| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
២. ទុតិយបណ្ណាសកំ
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
(៦) ១. បុគ្គលវគ្គវណ្ណនា
(6) 1. Puggalavaggavaṇṇanā
៥៣. ទុតិយបណ្ណាសកស្ស បឋមេ ចក្កវត្តិនា សទ្ធិំ គហិតត្តា ‘‘លោកានុកម្បាយា’’តិ ន វុត្តំ។ ឯត្ថ ច ចក្កវត្តិនោ ឧប្បត្តិយា ទ្វេ សម្បត្តិយោ លភន្តិ, ពុទ្ធានំ ឧប្បត្តិយា តិស្សោបិ។
53. Dutiyapaṇṇāsakassa paṭhame cakkavattinā saddhiṃ gahitattā ‘‘lokānukampāyā’’ti na vuttaṃ. Ettha ca cakkavattino uppattiyā dve sampattiyo labhanti, buddhānaṃ uppattiyā tissopi.
៥៤. ទុតិយេ អច្ឆរិយមនុស្សាតិ អាចិណ្ណមនុស្សា អព្ភុតមនុស្សា។
54. Dutiye acchariyamanussāti āciṇṇamanussā abbhutamanussā.
៥៥. តតិយេ ពហុនោ ជនស្ស អនុតប្បា ហោតីតិ មហាជនស្ស អនុតាបការី ហោតិ។ តត្ថ ចក្កវត្តិនោ កាលកិរិយា ឯកចក្កវាឡេ ទេវមនុស្សានំ អនុតាបំ ករោតិ, តថាគតស្ស កាលកិរិយា ទសសុ ចក្កវាឡសហស្សេសុ។
55. Tatiye bahuno janassa anutappā hotīti mahājanassa anutāpakārī hoti. Tattha cakkavattino kālakiriyā ekacakkavāḷe devamanussānaṃ anutāpaṃ karoti, tathāgatassa kālakiriyā dasasu cakkavāḷasahassesu.
៥៦. ចតុត្ថេ ថូបារហាតិ ថូបស្ស យុត្តា អនុច្ឆវិកា។ ចក្កវត្តិនោ ហិ ចេតិយំ បដិជគ្គិត្វា ទ្វេ សម្បត្តិយោ លភន្តិ, ពុទ្ធានំ ចេតិយំ បដិជគ្គិត្វា តិស្សោបិ។
56. Catutthe thūpārahāti thūpassa yuttā anucchavikā. Cakkavattino hi cetiyaṃ paṭijaggitvā dve sampattiyo labhanti, buddhānaṃ cetiyaṃ paṭijaggitvā tissopi.
៥៧. បញ្ចមេ ពុទ្ធាតិ អត្តនោ អានុភាវេន ចត្តារិ សច្ចានិ ពុទ្ធា។
57. Pañcame buddhāti attano ānubhāvena cattāri saccāni buddhā.
៥៨. ឆដ្ឋេ ផលន្តិយាតិ សទ្ទំ ករោន្តិយា។ ន សន្តសន្តីតិ ន ភាយន្តិ។ តត្ថ ខីណាសវោ អត្តនោ សក្កាយទិដ្ឋិយា បហីនត្តា ន ភាយតិ, ហត្ថាជានីយោ សក្កាយទិដ្ឋិយា ពលវត្តាតិ។ សត្តមដ្ឋមេសុបិ ឯសេវ នយោ។
58. Chaṭṭhe phalantiyāti saddaṃ karontiyā. Na santasantīti na bhāyanti. Tattha khīṇāsavo attano sakkāyadiṭṭhiyā pahīnattā na bhāyati, hatthājānīyo sakkāyadiṭṭhiyā balavattāti. Sattamaṭṭhamesupi eseva nayo.
៦១. នវមេ កិំបុរិសាតិ កិន្នរា។ មានុសិំ វាចំ ន ភាសន្តីតិ មនុស្សកថំ ន កថេន្តិ។ ធម្មាសោកស្ស កិរ ឯកំ កិន្នរំ អានេត្វា ទស្សេសុំ។ សោ ‘‘កថាបេថ ន’’ន្តិ អាហ។ កិន្នរោ កថេតុំ ន ឥច្ឆតិ។ ឯកោ បុរិសោ ‘‘អហមេតំ កថាបេស្សាមី’’តិ ហេដ្ឋាបាសាទំ ឱតារេត្វា ទ្វេ ខាណុកេ កោដ្ដេត្វា ឧក្ខលិំ អារោបេសិ។ សា ឧភតោបស្សេហិ បតតិ។ តំ ទិស្វា កិន្នរោ ‘‘កិំ អញ្ញំ ឯកំ ខាណុកំ កោដ្ដេតុំ ន វដ្ដតី’’តិ ឯត្តកមេវ អាហ។ បុន អបរភាគេ ទ្វេ កិន្នរេ អានេត្វា ទស្សេសុំ។ រាជា ‘‘កថាបេថ នេ’’តិ អាហ។ តេ កថេតុំ ន ឥច្ឆិំសុ។ ឯកោ បុរិសោ ‘‘អហមេតេ កថាបេស្សាមី’’តិ តេ គហេត្វា អន្តរាបណំ អគមាសិ។ តត្ថេកោ អម្ពបក្កញ្ច មច្ឆេ ច អទ្ទស, ឯកោ កពិដ្ឋផលញ្ច អម្ពិលិកាផលញ្ច។ តត្ថ បុរិមោ ‘‘មហាវិសំ មនុស្សា ខាទន្តិ, កថំ តេ កិលាសិនោ ន ហោន្តី’’តិ អាហ។ ឥតរោ ‘‘កថំ ឥមេ ឯតំ និស្សាយ កុដ្ឋិនោ ន ហោន្តី’’តិ អាហ។ ឯវំ មានុសិំ វាចំ កថេតុំ សក្កោន្តាបិ ទ្វេ អត្ថេ សម្បស្សមានា ន កថេន្តីតិ។
61. Navame kiṃpurisāti kinnarā. Mānusiṃ vācaṃ na bhāsantīti manussakathaṃ na kathenti. Dhammāsokassa kira ekaṃ kinnaraṃ ānetvā dassesuṃ. So ‘‘kathāpetha na’’nti āha. Kinnaro kathetuṃ na icchati. Eko puriso ‘‘ahametaṃ kathāpessāmī’’ti heṭṭhāpāsādaṃ otāretvā dve khāṇuke koṭṭetvā ukkhaliṃ āropesi. Sā ubhatopassehi patati. Taṃ disvā kinnaro ‘‘kiṃ aññaṃ ekaṃ khāṇukaṃ koṭṭetuṃ na vaṭṭatī’’ti ettakameva āha. Puna aparabhāge dve kinnare ānetvā dassesuṃ. Rājā ‘‘kathāpetha ne’’ti āha. Te kathetuṃ na icchiṃsu. Eko puriso ‘‘ahamete kathāpessāmī’’ti te gahetvā antarāpaṇaṃ agamāsi. Tattheko ambapakkañca macche ca addasa, eko kabiṭṭhaphalañca ambilikāphalañca. Tattha purimo ‘‘mahāvisaṃ manussā khādanti, kathaṃ te kilāsino na hontī’’ti āha. Itaro ‘‘kathaṃ ime etaṃ nissāya kuṭṭhino na hontī’’ti āha. Evaṃ mānusiṃ vācaṃ kathetuṃ sakkontāpi dve atthe sampassamānā na kathentīti.
៦២. ទសមេ អប្បដិវានោតិ អនុកណ្ឋិតោ អបច្ចោសក្កិតោ។
62. Dasame appaṭivānoti anukaṇṭhito apaccosakkito.
៦៣. ឯកាទសមេ អសន្តសន្និវាសន្តិ អសប្បុរិសានំ សន្និវាសំ។ ន វទេយ្យាតិ ឱវាទេន វា អនុសាសនិយា វា ន វទេយ្យ, មា វទតូតិ អត្ថោ។ ថេរម្បាហំ ន វទេយ្យន្តិ អហម្បិ ថេរំ ភិក្ខុំ ឱវាទានុសាសនិវសេន ន វទេយ្យំ។ អហិតានុកម្បីតិ អហិតំ ឥច្ឆមានោ។ នោ ហិតានុកម្បីតិ ហិតំ អនិច្ឆមានោ។ នោតិ នំ វទេយ្យន្តិ ‘‘អហំ តវ វចនំ ន ករិស្ស’’ន្តិ នំ វទេយ្យំ។ វិហេឋេយ្យន្តិ វចនស្ស អករណេន វិហេឋេយ្យំ។ បស្សម្បិស្ស នប្បដិករេយ្យន្តិ បស្សន្តោបិ ជានន្តោបិ អហំ តស្ស វចនំ ន ករេយ្យំ។ ឥមិនា ឧបាយេន សព្ពត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ សុក្កបក្ខេ បន សាធូតិ នំ វទេយ្យន្តិ ‘‘សាធុ ភទ្ទកំ សុកថិតំ តយា’’តិ តស្ស កថំ អភិនន្ទន្តោ នំ វទេយ្យន្តិ អត្ថោ។
63. Ekādasame asantasannivāsanti asappurisānaṃ sannivāsaṃ. Na vadeyyāti ovādena vā anusāsaniyā vā na vadeyya, mā vadatūti attho. Therampāhaṃ na vadeyyanti ahampi theraṃ bhikkhuṃ ovādānusāsanivasena na vadeyyaṃ. Ahitānukampīti ahitaṃ icchamāno. No hitānukampīti hitaṃ anicchamāno. Noti naṃ vadeyyanti ‘‘ahaṃ tava vacanaṃ na karissa’’nti naṃ vadeyyaṃ. Viheṭheyyanti vacanassa akaraṇena viheṭheyyaṃ. Passampissanappaṭikareyyanti passantopi jānantopi ahaṃ tassa vacanaṃ na kareyyaṃ. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Sukkapakkhe pana sādhūti naṃ vadeyyanti ‘‘sādhu bhaddakaṃ sukathitaṃ tayā’’ti tassa kathaṃ abhinandanto naṃ vadeyyanti attho.
៦៤. ទ្វាទសមេ ឧភតោ វចីសំសារោតិ ទ្វីសុបិ បក្ខេសុ អញ្ញមញ្ញំ អក្កោសនបច្ចក្កោសនវសេន សំសរមានា វាចា វចីសំសារោ។ ទិដ្ឋិបឡាសោតិ ទិដ្ឋិំ និស្សាយ ឧប្បជ្ជនកោ យុគគ្គាហលក្ខណោ បឡាសោ ទិដ្ឋិបឡាសោ នាម។ ចេតសោ អាឃាតោតិ កោបោ។ សោ ហិ ចិត្តំ អាឃាតេន្តោ ឧប្បជ្ជតិ។ អប្បច្ចយោតិ អតុដ្ឋាការោ, ទោមនស្សន្តិ អត្ថោ។ អនភិរទ្ធីតិ កោបោយេវ។ សោ ហិ អនភិរាធនវសេន អនភិរទ្ធីតិ វុច្ចតិ។ អជ្ឈត្តំ អវូបសន្តំ ហោតីតិ សព្ពម្បេតំ និយកជ្ឈត្តសង្ខាតេ អត្តនោ ចិត្តេ ច សទ្ធិវិហារិកអន្តេវាសិកសង្ខាតាយ អត្តនោ បរិសាយ ច អវូបសន្តំ ហោតិ។ តស្មេតន្តិ តស្មិំ ឯតំ។ សេសំ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពន្តិ។
64. Dvādasame ubhato vacīsaṃsāroti dvīsupi pakkhesu aññamaññaṃ akkosanapaccakkosanavasena saṃsaramānā vācā vacīsaṃsāro. Diṭṭhipaḷāsoti diṭṭhiṃ nissāya uppajjanako yugaggāhalakkhaṇo paḷāso diṭṭhipaḷāso nāma. Cetaso āghātoti kopo. So hi cittaṃ āghātento uppajjati. Appaccayoti atuṭṭhākāro, domanassanti attho. Anabhiraddhīti kopoyeva. So hi anabhirādhanavasena anabhiraddhīti vuccati. Ajjhattaṃ avūpasantaṃ hotīti sabbampetaṃ niyakajjhattasaṅkhāte attano citte ca saddhivihārikaantevāsikasaṅkhātāya attano parisāya ca avūpasantaṃ hoti. Tasmetanti tasmiṃ etaṃ. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
បុគ្គលវគ្គោ បឋមោ។
Puggalavaggo paṭhamo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / (៦) ១. បុគ្គលវគ្គោ • (6) 1. Puggalavaggo
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / (៦) ១. បុគ្គលវគ្គវណ្ណនា • (6) 1. Puggalavaggavaṇṇanā
