺจริตาทีหิ ปุน นิรยตมูปคมนโต ตมปรายโณฯ อิติ อุภเยนปิ ขนฺธตโมว กถิโต โหติฯ ‘‘อุเจฺจ กุเล ปจฺจาชาโต’’ติอาทิเกน โชตินา ยุตฺตโต โชติ, อาโลกีภูโตติ วุตฺตํ โหติฯ กายสุจริตาทีหิ ปุน สคฺคูปปตฺติโชติภาวูปคมนโต โชติปรายโณฯ อิมินา นเยน อิตเรปิ เทฺว เวทิตพฺพาฯ
132. Tatiyavaggassa paṭhame ‘‘nīce kule paccājāto’’tiādikena tamena yuttoti tamo. Kāyaduccaritādīhi puna nirayatamūpagamanato tamaparāyaṇo. Iti ubhayenapi khandhatamova kathito hoti. ‘‘Ucce kule paccājāto’’tiādikena jotinā yuttato joti, ālokībhūtoti vuttaṃ hoti. Kāyasucaritādīhi puna saggūpapattijotibhāvūpagamanato jotiparāyaṇo. Iminā nayena itarepi dve veditabbā.
เวนกุเลติ วิลีวการกุเลฯ เนสาทกุเลติ มิคลุทฺทกาทีนํ กุเลฯ รถการกุเลติ จมฺมการกุเลฯ ปุกฺกุสกุเลติ ปุปฺผฉฑฺฑกกุเลฯ กสิรวุตฺติเกติ ทุกฺขวุตฺติเกฯ ทุพฺพโณฺณติ ปํสุปิสาจโก วิย ฌามขาณุวโณฺณฯ ทุทฺทสิโกติ วิชาตมาตุยาปิ อมนาปทสฺสโน ฯ โอโกฎิมโกติ ลกุณฺฑโกฯ กาโณติ เอกกฺขิกาโณ วา อุภยกฺขิกาโณ วาฯ กุณีติ เอกหตฺถกุณี วา อุภยหตฺถกุณี วาฯ ขโญฺชติ เอกปาทขโญฺช วา อุภยปาทขโญฺช วาฯ ปกฺขหโตติ หตปโกฺข ปีฐสปฺปีฯ ปทีเปยฺยสฺสาติ เตลกปลฺลกาทิโน ปทีปอุปกรณสฺสฯ เอวํ โข, มหาราชาติ เอตฺถ เอโก ปุคฺคโล พหิทฺธา อาโลกํ อทิสฺวา มาตุกุจฺฉิสฺมิํเยว กาลํ กตฺวา อปาเยสุ นิพฺพตฺตโนฺต สกลํ กปฺปมฺปิ สํสรติ, โสปิ ตโมตมปรายโณวฯ โส ปน กุหกปุคฺคโล ภเวยฺยฯ กุหกสฺส หิ เอวรูปา นิพฺพตฺติ โหตีติ วุตฺตํฯ
Venakuleti vilīvakārakule. Nesādakuleti migaluddakādīnaṃ kule. Rathakārakuleti cammakārakule. Pukkusakuleti pupphachaḍḍakakule. Kasiravuttiketi dukkhavuttike. Dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo. Duddasikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano . Okoṭimakoti lakuṇḍako. Kāṇoti ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā. Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā. Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā. Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī. Padīpeyyassāti telakapallakādino padīpaupakaraṇassa. Evaṃ kho, mahārājāti ettha eko puggalo bahiddhā ālokaṃ adisvā mātukucchismiṃyeva kālaṃ katvā apāyesu nibbattanto sakalaṃ kappampi saṃsarati, sopi tamotamaparāyaṇova. So pana kuhakapuggalo bhaveyya. Kuhakassa hi evarūpā nibbatti hotīti vuttaṃ.
เอตฺถ จ ‘‘นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ จณฺฑาลกุเล วา’’ติอาทีหิ อาคมนวิปตฺติ เจว ปุพฺพุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺติ จ ทสฺสิตาฯ ทลิเทฺทติอาทีหิ ปวตฺตปจฺจยวิปตฺติฯ กสิรวุตฺติเกติอาทีหิ อาชีวุปายวิปตฺติฯ ทุพฺพโณฺณติอาทีหิ อตฺตภาววิปตฺติฯ พวฺหาพาโธติอาทีหิ ทุกฺขการณสมาโยโคฯ น ลาภีติอาทีหิ สุขการณวิปตฺติ เจว อุปโภควิปตฺติ จฯ กาเยน ทุจฺจริตนฺติอาทีหิ ตมปรายณภาวสฺส การณสมาโยโคฯ กายสฺส เภทาติอาทีหิ สมฺปรายิกตมูปคโมฯ สุกฺกปโกฺข วุตฺตปฎิปกฺขนเยน เวทิตโพฺพฯ
Ettha ca ‘‘nīce kule paccājāto hoti caṇḍālakule vā’’tiādīhi āgamanavipatti ceva pubbuppannapaccayavipatti ca dassitā. Daliddetiādīhi pavattapaccayavipatti. Kasiravuttiketiādīhi ājīvupāyavipatti. Dubbaṇṇotiādīhi attabhāvavipatti. Bavhābādhotiādīhi dukkhakāraṇasamāyogo. Na lābhītiādīhi sukhakāraṇavipatti ceva upabhogavipatti ca. Kāyena duccaritantiādīhi tamaparāyaṇabhāvassa kāraṇasamāyogo. Kāyassa bhedātiādīhi samparāyikatamūpagamo. Sukkapakkho vuttapaṭipakkhanayena veditabbo.
อโกฺกสตีติ ทสหิ อโกฺกสวตฺถูหิ อโกฺกสติฯ ปริภาสตีติ, ‘‘กสฺมา ติฎฺฐถ? กิํ ตุเมฺหหิ อมฺหากํ กสิกมฺมาทีนิ กตานี’’ติอาทีหิ? ปริภววจเนหิ ปริภาสติฯ โรสโกติ ฆฎฺฎโกฯ อพฺยคฺคมนโสติ เอกคฺคจิโตฺตฯ ปฐมํฯ
Akkosatīti dasahi akkosavatthūhi akkosati. Paribhāsatīti, ‘‘kasmā tiṭṭhatha? Kiṃ tumhehi amhākaṃ kasikammādīni katānī’’tiādīhi? Paribhavavacanehi paribhāsati. Rosakoti ghaṭṭako. Abyaggamanasoti ekaggacitto. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. ปุคฺคลสุตฺตํ • 1. Puggalasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑. ปุคฺคลสุตฺตวณฺณนา • 1. Puggalasuttavaṇṇanā
