Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ੨. ਅਨੁਸਯવਗ੍ਗੋ

    2. Anusayavaggo

    ੪.ਪੁਗ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    4.Puggalasuttavaṇṇanā

    ੧੪. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਉਭਤੋ ਉਭਯਥਾ, ਉਭਤੋ ਉਭੋਹਿ ਭਾਗੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ। ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹੀਤਿ ਕਰਣੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਚੇਤਂ ਬਹੁવਚਨਂ । ਆવੁਤ੍ਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਤੇਨ ‘‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰવਾਦੋ, ‘‘ਨਾਮਕਾਯਤੋ ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਤਿਪਿਟਕਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰવਾਦੋ, ‘‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਏਕવਾਰਂ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਏਕવਾਰਂ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰવਾਦੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਥੇਰવਾਦਾਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮવਾਦੇ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯવਾਦੇ ਉਭਤੋ ਭਾਗਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਤਿਯવਾਦੇ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਦ੍વੇ વਾਰੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਲੇਸવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨੇਹਿ વਾ ਕਾਯਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋਹਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    14. Dutiyassa catutthe ubhato ubhayathā, ubhato ubhohi bhāgehi vimuttoti ubhatobhāgavimutto ekadesasarūpekasesanayena. Dvīhi bhāgehīti karaṇe nissakke cetaṃ bahuvacanaṃ . Āvuttiādivasena ayaṃ niyamo veditabboti āha ‘‘arūpasamāpattiyā’’tiādi. Etena ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhena vimuttattā ubhatobhāgavimutto’’ti evaṃ pavatto tipiṭakacūḷanāgattheravādo, ‘‘nāmakāyato rūpakāyato ca vimuttattā ubhatobhāgavimutto’’ti evaṃ pavatto tipiṭakamahārakkhitattheravādo, ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena ekavāraṃ, maggena samucchedavimokkhena ekavāraṃ vimuttattā ubhatobhāgavimutto’’ti evaṃ pavatto tipiṭakacūḷābhayattheravādo cāti imesaṃ tiṇṇampi theravādānaṃ ekajjhaṃ saṅgaho katoti daṭṭhabbaṃ. Ettha ca paṭhamavāde dvīhi bhāgehi vimutto ubhatobhāgavimutto vutto, dutiyavāde ubhato bhāgato vimuttoti ubhatobhāgavimutto, tatiyavāde dvīhi bhāgehi dve vāre vimuttoti ayametesaṃ visesoti. Vimuttoti kilesehi vimutto, kilesavikkhambhanasamucchedanehi vā kāyato vimuttohi attho.

    ਸੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਾવਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਂ વਿਯ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸਕਾਯਤੋવ વਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਰੂਪਕਾਯਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਅਨਾਗਾਮਿਨੋਤਿ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਗਤਿਯਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਾਮੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ‘‘ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ વਤ੍વਾ –

    Soti ubhatobhāgavimutto. Kāmañcettha rūpāvacaracatutthajjhānampi arūpāvacarajjhānaṃ viya duvaṅgikaṃ āneñjappattanti vuccati. Taṃ pana padaṭṭhānaṃ katvā arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto nāma na hoti rūpakāyato avimuttattā. Tañhi kilesakāyatova vimuttaṃ, na rūpakāyato, tasmā tato vuṭṭhāya arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto na hotīti āha ‘‘catunnaṃ arūpa…pe… pañcavidho hotī’’ti. Arūpasamāpattīnanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Arahattaṃ pattaanāgāminoti bhūtapubbagatiyā vuttaṃ. Na hi arahattaṃ patto anāgāmī nāma hoti. ‘‘Rūpī rūpāni passatī’’tiādike nirodhasamāpattiante aṭṭha vimokkhe vatvā –

    ‘‘ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ –

    ‘‘Yato ca kho, ānanda, bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, ānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto’’ti –

    ਯਦਿਪਿ ਮਹਾਨਿਦਾਨੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੩੦) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਪਾਲ਼ਿ ਪਨੇਤ੍ਥ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਲਾਭਿਨੋ વਸੇਨ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ ਪਨ ਕੀਟਾਗਿਰਿਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੨) –

    Yadipi mahānidāne (dī. ni. 2.130) vuttaṃ, taṃ pana ubhatobhāgavimuttaseṭṭhavasena vuttanti, idha pana sabbaubhatobhāgavimutte saṅgahaṇatthaṃ ‘‘pañcavidho hotī’’ti vatvā ‘‘pāḷi panettha…pe… aṭṭhavimokkhalābhino vasena āgatā’’ti āha. Majjhimanikāye pana kīṭāgirisutte (ma. ni. 2.182) –

    ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯੇ ਤੇ ਸਨ੍ਤਾ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰੂਪੇ ਆਰੁਪ੍ਪਾ, ਤੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ , ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ –

    ‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo ubhatobhāgavimutto? Idha, bhikkhave, ekacco puggalo ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā, te kāyena phusitvā viharati , paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo ubhatobhāgavimutto’’ti –

    ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਟ੍ਠੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੂਪਪਤ੍ਤਿਤੋ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪੁਰਿਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਨਿਰੋਧਂ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ। ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਅਨਾਗਾਮੀ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠੋ ਨਾਮ।

    Arūpasamāpattivasena cattāro ubhatobhāgavimuttā, seṭṭho ca vutto vuttalakkhaṇūpapattito. Yathāvuttesu hi pañcasu purimā cattāro samāpattisīsaṃ nirodhaṃ na samāpajjantīti pariyāyena ubhatobhāgavimuttā nāma. Aṭṭhasamāpattilābhī anāgāmī taṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti nippariyāyena ubhatobhāgavimuttaseṭṭho nāma.

    ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿਆਦਿ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾવਚਨਂ। ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬવਚਨਂ। ਇਧਾਤਿ ਇਧਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ। ਏਕਚ੍ਚੋਤਿ ਏਕੋ। ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਾਮਕਾਯਤੋ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁ। ਨ ਹਿ ਆਸવੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਨਕਾਰਣਾ ਪਨ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨਾਯਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਯਤ੍ਤਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਿਰਿਯਾਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।

    Katamo ca puggalotiādi puggalapaññattipāḷi. Tattha katamoti pucchāvacanaṃ. Puggaloti asādhāraṇato pucchitabbavacanaṃ. Idhāti idhasmiṃ sāsane. Ekaccoti eko. Aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharatīti aṭṭha samāpattiyo samāpajjitvā nāmakāyato paṭilabhitvā viharati. Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontīti vipassanāpaññāya saṅkhāragataṃ, maggapaññāya cattāri saccāni passitvā cattāropi āsavā parikkhīṇā honti. Disvāti dassanahetu. Na hi āsave paññāya passanti, dassanakāraṇā pana parikkhīṇā disvā parikkhīṇāti vuttā dassanāyattaparikkhayattā. Evañhi dassanaṃ āsavānaṃ khayassa purimakiriyābhāvena vuttaṃ.

    ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ વਿਸੇਸਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਏવ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਯੋ ਅਰਿਯੋ ਅਨਧਿਗਤਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਸવੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਅਧਿਗਤੇਪਿ ਹਿ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖੇ ਨ ਸੋ ਸਾਤਿਸਯਸਮਾਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋવਾਯਮਤ੍ਥੋ। ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖੇਕਦੇਸੇਨ ਤਂਨਾਮਦਾਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਲਾਭੀਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਮੁਦਾਯੇ ਹਿ ਪવਤ੍ਤੋ વੋਹਾਰੋ ਅવਯવੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਸਯੋ’’ਤਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਆਸવਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤ੍ਤਾ। ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨੇવ ਨ ਏਕਦੇਸਭੂਤਰੂਪਜ੍ਝਾਨਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ। ਏવਞ੍ਹਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਕਦੇਸਾਭਾવੇਪਿ ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ। ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    Paññāvimuttoti visesato paññāya eva vimutto, na tassa adhiṭṭhānabhūtena aṭṭhavimokkhasaṅkhātena sātisayena samādhināti paññāvimutto. Yo ariyo anadhigataaṭṭhavimokkho sabbaso āsavehi vimutto, tassetaṃ adhivacanaṃ. Adhigatepi hi rūpajjhānavimokkhe na so sātisayasamādhinissitoti na tassa vasena ubhatobhāgavimuttatā hotīti vuttovāyamattho. Arūpajjhānesu pana ekasmimpi sati ubhatobhāgavimuttoyeva nāma hoti. Tena hi aṭṭhavimokkhekadesena taṃnāmadānasamatthena aṭṭhavimokkhalābhītveva vuccati. Samudāye hi pavatto vohāro avayavepi dissati yathā taṃ ‘‘sattisayo’’ti anavasesato āsavānaṃ parikkhīṇattā. Aṭṭhavimokkhapaṭikkhepavaseneva na ekadesabhūtarūpajjhānappaṭikkhepavasena. Evañhi arūpajjhānekadesābhāvepi aṭṭhavimokkhapaṭikkhepo na hotīti siddhaṃ hoti. Arūpāvacarajjhānesu hi ekasmimpi sati ubhatobhāgavimuttoyeva nāma hoti.

    ਫੁਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋਤਿ ਫੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਫੁਟ੍ਠਨ੍ਤੋ, ਫੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰੋ ਕਾਲੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਚੇਤਂ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਤਂ ਫੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਕਾਲਮੇવ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੂਪਾਯੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਭਾવਨਪੁਂਸਕਂ વਾ ਏਤਂ ‘‘ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਯੋ ਹਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਨ ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਨਾਮਕਾਯੇਕਦੇਸਤੋ ਚ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਆਲੋਚਿਤੋ ਪਕਾਸਿਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਕਾਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ। ਨਿਰੋਧਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚੇਸੁ ਆਸવੇਸੁ ਖੇਪਿਤੇਸੁ ਤੇਨ ਸੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਿਰੋਧਂ ਯਥਾਆਲੋਚਿਤਂ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ‘‘ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤੁ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਝਾਨਫਸ੍ਸਂ ਪਠਮਂ ਫੁਸਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਏਕੇਕਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚ વਸੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ વਿਯ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਟੀਕਾਯਂ (ਪੁ॰ ਪ॰ ਮੂਲਟੀ॰ ੨੪) ‘‘ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਾ ਆਸવਾ।

    Phuṭṭhantaṃ sacchikatoti phuṭṭhānaṃ anto phuṭṭhanto, phuṭṭhānaṃ arūpajjhānānaṃ anantaro kāloti adhippāyo. Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. Taṃ phuṭṭhānantarakālameva sacchikātabbaṃ sacchikato sacchikaraṇūpāyenāti vuttaṃ hoti, bhāvanapuṃsakaṃ vā etaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’tiādīsu viya. Yo hi arūpajjhānena rūpakāyato nāmakāyekadesato ca vikkhambhanavimokkhena vimutto, tena nirodhasaṅkhāto vimokkho ālocito pakāsito viya hoti, na pana kāyena sacchikato. Nirodhaṃ pana ārammaṇaṃ katvā ekaccesu āsavesu khepitesu tena so sacchikato hoti, tasmā so sacchikātabbaṃ nirodhaṃ yathāālocitaṃ nāmakāyena sacchi karotīti ‘‘kāyasakkhī’’ti vuccati, na tu ‘‘vimutto’’ti ekaccānaṃ āsavānaṃ aparikkhīṇattā. Tenāha ‘‘jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotī’’ti. Ayaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnaṃ ekekato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasitvā kāyasakkhibhāvaṃ pattānaṃ catunnaṃ, nirodhā vuṭṭhāya aggamaggappattaanāgāmino ca vasena ubhatobhāgavimutto viya pañcavidho nāma hotīti vuttaṃ abhidhammaṭīkāyaṃ (pu. pa. mūlaṭī. 24) ‘‘kāyasakkhimhipi eseva nayo’’ti. Ekacce āsavāti heṭṭhimamaggavajjhā āsavā.

    ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਏਤੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ। ਪਠਮਫਲਟ੍ਠਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੋਪਿ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ વਿਯ ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਚਤੂਹਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਇਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਨੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਮੁਦਯੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਰਿਯੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨ ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇ ਸਚ੍ਚવવਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾਤਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ વਿਦਿਤਾ ਪਾਕਟਾ ਕਤਾ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾ। વੋਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ। વੋਚਰਿਤਾਤਿ ਸੁਚਰਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ।

    Diṭṭhantaṃ pattoti dassanasaṅkhātassa sotāpattimaggañāṇassa anantaraṃ pattoti vuttaṃ hoti. ‘‘Diṭṭhattā patto’’tipi pāṭho. Etena catusaccadassanasaṅkhātāya diṭṭhiyā nirodhassa pattataṃ dīpeti. Tenāha ‘‘dukkhā saṅkhārā’’tiādi. Tattha paññāyāti maggapaññāya. Paṭhamaphalaṭṭhato paṭṭhāya yāva aggamaggaṭṭhā diṭṭhippatto. Tenāha ‘‘sopi kāyasakkhī viya chabbidho hotī’’ti. Yathā pana paññāvimutto, evaṃ ayampi sukkhavipassako catūhi arūpajjhānehi vuṭṭhāya diṭṭhippattabhāvappattā cattāro cāti pañcavidho hotīti veditabbo. Saddhāvimuttepi eseva nayo. Idaṃ dukkhanti ettakaṃ dukkhaṃ, na ito uddhaṃ dukkhanti. Yathābhūtaṃ pajānātīti ṭhapetvā taṇhaṃ upādānakkhandhapañcakaṃ dukkhasaccanti yāthāvato pajānāti. Yasmā pana taṇhā dukkhaṃ janeti nibbatteti, tato taṃ dukkhaṃ samudeti, tasmā naṃ ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yasmā pana idaṃ dukkhañca samudayo ca nibbānaṃ patvā nirujjhati, appavattiṃ gacchati, tasmā na ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ariyo pana aṭṭhaṅgiko maggo taṃ dukkhanirodhaṃ gacchati, tena taṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ettāvatā nānākkhaṇe saccavavatthānaṃ dassitaṃ. Idāni taṃ ekakkhaṇe dassetuṃ ‘‘tathāgatappaveditā’’tiādi vuttaṃ. Tathāgatappaveditāti tathāgatena bodhimaṇḍe paṭividdhā viditā pākaṭā katā. Dhammāti catusaccadhammā. Vodiṭṭhā hontīti sudiṭṭhā. Vocaritāti sucaritā, paññāya suṭṭhu carāpitāti attho. Ayanti ayaṃ evarūpo puggalo diṭṭhippattoti.

    ਸਦ੍ਧਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਦ੍ਦਹਨવਸੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ વਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ? ਆਗਮਨੀਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨ। ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹਿ ਆਗਮਨਮ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸੇ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਕਸਿਰੇਨ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋવ ਸਕ੍ਕੋਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਂ, ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਏਕਂਸਤੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਆવਹਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਪਹਾਨવਸੇਨ ਭਾવਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯਾ’’ਤਿ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਤਿ વਚਨੇਨ ਆਗਮਨੀਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ (ਪੁ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੮) ‘‘ਨੇਸਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਆਗਮਨੀਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Saddhāya vimuttoti saddahanavasena vimutto. Etena sabbathā avimuttassapi saddhāmattena vimuttabhāvaṃ dasseti. Saddhāvimuttoti vā saddhāya adhimuttoti attho. Kiṃ pana nesaṃ kilesappahāne nānattaṃ atthīti? Natthi. Atha kasmā saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇātīti? Āgamanīyanānattena. Diṭṭhippatto hi āgamanamhi kilese vikkhambhento appadukkhena akasirena akilamantova sakkoti vikkhambhituṃ, saddhāvimutto pana dukkhena kasirena kilamanto sakkoti vikkhambhituṃ, tasmā saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇāti. Tenāha ‘‘etassa hī’’tiādi. Saddahantassāti ‘‘ekaṃsato ayaṃ paṭipadā kilesakkhayaṃ āvahati sammāsambuddhena bhāsitattā’’ti evaṃ saddahantassa. Yasmā panassa aniccānupassanādīhi niccasaññāpahānavasena bhāvanāya pubbenāparaṃ visesaṃ passato tattha tattha paccakkhatāpi atthi, tasmā vuttaṃ ‘‘saddahantassa viyā’’ti. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Ettha ca pubbabhāgamaggabhāvanāti vacanena āgamanīyanānattena diṭṭhippattasaddhāvimuttānaṃ paññānānattaṃ hotīti dassitaṃ. Abhidhammaṭṭhakathāyampi (pu. pa. aṭṭha. 28) ‘‘nesaṃ kilesappahāne nānattaṃ natthi, paññāya nānattaṃ atthiyevā’’ti vatvā ‘‘āgamanīyanānatteneva saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇātīti sanniṭṭhānaṃ kata’’nti vuttaṃ.

    ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਧਾਰੇਤਿ ਅવਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਞ੍ਞਾ। ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਧਾਨਂ। ‘‘ਸਦ੍ਧਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਪਞ੍ਞਂ વਾਹੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਾਹੀ, ਪਞ੍ਞਂ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਞਾ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਾਹੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਗਮੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਾਹੀ। ਸਦ੍ਧਾવਾਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਆਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਤ੍ਤਬ੍ਬਕਥਾ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੭੭੩, ੮੮੯) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਤੋ ਏવ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸਂવਣ੍ਣਨਾਯਂ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ਮਹਾਟੀ॰ ੨.੭੭੩) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Ārammaṇaṃ yāthāvato dhāreti avadhāretīti dhammo, paññā. Taṃ paññāsaṅkhātaṃ dhammaṃ adhimattatāya pubbaṅgamaṃ hutvā pavattaṃ anussaratīti dhammānusārī. Tenāha ‘‘dhammo’’tiādi. Paññāpubbaṅgamanti paññāpadhānaṃ. ‘‘Saddhaṃ anussarati, saddhāpubbaṅgamaṃ maggaṃ bhāvetī’’ti imamatthaṃ eseva nayoti atidisati. Paññaṃ vāhetīti paññāvāhī, paññaṃ sātisayaṃ pavattetīti attho. Tenāha ‘‘paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāvetī’’ti. Paññā vā puggalaṃ vāheti nibbānābhimukhaṃ gametīti paññāvāhī. Saddhāvāhīti etthāpi iminā nayeneva attho veditabbo. Ubhatobhāgavimuttādikathāti ubhatobhāgavimuttādīsu āgamanato paṭṭhāya vattabbakathā. Tasmāti visuddhimagge (visuddhi. 2.773, 889) vuttattā. Tato eva visuddhimaggasaṃvaṇṇanāyaṃ (visuddhi. mahāṭī. 2.773) vuttanayeneva cettha attho veditabbo.

    ਪੁਗ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Puggalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੪. ਪੁਗ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Puggalasuttaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਪੁਗ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Puggalasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact