| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
4. පුග්‌ගලසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Puggalasuttavaṇṇanā
14. චතුත්‌ථෙ උභතොභාගවිමුත්‌තොති ද්‌වීහි භාගෙහි විමුත්‌තො, අරූපසමාපත්‌තියා රූපකායතො විමුත්‌තො, මග්‌ගෙන නාමකායතො. සො චතුන්‌නං අරූපසමාපත්‌තීනං එකෙකතො වුට්‌ඨාය සඞ්‌ඛාරෙ සම්‌මසිත්‌වා අරහත්‌තං පත්‌තානං චතුන්‌නං, නිරොධා වුට්‌ඨාය අරහත්‌තං පත්‌තඅනාගාමිනො ච වසෙන පඤ්‌චවිධො හොති. පාළි පනෙත්‌ථ ‘‘කතමො ච පුග්‌ගලො උභතොභාගවිමුත්‌තො? ඉධෙකච්‌චො පුග්‌ගලො අට්‌ඨ විමොක්‌ඛෙ කායෙන ඵුසිත්‌වා විහරති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස දිස්‌වා ආසවා පරික්‌ඛීණා හොන්‌තී’’ති (පු. ප. 208) එවං අට්‌ඨවිමොක්‌ඛලාභිනො වසෙන ආගතා.
14. Catutthe ubhatobhāgavimuttoti dvīhi bhāgehi vimutto, arūpasamāpattiyā rūpakāyato vimutto, maggena nāmakāyato. So catunnaṃ arūpasamāpattīnaṃ ekekato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pattānaṃ catunnaṃ, nirodhā vuṭṭhāya arahattaṃ pattaanāgāmino ca vasena pañcavidho hoti. Pāḷi panettha ‘‘katamo ca puggalo ubhatobhāgavimutto? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontī’’ti (pu. pa. 208) evaṃ aṭṭhavimokkhalābhino vasena āgatā.
පඤ්‌ඤාය විමුත්‌තොති පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තො. සො සුක්‌ඛවිපස්‌සකො, චතූහි ඣානෙහි වුට්‌ඨාය අරහත්‌තං පත්‌තා චත්‌තාරො චාති ඉමෙසං වසෙන පඤ්‌චවිධො හොති. පාළි පනෙත්‌ථ අට්‌ඨවිමොක්‌ඛපටික්‌ඛෙපවසෙනෙව ආගතා. යථාහ – ‘‘න හෙව ඛො අට්‌ඨ විමොක්‌ඛෙ කායෙන ඵුසිත්‌වා විහරති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස දිස්‌වා ආසවා පරික්‌ඛීණා හොන්‌ති. අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තො’’ති.
Paññāya vimuttoti paññāvimutto. So sukkhavipassako, catūhi jhānehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattā cattāro cāti imesaṃ vasena pañcavidho hoti. Pāḷi panettha aṭṭhavimokkhapaṭikkhepavaseneva āgatā. Yathāha – ‘‘na heva kho aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo paññāvimutto’’ti.
ඵුට්‌ඨන්‌තං සච්‌ඡිකතොති කායසක්‌ඛී. සො ඣානඵස්‌සං පඨමං ඵුසති, පච්‌ඡා නිරොධං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති. සො සොතාපත්‌තිඵලට්‌ඨං ආදිං කත්‌වා යාව අරහත්‌තමග්‌ගට්‌ඨා ඡබ්‌බිධො හොති. තෙනාහ – ‘‘ඉධෙකච්‌චො පුග්‌ගලො අට්‌ඨ විමොක්‌ඛෙ කායෙන ඵුසිත්‌වා විහරති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස දිස්‌වා එකච්‌චෙ ආසවා පරික්‌ඛීණා හොන්‌ති. අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො කායසක්‌ඛී’’ති (පු. ප. 208).
Phuṭṭhantaṃ sacchikatoti kāyasakkhī. So jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. So sotāpattiphalaṭṭhaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggaṭṭhā chabbidho hoti. Tenāha – ‘‘idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo kāyasakkhī’’ti (pu. pa. 208).
දිට්‌ඨන්‌තං පත්‌තොති දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තො. තත්‍රිදං සඞ්‌ඛෙපලක්‌ඛණං – දුක්‌ඛා සඞ්‌ඛාරා, සුඛො නිරොධොති ඤාතං හොති දිට්‌ඨං විදිතං සච්‌ඡිකතං ඵුසිතං පඤ්‌ඤායාති දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තො. විත්‌ථාරතො පන සොපි කායසක්‌ඛී විය ඡබ්‌බිධො හොති. තෙනෙවාහ – ‘‘ඉධෙකච්‌චො පුග්‌ගලො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති…පෙ.… ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති, තථාගතප්‌පවෙදිතා චස්‌ස ධම්‌මා පඤ්‌ඤාය වොදිට්‌ඨා හොන්‌ති වොචරිතා පඤ්‌ඤාය…පෙ.… අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තො’’ති.
Diṭṭhantaṃ pattoti diṭṭhippatto. Tatridaṃ saṅkhepalakkhaṇaṃ – dukkhā saṅkhārā, sukho nirodhoti ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phusitaṃ paññāyāti diṭṭhippatto. Vitthārato pana sopi kāyasakkhī viya chabbidho hoti. Tenevāha – ‘‘idhekacco puggalo ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā paññāya…pe… ayaṃ vuccati puggalo diṭṭhippatto’’ti.
සද්‌ධාය විමුත්‌තොති සද්‌ධාවිමුත්‌තො. සොපි වුත්‌තනයෙනෙව ඡබ්‌බිධො හොති. තෙනාහ – ‘‘ඉධෙකච්‌චො පුග්‌ගලො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති යථාභූතං පජානාති…පෙ.… ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං පජානාති, තථාගතප්‌පවෙදිතා චස්‌ස ධම්‌මා පඤ්‌ඤාය වොදිට්‌ඨා හොන්‌ති වොචරිතා පඤ්‌ඤාය…පෙ.… නො ච ඛො යථාදිට්‌ඨිප්‌පත්‌තස්‌ස. අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො සද්‌ධාවිමුත්‌තො’’ති. එතස්‌ස හි සද්‌ධාවිමුත්‌තස්‌ස පුබ්‌බභාගමග්‌ගක්‌ඛණෙ සද්‌දහන්‌තස්‌ස විය ඔකප්‌පෙන්‌තස්‌ස විය අධිමුච්‌චන්‌තස්‌ස විය ච කිලෙසක්‌ඛයො හොති, දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තස්‌ස පුබ්‌බභාගමග්‌ගක්‌ඛණෙ කිලෙසච්‌ඡෙදකඤාණං අදන්‌ධං තිඛිණං සූරං හුත්‌වා වහති. තස්‌මා යථා නාම නාතිතිඛිණෙන අසිනා කදලිං ඡින්‌දන්‌තස්‌ස ඡින්‌නට්‌ඨානං මට්‌ඨං න හොති, අසි සීඝං න වහති, සද්‌දො සුය්‍යති, බලවතරො වායාමො කාතබ්‌බො හොති, එවරූපා සද්‌ධාවිමුත්‌තස්‌ස පුබ්‌බභාගමග්‌ගභාවනා. යථා පන සුනිසිතෙන අසිනා කදලිං ඡින්‌දන්‌තස්‌ස ඡින්‌නට්‌ඨානං මට්‌ඨං හොති, අසි සීඝං වහති, සද්‌දො න සුය්‍යති, බලවවායාමකිච්‌චං න හොති, එවරූපා පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තස්‌ස පුබ්‌බභාගමග්‌ගභාවනා වෙදිතබ්‌බා.
Saddhāya vimuttoti saddhāvimutto. Sopi vuttanayeneva chabbidho hoti. Tenāha – ‘‘idhekacco puggalo ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā paññāya…pe… no ca kho yathādiṭṭhippattassa. Ayaṃ vuccati puggalo saddhāvimutto’’ti. Etassa hi saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggakkhaṇe saddahantassa viya okappentassa viya adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti, diṭṭhippattassa pubbabhāgamaggakkhaṇe kilesacchedakañāṇaṃ adandhaṃ tikhiṇaṃ sūraṃ hutvā vahati. Tasmā yathā nāma nātitikhiṇena asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ maṭṭhaṃ na hoti, asi sīghaṃ na vahati, saddo suyyati, balavataro vāyāmo kātabbo hoti, evarūpā saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggabhāvanā. Yathā pana sunisitena asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ maṭṭhaṃ hoti, asi sīghaṃ vahati, saddo na suyyati, balavavāyāmakiccaṃ na hoti, evarūpā paññāvimuttassa pubbabhāgamaggabhāvanā veditabbā.
ධම්‌මං අනුස්‌සරතීති ධම්‌මානුසාරී. ධම්‌මොති පඤ්‌ඤා, පඤ්‌ඤාපුබ්‌බඞ්‌ගමං මග්‌ගං භාවෙතීති අත්‌ථො. සද්‌ධානුසාරිම්‌හිපි එසෙව නයො. උභොපෙතෙ සොතාපත්‌තිමග්‌ගට්‌ඨායෙව. වුත්‌තම්‌පි චෙතං – ‘‘යස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස සොතාපත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය පටිපන්‌නස්‌ස පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං අධිමත්‌තං හොති, පඤ්‌ඤාවාහිං පඤ්‌ඤාපුබ්‌බඞ්‌ගමං අරියමග්‌ගං භාවෙති. අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො ධම්‌මානුසාරී. යස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස සොතාපත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය පටිපන්‌නස්‌ස සද්‌ධින්‌ද්‍රියං අධිමත්‌තං හොති, සද්‌ධාවාහිං සද්‌ධාපුබ්‌බඞ්‌ගමං අරියමග්‌ගං භාවෙති. අයං වුච්‌චති පුග්‌ගලො සද්‌ධානුසාරී’’ති (පු. ප. 208). අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො, විත්‌ථාරතො පනෙසා උභතොභාගවිමුත්‌තාදිකථා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 2.771, 889) පඤ්‌ඤාභාවනාධිකාරෙ වුත්‌තා. තස්‌මා තත්‌ථ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බාති.
Dhammaṃ anussaratīti dhammānusārī. Dhammoti paññā, paññāpubbaṅgamaṃ maggaṃ bhāvetīti attho. Saddhānusārimhipi eseva nayo. Ubhopete sotāpattimaggaṭṭhāyeva. Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāvāhiṃ paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati puggalo dhammānusārī. Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhāvāhiṃ saddhāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati puggalo saddhānusārī’’ti (pu. pa. 208). Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panesā ubhatobhāgavimuttādikathā visuddhimagge (visuddhi. 2.771, 889) paññābhāvanādhikāre vuttā. Tasmā tattha vuttanayeneva veditabbāti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 4. පුග්‌ගලසුත්‌තං • 4. Puggalasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 4.පුග්‌ගලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4.Puggalasuttavaṇṇanā
