| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
2. දුතියපණ්‌ණාසකං
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
(6) 1. පුග්‌ගලවග්‌ගවණ්‌ණනා
(6) 1. Puggalavaggavaṇṇanā
53. දුතියපණ්‌ණාසකස්‌ස පඨමෙ චක්‌කවත්‌තිනා සද්‌ධිං ගහිතත්‌තා ‘‘ලොකානුකම්‌පායා’’ති න වුත්‌තං. එත්‌ථ ච චක්‌කවත්‌තිනො උප්‌පත්‌තියා ද්‌වෙ සම්‌පත්‌තියො ලභන්‌ති, බුද්‌ධානං උප්‌පත්‌තියා තිස්‌සොපි.
53. Dutiyapaṇṇāsakassa paṭhame cakkavattinā saddhiṃ gahitattā ‘‘lokānukampāyā’’ti na vuttaṃ. Ettha ca cakkavattino uppattiyā dve sampattiyo labhanti, buddhānaṃ uppattiyā tissopi.
54. දුතියෙ අච්‌ඡරියමනුස්‌සාති ආචිණ්‌ණමනුස්‌සා අබ්‌භුතමනුස්‌සා.
54. Dutiye acchariyamanussāti āciṇṇamanussā abbhutamanussā.
55. තතියෙ බහුනො ජනස්‌ස අනුතප්‌පා හොතීති මහාජනස්‌ස අනුතාපකාරී හොති. තත්‌ථ චක්‌කවත්‌තිනො කාලකිරියා එකචක්‌කවාළෙ දෙවමනුස්‌සානං අනුතාපං කරොති, තථාගතස්‌ස කාලකිරියා දසසු චක්‌කවාළසහස්‌සෙසු.
55. Tatiye bahuno janassa anutappā hotīti mahājanassa anutāpakārī hoti. Tattha cakkavattino kālakiriyā ekacakkavāḷe devamanussānaṃ anutāpaṃ karoti, tathāgatassa kālakiriyā dasasu cakkavāḷasahassesu.
56. චතුත්‌ථෙ ථූපාරහාති ථූපස්‌ස යුත්‌තා අනුච්‌ඡවිකා. චක්‌කවත්‌තිනො හි චෙතියං පටිජග්‌ගිත්‌වා ද්‌වෙ සම්‌පත්‌තියො ලභන්‌ති, බුද්‌ධානං චෙතියං පටිජග්‌ගිත්‌වා තිස්‌සොපි.
56. Catutthe thūpārahāti thūpassa yuttā anucchavikā. Cakkavattino hi cetiyaṃ paṭijaggitvā dve sampattiyo labhanti, buddhānaṃ cetiyaṃ paṭijaggitvā tissopi.
57. පඤ්‌චමෙ බුද්‌ධාති අත්‌තනො ආනුභාවෙන චත්‌තාරි සච්‌චානි බුද්‌ධා.
57. Pañcame buddhāti attano ānubhāvena cattāri saccāni buddhā.
58. ඡට්‌ඨෙ ඵලන්‌තියාති සද්‌දං කරොන්‌තියා. න සන්‌තසන්‌තීති න භායන්‌ති. තත්‌ථ ඛීණාසවො අත්‌තනො සක්‌කායදිට්‌ඨියා පහීනත්‌තා න භායති, හත්‌ථාජානීයො සක්‌කායදිට්‌ඨියා බලවත්‌තාති. සත්‌තමට්‌ඨමෙසුපි එසෙව නයො.
58. Chaṭṭhe phalantiyāti saddaṃ karontiyā. Na santasantīti na bhāyanti. Tattha khīṇāsavo attano sakkāyadiṭṭhiyā pahīnattā na bhāyati, hatthājānīyo sakkāyadiṭṭhiyā balavattāti. Sattamaṭṭhamesupi eseva nayo.
61. නවමෙ කිංපුරිසාති කින්‌නරා. මානුසිං වාචං න භාසන්‌තීති මනුස්‌සකථං න කථෙන්‌ති. ධම්‌මාසොකස්‌ස කිර එකං කින්‌නරං ආනෙත්‌වා දස්‌සෙසුං. සො ‘‘කථාපෙථ න’’න්‌ති ආහ. කින්‌නරො කථෙතුං න ඉච්‌ඡති. එකො පුරිසො ‘‘අහමෙතං කථාපෙස්‌සාමී’’ති හෙට්‌ඨාපාසාදං ඔතාරෙත්‌වා ද්‌වෙ ඛාණුකෙ කොට්‌ටෙත්‌වා උක්‌ඛලිං ආරොපෙසි. සා උභතොපස්‌සෙහි පතති. තං දිස්‌වා කින්‌නරො ‘‘කිං අඤ්‌ඤං එකං ඛාණුකං කොට්‌ටෙතුං න වට්‌ටතී’’ති එත්‌තකමෙව ආහ. පුන අපරභාගෙ ද්‌වෙ කින්‌නරෙ ආනෙත්‌වා දස්‌සෙසුං. රාජා ‘‘කථාපෙථ නෙ’’ති ආහ. තෙ කථෙතුං න ඉච්‌ඡිංසු. එකො පුරිසො ‘‘අහමෙතෙ කථාපෙස්‌සාමී’’ති තෙ ගහෙත්‌වා අන්‌තරාපණං අගමාසි. තත්‌ථෙකො අම්‌බපක්‌කඤ්‌ච මච්‌ඡෙ ච අද්‌දස, එකො කබිට්‌ඨඵලඤ්‌ච අම්‌බිලිකාඵලඤ්‌ච. තත්‌ථ පුරිමො ‘‘මහාවිසං මනුස්‌සා ඛාදන්‌ති, කථං තෙ කිලාසිනො න හොන්‌තී’’ති ආහ. ඉතරො ‘‘කථං ඉමෙ එතං නිස්‌සාය කුට්‌ඨිනො න හොන්‌තී’’ති ආහ. එවං මානුසිං වාචං කථෙතුං සක්‌කොන්‌තාපි ද්‌වෙ අත්‌ථෙ සම්‌පස්‌සමානා න කථෙන්‌තීති.
61. Navame kiṃpurisāti kinnarā. Mānusiṃ vācaṃ na bhāsantīti manussakathaṃ na kathenti. Dhammāsokassa kira ekaṃ kinnaraṃ ānetvā dassesuṃ. So ‘‘kathāpetha na’’nti āha. Kinnaro kathetuṃ na icchati. Eko puriso ‘‘ahametaṃ kathāpessāmī’’ti heṭṭhāpāsādaṃ otāretvā dve khāṇuke koṭṭetvā ukkhaliṃ āropesi. Sā ubhatopassehi patati. Taṃ disvā kinnaro ‘‘kiṃ aññaṃ ekaṃ khāṇukaṃ koṭṭetuṃ na vaṭṭatī’’ti ettakameva āha. Puna aparabhāge dve kinnare ānetvā dassesuṃ. Rājā ‘‘kathāpetha ne’’ti āha. Te kathetuṃ na icchiṃsu. Eko puriso ‘‘ahamete kathāpessāmī’’ti te gahetvā antarāpaṇaṃ agamāsi. Tattheko ambapakkañca macche ca addasa, eko kabiṭṭhaphalañca ambilikāphalañca. Tattha purimo ‘‘mahāvisaṃ manussā khādanti, kathaṃ te kilāsino na hontī’’ti āha. Itaro ‘‘kathaṃ ime etaṃ nissāya kuṭṭhino na hontī’’ti āha. Evaṃ mānusiṃ vācaṃ kathetuṃ sakkontāpi dve atthe sampassamānā na kathentīti.
62. දසමෙ අප්‌පටිවානොති අනුකණ්‌ඨිතො අපච්‌චොසක්‌කිතො.
62. Dasame appaṭivānoti anukaṇṭhito apaccosakkito.
63. එකාදසමෙ අසන්‌තසන්‌නිවාසන්‌ති අසප්‌පුරිසානං සන්‌නිවාසං. න වදෙය්‍යාති ඔවාදෙන වා අනුසාසනියා වා න වදෙය්‍ය, මා වදතූති අත්‌ථො. ථෙරම්‌පාහං න වදෙය්‍යන්‌ති අහම්‌පි ථෙරං භික්‌ඛුං ඔවාදානුසාසනිවසෙන න වදෙය්‍යං. අහිතානුකම්‌පීති අහිතං ඉච්‌ඡමානො. නො හිතානුකම්‌පීති හිතං අනිච්‌ඡමානො. නොති නං වදෙය්‍යන්‌ති ‘‘අහං තව වචනං න කරිස්‌ස’’න්‌ති නං වදෙය්‍යං. විහෙඨෙය්‍යන්‌ති වචනස්‌ස අකරණෙන විහෙඨෙය්‍යං. පස්‌සම්‌පිස්‌ස නප්‌පටිකරෙය්‍යන්‌ති පස්‌සන්‌තොපි ජානන්‌තොපි අහං තස්‌ස වචනං න කරෙය්‍යං. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. සුක්‌කපක්‌ඛෙ පන සාධූති නං වදෙය්‍යන්‌ති ‘‘සාධු භද්‌දකං සුකථිතං තයා’’ති තස්‌ස කථං අභිනන්‌දන්‌තො නං වදෙය්‍යන්‌ති අත්‌ථො.
63. Ekādasame asantasannivāsanti asappurisānaṃ sannivāsaṃ. Na vadeyyāti ovādena vā anusāsaniyā vā na vadeyya, mā vadatūti attho. Therampāhaṃ na vadeyyanti ahampi theraṃ bhikkhuṃ ovādānusāsanivasena na vadeyyaṃ. Ahitānukampīti ahitaṃ icchamāno. No hitānukampīti hitaṃ anicchamāno. Noti naṃ vadeyyanti ‘‘ahaṃ tava vacanaṃ na karissa’’nti naṃ vadeyyaṃ. Viheṭheyyanti vacanassa akaraṇena viheṭheyyaṃ. Passampissanappaṭikareyyanti passantopi jānantopi ahaṃ tassa vacanaṃ na kareyyaṃ. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Sukkapakkhe pana sādhūti naṃ vadeyyanti ‘‘sādhu bhaddakaṃ sukathitaṃ tayā’’ti tassa kathaṃ abhinandanto naṃ vadeyyanti attho.
64. ද්‌වාදසමෙ උභතො වචීසංසාරොති ද්‌වීසුපි පක්‌ඛෙසු අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං අක්‌කොසනපච්‌චක්‌කොසනවසෙන සංසරමානා වාචා වචීසංසාරො. දිට්‌ඨිපළාසොති දිට්‌ඨිං නිස්‌සාය උප්‌පජ්‌ජනකො යුගග්‌ගාහලක්‌ඛණො පළාසො දිට්‌ඨිපළාසො නාම. චෙතසො ආඝාතොති කොපො. සො හි චිත්‌තං ආඝාතෙන්‌තො උප්‌පජ්‌ජති. අප්‌පච්‌චයොති අතුට්‌ඨාකාරො, දොමනස්‌සන්‌ති අත්‌ථො. අනභිරද්‌ධීති කොපොයෙව. සො හි අනභිරාධනවසෙන අනභිරද්‌ධීති වුච්‌චති. අජ්‌ඣත්‌තං අවූපසන්‌තං හොතීති සබ්‌බම්‌පෙතං නියකජ්‌ඣත්‌තසඞ්‌ඛාතෙ අත්‌තනො චිත්‌තෙ ච සද්‌ධිවිහාරිකඅන්‌තෙවාසිකසඞ්‌ඛාතාය අත්‌තනො පරිසාය ච අවූපසන්‌තං හොති. තස්‌මෙතන්‌ති තස්‌මිං එතං. සෙසං වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
64. Dvādasame ubhato vacīsaṃsāroti dvīsupi pakkhesu aññamaññaṃ akkosanapaccakkosanavasena saṃsaramānā vācā vacīsaṃsāro. Diṭṭhipaḷāsoti diṭṭhiṃ nissāya uppajjanako yugaggāhalakkhaṇo paḷāso diṭṭhipaḷāso nāma. Cetaso āghātoti kopo. So hi cittaṃ āghātento uppajjati. Appaccayoti atuṭṭhākāro, domanassanti attho. Anabhiraddhīti kopoyeva. So hi anabhirādhanavasena anabhiraddhīti vuccati. Ajjhattaṃ avūpasantaṃ hotīti sabbampetaṃ niyakajjhattasaṅkhāte attano citte ca saddhivihārikaantevāsikasaṅkhātāya attano parisāya ca avūpasantaṃ hoti. Tasmetanti tasmiṃ etaṃ. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
පුග්‌ගලවග්‌ගො පඨමො.
Puggalavaggo paṭhamo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / (6) 1. පුග්‌ගලවග්‌ගො • (6) 1. Puggalavaggo
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / (6) 1. පුග්‌ගලවග්‌ගවණ්‌ණනා • (6) 1. Puggalavaggavaṇṇanā
